CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 8s<e JAARGANG DINSDAG 12 APRIL 1927 NUMMER 2093 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaai i 2.50 Per week 0.19 Fr anco per post per kwartaal f 2.90 Dit nummer beslaat uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Nog twee dagen. Nog twee dagen bestaat de gelegen heid om verbetering van de kiezers lijst te vragen. Laten alle kiezers, of die bet meenen te zijn, gebruik maken van de gelegenheid om zich teover tuigen of hun naam er op staat en er goed op staat. Laten onze Kiesverenigingen en Propagandaclubs vooral deze dagen nog benutten. Ons is een geval bekend dat iemand op 2 Febr. 1926 van uit het buitenland komende zich aanmeldde op het be- \olkihgsbineau. E»ij het opmaken der Kiezerslijst 1927-1928 ging het Gemeen tebestuur van de veronderstelling uit, aat de 2e Februari de datum van ves tiging was. De bedoelde persoon en zijn echtgenoote komen dus niet op de.Kiezerslijst voor, tenminste niet als kiezers voor den Gemeenteraad. Nu kon bedoeld echtpaar echter aantoo- nen dat zij reeds vóór 1 Februari hier woonden, zoodat bij reclame nog een tweetal kiezers gewonnen yorden. Dergelijke gevallen kunnen meer voorkomen. Al degenen die zich in Januari 1926 hier vestigden kunnen in dezelfde omstandigheden verkee- ren. Het is noodig om al die gevallen op te sporen. Voor wat Leiden aangaat, heeft men van avond en morgen nog gelegenheid om in het Bureau van- de Nieuwe Leid- sche Courant de hulp van de A.-R. Pro pagandaclub in te roepen. Ook al de namen van degenen die dit j^ar vóór of op 15 i.lei 25 jaar wor den moeten op de kiezerslijst voorko men. Denk er om 16 April is de beroeps termijn ge^loten^en dan kan niemand bij reclame meer op de lijst gebracht worden. Bij de stemming in Mei kan het van Uw stem afhangen, of de raad rechts blijft, denk daar om. STADSNIEUWS. JOSEF PEMBAUR. Gisterenavond trad deze Hongaar- sche pianist hier op voor de ongeveer half bezette Stadsgehoorzaal. Voor de pauze was het programma gewijd aan Chopin. Eerst werd ge speeld diens Ballade in g. Op. 2:3. Breed pathetisch wordt het verhaal in ballad entrant opgezet en dan komt er weldra een verinniging, 't Is of de ver teller niet verder kan en voor een droevige vraag staat. Maar uit die vraag ontbloeit het eigenlijke verbaal t-n hierbij mochten we opmerken, hoe mooi Pembaiy de melodische lijn van Chopin's tonengedicht weet vast te hou den en te omgonzen van donken» ac- coorden. Weldra komt er een harts tochtelijke vervoering in het veyhaal. dat besluit met een heel eigenaardig slot. Toen volgde Nocturne Op. 48. Van Chopin's Nocturnes is dit wel de krach tigste. Aanvankelijk denkt men niet met een nachtelijk droomgezang te doen t^ hebben, 't Lijkt in den aan vang meer een pathetisch verhaal, een verhaal van aangrijpende smart, die als een dreigend phantoom den com ponist nadert, waarmee hij worstelt in trotsch verzet en daarna weer de me lancholieke verinniging-van den nach telijken klaagzang met het fluister- stille slot. Zeer suggestief werd vooral dit slot voorgedragen. Dit beantwoord de aan Chopin's fijne intepties, terwijl de forto's en de eigenaardige tempo overgangen niet altijd konden bekoren. De Fantasie Op. 49 doet inderdaad aan als een vrij voortstroomende fan tasie; de melodische gedachten worden niet streng vastgehouden en uitge werkt, maar verdwijnen om plaats te maken voor andere. Soms kenmerkt het spel van Pembaur zich hierbij door een groote verinniging. Het was, of hij de melodieën in zijn eigen gemoed stil beluisterde, voor