CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d# JAARGANG MAANDAG 21 FEBRUARI 1297 NUMMER 2050 IDSGHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS Ia Leiden en buiien Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Pet week i 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Oil nummer bestaal uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Dwarspaden. Men kent de sympathieke toon in de in „De Nederlander" gepubliceerde voorrede van Dr. de Visser uit het boek over wijlen den heer Lohman. Het ging daarin over het mogolijke herstel der samenwerking tusschen de drie voor naamste rechterpartijen. Dr. de Visser gaf een weg aan. maar had één beding. Daarin was hij niet geheel duidelijk. „De Standaard" blijkens het slot van 't artikel vermoedelijk van de hand van' den Hoofdredacteur zelf gaat thans op dat beding dieper in. Dr. de Visser is voor het samen be wandelen van den weg in Christelijk Nationalen zin, maar zonder het betre den van Roomsche of Calvinistische dwarspaden. De Standaard vraagt nu, wat die Calvinistische dwarspaden zijn Ten ahnzien van Rome waren door Dr. de Visser een drietal punten aan gegeven: le. Het processieverbod, 2e. Het gezantschap bij den Paus en 3é. In trekking van art. 177 Ind. Staatsre geling (oud-art. 123 Reg. Regl.) De Standaard wijst er op dat van Anti- Revolutionaire zijde deze drie dwars paden wil men ze zoo noemen reecis afgesloten worden geacht. Inzake het processieverbod heeft de A.R. partij rich op het standpunt gesteld dat om dat aan de orde te stellen de geheele kwestie Kerk en Staat op de helling diende te komen. Het gezantschap bij den Paus is van A.R -zijde steeds ge zien uit hét'oogpunt van een staatkun dig belang. Door Rome z.eJf is dit punt losgelaten nu ons volk het blijkbaar niet meer als een staatsbelang ziet. Ten aanzien van de vrijheid van Evan gelie-verbreiding in Indië stelde de A.R.'partij zich op 't standpunt dat er volledige vrijheid moest zijn, reeds lang voor dat van Roomsche zijde intrekking van de O verheidstoestem ming gevraagd werd. Van A.R. zijde zijn dan ook de Cal vinistische dwarspaden toegesloten. Vrij en ongehinderd kunnen wij op den hoofdweg voortwandelen. Maar, zegt De Standaard, wanneer er van een weer samengaan sprake zal zijn, dan moeten de p a 1* t ij e n da! willen. Overtuigend moet dan vast staan dat niet alleen de leiders maar ook de\geheele partij-tot een accoord bereid is. Hei Standaard-artikel eindigt: Onze Antirevolutionaire Partij staat in het besef, dat, wie er ook schuldig moge zijn aan de verbreking der sa menwerking, die schuld in elk geval 'niet bij haar ligt. En daarom zou ze het niet goed begrijpen, wanneer ze weer in het gelid zou moeten treden onder een© niet nader omschreven be perkende voorwaarde. Eindelijk is een nadere uiteenzetting gewenscht met het oog op de verhou ding tusschen de beide Protestantsche partijen. Ook aan schrijver dezes is de wenscht. bekend, zoowel van Kuyper als van Lohman, om naar toenadering te streven. Slechts enkel© dagen vóór Lohmans afsterven werd hij door de zen uitgenoodigd bij hem te komen, en toen vroeg de grijze, hoog vereerde staatsman hem om .alles te willen ver mijden wat de klove verbroeden kon, en op oenadering te blijven aansturen. De toen daarop gegeven'toezegging is, naar ors beste weten, nagekomen. Zoo de verhouding intusschen toch koeler geworden is, voelen wij ons daar aan niet schuldig. Zoo het anders is. zullen wij he! gaarne vernemen. En ook daarom kan het nuttig zijn de thans aangevangen bespreking met de hoofdredactie van De