CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 8sle JAARGAN- DONDERDAG 7 APRIL 1927 NUMMER 2089 COURANT ABONNEMENTSPRIJS in Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Dit nummer bestaat uil ME Bladen. EERSTE BLAD. V Na den slag. Nu de kruitdamp is ópgetrokken en het slagveld van gisteren is te over zien, loont het de moeite qm de verkre gen cijfers voor de stad Leiden wat na- der-te bezien. Over het algemeen waa er bij alle partijen meèr of minder vooruitgang, vergeleken' met de verkregen resulta ten bij de statenstembus in 1923. Hier op maken een uitzondering de Com munisten en de Democratische Partij. De sterkste aanwas verkreeg ook nu weer de S.D.A.P., die klom van 5499 op 7569, ofschoon deze aanwas lang niet het cijfer haalt van de Kamerver kiezing in 1925. Bij laatstgenoemde verkiezing werden op de S.D.A.P.-lijst 8025 stemmen uitgebracht. De aanwas voor de Chr. Hist, en R.-K. lijsten is vrijwel gelijk, 672 voor de eerstgenoemde, 685 voor de laatst genoemde. Voor de Chr. Hist, lijst ver toont de vooruitgang bovendien nog deze eigenaardigheid, dat deze ver uit steekt boven het cijfer van de Kamer verkiezing; 6659 nu tegen 5055 in 1925. Een bijzondere terugval valt op te merken bij de Democratische Partij, n.l. van 1815 in 1923 op 847 thans. Voor de Anti-revolutionaire lijst was de winst niet groot, slechts 185 stemmen, terwijl wij 800 stemmèn be neden het cijfer van de Kamerverkie zingen bleven. Dat i* een uitkomst die voor ons een zeer ernstige waarschu wing inhoudt. Uit enkele cijfers van sommige stembureuux toch bleek, dat intensieve bewerking goede gevolgen gehad had. Wij moeten alle zeilen bij zetten willen wij ons peil behouden. Voor zoover het mogelijk is om met dezen uitslag reeds een voorspelling te wagen voor de komende gemeente raadsverkiezing, staat het er voor ons allesbehalve gunstig voor. De nieuwe kiezerslijst zal ons geen ander beeld te zien geven. Wanneer de Staatk. Geref. partij er bij blijft om met een afzonderlijkj lijst uit tc ko men, kunen wij zeggen dat dezé bijna 600 stemmen geheel verloren zijn. Van het behalen van 75 pet. van den kies- deeler is natuurlijk geen sprake. Wij zullen dus alleen op onze eigen stem men zijn aangewezen, hetgeen ons nog geen 4 zetels waarborgt. Wordt dan ook ons stemmenaantal niet grooter dan bij deze Statenverkiezing, dan kunnen wij alleen onzen vierden zetel bij rest-toewijzing verkrijgen. Voorwaar geen gunstig vooruit zicht en dubbele reden om nu geen dag meer te verzuimen. Als een heel voorloopige voorspel ling geven wij nog als onze meening, dat in den komenden gemeenteraad volgens de stembus-uitkomst van gis teren de volgende zetels zullen bezet worden: Sociaal Democraten thans 8 dan 9 Anti-revolutionairen 4 „4 Christelijk-Historischen „6 „8 Roomsch-Katholieken „7 „7 Vrijheidsbond 3 a 2 Vrijzinnig Democraten ,,2 „1 Democratische Partij 2 a 1 Communistische Partij „1 „1 Hebben wij dus geen stof tot jubelen over den uitslag van gisteren, wel heb ben wij stof tot dank. Gezien toch de voortdurende afbrokkeling mochten wij nog behouden wat wij hadden. Het zal ons inspanning kosten om ook in Mei dat resultaat te behalen, maar daarvoor willen wij ons dan ook in Gods kracht aangorden. De dag van gisteren heeft ons op nieuw strijd geleerd. Waarheid en Droomen. (Aangeboden). Momenteel staat de kwestie van de ontwapeningsleuze der S.D.A.P. door hun initiatief-voorstel weder op den voorgrond. Wel was de kamer zoo wijs die motie in wetsvoorstel af te stem men, maar de