Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Belangrijkste nieuws in dit timer. 7"" JAARGANG VRIJDAG 11 FEBRUARI 1927 'NUMMER 2042 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week 1 0.19 Franco per post per kwartaal t 2.90 Godsdienstig niet Schriit- geloovig. Niet ontkend kan worden, dat de S. D A.P. leden heeft die godsdienstig zijn. Zij spreken over God, over zijn Woord en over de menschen als scnepseten Gods. Maar dfe grondwet van het Ko ninkrijk Gods: God te eeren en lief te hebben boven alles en den naasten als zich zelf, die wordt niet toegepast. Het beginselprogram van de S.D.A.P. gaat uit van de stelling dat er een klas senstrijd is, en dat die klassenstrijd oorzaak, maar ook onderwerp van den voortdurenden strijd moet zijn. Het pro gram zegt daarvan: „De S.D.A.P. in Nederland stelt zich „ten doel, ook het Nederlandsch pro letariaat te doen deelnemen aan den „internationalen strijd der arbeidende „klasse. „Zij wil daarbij zooveel mogelijk elke „economische of politieke beweging „der arbeiders ter verkrijging van be- „tere levensvoorwaarden zoodanig on dersteunen, dat daardoor hun klass- „bewustzijn wordt opgewekt en hunre „macht tegenover de bezittende klasse „wordt versterkt. „Zoolang het den arbeiders nog niet „mogelijk is de sfaatsmacht m handen „te nemen zal zij trachten, alle politie- „ke rechten te veroveren en deze te £e- „bruiken, zoowel om het geheefe pro letariaat in1 den klassenstrijd te orga- „niseeren als om den invloed te ver krijgen op de wetgeving ter invoering „van onmiddellijke verbeteringen in „den toestand der niet bevittende klas- „sé en ter bespoediging der economi sche revolutie." Hier hebben wij dan ook het groove beginselverschil. God zegt in Zijn woord, dat Hij rij ken en armen gemaakt heeft. Dat die allen broeders zijn Dat er zal zijn heer en krecht. Dat wij onzen naaste lief zullen hebben Hier nergens tegenstel ling in wezen. De schrijnende tegen stellingen die ontstaan, zijn er om dei- zonde wille. De verschillen niet; die passen organisch in ons samenle ven. Het Socialisme daarentegen predikt dat die verschillen onnatuur zijn Dat er een innerlijke vijandschap is tus- scheri bezittenden en niet bezittenden. Het wi niet verbetering met handha ving van de grondvormen. Die grond vormen erkent het niet als organisch noodzakelijk, maar integendeel, het stuurt aan op revolutie, op omkeering. Het Socialisme wil emancipatie, vrij making. Het wil werken, het voelt de krachten in zich zelf en erkent niet dat het buiten den mensch ligt. Juist dat zich ontworstelen' aan de banden die naar scheppirgsoraonnan- tie zijn gelegd, schept de groote tegen stelling. 'Wanneer wij de verschillen aanvaar den en niet wenschen dat die geweld dadig worden omvergeworpen, dan roemt het Socialisme dat product van kapitalistische zielsvorming. Het zui vere hel even van Christendom, al dan niet geopenbaard, zegt het Socialis me en het met lichaam en ziel op gaan daarin, is onvereenigDaar met So cialisme, omdat het een verwijlen is in den tempel van 't gouden kalf van het privaat bezit. Nu mogen Ds. Banning en Ds. Hor- reüs de Haas al prediken over God, prediken uit God en het Socialisme prediken, kan niet samengaan, omdat het Socialisme met Gods wet rdet re kent. Nog ir' Mbi 1925 schreef de redac tie van Het Volk: ..Is het Socialisme een leer, die hoofd „en hart kan bevredigen? Het heeft „zijn nut, die vraag te stellen, nu ook „de leiding van onze A.J.C., in het laat- „ste Jonge Volk, op die vraag heeft ge antwoord, en onze beweging heeft ver „beven tot eene, die voor hoofd en hart „alle bevrediging in zich bergt, zonder „dat men op vreemden bodem geeste- „lh'ke bijvoeding heeft te gaan zoeken. Zij is socialistisch, en dat omvat voor „haar geheel en volkomen al de idea- „len die in haar leven en die zij na- „s 'reeft." Hier is het socialisme tot religie ver heven. Maar een godsdienst zonder God en daarom is het een valsche tooi. Gewone adTcrtenBSn eer reéel 22r/* cent BUREAU: Hooigracht 35 i, Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone edvertentiSn per regel 227» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel UrieL Bi) contract, belangrijke redactie, 1 Kleine advertenliën bij vooruitbetaling van ten hoogete 30 woorden, worden dage- ttfkj geplaatst ad 40 cent. Bewijzen leveren. N Warneer wij beweren, dat het socia lisme in wezen de eigen klassenstrijd- leer tot religie maakt, dan moeten wij dai bewijzen. Welnu, hier volgen enkele bewijzen. De heer F. van der Goes, een der twaalf S.D.A.P. apostelen, zeide: „Men „kan de arbeidende klasse, die zich „deze wereldbeschouwing heeft eigen gemaakt niet meer doen gelooven aan' „een verlossing, anders dan door eigen „hand of (doen gelooven) aan een „Schepper, terwijlalles nog gesclia „pen moet worden. Zoo verschijnt te genover de oude voorstelling de nieu- „we levensbeschouwing, di© zegt: Het „socialisme, ziedaar voor ons verlosser „en schepper tegelijk." De heer F. Domela Nieuwenhuis, wiens taktiek wel is verworpen, maar wiens beginselen nog worden beleden, schreef in zijn gedenkschriften: „Toen- ik het socialisme als mijn levensbe schouwing aanvaardde, heb ik het Christendom vaarwel gezegd, want gé- loof en socialisme kunnen niet samer> gaan."' In zijn boek: „Grondslagen eener nieuwe poëzie", schreef de soc. dichter Adama van Scheltema: „Godsdienst en sociaal-democratie zijn onvereenigbaar De soc.-democratie is den godsdienst voorbij. De Heere God heeft zijn arbeid gedaan. De Heere God kan gaan". In „de Klok" schreef Van der Zwaag: „Wanneer wij strijden tégen deze maat schappij, kan het rie+ anders of wij moeten ook den godsdienst ondermij nen". Dr. Pannekoek schreef: „On^e partij, die zich haar eigen weten welbewust en oprecht is. moet noodzakelijk gods dienstloos zijn. Wij kunnen echter dat, wat teffen he+ vooroordeel van de Chris ter--arbeiders indruischt, wat verber gen." In „Veel leed en strijd" schreef Troel stra: „Wij erkennen het godsdienst en socialisme kunnen niet samengaan". De soc. Ds S. K. Bakker schreef: ..De '.hsocjp.al-democratie steun* op de begin selen van Marx, die een eï^en beschou wing eraf over godsdienst, kunst en we tenschap. Marx schrijft deze geestelijke dingen tce aan stoffelüke oorzaken In zijn beschouwing is geen plaats voor God, en derhalve kan een Christen er niet mee irs'emmen". In „Het Volk" schreef de soc. Ds. A. van der Heide: De Godzalige Christen nen, die zich blind kijken op oude leer stukken. die hun gebeden murmelen voor den ou^en God, die al lang dood is, steunen de maatschapnij, waarin ori recht woont. Christus is immers de God van den Christel ij ken staat met haar zedeloosheid, onrecht, armoede en misdaad!" Ziehier enkele citaten die onomstoo- feliik bewijs leveren voor onz.eVellirg dat Socialisme in wezen vöandig staat te»Tpn he' ware Christendom. Wij zuHen nog nader aantoonen dat ook het socialisme r»ractisch zich keert tegen de ware belijders. STADSNIEUWS. TRIO VAN DER SLUYS. De Leidsche Kunstkring „Voor Al len" bood ons gisteravond een concert aan van bovengecoemd Trio, dat zijn naam ontleent aan de sopraanzangeres To van der Sluys en verder geyormd wordt door de pianiste Mèj. Hanna Beekhuis en den fluitist J. H. Feit kamp. Vóór de pauze werd