Nederlander over de beperkende voorwaarde voort te zetten. Hfer is op kalme zakelijke wijze de hand der vermenirg toegestoken. Ook wij hopen en vertrouwen dat van Chr. Hist, zijde nu eens klaar en duidelijk daarop gereageerd zal wor den, niet alleen door Dr. de Visser per- soonliïk, maar ook door Hoofdorgaan en Unie. BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Het nanieren gevaar. Dr. H. Kaajan schrijft in de Utrecht- sch e Kerkbode: ,.Nog steeds wordt de wereld door een zondvloed van slechte boeken overstroomd. Tn onzen tijd van vluch tig en oppervlakkig leven heeft vooral de roman zich sterk ontwikkeld. De romans gaan met den tijd mede; ze stempelen den tijd, maar dragen zelf ook weer den stempel van hunnen tijd. In onze dagen vraagt men om pikan te. seraationeele boeken. Men schrijft drama's vol van perverse en schier niet te noemen onzedelijke handelingen. Vele boeken zijn riolen van onzede lijkheid, waaruit de meest verpestende miasmen opstijgen, 't Is een snelle af loop der wateren. Barbusse overscha duwt Zola. Meer dan ongezond zijn in onze dagen tal van boeken. Bij vele schrijvers schijnt wel alle schaamtegevoel gedoofd. En overal ligt de pest-lectuur uitge stald. op markten en achter winkelra men, in- stations en op badplaatsen, in bibliotheken en leeszalen. En de gevolgen? Deze zijn ontzettend,, Nooit las men van zoovele moorden en diefstallen, van zooveel ontucht en schandelijkheid. Met cynische onbe schaamdheid worden meest geraffi neerde schanddaden bedreven. Deugd en ondeugd hebben sinds lang stui vertje gewisseld. De banden der maat schappij worden vaneengescheurd, al le gezag wordt vertreden, de gehoor zaamheid wordt geweigerd, en de eer bied is uit de harten van velen geljan nen. De huisgezinnen gaan in tal van kringen tot ontbinding over. Denkt aan de droeve gevolgen van de zoogenaamde prikkellectuur. Door het lezen zelfs van één slecht, onzedelijk boek kan de ziel voor altijd verwoest worden en de wereld der ge dachten voor eeuwig bezoedeld en ver ontreinigd,. Telkens rijzen de booze voorstellingen als uit de wereld van het onbewuste op, prikkelen opnieuw de hartstochten en lokken naar de bin nen kam eren des doods. Zelfs Voltaire moest erkennen, dat slechte boeken1 hefi zedenbederf in hooge mate bevorderen. Een van de machtigste wapenen van den vader der leugenen is heL onzede lijk boek". Met grooten ernst moeten wij tegen den boek er stroom van deze soort waar schuwen. Maar wij moeten ook nog iets anders doen. Wij hebben groote behoefte aan een algemeenen boekenschouw zooals de Roomschen bezitteir. Onze beperkte in stelling van dien aard opgericht op initiatief var den Bond van J.V. op Geref. Grondslag moet uitgroeien tot een inrichting voor onzen ganschen kring. STADSNIEUWS. Ds. A. D. MEETER. Ds. Meeter te Loosduinen heeft het beroep naar de Ned. Herv. gemeen te alhier aangenomen. Z.Eerw. zal de plaats vervullen, va cant geworden door de benoeming van Dr. D. Plooy tot hoogleeraar te Am sterdam. KON. NED. MIJ. VOOR TUINBOUW EN PLANTKUNDE. De Afdee.ing Leiden en Omstreken' van bovenstaande vereeniging hield' Vrijdagavond haar Feoruarivei gade- ring in „Huize Nijdam". De voorzi.cer heette de talrijke aan wezigen in deze nieuwe vergaderzaal' welkom en wensch.e den heer J. Ma ter geluk met zijn onderscheiding, wel ke hem door de Ned- Dahlia-vereeni ging is verleend. Aan hem toch werd ae eerste gouden medaille toegekendl voor be.angrijke diensten, deze veree niging bewezen. Hierna las de waarnemend secretaris de. heer J. Kniest Jzn, de notulen, .welke .onveranderd werden