Socialisten maakten weer reclame. Nauw hiermede hangt samen een andere reclame, die gemaakt wordt om het militaire probleem op de minst kostbare wijze op te lossen. De bekende Standaard-artikelen, die naar alle waarschijnlijkheid, ten (minste gedeeltelijk, door den Majoor Donk geschreven zijn, geven een proe ve van oplossing. Door de debatten in de vereeniging voor Krijgswetenschap pen is deze proeve weer voor het voet licht getreden. Verschillende militaire medewerkers in de linksche pers ga ven de voorstelling, dat de heer Donk in deze arena overwinnaar is gebleven. Wie met kennis van zaken die de batten heeft gevolgd, is wel een weinig verwonderd over die triomphkreten. Het zou vermoedelijk wel eens tot BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 eigenaardige verrassingen aanleiding kunnen geven, indien die bijzondere militaire medewerkers de bedoelde artikelen onderteekend hadden. Al licht zou het dan blijken, dat de vader en moeder van het stelsel-Donk in de meeste gevallen de stellers dezer arti kelen waren. De reclame voor het kindje zou in dat geval wel wat al te eenzijdig zijn. Natuurlijk worden de goede eigen schappen dan onder het vergrootglas genomen en de minder goede eigen schappen met den mantel der liefde bedekt. Laten wij nu in het kort nagaan, waarop het systeem Donk berust. Ie. Er moet bezuinigd worden op de militaire uitgaven. 2e. Het leeuwendeel der begrooting wordt ingenomen door de kosten voor het beroepspersoneel. 3e. De vredesopleiding kon met be langrijk minder personeel geschieden. 4e. Door 3e werd het verband tus- schen opleidingsinstituut en oorlogs eenheid verbroken, waardoor bij de herhalings-oefei agen eenigermate, maar vooral bij het begin van de mo bilisatie de samenhang in de oorlogs eenheden moest worden tot stand ge bracht; waardoor de eischen aan de aanvoerders enorm werden verzwaard 5e. Door inkrimping' van hef be roepspersoneel kwam de aanvoering van den troep hij mobilisatie in hoofd zaak in handen van het verlofsperso- neel, dat voorheen een meer aanvul lende taak had. 6e. Het verlofskader is voor die taak niet berekend, mst daartoe in hoofd zaak voldoende routine in het uitoefe nen van militair gezag en contact met den troep. 7e. Waar de dienstplichtigen gedu rende den len oefentijd'slechts amper voor hun taak als soldaat gereed kun nen worden gemaakt, en de herha lingsoefeningen zeer kort zijn, kan aan het euvel onder 6e slechts tege moet worden gekomen, door het ver lof skader te belasten met de eerste op leiding der dienstplichtigen. 8e. Door inkrimping van het aantal opleidingsinstituten kan men uit iede re lichting een zeker aantal oorlogs eenheden vormen in tegenstelling met thans nu oorlogseenheid gevormd wordt uit verschillende lichtingen. Hierdoor wordt het groote voordeel verkegen, dat op een gunstig tijdstip de samenhang in de eenheid wordt ge bracht. 9. Door 7e en 8e wordt wederom een aanzienlijk deel van het beroepska der overbodig. 10. Dus dit stelsel is gezien ad 2 goedkooper. Maar in cauda venenum. En zoo ook hier. De „schijnbaar" logische conclu sie is om het kind eens bij den waren naam te noemen: „boerenbedrog". De Standaard-brochure, met de leu ze 30.000.000 bezuiniging op militaire uitgave, strekke hier als bewijs. Die 30.000.000 hebben reclame gemaakt voor het stelsel en nu spreekt nie mand meer over dit enorme bedrag. Wij beschuldigen hiermede niemand van kwade trouw, wij kunnen ons in denken, dat men door zijn eigen stel sel zoo gevangen wordt genomen, dat