CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oii nummer hesfaal uit TWEE Kafa.
EERSTE BLAD.
Grondslagen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
NUMMER 2091
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden ..i
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
8s,e JAARGANG
i.
Zoodra wij spreken van de grond
slagen onzer maatschappelijke samen
leving en met name van de consciën
tie, het geweten, der overheid in de
politiek, roept ons dit eene woord als
het ware een wereld van gedachten,
van mooNijkheden en misverstand voor
den geest. i (3
Art. 3 van ons program van begiir-
selen:
Ook op staatkundig terrein belijdt
zij de eeuwige beginselen van Gods
Woord; zoo evenwel, dat het Staats
gezag noch rechtstreeks, noch door
de uitspraak van ©enige Kerk, maar
alleen in de consciëntie der over
heidspersonen, aan de ordinantiën
Gods gebonden zij,
heeft daartoe de aanleiding gegeven.
Het is reeds van de eerste tijden on
zer partij af het struikelblok voor ve
len geweest. Hoewel het toen nog geen
geschreven beginsel program was, heeft
reeds Groen van Prinsterer met het
zelfde euvel te kampen gehad, In de
latere jaren heeft zich dit nu eens in
deze, dan in die richting, telken^ weer
herhaald. De laatste jaren is uit onzen
kring voortgekomen een groep die van
dezelfde bezwaren weer het hoofdmo
tief maakt.
Het komt ons gewenscht voor om dit
punt eens nader to bezien.
Reeds art. 1 van ons program van
beginselen spreekt een gedachte uit,
die 'den sleutel bevat welken wij moe
ten hanteeren om de geheimen te ont
sluiten. Daar immers heet het:
De Antirevolutionaire of Christe-
lijk-Historische, richting vertegen
woordigt voor zooveel ons volk aan
gaat, den grondtoon van ons volks
karakter, gelijk dat, door Oranje ge-'
leid, onder invloed der Hervorming
omstreeks 1572 zijn stempel ontving;
en wenscht dit overeenkomstig der
gewijzigden volkstoestand, in een
vorm, die aan de behoeften van on
zen tijd voldoet, te ontwikkelen.
Men herkent onmiddellijk hier de
meesterhand van Dr. Kuyper. Was
Groen van Prinsterer slechts drager
van die beginselen geweest, die voor
zichzelf een wel omlijnd program had,
Kuyper gaf het een vorm waar een or
ganisatie houvast aan had. Hij greep
hier vooruit, ver vooruit zelfs. Hij vat
te hier als het ware samen hetgeen
bij later in vele en dikke boeken voor
de partij zou uitwerken.
Dat was in 1878 pog niet mogelijk.
Kuyper stond voor die grootsche taak,
maar was ook niet in staat om in eens
stuk voor stuk al die beginselen dui
delijk te maken'. Bovendien het volk
van Nederland moest weer uit dat
volkskarakter gaan leven, zij het ook
onder andere vormen naar den gewij
zigden toestand. De groote gave aan
Dr. Kuyper geschonken, was. dat hij
in kort bestek pakkend wist te for
muleeren wat ons beginsel omvat. Het
volk kwam achter hem te staan.
In Dr. Kuyper's werken, naast de
Standaard- en Heraut-artikelen, die
niet afzonderlijk zijn gegeven, vooral
zijn Gem eene Gratie, Pro Rege en An
tirevolutionaire Staatkunde, hebben
wij ontvangen, de nadere uitwerking
van de in 1878 gegeven formule. Dr.
Kuyper heeft zelf gevoeld, dat het pro
gram met de door hemzelf daarop ge
geven toelichting, reeds in zijn tijd.
niet meea* voldoende was om op alle
vragen antwoord te geven. Maar onder
alle vrasren welke zich hebben voorge
daan, hebben wij nog geen eykel ar
tikel grondig behoeven te herzien. De
forpcbe greep in 1878 is de greep
van de -Antirevolutionaire gedachte
gebleken. Daarvoor zijn wij dankbaar,
want daarin hebben wij temeer reden
om op den ingeslagen weg voort te
gaan. De critiek op dat beginsel is
v-pel en ernstig geweest, maar voor zoo
ver-wij kunnen zien, heeft die critiek
ge°n enkel fundamenteel punt aange
tast.