goedge keurd. De voorzitter wekte de leden op om a.s. Maandag de fLm te gaan zien, over Cadfornische en Kaapsche cul tures, welke avond staat onder lei ding van de Holl. Mij. v. Landbouw. Ve.e leden zuuen aan deze opwek king we. gevolg geven. Bij de ingekortien stukken was een aanbeveling van de afd. Veliuvezoom van candidaten voor het hoofdbestuur welke voor kennisgeving werd aange nomen. Bij punt 4 der agenda werd een rap port ter tafe. gebracht inzake het op richten van adviesbureau's, den tuin bouw betreffende; de commissie uit vertegenwoordigers der „Mij" „de Leid sche T uiniers- en Bloemistenvereen en de Bond van Oud-leden van T. C., bestaande, had in dit rapport haar bevindingen en plannen neergelegd. Men besloot nu aan de hand van dit rapport over te gaan tot het oprich ten van deze bureau's, met als hoofd zetel het Leidsche Volkshuis" en om de veertien dagen in andere «gedeelten! der stad, waaromtrent nog besprekin geil zullen plaats vinden met cfe ver schillende bouwvereenieingen. Men hoopt reeds begin Maart niermede een aanvang te nemen en dan zullen 12 ter zake kundige tuinbouwers geheel belangloos in ichtingen geven over het verzorgen van planten, bloemen, groen teteelt. enz. In de pauze werden de itwezondeu Narsissus totus albus .van den heer Mater ge1 eurd en werden er 5 punten aan toegekend. Na de pauze deed de heer Goejd- hardt eenige mededeelingen over de benaming van Amaryllus. Hieruit bleek, dat er slechts 5 nog maar van één Amaryllus mag worden gesproken, n.l. Am. Bella Donna. M ae. andere z.g. AmaryllusSen behooren Hippeastumi te worden genoemd. Van den heer Kriest hoorden wij de cultuur van Begonia multi flora en hare variateiten. Het waren hierbij vooral de ouderen der aanwezigen, die over dit rijk bloeiend gewas hun meer ning ten beste gaven. De heer A. Lagendijk vertelde op de hem eigene aangename manier hoe en wanneer men cactussen moet zaaien Al resumeerende kwamen wij tot de conclusie, dat de kweekers vroeg kun nen zaaien, terwijl de liefhebber dient te wachten, totdat de zon meer kracht heeft, wil hij tenminste succes heb ben met 't zaaien. Nadat de voorzitter de sprekers had dank gebracht, kwam de gebruikelijke rondvraag en sloot hij deze geanimeeT de vergadering. EEN BELANGRIJKE BESLISSING. Na lang wachten is de beslissing van de kroon over de gemeentelijke ver goeding van exploitatiekosten voor de bijzondere scholen over 1922 afgeko men. Bij Kon. Besluit van 28 Jan. '27, St.bl. no. 19 is gehandhaafd de beslis sing van Ged. Staten van Zuid-Hol land van 3 November 1925 bij welke beslissing het bedrag per leerling, dat door den Gemeenteraad was vastge steld op 16.99 voor het gewoon lager en op 22.42 voor het uitgebreid lager onderwijs, werd verhoogd op 28.56 per leerling voor gewoon en op 40.80 voor het uitgebreid onderwijs. Noch het gemeentebestuur noch de school besturen, die beide in beroep waren gegaan, hebben door dit beroep' iets gewonnen want in de cijfers is geen wijziging gekomen. Voor de schoolbe sturen is dit evenwel geen groote te leurstelling daar de beslissing van Ged. Staten in hoofdzaak goed was. Per leerling kunnen ze nu rekenen over 1922 op resp. 11.57 en 18.38 méér dan de Raad hier hen had toege dacht. Naar de penningmeester der Geref. Schoolvereeniging alhier, die zich voor deze zaken naiuurlijk zeer interesseert ons meedeelde, zal deze vereeniging door deze beslissing een voordeel ge nieten van circa 3800. Hoewel er niets in de beslissing van Ged, Staten is veranderd is de beslis sing van de Kroon toch van groot be lang omdat nu in hoogste