men den onbevangen blik verliest. Maar terwille van de bezuiniging wordt het ontegenzeggelijk goede, dat in dit stelsel zit, hopeloos bedorven tot schadfe van het leger. Wij willen hier slechts op een paai* punten wijzen. a. De 5H-maandelijksche eerste oefe ning is volgens algemeen gevoelen óf een uiterst minimum óf reeds daaron der, als de opleiding gegeven wordt door geroutineerd beroeps kader. Blijft nu de te verwerken stof hetzelfde (eigenlijk moet men zeggen, dat die belangrijk vermeerderd is^ en eveneens de menschen die de leerstof moeten opnemen, doch worden de leeraars minder in kwaliteit, dan ligt de conclusie voor de hand, dat is al leen mogelijk: indien de eerste oefen tijd verlengd wordt. - b. Ook het vooroefeningsinstituut moet vervallen bij dit systeem, daar er anders geen of te weinig dienstplich tigen overblijven, die aan het verlofs kader de gelegenheid kunnen bieden zich te bekwamen, en ook de samen hang in de „oorlogseenheid" die tijdens de le oefening gekweekt moet worden, blijft uit. c. Wil het verlofskader behoorlijk geschikt gemaakt zijn voor zijn taak als instructeur voorheen was bet slechts aanvoerder) dan zal dit langen tijd vóór de opkomst der lichting moe ten worden geoefend. Dit kader, gedu rende den tijd, dat het als instructeur optreedt af te schepen met een titu laire, rang, dus zonder behoorlijke be taling, moet gelijk gesteld worden met het opleggen van heerendiensten. Worden deze punten bij het nieuwe stelsel in den aangegeven zin opgelost dan zullen er maar weinig beroepsmi litairen gevonden worden, die tegen 't stelsel Donk zijn, doch dan is het stel sel Donk niet goedkoop. Ik acht het zelfs niet uitgesloten dat zal blijken, dat het nog duurder is dan het tegem woordige stelsel, ongeacht nog de be langrijk zwaardere persoonlijke lasten die op de bevolking zullen worden ge legd. Het stelsel Donk denkt droomen van bezuiniging achter de waar heid van de noodzakelijke betere ver lGfskadervorming te kweeken. IN EEN LANG GEVOELDE BEHOEFTE VOORZIEN. Amper een paar dagen zijn de zoo smaakvol verbouwde magazijnen van Gebrs Bruning. Hoogstraat, alhier, voor het publiek heropend of reeds duidelijk valt te constateeren, dat hier mede in een lang gevoelde behoefte is voorzien. Leiden is rijk aan flinke, forsch ge bouwde volkszaken maar tot nu toe ontbrak het aan een modern ingericht manufacturen en meubetmagazijn in het middel en betere genre. Doch ziet, Bruning wordt verbouwd en in één slag bezit Leiden, hetgeen het al te lang heeft moeten ontberen. Een heerlijke uitkomst voor onze dames die, eenerzijds gaarne zoo voor- deelig mogelijk willende slagen, van de andere kant afkeerig zijn van het ongezellige warenhuissysteem. Bij Bruning vinden zij de goedkoo- pere, maar daarenboven ook de mid del en betere genres, en dat alles nim mer duurder, meestal zelfs voordeeli- ger dan elders, maar zij vinden het al tijd in een gezelliger en meer intieme omgeving. Bruning blijkt de kunst te verstaan voor onze dames het koopen te maken tot een waar genot. Als nu reeds sinds meer dan twee geslachten bij voortduring wordt her haald: Wat Bruning doet is altijd goed, dan mogen wij wel zeggen dat Bruning bekend atond als de beste zaak, maar zij is thans daarenboven ook de gezelligste op haar gebied. Dat de zaak van Bruning, Hoog straat 12, dan ook nu reeds duide lijk de teekenen vertoont van een nieuwe ongekende vlucht verwondert ons niet. Het is logisch en verklaar baar. Eerlijk geschreven: wij hadden niet anders