De critiek van vroeger jaren heeft
zich versmolten met andere stroomin-
overgebleven brokstukken van
pertüan en richtingen, en
l-,»eft dqar leidipg weten te geven tot
de vorming van de ons bevriende
Cbrisfeljik-Fistorische Unie.
Critiek uit later jaren, zich voorna
melijk uitende in de Cbr. Soc. richting,
heef* een aGtie doen geboren worden,,
die langzamerhand aan innerlijke on
volkomenheid is bezweken.
En de jongste bezwaren, door de
Staatkundig Gereformeerden gekoes
terd, zijn nog bezig zich te formulee
ren'. Op die formuleering moeten wij
nog veelszins wachten' om er met
vriicht op te kunnen reageeren. Slechts
enkele uitingen werden vernomen, die
bewijzen, dat men, deels oud© bezwa
ren ophaalt, en deels in misvatting van
enkele uit.hun verband geraakte uit
spraken zich verliest.
Daartegenover kan van Antirevolu
tionaire zijde niet anders gesteld wor
den dan een thetische behandeling van
onze beginselen. Beter toch aan een
bestrijding, een Anti-thetische behan
deling, zooals deze broeders zoo gaar
ne uitlokken, is het om van onze zij
de ons standpunt helder en klaar te
stellen.
Wij hopen, voor zoover God ons
daartoe in staat stelt, achtereenvol
gers de hoofdpunten waarom het gaat,
te behandelen.
Moge het tot verheldering van ge
dachten leiden.
V Gewond maar niet verslagen
0nz6 Rotterdammer zeide gisteren
in een overzicht:
Weinig bemoedigend dat is wel
het woord, hetwelk past op den' uit
slag der Statenverkiezingen.
Heel wat verschuivingen hebben
plaats gehad, ook wel over en weer,
maar toch leert het algemeen© beeld
dat links aan de winnende hand is
en de groo.e rechtsche partijen alle
aan afbrokkeling lijden, de een meer
dan de ander natuurlijk.
D© anti-revolutionaire partij heeft
de meeste loodjes gelegd. De verkie
zing van 1925 voor de Kamer moest
noodwendig haar ver.volg hebben en
dit is nu geleverd. Meerderen hoor
den wij zeggen: 't valt nogal mee,
maar wij vinden het heel erg, zóó
erg, dat het niemand, die het wel
meent met onze partij, met rust mag
laten.
Wij zijn het daarmede volkomen
eens.
Het is heel erg.
Maar nooit mag ons de uitslag doen
neerzitten in moedeloosheid. Wij zijn
gewond maar niet verslagen. Hoewel
de afbrokkeling heel ernstig is, en
nog volstrekt niet zijn hoogtepunt be
reikt heeft mogen wij toch dankbaar
zijn, dat er geen achteruitgang is in
innerlijke waarde. Daarnaast zal al
tijd meer in de praktijk blijken, dat
de Staatk. Geref. die onze gelederen
dunden de praktijk nog leeren moe
ten. In die praktijk zullen zij zeer vaak
naast ons komen te staan. De schei
ding loopt nog steeds verticaal hoe
men ook poogt om ze horizontaal te
trekken.
Er zal een tijd komen dat t>ok de
genen die nu het felst tegen ons zijn,
met ons strijden zullen tegen de re
volutie. In de Tweede Kamer hebben
wij dit herhaaldelijk aan den heer
Kersten gezien.
Met vertrouwen gaan wij dan ook
d© toekomst tegen. Wij zullen nog
meer slagen hebben te verduren; daar
onder zullen we ons wel buigen, maar
worden niet gebroken.
V Utrecht.
Thans is ook de uitslag van de laat
ste provincie bekend.
Ook in Utrecht heeft zich d© ver
schuiving die in de andere provincies
gezien werd, voltrokken.
De Chr.-Hist. en d© R.K, hebben hun
resp. 11 en 6 zetels behouden. Daaren
tegen heeft de Antirevolutionaire par
tij hier een teruggang van 8 op 7 te
boeken.