instantie is uitgemaakt, dat als de schoolbesturen zelf het schoolgeld innen alle kwade posten voor rekening van dat bestuur zijn. In dit opzicht heeft het inzicht der gemeente gezegevierd maar het is een Pyrrhus overwinning, daar sedert 1 Mei 1923 geen enkel schoolbestuur meer de eigen inning heeft. Dit kost de gemeente ontzaglijk veel meer dan cle vergoeding van de oninvorderbare posten aan de schoolbesturen, afgezien •van de omstandigheid, dat de gemeen té die posten ook niet binnen krijgt. Een tweede punt van belang is, dat in afwijking van een vorige beslissing der Kroon, die algemeen als onbillijk was gevoeld, thans, en na^r wij ho pen voorgoed, is beslist', dat de kosten van brandassurantie der gemeentelij ke scholen mee moeten gerekend wor den in de algemeene onkosten die de gemeente ten behoeve van het lager onderwijs maakt. Waar de schoolbe sturen hun scholen wettelijk moeten verzekeren zal deze nieuwe beslissing zeker met vreugde worden begroet- Als nu de vaststelling van de ver goeding voor 1924 eens spoedig kon plaats vipden, dan zou de afrekening over de eerste 3 jaren 1922, 1923 en 1924 kunnen plaats hebben. Uit de omstandigheid, dat nu eerst is vastgesteld wat de besturen over 1922 vergoed krijgen en dat nu nog niet bekend i9 wat over 1924 zal wor den uitgekeerd, laat staan 1925 en 1926 kan men zien hoe dwaas het fs van de voorstanders der openbare school om te denken, dat de bijzondere scholen te veel geld uit de gemeentekas zullen uitgeven. Zij worden door het lang zame en jaren-ten-achter-zijnde ver goedingsstelsel wel gedwongen om uiterst behoedzaam hun uitgaven te doen, daar zij nooit weten of het wel vergoed zal worden. WINTERLEZING CHR. VROUWEN BOND. De Ned. Christenvrouwen Bond hoopt Vrijdagavond 25 Febr. 8 uur in de Nulszaal de vijfde winterlezing te houden. Mevr. Rauws uit Den Haag zal als onderwerp behandelen: „Prik kellectuur en ouderlijke voorlichting" Allen, die deze spreekster een vorig jaar hoorden over bioscoopgevaar, zullen gaarne deze lezing, die hierbij cenigszins aansluit, hooren. Men zie de advertentie. FLORIS VERSTER TENTOON STELLING. De Commissie voor de in bet Sted. Museum de Lakenhal te houden ten toonstelling van werken van Floris Verster, is als volgt samengesteld: Aug. L. Reimeringer, voorz.; Mr. Dr. J. C. O vervoor de, onder-voorzitter; A. Coert, secretaris; Mr. J. Slagter, pen ningmeester; W. C. Huinck, M. Kamer- lingh Onnes en W. Scherjon. Dr. W. F. SUERMONDT. Dr. W. F. Suermondt, toegelaten als privaat-docent in de faculteit der ge neeskunde, om onderwijs te geven in de heelkunde, hoöpt zijn colleges aan te vangen met het geven van een open bare les op Woensdag 9 Maart a.s., des namiddags te 4.15 uur in het groot auditorium van het Universiteitsge bouw. BEGRAFENIS A. I. WITMANS Mzn. In aansluiting aan ons bericht van Zaterdag kunnen we betreffende de teraardebestelling van het stoffelijk overschot van den heer A. I. Witmans Mzn. nog het volgende meedeelen: Een krans van de afd. Leiden der Democratische Partij dekte de kist. Aan de geopende groeve voerde het eerst het woord Mr. Wiersma, als voorzitter van de plaatselijke huur- commissie. Deze schetste 't verdienst volle werk dat de heer Witmans had gedaan als secretaris van genoemde commissie. Hij heeft zich daardoor de erkentelijkheid verworven van allen, die met hem samenwerkte^ maar ook de dankbaarheid van duizenden, die hij met raad en daad ,ter zijde stond als zij moeilijkheden hadden in zake de huisvesting. Daarna hield de heer L. Weijl als secr. penn. der afd. Leiden van de De mocratische