verwacht. STADSNIEUWS. KONINKLIJKE BESLISSING INZAKE DE GEREFORMEERDE SCHOOL IN HET KOOIPARK. Het beroep Kooistra ongegrond verklaard. Thans is afgekomen het volgende Kon. besluit: WIJ WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prin ses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Beschikkend© op het beroep, inge steld door N. F. Kooistra, ingezetene der gemeente Leiden, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuid- Holland van 25 October 1926 G. S. no. 124, waarbij ongegrond is verklaard zijn beroep tegen het besluit van den Raad van Leiden van 17 Mei 1926, tot het verleenen van de krachtens arti kel 72 der Lager Onderwijswet 1920 gevraagde medewerking voor de stich ting van eene bijzondere school voor gewoon lager onderwijs aan de Java- straat te Leiden, ten dienste der Ver eeniging tot oprichting en instandhou ding van scholen voor lager- en meer uitgebreid lager onderwijs op Gerefor meerden grondslag, aldaar; Den Raad van State, Afdeeling voor de Geschillen van Bestuur, gehoord, advies van 9 Maart 1927 no. 205; Op de voordracht van onzen Minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen van 21 Maart 1927, no. 4582 af deeling Lager Onderwijs Financieel; Overwegende, dat de Raad der ge meente Leiden in zijne vergadering van 17 Mei 1926 heeft besloten mede werking te verleenen aan het bestuur dei' Vereeniging tot oprichting en in standhouding van scholen voor lager- en meer uitgebreid lager onderwijs op Gereformeerden grondslag aldaar, tot de stichting van een schoolgebouw, be stemd voor gewoon lager onderwijs, aan d© Javastraat, hoek Driftstraat te Leiden; dat, nadat N. F. Kooistra, in gezetene van Leiden, tegen dit besluit bij Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol land in beroep was gegaan, dit col lege bij besluit van 25 October 1926 het beroep ongegrond heeft verklaard daarbij in hoofdzaak overwegende, dat bet schoolbestuur, ter voldoening aan het bepaald© in artikel 73. eerste lid a. der Lager onderwijswet 1920, aan den Raad o.m. heeft overgelegd een© ver klaring, inhoudende, dat de te stich ten school door 101 leerlingen zal wor den bezocht; dat zich hieronder bevin den 79 leerlingen, di© een© gelijksoor tige bijzondere school bezoeken van dezelfde schoolvereeniging uitgaande; dat, hoewel op grond van den aanhef van artikel LXIV 11 van de slot- en overgangsbepalingen der wet van 16 Februari 1923 (Staatsblad no. 38) bij stichting ©ener nieuwe school het doen medetellen van leerlingen, die eene ge lijksoortige bijzondere school zouden moeten verlaten, doch voor wie op die school gelegenheid tot plaatsing in de voor hen bestemde klasse zou blij ven, niet .geoorloofd is, het schoolbe stuur voor het goed recht zijner han delwijze een beroep heeft gedaan op de slotbepaling van laatstaangekaald wetsartikel, dat hier van toepassing wordt geacht, inhoudende, dat het in aanmerking brengen van leerlingen, als hier bedoeld, alleen geoorloofd is, ingeval aanzienlijke toeneming van d© bevolking in eenig deel der gemeente tot de stichting aanleiding geeft; dat door den appellant in zijn adres van beroep uitdrukkelijk wordt toegege ven, dat vaststaat, dat de bevolking in het stadsgedeelte, waar de reeds be staand© school staat en de nieuwe school zal worden gesticht, aanzienlijk is toegenomen; dat zoowel uit .het ge sprokene in 's Raads vergadering van 17 Mei 1926 als uit het prae-advies ter zak© van Burgemeester en Wethou ders aan den Raad, zoomede uit het geen hieromtrent door het schooltoe zicht is