D© S.D.A.P. heeft hier geen winst
behaald. Daarentegen heeft d© Vrij
heidsbond de zetel van de middenpar
tij aan zich getrokken waardoor het
aantal zetels van 4 op 5 kwam.
De zetel van d© Antirevolutionairen
is in Utrecht overgegaan op de Staatk.
Geref. die nu met 2 zetels in de Sta
ten komen.
In de verhouding tusschen rechts
en links is in Utrecht dus geen veran
dering gekomen, wanneer althans de
S. G. partij zich niet afzijdig houdt.
STADSNIEUWS.
BEZOEK VAN H. M. KONINGIN
EMMA AAN HET DIACONESSEN-
HUIS.
Gistermiddag omstreeks 4 uur bracht
H. M. Koningin Emma een bezoek aan
het Diaconessenhuis alhier aan deWi te
Singel, waarvan zij beschermvrouwe is.
Haar gevok bestond uit Jonkvr. v. d.
Pol, Freule Schmmel enninckj Graai v.
Limburg Stirum en Baron Sixma van
Heemstra.
Het doorluchtig gezelschap werd ont
vangen door het béstuur der inrichting,
bestaande uit: Prof. van Es, de heer
Couvée, Mevr. CouvéeMeerburg, Prof.
ZATERDAG 9 APRIL 1927
Plooy, Mej. Drost, Mej. Meerburg en
Zuster van den Brink.
H. M. werd na een kort woord van
welkom door Prof. v. Ee rondgeleid
door het geheel© gebouw, sprak alle
patiënten toe en begiftigde hen met bloe
men. Daarna wera de thee gebruikt
in het zusterhuis. H. M. betuigde haar
groote tevredenheid over de pas tot
stand gekomen verbouwing van de in
richting.
Toen de Koninklijke auto's pl.ua. half
zes wegreden, siond een groot aantal
zusters op het plein voor het zusterhuis,
die haar hartelijk toejuichten. Voor hel;
gebouw waren vele menschen vereenigd
om de geliefde Koningin-Moeder te zien
vertrekken.
A.-R. KIESVEREENIGING.
Gisteravond vergaderde in „Prédi
ker" de A. R. kiesvereeniging".
De voorzitter, de heer G. Kuyper,,
ging voor in gebed, las een gedeelte
van Matth. 5, liet zingen Ps. 130:3i
en gaf vervolgens het woord aan den
secretaris tot het voorlezen van de
notulen der vorige vergadering, die on
veranderd weiden gearresteerd.
Daarna cfeif.de de voorzitter 'mede,
dat deze vergadering wordt gehouden
in aansluiting aan een conferentie vanj
het bestuur der kiesvereeniging met
den heer Grotenhuis. In een ernstige
rede noodigde spr. namens het bestuur
den heer Grotenhuis uit, terug te ko
men op zijn bedanken als candidal
voor de a.s. Raadsverkiezing, t
Nadat de heer Grotenhuis zjjn stand
punt betreffende de erkenning der ar
beiders als volwaardige leden der kies
vereeniging nader uiteengezet had en
verschillende leden nadien nog het
woord gevoerd hadden, verklaarde de
heer Grotenhuis zich bereid, op zijn be
danken terug te komen.
Beskoten werd», dat het bestuur der
kiesvereeniging in oveneg met den
heer Grotenhuis een communiqué be
tredende de oplossing der kwestie zat
putpiceeren.
Nadat nog staande gezongen was
Psalm 72 U, ^oot de neer van Zwie-
ten de vergadering met dankgeoedi.
LEZING OVER SURINAME.
Voor den Ned. Chr. Vrouwen Bond
trad gisteravond in het Nutsgebouw
aan de Steenschuur op de heer Staal
(oud-gouverneur van Suriname) voor
een lezing met lichtbeelden met het
onderwerp: Suriname en hare bewo
ners".
Dezen avond stond onder leiding
van Mejufir. Koekkoek, die liet zingen
Ps. 105 2 en 3, las Rom. 8 22 tot bet
einde en voorging in gebed. Daarna
heette ze allen hartelijk welkom en
zeide dat het haar genoegen deed dat
men in zoo grooten getale was opge
komen.