ze van den vleugel tot ons kwamen. Met aandacht, als 't ware liefkozend werden ze aan de toet sen ontlokt, waarna de variaties kwa men, die bruisten in een phantastische klanken weelde. Een voortdurend up and down ken merkt deze Fantasie, want na harts tochtelijk passagespel komen weer de verinnigingen, waarin de speler zelf- vergeten de fijnste harpeggio's uit zijn instrument lokt. Besloten werd voor de pauze met de As-dur-polonaise, Op. 53. We meenen te hooren het martiaal voortschrijden der Poolsche edelen in hun nationaal costuum en als ten stïljde bereid* Alles is fierheid, noblesse, grandezza. Deze muziek grijpt aan door stoutheid en kracht, een stoere heldhaftigheid, wel ke Chopin slechts zelden bereikt. Er BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 zit episch-dramatische kracht in. Uit het statige schrijden van den optocht schijnt zich plotseling een soldaten- marsch in) snellen tempo met tronige- roffel te ontwikkelen, of liever een aangalloppeerend ecadron cavalerie en de grond dreunt onder de paarden hoeven. En als dit zich oplost hooren we 'n gespx'ek, een cenigszins weemoe dig verhaal of de dansers zich naast el kaar onderhouden. Steeds levendiger wordt het gesprek tot we ten slotte weer het statige schrijden der edelen waarnemen. Toch hebben we 'in Pem- baur's spel iets van de voornaamheid v n Chopin gemist. Na de pauze werden eenige stukken van Franz Liszt ten beste gegeven. Pembaur is Liszt-speler bij uitnemend beid. De enorme technische virtuozi- teit welke Liszt van zijn vertolkers eischt, bezit hij en evenzeer de eigen schap om van het woest gepassioneer de plotseling te kunnen overgaan tot een dweepehde verinniging. In de pianissimo's vooral doet Pembaur on vergelijkelijk mooie dingen. We hoorden ^jazallizio en vervel ens „Die Vogelpif ihgt des h Franz von Assisi", Prachtig wordt het veelstemmig gekwinkeleer van de vo gels gesymboliseerd en dan verhefl zich de stem van den prediker, terwijl de vogels hoe langer hoe meer gaan luisteren en eindelijk allen samen- stemmen in het loflied op den Schep per. Eveneens van beschrijvenden aard maar wat hol evenals het vorige is „Der heilige Franz von Paula über die Wogen schretend". De legende wil, dat deze vrome man in navolging van een Apostolisch voorbeeld over de wateren der zee schreed. Men hoort het gegons der golven en daar over welft zich een statige religieuze melodie, welke het voortschrijden suggereerd. De golven worden hooger, dreigender. Een oogen blik schijnt het alsof zij den wande laar zullen opnemen in hun woe.hm le kolken. Maar de kracht van zijn ge loof behoudt hem. Sterk dramatisch is deze muziek. De melodie verheft zich meer en meer terwijl de golven verstil ien. Tenslotte speelde Pembaur de Dante sonate, waarin hij evenals in de vorige nummers brillant spel gaf te genieten ,Het publiek was geestdriftig gestemd en ontving tot loon vpor de herhaalde terugroepingen een toegift. VERSLAG PLAATSELIJKE SCHOOL COMMISSIE OVER 1926. I. Aan het verslag over den toestand van het lager onderwijs in de gemeen te Leiden over 1926 uitgebracht door de Plaatselijke Schoolcommissie aan den Gemeenteraad wordt het volgen de ontleend: Samenstelling. Na vermelding der samenstelling op 31 December 1926 vervolgt het verslag: Bij vergelijking van deze samenstel ling met die per ultimo 1925 blijkt dat verschillende mutaties hebben plaats gevonden. Het overlijden van den heer J. C. Boertee werd,hoewel het eerst plaats vond in 1926,' i*eeds vermeld in het jaarverslag 1925. Zijn plaats werd ingenomen door den