partij de volgende toe spraak: Als secretaris penningmeester van de afdeeling Leiden der Democrati sche Partij, voel' ik, die sedert de op richting der afdeeling het voorrecht had met den heer Witmans als voor zitter te mogen samenwerken, mij ge drongen hier aan zijn laatste rust plaats hem met enkele woorden te herdenken. Zeer veel is het, wat de heer Wit mans voor onze partij heeft gedaan. Ën al is het misschien niet geheel en als juist, wat wel eens is beweerd, n.l. dat met den heer Witmans de Demo cratische Partij staat of valt, zeker is het in elk geval, dat door zijn heen gaan onze afdeeling een groot, onher stelbaar verlies heeft geleden. Witmans was een man, die zich bij de heele bevolking van Leiden popu lair heeft weten te maken. Hij was 'n man met een nobel hart. een man, die met het wel en wee der Leidsche be volking geheel meeleefde, een man, die de sociale nooden kende, 'n vrien delijk en een welwillend man. Als ver tegenwoordiger van de Democratische Partij in den raad heeft hij daar de beginselen consekwent en met kracht bevorderd en was hij in dit college een sieraad van de Partij. Namens de afdeeling Leiden derde mocratische partij breng ik van deze plaats onzen voorzitter den laatsten groet. Zijn nagedachtenis zal echter steeds bij ons in dankbare herinne ring blijven. Vervolgens werden aan ,den over ledene eenige woorden van eerbiedige hulde gebracht door n hoofdbestuurs lid van de democratische partij, den heer Dill uit Den Haag, die gekomen was namens Prof. Heeres, den voor zitter, die door ziekte verhinderd was Hij wilde den overledene dankbaar heid betuigen voor het vele, voor de partij gedaan in zijn kwaliteit als hoofdbestuurslid, en wees erop, hoe hij door zijn eerlijkheid van karakter ook de hoogachting had van hen, die in beginsel van hem verschilden. Een zoon van den overledene dank te voor de aan zijn vader betoonde eer. HET MOTORHUIS. De N. Vu Automobiel- en Motor handel ,,Het Motorhuis" alhier heeft Zaterdagmiddag haar nieuwe werk plaatsen aan de Morschsingel la in gebruik genomen. Wij werden in de gelegenheid ge steld deze uitbreiding te bezichtigen en maakten een rondgang door do werkplaatsen, waarbij ons door een der monteurs de werking der verschil lende, werktuigen werd uitgelegd. Van deze noemen we o.a. een mo- torbok op standaard.' waardoor het mo gelijk is op gemakkelijke wijze den motor in iederen gewenschten stand te draaien voor monteeren en demon- teeren; een inloopbankje voor het uit' boren van cylinders om deze weer op de gewenschte maat te brengen; een; instrument voor het ingieten van Ide krukaslagers otn ze door de ruwste bewerking tot bijna de gewenschte maat te brengen, waarna ze dan op een ander bankje zuiver en precies opj ADVERTENTIE-PRIJS Gewone edrertenüën per regel 22*/i «ent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. BI) contract, belangrijke reductie. Kleine adrertentifn bij vooruitbetaling ▼an ten hoogete 30 woorden, worden dege lijke geplaatet ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Buitenland. Algemeene staking te Sjanghai. Volgens een officieel bericht nit Hankan is de Engelsch-Chineesche overeenkomst geteekend. Japan heeft aan Amerika bericht dat het met Coolidges ontwapenings voorstel instemt. Door een uitsluiting in de Saksische metaalindustrie zijn 150.000 arbeiders getroffen. de gewenschte maat worden gebracht een vlakbank voor het uitlijnen en rich, ten der ondercarters; een toestel voor! het opklinken van nieuwe remvoeringj voor transmissiebanden; testers voon' het beproeven van bobines, bougies, magneten