Daarna was het woord aan den heer
Staal, die begon met eenige algemee-
ne opmerkingen te maken over Suri
name.
Suriname, gelegen in Zuid-Ameri-
ka, is een tropenland. Het heeft nog al
tijd de naam van Eldorado, van het
goudland. Het is beroemd geweest om
al de fabelen die ervan verteld werden
óver den rijkdom aan goud. Eerst is 't
een Spaanscbe kolonie geweest,
daarna is het overgegaan in handen
der Engelschen totdat in 1667 een
Zeeuw het voor Nederland veroverde.
Daardoor is het een typische Neder-
landsche kolonie geworden en ver
schilt hemelsbreed van Oost-Indië.
De menschen in West-Indië zijn Chris
tenen en spreken onze taal. En niet al
leen de letter en de klank van onze
taal is op Suriname overgebracht,
maar ook de geest.
Twee eeuwen lang heeft er groote
duisternis geheerscht over Suriname
door den gruwelijken slavenhandel.
Spr. laat dan de plaatjes zien op het
doek, waaruit blijkt, dat Suriname
evenals ons land is een aangeslipt
land. Daarom zijn vooral de Zeeuwem
er zoo graag. Kijkjes in de stad Para
maribo, het gouvernementshuis met
op het plein een standbeeld voor H.
M. de Koningin, waarin uitkomt de lief
de der inlanders voor onze koningin
daar zij zelf het standbeeld hebben
bekostigd, toont dat de inrichting der
stad, met zijn typische Hollandsche
straatnamen, heel veel gelijkt op de
inrichting van (onze steden, al hebbeni
wij dan geen koningspalmen in de
straten.
Vervolgens liet spr. zien het werk
der zendelingen die in 1735 reeds uit
Hernhut naar Suriname kwamen om
het Evangelie te bréngen. Een aantall
lantaarnplaatjes toonde ons het werk
der broedergemeente, die bij honder
den stierven aan inlandsche ziekten.
Suriname is rijk aan natuurschoon
en wanneer men verder het land in
gaat naar het gebied der boschneger9,
dan komt men in een paradijsachtige
omgeving, waar echter de arme negers
in voortdurende angst leven voor boo
ze geesten. Het werk van de zending
onder hen is moeilijk.
Tenslotte vertoont spr. nog eenige
plaatjes van Bethesda. de stichting
voor de Melaatschen. Mooi werk wordt
daar geleverd door de broedergemeen
te ten opzichte van de lijders aan de
afschuwelijke ziekte der ontbinding.
De voorzitster dankte den heer
Staal voor zijn interessante lezing,
waarna ze nog liet zingen Gez. 274 1
en 2 en voorging in dankgebed.
JAARVERGADERING DER COtfP.
TUINDERSLEENBANK.
Onder leiding van den directeur den
heer W. Bink, hield bovengenoemde
Bank hare 17e algemeen© jaarverga
dering in Zomer lust.
De kassier, de heer Tj. Kuypers, gaf
een uitgebreid overzicht van de toe
stand d. Bank en over 't verloop deri
zaken van het afgeloopen1 jaar. Hoe
wel de gedeeldheid. der tuinders in
twee veilingen geen voordeel voor de
Bank bracht, kon toch van toenemen
de bloei worden getuigd. Het aantal
leden breidde zich weder gestadig uit
en de omzet der Bank vergrootte. Een
gunstig teeken kon worden genoemd,
dat buiten den kring der tuinders de
goede naam der Coöperatieve Raiffei-
senibanken meer en meer bekend raakt
en het aantal particulieren, die hun
ne spaargelden bij deze Bank weri-
scben te beleggen toeneemt. Er werd
aangedrongen om zooveel mogelijk
propaganda te maken in ieders omge
ving voor deze soliede instelling.
Dit jaai; werd aan spaargelden een
bedrag van f 120042.28 ingelegd en
f 110902.52 terugbetaald. Door de 133
spaarders was een tegoed op hunne
hoekjes van f 102839.62. De rente der
spaargelden bedraagt 4 per tw-eie
dagen ingaande en per vier dagen op-
eischbaar.