heer J. L. C. Tim merman. In de vacature van Mr. E. A. Cos- man, die niet meer herkiesbaar was omreden geen zijner kinderen meer de lagere school bejocht, werd benoemd Mr. H. Iwema, die zich inmiddels, we gens vertrek uit Leiden, weder genood zaakt zag als lid te bedanken. Dr. J. Roos deed in zijn plaats intrede in de Commissie. De heer J. L. van Heteren, per 31 December 1925 aan de beurt van af treding, stelde zich niet-meer beschik baar. Hij werd opgevolgd door den heer J. van Berkel, die op zijn beurt, wegens benoeming als hoofd aan een Bijzondere Lagere School te 's-Graven hage, als lid bedankte en werd opge volgd door Mej. H. J. Doove, zoodat de Commissie in haar huidige samen stelling drie vrouwelijke leden telt. De heer W. Vros hield op lid der Commissie te zijn doordat hij het on derwijs met pensioen verliet. Zijn plaats werd aangevuld door den heer S. Gaasterland. Tenslotte verloor de Commissie, we gens overplaatsing naar elders, haai* i.vervollen secretaris de heer A. J. Oostdam. Zonder in het minst te kort te doen aan de vele verdiensten die de eerder genoemde afgetreden leden zich ongetwijfeld door hun lidmaatschap van de Commissie hebben vergaard, mag de heer A. J. Oostdam hier wel af zonderlijk herdacht worden om den ijvep en nauwgezetheid waarmede hij zijn taak niet alleen als lid doch ook als secretaris van de Commissie onver zwakt en bij voortduring uitoefende. Bij raadsbesluit wend in zijn vacature als lid benoemd Mr. H. F. A. Donders, die tevens door de Commissie tot haar secretaris werd gekozen. De werkzaamheden aan het secre tariaat verbonden werden tijdens de vacature Oostdam uitgeoefend door den pl.v. secretaris Prof. Dir. N. J. Krom die later als zoodanig bedankend werd opgevolgd door den heer D. C Schuit. In aansluiting met deze personalia zij hier vermeld dat de leden A. Cou- vée P.Jzn., S, Gaasierland en D. C. Schuit zijn benoemd als tijdelijke le de.* der Subcommissie voor de be roepskeuze. Voor de beteekonir van deze benoeming meenen wij naar het vorige jaarverslag te mogen verwij zen; over de resultaten van hun optre den is het ons wellicht gegeven in het navolgende jaarverslag iets mede te deelen. Werkzaamheden der Commissie. De werkzaamheden van de Com missie. die telkenmale voorbereid door een bestuursvergadering in to taal 7 maal bijeenkWam, kunnen niet bijster uitgebreid genoemd worden. Hieruit af te leiden dat op stuk van het lager onderwijs in onze gemeente weinig zaken de bijzondere aandacht vroegen is wel voor de hand' liggend, doch slechts gedeeltelijk juist. Immers, wel werd vanwege het Col lege van Burgemeester.en Wethouders slechts in de nader te noemen gevallen het advies van de Commissie gevraagiT doch daarmede mag niet uitgemaakt worden dat dit dan ook alles is wat in 1926 op het terrein van het lager on derwijs in Leiden was te beleven. Niet in iedere zaak toch schrijft de verordening aan B. en W. het hooren der Commissie gebiedend voor of wordt dit hooren door de wet veronder steld en het is denkbaar, zelfs begrij pelijk en voor de hand liggend dat in tal van zaken het College de meening van de Commissie niet van noode heeft. Iets anders is of het in het be lang van het onderwijs niet wensche- lijk genoemd mag worden het contact tusschen beide Colleges in de toe komst wat veelvuldiger te doen zijn dan in het afgeloopen verslagjaar het geval is geweest, en dan ook in die ge vallen waar het hooren der Commis sie niet door de wet wordt ondersteld of door de verordening geboden. De aard en bet karakter van de Commis sie, gebaseerd op