Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7de JAARGANG DINSDAG 11 JANUARI 192? NUMMER 2024 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waai agenten gevestigd zijn Pei kwartaal f 2.50 Per week 1 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 V Recht en macht. Zoowel in het staatkundig als in het maatschappeliik leven zijn recht en macht twee factoren,waarvan het moeilijk is de verhouding die zij tot elkaar innemen te bepalen. Dat komt omdat wij leven in een zondige wereld. Ware dit niet het ge val dan zou steeds het recht triom feeren, zonder dat het daartoe den sterken steun van de macht achter zich behoefde te hebben. Thans evenwel komt het maar al te vaak voor, dat macht, die zich niet in dienst van het recht heeft gesteld, ze gepraalt. Men noemt dit dan met een innerlijke tegenstrijdigheid: het recht van den sterkste. Er zijn er due in het maatschappelijk leven niets anders zien dan een strijd tuschen verschillende machten, die elkaar bekampen; 'tkomt er dan maar op aan wie de sterkste is. Er z,ljn er ook, die uit vrees voor dit gevaar hee- lemaal niet van machtsformatie wil len weten. Die noch op politiek, noch op sociaal terrein willen strijden den strijd voor het recht. Toch is dit niet juist. Wie de ware verhoudingen in het oog vat en de ge schiedenis laat spreken, zal begrijpen, dat door de ipachtsformatie der Chris telijke partijen aan de onrecntvaardig heid op schoolgebied een einde is ge maakt. En wat het maatschappeliik leven •betreft, dat er op he| terrein van den arbeid nog zooveel onrecht heersent, komt voor een groot deel doordat de arbeiders nog onvoldoende georgani seerd zijn. Zoo erkende dezer dagen het orgaan der R.-K. werkgevers: „Als in het Noorden het contact tusschen werkgevers- en arbeiders organisaties in het algemeen een vlot ter verloop heeft, doordat de werkge vers zich daar toeschietelijker betoo- nen, dan kan die meerdere toeschie telijkheid verklaard worden, lietzij uit opportunistische, hetzij uit ideëele mo tiieven. Zonder de Noordelijke werkge vers afbreuk te doen, zijn wij geneigd te veronderstellen, -dat' het opportu nisme hier veeleer een rol speelt en dan valt al dadelijk op te merken, dat door het veel grooter aantal Reorga niseerden de positie der vakorganisa tie ginds zooveel sterker is". Hier wordt door een onverdacht ge tuige uiteengezet, waaraan het toe te schrijven is, dat 'in de eene streek (en wij kunnen er bijvoegen: in het eene bedrijf) de arbeiders zooveel meer be reikt hebben dan in het andere. Het is een kwestie van organisatie: hoe sterker deze is, hoe meer er na tuurlijk binnen zekere grenzen be reikt kan worden door de arbeiders. Dat daarom alle Christelijke arbei ders hun plaats in de organisatie, waartoe zij volgens hun beroep en be ginsel behooren. innemen. Maar ook alle Christelijke patroons. Zoo komen wij tot machtsformatie, maar stellen dn tegenstelling met liberalen en socialisten onze macht In dienst van het recht. Zoo strijden wij, elk op de plaats waar hij gesteld is, den strijd voor het Koningschap van Christus. STADSNIEUWS. MARCEL MAAS. Gisterenavond trad voor den Leid- sclien Kunstkring „Voor Allen" de pianist Marcel Maas op, en we begin nen met op te merken, dat dit al weer een bijzonder geslaagde avond is ge weest. De zeer goed bezette zaal, ge heel vol zooals anders was ze niet, waarschijnlijk door de griepepidemie, heeft den kunstenaar met groote warmte toegejuicht en