In totaal stonden 27 voorschotten
uit tot een bedrag van f 30173 terwijl
er nog vier regeeringscredieten liepen
tot een totaal van f 5525. De aflossin
gen en rentebetalingen hadden gere
geld plaats.
Van de 26 rekening-couranthouders
werd in totaal ontvangen f 65347.53 en
uitbetaald f76623.11. Per 31 December
stond in totaal uit een bedrag van
f 123169.70. Aan rente en provisie werd
een bedrag van f5298.63 bijgeschreven.
Aan de Centrale Bank te Utrecht
werd in totaal gezonden f 102696.34 en
vandaar ontvangen f 118802.65. Het re
servefonds der Bank bedraagt thans
f 4957.70.
De rekening sloot met een bedrag
van f 325694.41 en de balans met een
bedrag van f 166601.62.
Nadat den kassier was dank gebracht
voor het uitgebracht verslag en het ge
voelde beheer, werd overgegaan tot de
verkiezing van ©en bestuurslid en een
lid van den Raad van Toezicht. De
aftredende heeren P. Stuifzand en W.
van Oeffelen werden als zoodanig her
kozen en namen hunn© benoeming
aan.
Verschillende zaken van huishoude-
lijken aard werden nog besproken en
door enkele leden die door vertrek naar
elders of anderszins geen lid meer kon
den blijven, het lidmaatschap opge
zegd.
Ten slotte sloot de voorzitter met
een opwekkend woord deze goed ge
slaagde vergadering.
LEIDSCHE BURGERWACHT.
De wedstrijden prijsschieten met
buks worden gehouden in de s oh iet-
zaal Morschpoort-kazerne op Donder
dag 21 April 1927 te 8 uur nam.
Er zal geschoten worden in 3 af-
deelingen:
Afd. A. Leden van de Leidsche B.W.,
die tevens lid zijn van een Schietver-
eeniging.
Afd. B. Leden van de Leidsche B.W.,
die op 1 Jan. 1927 den 60-jarigen leef
tijd nog niet bereikt hebben.
Afd. C. Leden van de Leidsche B.W.,
die op 1 Jan. 1927 den 60-jarigen leef
tijd bereikt hebben.
In alle Afd. schieten de schutters
10 patronen (desgewensoht 1 proef-
schot). Houding knielend. De 10 pa
tronen moeten achter elkaar geschoten
worden. Er wordt geschoten op Buks
schijf (5 visuels, telling 12—20).
Donderdag 28 April 1027 schieten
der 5 hoogste schutters van elke Afd.
om den kampioensprijs. Er wordt dan
geschoten op dezelfde schijf als hier
boven aangegeven, zelfde houding; el
ke schutter schiet 15 patronen achter
elkaar (desgewenscht 1 proefsohot).
TENTOONSTELLING VAN GESCHIED
KUNDIGE EN GENEESKUNDIGE
WERKEN.
Tijdens het geschiedkundig-genees
kundig congres dat, zooals reeds eer
der gemeld dezen zomer hier ter stede
plaats vindt, zal in het gebouw Grave-
stein een tentoonstelling worden ge
houden van boekwerken op geschied
kundig-geneeskundig gebied, die blij
kens den dezer dagen te verschijnen
catalogus uit ruim 2000 werken zal
bestaan.
Slechts van schrijvers vóór het jaar
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiSn per regel 22*/» eent
Ingezonden Mede deelingen, dnbbeL taritL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine adrertentlën bij vooruitbetaling
van tan hoogate 30 woorden, worden dage*
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Bezoek van H. M. de Konigln-Moeder
aan het Leidsche Dlaconessenhnis.
Hoogleeraarsbenoemingen aan de Me
dische Hoogeschool te Weltevreden.
Windhoos ln Gelderland.
Buitenland.
Op de voorbereidende ontwapenings
conferentie kon geen overeenstemming
bereikt worden inzake beperking le-
ger uitgaven en oorlogsmateriaal.