gerapporteerd, als vaststaan de mag worden aangenomen, dat het kwartier, waarin de school zal wor den gesticht, inderdaad moet worden aangemerkt als een wijk met eene sterk uitbreidende bevolking; dat het aan het slot van artikel LXIV 11 van de slot- en overgangsbepalingen der wet van 16 Februari 1923 (Staats blad no. 38) bedoeld© uitzonderings geval hier dan ook inderdaad aanwe zig moet worden geacht en mitsdien tegen het in aanmerking brengen bij de indiening der aanvrage om school stichting van leerlingen der oyerbe- volkte gelijksoortige bijzonder© school aan de Lusthoflaan voor plaatsing op de nieuwe school geen bezwaar kan worden gemaakt; dat door den appel lant de toépasselijkverklaring van de laatstbedoelde wetsbepaling nu wel be twist wordt op grond van de overwe ging, dat het niet in de bedoeling van den wetgever kan hebben gelegen om deze overplaatsing over zulk een aan zienlijk aantal leerlingen uit te strek ken, dat hierdoor de kern van nieuwe leerlingen, waarvoor plaatsing is ge vraagd, en die geen gelijksoortige school heeft bezocht, verre wordt over troffen, maar dat noch de geschiedenis noch de letter der wet een© uitlegging als door appellant aan deze bepaling gegeven, gedoogen; dat op grond van het vorenstaande moet worden aange nomen, dat de aanvrage voldoet aan het bepaalde bij artikel 73, eerste lid a., der Lager Onderwijswet 1920, junc- to artikel LXIV 11 van de slot- en overgangsbepalingen der wet van 16 Februari 1923 (Staatsblad no. 38); dat ook aan de overig© voorschriften van artikel 73 der Lager Onderwijswet 1920 is voldaan; dat de appellant in beroep aanvoert, dat hij nog altijd meent, dat de medewerking van den Raad berust op eene verkeerde interpretatie van ar tikel 73, eerst© lid sub a. der Lager Onderwijswet 1920, juncto artikel LXIV 11 van de slot- en overgangsbepa lingen der wet van 16 Februari 1923 (Staatsblad no. 38); Overwegende, dat op grond van de overgelegde stukken moet worden aan genomen, dat aanzienlijke toeneming van d© bevolking in 't kwartier, waar in de school zal worden gesticht, aan leiding geeft tot deze stichting; dat derhalve de Raad van Leiden en in be roep Gedeputeerde Staten van Zuid- Holland terecht hebben geoordeeld, dat hiep het aan het slot van 11 van artikel LXIV van d© wet van 16 Fe bruari 1923 (Staatsblad no. 38) bedoel de uitzonderingsgeval aanwezig is; Gezien de Lager Onderwijswet 1920; Hebben goed gevonden en verstaan: het beroep ongegrond te verkla ren. Onze Minister van Onderwijs, Kun sten en Wetenschappen is belast met d© uitvoering van dit besluit, waar van het afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, Af deeling voor de Geschillen van' Bestuur. 's-Gravenhage, den 24 Maart 1927. (get.) WILHELMINA. Uit deze zeer mooie beslissing, die den strijd op het hoofdpunt beslist ten gunste van de Geref. School vereen., blijkt: le. dat het standpunt van het Be- Gewon* «dvertentiën per regel 22*/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiên bij Vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage» lijk» geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De Statenverkiezingen. De Koninklijke beslissing inzake de Geref. school in het Kooikwartier. Buitenland. Tnsschen Italië en Joego-Slavië zijn directe onderhandelingen begonnen. De Chineesche admiraal Pi Shoe Tsjen, die met de Zuidelijken onder handelde over de overgave van Sjang hai, is op last van Tsjang Tsjoeng Tsjang wegens verraad geiusileerd. Het vliegtuig van De Pinedo is ver brand, de inzittenden zijn ongedeerd. stuur der Geref. Schoolvereen. van meet af, juist is geweest. De kwestie der sterk uitbreidend© wijk beheersch- t© hier alles. 