het klassieke gedeelte van het programma afge werkt, bestaande uit composities van Mozart, Scarlatti'en Handel; na de pauze meer modern kleingoed. Begonnen werd met Bella mia fiam- ma, addia: van Mozart, bestaande uit een recitatief en aria. Onmiddellijk bleek, dat Mej. van der Sluys beschikt over een zeer nobel sopraangeluid van groo'en omvang en tevens van zeld zame soepelheid, technisch ïn uiterste perfectie verzorgd. Reeds in het reci tatief ta*of de gepassioneerde voor dracht, maar in de aria met die fijne coloratuur, haar verinnigingen, haar hartstochtelijke angsten, kwam pas goed uit, hoeveel kleuren deze zange res op haar Vocaal palet heeft. De pia niste kweet zich hierbij zeer loffelijk van haar taak, ofschoon het ons toe wilde schijnen, dat zij nog niet geheel zichzelf gevonden had. Met de prachtige Cantate* van Scar latti zaten we geheel in de muziek die kenmerkend is voor het begin der 18de eeuw: dat lichte, zonnige rhythme; die eigenaardige weemoed 'in een sfeer van wonderlijke klaarheid, die droomerig- heid die toch doorzichtig blijft, die fij ne élégance van compositie, ja heel dat eigenaardige van stemming, dat zich niet zoo gemakkelijk onder woor den laat brengen. Hier trof het prachtige fluitspel, dat nobel aanzetten der tonen en ver droom d wegmijmeren; dat gegondel en getril Ier en gekwinkeleer in een -voort durende afwisseling van fluit en zang stem; die fijne al maar dooreenstrenge lende en elkaar omjubelende colora tuur! Dat was zeldzaam innig. En hier bij trachtte de pianiste de passende sfeer te scheppen die alles droeg. Soms hadden we gewenscht, een clavecimbel inplaats van een modernen concert vleugel te hooren. die ons soms bü deze muziek wat al te materieel aandeed, wat evenwel niet voor rekening komt van de pianiste, die haar taak met groote muzikaliteit vervulde. En welke zware technische eischen, stelde Handels Air de Rosslgnal aan het Trio. Maar ook hoe voortreffelijk werden die overwonnen, zoodat we een muzikale prestatie van zeer hooge orde te genieten kregen. Eerst het vrij ge dragen recitatief. Dan het prachtig fluitspel, dat het jubelen van het nach tegaalslied symboliseert en dan de Aria waarin de jubelende orgeïzlel van Handel zich in al haar barokke schoonheid uitzingt. Met zeldzame gratie en gloedvolle overtuiging werd deze schoone compo sitie voorgedragen. Muziek, waarnaar men luistert met innig welbehagen en een stillen glimlach; muziek die aan doet als één geparel, één geflonker van lichtende goudfacetten, vooral wanneer de aria het karakter aan neemt van een wedstrijd tusschen den nachtegaal en den bewonderenden luisteraar, in casu fluitist en zangeres En het is eigenaardig, deze langade mige aria voor onzen tijd tenminste boeide ondanks haar breed uitge sponnen melodieën en eindelooze va riaties van 't begin tot 't einde in stil- !o aandacht het publiek, dat zich zon der reserve overgaf aan Handels weel- ae. Nog kregen we voor de pauze het prachtig fluitconcert van Mozart te genieten: in G.-gr.-t., waarin Mejuffr. Beekhuis op het klavier op schitteren de wijze dc begeleidende rol vervulde, die anders op het orkest rust. Na de mooie inleiding valt weldra de fluitist in "en dan is hei weldra één voortdu- ïend fijn getriller van goudloovers, één flonkerende, sidderende weelde van fijne coloratuur die opspat en opbruist als een fontein o?Mkr 't zonlicht. Won derlijk klare muziek, die als 't ware een zonnige en warme beschouwing en aanvaarding van 't leven opdringt. En daarna het Andante non troppo met zijn aanvankelijk breed uitgezon gen fluitmelodie. Muziek van weemoed maar geen troostelooze