Een Britsch luchteskader heelt or
der gekregen, naar China te vertrek
ken.
1800 zulen werken worden tentoonge
steld, waaronder voorkomen een
zeldzame collectie uit ruim 100 deelen
bestaande van en over Boerhaave, wer
ken van,, Hippocrates, Piinius en an
deren.
NOQRD-ZUID-HOLLANDSCHE
TRAMWEG-MIJ.
iVervoeropbrengsten gedurende de
maand Maart 10271926:
ScheveningenLeidenKatwijk—
Noordwijk (incl. Stadslijn Leiden) 1927:
110862; 1926: 108218; per dag aantal
K.M. 1927: 87.65, 1926: 85.5U; Leiden-
Heemstede, resp. 7777, 14362 en 10.33.
19.07 K.M.; AmsterdamZandvoort
resp. 118661, 115557 en 136.71, 133.13
K.M.; Stadslijnen Haarlem: 68333, 66561
en 107,00, 104.23 K.M. per dag.
HOOGHEEMRAADSCHAP RIJNLAND
Bij de gehouden verkiezing van
hoofdingeland-plaatsvervangers in het
8ste, 9de en 13de district, werllen her
kozen als hoofdingeland de heeren H.
Straathof A.zn, C. van Muiswinkel
Hzn., en D. Dorrepaal en als lootdmge
land plaatsvervangers de heeren P. F.
Noorddam, G. Domburg en A. B. Ver-
kley.
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
Hedenavond opent d© heer H. v. d.
Meer in perceel Lage Rijndijk 76 een
zaak in galanterieën, emaille, porce-
lein en aanverwante artikelen. Het
perceel is geheel nieuw gebouwd door
den bouwkundige M. v. d. Velden -e
Leiderdorp.
D© in modernen stijl opgetrokken
gevel waar werkelijk lijn en verhou
ding inzit, is door zijn keurige afwer
king een sieraad voor dit stadsge
deelte. In den winkel is een ruime
sorteering artikelen aanwezig en te
vens in de ruime étalage. Wij wen-
schen den heer v. d. Meer in deze
nieuwe zaak veel succes toe.
KIEZERSLIJST.
Wij verwijzen onze lezers in Leiden
naar de in dit nummer voorkomende
advertentie der A.R. Prop.club, betref
fende het verstrekken van inlichtin
gen der nieuwe Kiezerslijst. De club
wil het onze menschen gemakkelijk
maken. In plaats dat men naar het
Bevolkingsbureau behoeft te gaan om
te informeeren of men kiezer is, kan
men zicli de volgende week, tot en met
Donderdag, eiken avond melden aan
het gebouw der N. L. Crt., waar een
commissie zal zitting houden.
GEDENKTEEKEN JULIANA VAN
STOLBERG.
Wij verwijzen naar de advertentie
in ons blad van het Comit Leiden-
Oegstgeest voor de oprichting van een
gedenkteeken voor Juliana van Stol
berg. Dit streven zal ieder sympathiek
zijn. Juliana van Stolberg, de stam
moeder der Oranjes, die haar vijf zo
nen afgestaan heeft voor de bevrijding
van Nederland van onder het Spaan-
sche juk, verdient zeker altijd in de
herinnering van ons volk voort te blij
ven leven. We vertrouwen dan ook dat
ieder een bijdrage zal afzonderen voor
het op te richten gedenkteeken, dat
deze edele vrouwe de eer zal geven die
haar ruimschoots toekomt.
Ten raadhuize te Voorburg, heeft
de» aanbesteding plaats gehad van
het rioleeren en aanleggen van straat-
banen op een terrein ten Z.O. van het
Westeinde aldaar. Ingekomen wareru
9 biljetten. Laagste inschrijver was N.
Timmer9 alhier voor 4250.
BINNENLAND.
ZOMERTIJD.
De zomertijd gaat in België, Frank
rijk en Engeland in op aanstaande
Zondag. In verband hiermede zijn in
de dienstregeling der reizigerstreinen
hief te lande eenige wijzigingen aan
gebracht, welke wijzigingen in alle
stations en reisbureau* verkrijgbaar
zijn.