2e. dat d© Raad van State het op de zitting van 9 Maart door den heer Vriend naar voren gebrachte bezwaar zelfs geen overweging heeft waardig gekeurd. Van dit College zeer wel te begrijpen, omdat de z.g. nieuw© vin ding niets nieuws was. 3e. dat de school aan de Javastraat er komt. Hoe zij er uit zal zien is daar hij van ondergeschikt© beteekenis. DE STEMMINGSDAG. Zoo beliooren dan de verkiezingen voor de Prov. Staten weer tot het ver leden. Gisteren was het de groote dag, waar op beslist zou worden of de Prov. Sta ten van Zuid-Holland rechtsch zouden blijven of „om" zouden gaan._ Een uiterst belangrijke beslissing. Toch is voor deze verkiezing eigen lijk bijna door geen der partijen hard gewerkt. Het schijnt of men al zijn kruit liever spaart voor het treffen bij de a.s. Gemeenteraadsverkiezingen Er was gisteren in de stad dali ook weinig van verkiezingsdrukte te be speuren. Alleen in de nabijheid der stembureaux kon men bemerken dat er iets gaande was. Doch het geleek niet op een stemming voor de Tweede Kamer, waarvoor gewoonlijk meer be langstelling pleegt td zijn. Het eerste uur was bet ook gisteren weer druk in de meeste stembureaux; dan stemmen vooral de arbeiders, voor zij naar hun werk gaan. Wat later, na negenen als de kinderen naar school zijn, de huismoeders. Doch den gehee- len dag is het een komen en gaan naar de bureaux. Ten slotte komen tegen vijven nog verschillende, menschen die zich gehaast hébben nog vóór het slui tingsuur present te zijn. Er waren menschen die er een groo te reis, b.v. uit Zeeland naar Leiden, voor over hadden gehad om hier hun stem uit te brengen. Want men wist, het zou spannen Hoeveel, ook soms wel gerechtvaar digde critiek men op het parlementa risme moge hebben, er ligt toch iets moois in dat stemmen. De stem van een arbeider wordt evengoed geteld als van een patroon; een dienstbode oefent evengoed invloed als een profes sor. En voor wie zijn stem uitbrengt op een der partijen die de eere Gods op 't publieke terrein beoogen, is zulk een stern-uitbrengen als het uitdrukking geven aan een belijdenis. Wij kregen den indruk dat er giste ren goed gestemd is, althans dat de menschen goed opgekomen zijn. Op merkelijk was het groote aantal stem- imen van onwaarde, dat moest worden geboekt. Ook ontbrak uiteraard de note g£ i e niet. Er zijn altijd heel wat men scben die zich geroepen gevoelen hun stembiljet met een geestigheid te ver sieren. Zoo bad b.v. een der kiezers op zijn stembiljet het volgende rijmpje geplaatst: „Als alle gekozenen doen hun plicht, Voorwaar het stemmen viel mij licht, Maar als de heeren zijn gezeten Zijn de beloften al gauw vergeten. Geachte voorzitter van het stembureau, Zonder te «temmen vertrek ik gauw". De uitslagen van Leiden en van de tot den Statenkieskring „Leiden" 1 nde dorpen werden gisteravond ekende wijze vóór ons gebouw iceerd. Er was den heelen avond groute belangstelling voor de geleide lijk binnenkomende uitslagen die door den heer Veerman op het bord werden bijgeschilderd. De door on9 ingestelde dienst func- tionneerde uitstekend. Om kwart over 6 kwam de eerste uitslag uit Leiden binnen en om kwart vóór 9 was de uitslag der geheele stad in ons bezit. Te 10 uur hadden we reeds den uitslag van al de dorpen in onzen kieskring, zoodat we dus den uitslag van den ge-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1