hare veelzijdige sa menstelling, zal toch in vele gevallen, zoo niet steeds, een waarborg zijn voor de oorspronkelijkheid, algemeenheid en weloverwogendheid van haar oor deel. Van willekeur is natuurlijk geen sprake geweest, doch zou juist daar om in den vervolge de uitwisseling van gedachten niet onwillekeurig wat intensiver kunnen worden? Wel verre van een verwijt betreft het van deze zijde een innige wensch die wij niet achterwege wilden laten. Toestand van het L. O. De toestand van het Lager Onderwijs in de gemeente Leiden uitsluitend ai te meten naar de werkzaamheden.van onze Commissie zoude dus ongetwij feld onjuist zijn. Over al hetgeen op stuk van het Lager Onderwijs in 1926 heeft plaats gevonden en waaromtrent het oordeel van de Commissie niet is ingeroepen mag hier dan ook geen oor deel worden geveld. Slechts zij hier gewezen op eenige desiderata die met meerdere of mindere harnekkigheid telken jare om vervulling vragen en die, hetzij door middel der jaarversla gen van de hoofden der scholen, hetzij uit de antwoorden op de vragenlijst onzer Commissie (welke door alle schoolhoofden wederom welwillend werden beantwoord), hetzij door de rapporten van de leden der Commissie belast met schoolbezoek, telkens weer onder de aandacht der Comimissie ge bracht worden. Vooraf dient opge merkt dat de algemeene toestand wat het onderwijs zelf betreft zeer niet on gunstig genoemd mag worden. In ver reweg de meeste gevallen heeft het on derwijs steeds zonder stoornis voort gang gehad. In gelukkig niet veel ge vallen had men te kampen met de on vermijdelijke personeelveranderingen, ziekte van personeel of leerlingen en in de maanden November en December vooral met de griep-epidamie. Bepaal de stoornis werd slechts aan drie scho len geconstateerd waarvan in twee ge vallen wegens ziekte van het perso neel en in één geval wegens ziekte van de leerlingen. Wat wijders de organisatie van het pnderwijs betreft wijst het hoofd van de openbare jongensschool voor U.L.O. aan de Pieterskerkstraat er op dat op 1 Juli het aantal zevende klassen aan deze school dat 5 bedroeg is terugge bracht op 4, terwijl een onderwijzer op wachtgeld werd gesteld. Het hoofd van de Leerschool, Oude Vest 35, blijft het gewenscht voorko men (zie ook diens verslag over 1925) dat de leeftijd van toelating der leer lingen van de scholen voor G.L.O. be paald wordt op 6 jaar. Het hoofd der Chr. School voor U.L.O. Noordeinde 40, wijst op de moeilijk heid in een 3-jarigen cursus voor het :\I.U.l.o.-diploma (vooral B) op te lei den, nu de leerlingen met zooveel min der kennis van 't Fransch van de lage re st hooi komen en nu de klassen, daar de getailen van de wet, zooveel groo- ter zijn dan vroeger. Door belangrijke stijging van het aantal leerlingen is aan de schooi Lusthoflaan no. 2 schoolruimte te kort. Zoodoende is reeds een kamer als leslokaal in gebruik genomen. De bouw van een nieuwe school in de buurt wordt dringend noodzakelijk geoordeeld. Het hoofd van de R.-K. Jongens school aan het Rapenburg 48 betreurt het, dat bij een langdurige ziekte van leden van het personeel geen kracht voor rekening der gemeente kan wor den aangesteld wanneer het aantal on derwijzers volgens den Gemeentelij ken basis is aangegeven. Het hoofd van de school voor bui tengewoon L. O. vestigt er de aan dacht op, dat tot schade der betrokken leerlingen nog steeds niet voorzien is in de dringende behoefte aan herha- lingsonderwijs en eenvoudig ambachts onderwijs voor zwakzinnigen. Anders dan in vele steden wordt hier in Lei den voor deze zoogenaamde