en magnetische kransen een tester voor het beproeven van dynal mo's om er de fouten uit te halen en na te gaan waar iets hapert, enz. Nacjat ons alzoo eerst het bijzondere/ getoond was, liet daarna een der fir manten ons de algemeene lijnen vanf het bedrijf zien. Dank zij de nieuwe uitbreiding, did tot stand gehouden is, is „Het "Mol torhuis" in staat, de Fordeigeaarenj op zoo complete wijze te bedienen, als,1 nergens anaers hier te lande; ja zelfs) in Amerika zal1 men een voor FordJ reparatie zou geoutilleerde inrichtingl nauwelijks vinden. Het doei van Ford is, zooveel moi gelijk menschen in staat te stellen zichl een Fordwagen aan te schaffen nieö alleen, maar ook om hem te onder houden. Het is dan van groote be- teekenis, dat de onderdeelen, die ver-i sleten zijn, vernieuwd kunnen wor den, opdat men zich zoo lang moJ gelijk in het gebruik van den wagen)* kan verheugèn. Men begrijpt hieruit,) onmiddellijk, hoe economisch een goed! geoutilleerde repafatieinrichting werkü Want dit is het karakteristieke van| Fords werkwijze, zoo deelde dhr. Boon) ons mede, dat hij zijn zaak uitK breidt en rijk wordt, doch niet tenj koste, maar ten voorde e 1 e van zijn) klanten. En ditzelfde kan gezegd woij den, van zijn verhouding ten opzich-» te van zijn pèrsoneel. De loonen doon Ford betaald zijn de hoogste; Ford heeft in zijn werkplaatsen in Amerikal 200.000 man aan het werk, hij eischti van hen, dat ze intensief arbeiden en! hun volle capaciteit geven, doch te genover deze arbeidsprestatie slaat - dan ook een daaraan evenredige be-/ looning. Dat beginsel wordt ook door onsi toegepast, aldus de firma; ons ;>ersoneel) wordt goed betaald, doch moet ook; bekwaam zijn. Ieder heeft een .bepaald! onderdeel, cloch na een jaar wisseltl dit om, zoodat zij toch alzijdige mon teurs worden. 5 Dit geheim van Ford's succes ver- Jdaart ook het welslagen van „Het Mo torhuis", dat nog slechts een jaar ofï 4, 5 gevestigd is," en dit jaar reeds zijn) lOOOsten Fordwagen hoopt ie verkoo- pen. Het is een eere voor onze stad',| dat zij zulke ondernemende mannen) bezit als de directie v. Het Mot or hu is i deze werken mede tot de welvaart der) geheele burgerij. CLANDESTIENE SLACHTPLAATS Reeds geruimen tijd vermoedde de directie van het Openbaar Slachthuis alhier, dat ergens in de stad een clan destiene slachtplaats bestond, waar ongekeurde dieren werden geslacht en voor consumptie beschikbaar gesteld. Zaterdag dedéri <!e ambtenaren van den Vleeschkeurmgsdienst, onder lei- ling van den adp.-directeur van het Openbaar Slachthuis, Dr. Sperna Wei land, in samenwerking met de politie een inval in een pakhuis in de Narm- straat, waarin een complete slagerij gevestigd bleek, welke onder leiding stond van den groenitenhandelaar S. Het daar geslachte vee werd hier ter stede en in Den Haag verkocht. Een ongekeurd nuchter kalf, dat pas ge slacht was, werd in beslag genomen. Tegen S. is proces-verbaal opge maakt. TRAMSTORING. Gisteravond sprongen van de elec- trische tram die om 11 uur uit- Den Haag was vertrokken, bij de Kniplaan te Voorschoten vrijwel alle zekerin gen. Aangezien geen voldoende ande re zekeringen aanwezig waren, kon de tram niet vender en moest wachten tot de laatste tram uit Den Haag arri veerde. Gevolg daarvan was, dat de trams uit Leiden naar Katwijk en Noordwijk in plaats van om 11.40 eerst oin half 1 vertrokken. Gisteren was onze pieuwe burge meester, Mr. Van de Sande Bakhuijzen in de Pieterskerk onder het gehoor.' van Prof, Dr. Aalders, van .Groningen,.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1