droefheid; wee moed die zachtjes zingt in een zonni ge sfeer. Zoo broos, zoo teer, zoo breek baar is deze muziek; zoo innig fijn en toch ook weer zoo sterk en elastisch. Zoo argeloos als een spelend kind, maar mannelijk in haar flink berus ten. Een fijne droom van goudelende harpeggio's en trillers en romantische innigheaen. Uit deze muziek openbaart zich het wonder der schoonheid en men kan niet verstandelijk beredeneeren waar om ze schoon is. Men ondergaat ze; men beleeft ze; muziek in haar meest absoluten vorm: klankschoonheid, klankbekoring, klankengratie, klank- verinniging zonder andere bedoeling clan om schoonheid zelf te geven en geen gedachten, geen programma, ;een wijsbegeerte. En dan volgt in het Allegro weer een jubel van samenstrengelende, vluch- t nde elkaar weer omslingerende co loratuur in mousseerende rhythmen; arabesken en guirlandes met een rijke weelde van reine, fijne bloemen. Een piachtig evenwicht werd hier bereikt lusschen fluitist en pianiste, een pres tatie van verinnigd artistiek samen spel. „Na de pauze het kleingoed; een paar mooie composities van Mej. Beekhuis; een drietal Russische volksliederen voor zang en piano, waarin de zange res bewees, dat zoowel het geestig uit bundige, als het donker tragische en het hartstochtelijk opstandige uitne mend door haar kunnen worden ver tolkt. Een ander ffolkloristisch genre werd door haar met dezelfde virtuozi- teit ten gehoore gebracht in een zeven tal Moravische en Slovakscjie violkslie- cenen. Mej. van der Sluys heeft ons wel de veelzijdigheid van haar kun nen gedemonstreerd, waarbij haar sympathieke wijze van optreden een prettigen indruk maakte. Zij werd ook na de pauze uitnemend ter zijde ge staan. De volle Gehoorzaal beloonde de uit voerenden herhaaldelijk met een geest driftig applaus. De Steinway-Concertvleugel was uit het magazijn van de firma Bender. DEBAT SIMON MAASSTENHUIS OVER MEDEZEGGENSCHAP. Gisteravond werd in de bovenzaal van het Academiegebouw het debat tus sohen de heeren Simon Maas en Sten huis voortgezet. Het woord was allereerst aan den heer S t e nh u i s, Deze begon met de opmerking, dat in het betoog van den heer Maas feiten ontbraken, hij heeft slechts opvattingen gegeven. Spr. heeft de vorige maal aangetoond, dat Europa in het slob is geraakt en dat het kapita lisme niet hij machte is het daaruit te halen. Dit is de kern van de kwestie. lïïet loflied van den heer Maas op den ondernemer past niet op de on dernemers zooals zij in de kapitalisti sche maatschappij voorkomen1; men denke slechts aan de vele slechte on dernemers, wier bestaan ook de N. R. Ct. erkent, alsmede aan de macht van het bankkapitaal. De ondernemer is volgens den heer Maas een scheppend genie, doch hij zou ophouden dit te zijn, indien het materieel voordeel weg viel, terwijl daarentegen de vakvereeni gingsleiders hun energie zouden blij ven ontplooien, ook zonder het uitzicht op stoffelijk profijt. Spr. daarentegen is van meening dat d© echte onderne mer ook als de ondernemerswinst is weggevallen zijn energie zal blijven ont plooien, waartoe hij in de gesocialiseer- de maatschappij meer dan thans in staat zal zijne De heer Maas heeft gesproken over de bedrijfsorganisatie in de Typogra- phi© en meent ervaren te hebnen, ddt deze niet goed werkt. Spr. bestrijdt dit, want ook al zou het drukwerk bij een georganiseerden patroon 10 of 15 pet. hooger in prijs z,ijn, dan1 bij een ongeor ganiseerden, dan is dit nog geen bewijs voor die stelling. Want het hoogste ide aal der maatschappij is toch niet, voor lage prijzen te .leveren, indien deze ge grond zijn op onrechtvaardigheid. Waarom