nazorg, misschien het voornaamste deel der eigenlijke zwakzinnigenzorg, nog niet veel gedaan. Wij bï-engen deze opmerkingen, ge put uit ingezonden vragenlijsten der Commissie naar voren, niet om hieraan breedvoerige beschouwingen te wijden zulks valt buiten het ka der van dit verslag maar eenvoudig om aan te toonen, dat er, ondanks al hetgeen reeds werd bereikt en tot stand is gebracht, ondanks de bezon ken toestand, waarin het lager onder wijs in onze gemeente verkeert, nog voldoende aanknoopingspuntën be staan voor gezamenlijk overleg, wen- schen en verlangens zeker de moeite van een nadere beschouwing en die per onderzoek waard. Het tegendeel zou trouwens in een gemeente met ongeveer een zestigtal scholen voor la ger onderwijs zeker vreemd en onbe grijpelijk genoemd mogen worden. CTJNTR. ISR. WEES- EN DOOR GANGSHUIS. De Vereeniging Centraal1 Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis te Leiden heeft gister alhier "onder voorzitter schap van Prof. Dr. J. L. Palache uit Amsterdam ziin halfjaarlijksche verga dering gehouden. Uit het jaarverslag van de secreta resse ,Mej. Van Loen, bleek, dat er, voor wat net afgeloopen jaar betreft, in alle opzichten "reden is tot dankbaar heid. Het ledental steeg van 1700 tot*1900 wat voornamelijk is te danken aan het Amsterdamsche propaganda-comi- té, bestaande uit Mevr. Nijkerk-Hir- schel'. Mevr. M. de Vries-Prins en mevr S. Heilbuth-Kalker. Met oprechte vreugde werd melding gemaakt van twee giften, elk van 5000 gulden, namelijk van Dr. F. Manhei mer te Amsterdam en van het ban kierskantoor Mendelssohn en Zn. te Amsterdam. In het verslag wordt verder aange drongen op de verwezenlijking van de plannen voor den bouw van een nieuw gesticht, aangezien het bestaande ge bouw niet meer aan redelijke eischen voldoet en oorzaak is, dat niet meer verpleegden kunnen worden opgeno men. In verband daarmede is in een der. laatste regentenvergaderingen een comi missie benoemd om voorlbopige plan nen omtrent den bouw van een nieuwi gesticht te ontwerpen. Omtrent hare evindingen kan reeds worden gezegd dat deze commissie eenparig van oor deel is, dat het gesticht te Leiden be hoort te blijven. Na het overlijden van de regenten Menko te Enschedé en den opperrab bijn Asscher te Groningen te nebben gememoreerd, alsmede net bedanken van de regenten Hartog te Nijmegen en Prof. Oppenheim uit Den Haagy werd dank gebracht aan Prof. Palache dat hij, ondanks zijp vertrek naar Am sterdam, bereid werd gevonden als voorzitter van het dagelijksch bestuur te blijven optreden. Aan het eind van December 1926 waren in het gesticht opgenomen 19 jongens en 10 meisjes. De gezondheids toestand was, met uitzondering van de laatste maand, gunstig. Mej. Hamburger, uit Groningen, die tijdelijk als propagandiste werkzaam was. werd wegens haar uitnemende werkzaamheden voor vast aangesteld. Uit het verslag van den penning) meester, de heer S. Viskoper, bleëky dat de financiën er gunstig voorstaan. Het tekort op de exploitatierekening/ sluit met een tekort van f 1131. Het volgend Jaar zal geen tekort meer aan wijzen. Het eindcijfer der exploitatie rekening bedraagt f 21.329. De balans wijst, met inbegrip van een vermeerdering van f 10.300 aan' bezittingen, een euiGcijfer aan van t 70.927. ADVERTENTIE-PRIJS Gtwon* advertentlen per regel 22-/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden dagn» lijka geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Bummer. Binnenland. Hoog water bij Grave. De Candida afstelling voor den Ge meenteraad te Leiden. Buitenland