is het af te keuren indien de typografen weigeren voor hongerloo- nen te werken om de prijzen laag ie maken, terwijl trusts en cartellen kunstmatig de prijzen de hoogte in drijven. Spr. wijst er ten slotte op dat de vak- vereenigingsleiders geen utopisten, doch practische menschen zijn, die re kening houden met wat mogelijk is. De heer Simon Maas had er den Stenhuis te intelligent voor geacht, in dit gezelschap een philosophische be schouwing in den hoek te trappen. De heer S. vergeet dat het feit, dat een groot deel van onze medeburgers wil dat iets gebeurt, nog niet beteeken* dat dit ook inderdaad kan gebeuren. Is dit een.fictie, of een welgefundeerde overtuiging? Spr. zal waarmaken dat de philo- sophie van den heer S. den toets der critiek niet kan' doorstaan. De beer S. spreekt van het kapitalis me, doch heeft dit begrip niet gedefi nieerd. Het schijnt, dat hij zoowat al les wat slecht is, daaronder verstaat. Doch om te kunnen redetwisten is het noodig dat men het er vooraf over eens is wat onder de termen te verstaan zij. Het ware te wenschen, dat Je revisio nisten eens een definitie gaven van wat zij onder „kapitalisme" verstaan nu zij de leer van Marx en Lasalle daar omtrent hebben losgelaten. De heer S. zegt, dat het kapitalisme niet opgewassen is voor zijn1 taak. Doch spr. heeft niet gezegd dat het kapita lisme een taak heeft, wel dat de onder nemer deze taak heeft en voorts, dat de mensch alleen dan zijn energie in zet waneer hij daardoor krijgt bevre diging van behoeften, niet slechts stof felijke maar ook geestelijke, wanneer het hooger staande menschen betreft. De heer S. had moeten bewijzen dat een ontwikkeling der maatschappij mo gelijk is zonder de bevrediging der stof felijke en geestelijke behoeften'. Dit heeft hij niet gedaan, daarom gaat zijn betoog langs spr. heen. De vraag is voorts niet of er wel slechte ondernemers zijn, maar of de maatschappij kan functiqnneeren zon der particuliere ondernemers. Onlangs heeft de socialist Mr. Bon- ger de stelling verdedigd dat de arbei ders dié in een bepaald, bedrijf werken geen' plaats in het hoogste college van dit bedrijf moeten hebben. Alzoo geen medezeggenschap. Wat bedoelt u met medezeggenschap vraagt spr. dan den heer S., als zij is in het belang der verbruikers,'waarom dan geen beroep' op de verbruikers in plaats van op de arbeiders? Wat sociale misstanden betreft, merkt spr. op dat armoede en rijkdom on standvastige begrippen' zijn, die in den loop der tijden veranderen. Dat de typo grafen het thans beter dan vroeger heb ben erkent spr., doch bij liun overeen komst met de patroons hadden zij niet het belang der gemeenschap op het oog, doch de bevrediging hunner be hoeften, hetgeen spr. normaal vindt en de heer S., hoewel het in zijn philoso phie een vreemd element is, ook niet afkeurt. Aan spr.'s systeem ligt ten grondslag de mensch zooals hij is, aan dat van den heer S. de mensch zooals hij hem zich denkt. Na de pauze was het woord weer aan den heer Stenhuis. De heer Maas heeft geen poging gedaan aan> te too- nen.' dat de feiten, door spr. genoemd, geen feiten zijn, of dat zij zorgvuldig zijn uitgekozen, derhalve aanvaardt spr, deze beschuldiging niet. Bij de ondernemerswinst ging het om de materieel© winst, waarom kun nen wel vakvereenigingsleiders doch niet andere ondernemers zonder, mate- Binnenland. Het debat StenhuisSimon Maas ever Medezeggenschap. De ingebruikneming van het nieuwe Raadhuis te Hazerswoude. Buitenland. De opstand in Portngial Is bedwon gen. Be opmarsch der Noordelijken tegen de Zuidelijken is in China begonnen. rieele winst hun scheppingsdrang