De voorbereidende ontwapenings conferentie dreigt een mislukking te worden. De inhoud van de nota der mogend heden aan Tsjang Hai Sjek. Op de a.s. int. economische conferen tie zullen 35 landen vertegenwoordigd zijn. Het verslag van de secretaresse en van den penningmeester werd goed gekeurd. In de vacature Asscher werd voor zien door de benoeming van den heer. Ed. Polak uit Groningen. De aftredende regenten: Mevr. Nij- keik-Herschel, Amsterdam: en de heo ren E. Viskoper, Den Haag en Andréi Hertzberger, Amsterdam, werden he.r kozen. In beginsel wera hierna Deslóieiu tot den bouw van een nieuw /gesticht* op een reeds aan de vereeniging toe- behoorend terrein aan den Zoeterwoud! schen Singel te Leidem Reeds is hieu voor een fonds van f 45.000 aanwezig. Het ontbrekende hoopt het bestuur op andere wijze bijeen te brengen. Het nieuwe gebouw zal plaats bie den aan 60 kinderen. N. V. STOOM-, ZEEP-, EAU DE COLOGNE- EN PARFUMERIEFABR. v. h. SANDERS CO. In de Zaterdagmiddag gehouden ver gadering van aandeelhouders dor N.V. Stoom-, Zeep-, Eau de Cologne en Par- fumeriefabriek v.k. Sanders Co wer den balans en winst- en verliesreke ning goedgekeurd en het dividend vast gesteld op 9 pet. (evenals vorig jaar). Als commissaris werd herkozen mr, Th. G. van Eek te 's-Gravenhage. KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING. H. M. de Koningin heeft benoemd tot Comjmandeur in de Huisorde van Oranje Prof. Dr. J. W. Muller, oud- hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit alhier. De alhier tot arts bevorderde se- mi-arts J. Batelaan is bestemd tot re serve-officier van gezondheid 2e kl. bij bet reserve-personeel van den genees- kundigeif dienst bij het leger bier te lande. De 7-jarige D. K., wonende le Ha- verstraat bad gisteren bet ongeluk dat een zware bouten deur waartegen bij leunde op hem viel. De dokter van den Eersten Hulpdienst kon geen frac tuur ontdekken, echter wel een ver-, bloeding in het rechter-onderbeen. De jongen werd per auto van den Eersten Hulpdienst naar buis gebracht. De deur stond voor een der in verbouwing zijnde huizen in de Leliestraat en was uit de opening gelicht. Waarschijnlijk heeft ze te rechtop gestaan waardoor, toen de jongen er tegen aan leunde, ze cp hem viel. Het ongeluk liep geluk kig nogal goed af. H. A. heeft bij de politie aangifte gedaan dat zijn rijwiel dat hij onbe heerd had laten staan voor perceel Ra penburg 22, is ontvreemd. i Door de politie alhier is aange houden de gesignaleerde W. W. D., die nog drie maanden tegoed had wegens diefstal van pioenen bij de firma B. alhier. POSTERIJEN. Lijst van onbestelbare brieven en briefkaarten van welke de afzenders onbekend zijn. Terug ontvangen in de 2e helft der maand Maart 1927. Brieven Binnenland: Blan- kert, Mevr., Amsterdam; Dirksz, J., Leiden; Doelman. Mevr. Den Haag; Hijkema, Den Haag; Jelgersma, Dr. H. C., Oegstgeest; Jeuriens, Lena, Nijme gen; Koelman, J. P.. Oranje Plantage; Louw, M. de, Leiden; Persant Snoep, P., Leiden; Postbus 3 No. 42, Amster dam (2 stuks); Raad var* Arbeid. Utrecht; Schip „Petronella", Rotter dam; Sipma, Leiden; Tongeren, Mej. N. van. Amsterdam; Vreeken, D., de Kaag. Briefkaarten Binnenland: Berg, fam. A. v. <L, Scheveningen; Heemskerk, C, Rotterdam; Vries, de. Winschoten, M. v., Voorbout. Brieven Buitenland: Cler, J. de. Kettering; .Haastert, K. Ch. v., Endé Briefkaarten Buitenland: Fontaine Verweij. Formina; Mancika Buda, Budapest; Veen, schipper L d. Rubrrot; Weijs, Tirol. 2 briefkaarten zonder adres.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1