ont plooien?. Het kapitalisme Is niet in staat de productie te beheerschen, het laat de arbeiders werkloos en schept permanente ellende. Dit is geen kwes tie van' personen maar van stelsel. Wat liet slot van het betoog van den heer Maas betreft, merkt spr. op, dat de mensch is wat de maal schappelijke Omstandigheden van hem maken; er; zijn uitzonderingen ,doch dit ls de al- gemeene mentaliteit der massa. De lieer M a a s heeft altijd het recht ja. de noodzakelijkheid «ener 9terko vakbeweging betoogd, doch hij is het niet de tactiek der leiders niet eens* Deze moeten er op bedacht zijn, alle menschelijke tendensen te richten op productieve kracht. Het fiasco van het kapitalisme, zoo-* als de heer S. dat noemt, is een gevolg van den wereldoorlog die slechts 9 jaar geleden geëindigd is. Op grond van zulk een incidenteel argument een- beginsel als hiedezeggenschap te gron den is toch niet te handhaven. Als er dan geen wereldoorlog was geweest, was er geen medezeggenschap noodig geweest. Spr. erkent dat er thans, meer nog dan voor den oorlog, reden is voor critiek op liet maatschappelijk pro^ ductie en distributie-proces, doch ko men wij door medezeggenschap uit de misère? Spr. gelooft met den Keer S., dat de kans op een revolutie zeer groot is, doch liij acht het zijn plicht, zich met alle kracht teweer te stellen tegen een' dergelijke eruptie. De menschen zijn/tot wat klasse zij behooren, althans hierin aan elkaar gelijk, dat zij gedreven worden door den drang, het individu en de soort in stand, te houden. Op beide redevoeringen volgde een applaus. GEMEENTERAAD. Vergadering van den Gemeenteraad op Dinsdag 15 Februari a.sdes nam. half drié. Te behandelen onderwerp: Installa tie van Mr. A. van je San&e Bakhuij- zc-n als Burgemeester. Onze nieuwe Burgemeester, Mr. A", van de Sande Bakhuijzen, is voorne* mens na afloop van d© Raadszitting op a.s. Dinsdag, namiddag, alzoo te drie uren, hun, die daarvan gebruik wen schen te maken, in de kartier van B. en W.. gelegenheid te geven hem hun opWachting' te maken. SNELRECHT. Men schrijt ons: Den lOden Nov. 1924 ste lde de raad? der gemeente Leiden vast de bedra; gen der exploitatievergoeding" der bijl zondere lagere scholen voor het jaan 1924. De besturen.van eenigo Gcreformeexf de en Roomsch Katholieke- bijzondere scholen gingen binnen 30 dagen daan na wan deze vaststelling n beroep bijl Ged. Staten van Zuid Holland, welld College den loden November, dus eent jaar later, een beslissing gaf. Van deze beslissing gir.gen én def genoemde besturen én het gemeente bestuur in beroep voor 10 Dec. 1925. In de openbare zitting van den raad' van State van 14 Juli 1928 werden def ze beroepen behandeld Thans, begin Februari 1927 is eij nog geen beslissing gevallen en weienj de besturen dus nog niet over weWd bedrag aan exploitatiekosten zij overj (n.b. 5 jaar geleden) kunnen beschik ken. Aan B. en W,. wc^l bij de schrifte- lijjke behandeling van de begroot:ngj voor 1921 van lichtelijk te vermoeden zijde op het hart gedrukt te zorgen,, dat de bijzondere schoolbesturen niet te veel geld uitgeven. Nu als men int iS87 nog niet weet, waarop men oven 1922 reent heeft is daar niet 'veel1 kansl op. De vergoeding voor 1923 is zonden bezwaar van de schoolbesturen vast-, gesteld, doch die van 1924 laat nogj steeds op zich wachten. Dit komt, orm' idat de gemeenterekening over 1924* nog niet is gesloten. Maar met dit al komen Idle bijzondere besturen in steeds grooter moeilijkheden door heft al door oploopen der uitgaven, waan tegenover 4e inkomsten jarenlang uit^ blSyepk -

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1