ontving daar voor zoowel vóór als na de pauze, na het afwerken van het programma een toegift. Marcel Maas 'is een kunstenaar met een geheel afgeronde techniek, welke hij gebruikt om te spelen. D. w. z. hij speelt niet met zijn techniek, gebruikt deze niet als bravourkunstenarij maar ze is hem uitsluitend middel om wat in het notenschrift verborgen ligt, als zinnelijk-geestelijke schoonheid te openbaren. Hij speelt niet op uiterlijk effect, maar met diepe inleving in den aard der composities, waarbij hij den aard, het karakter der componisten vermag t( benaderen, hun persoonlijkheden te doen spreken uit hun werk. Wij hoorden om te beginnen Tocca ta en Fuga van Bacli: een forsch, ma gistraal begin, maar in zijn forsch- hcid zou men zeggen: ietwat uiterlijk. Maar dan komt na het eerst opgezette thema van de Toccata de verinnerlij king. En dan voelt men: ja, dat is ge- BUREAUHooigracht Leiden 35 heel en echt Bach. Zoo als Maas dat thema in zijn strakke grootschheid opzet om er dan verder zoo heimelijk op door te mijmeren, zoo voelen wij Bach. Het is alles zoo eerlijk, zoo waar achtig, zoo zonder' eenige pose, wat Bach ons voorzet. Het is hoekig en zwaar soms, het is streng en statig en dan komen die weemoedige verinni gingen, waarvan de stemming mis schien niet beter wordt aangegeven dan door de woorden: „Gods verborgen omgang vinden''. Want het is of de ziel van Bach soms niet anders is dan een wisseling van statige en verhèven lofprijzing en ootmoedig gebed. Dan komt de Fuga. Men weet dat Fuga zooiets als „vJucht" beteekent. Eerst clat opbouwen van de meloi sche lijn, maar nu- volgt weldra tweede stem en neemt hetzelfde ma; na eenigen tijd vortt een derdl en 't is of ze elkaar volgeW, elkaar/ont wijken, ontvluchten. In Streng athoo- ne regelmaat, in wiskunstig gemar keerd rhythme volgen ze eikaajr, Dan plotseling een botsing, in aftewei syn copische verwisselingen schrmen de vluchtende stemmen eikaar /Vaan te grijpen, 't Rhythime is weg f—maar dat is schijn. Weldra bloei/ he\ even streng weer op, maar de melo\ieën hebben inniger accent gekregen, t< zich weer verheffen; er jfomt JrVng in de vlucht, de k]ai*cendromn\n stormen gepassioneerd Voorwaarts verwijderen zich. t LijM een rex haan) De dravers komen galpppeerend naar1 u toe: de grond bonst onder de hoef slagen en zij verwijderen zich weer ea de hoefslag verklinkt en ge ziet nog in de verte hoe ze elkaar beurtelings trachten voorhij te schieten. Dan na deren ze weer met stormer^l geweld. En eindelijk voelt ge komt de beslis sing na de zooveelste ronde Een prachtige coda met breede slot- accoorden besluit de Fuga. Zoo speelde Maas den ouden groo- ten Bach. En na Bach een Sonate in C van Mozart. In eens alk« toper/hemeJ; zondoor- gloeide at/i^splreerjJgiansgeflikker in opspuitend b^om^a/ter; alles fijn en teer, vroujjAfflEe gratie en ridderlijke hoflelijkiieju gepaard in deze schoone muziek. Met jsuperi^ure indringing in rijke, bloeiende jespeeld. Een klok van goudlover- melodieën! na schoon als Mo ut iemand gecompo- maar door orgelend erikslied, zoo rustig ge lukkig/ zoo/blij verukt en ondanks dat vervuld xsfn levensernst, ken ik geen componist/ Levensernst - Ze komt tot ons uit het tweede gedragen deel van deze sonate. Een argelooze zang, maar ge kleurd door weemoedstinten en tel kens aan 't einde van de melodische lijn dat eenvoudige versieringsmotief je, dat zoo karakteristiek is bij Mozart en hem in al zijn innigheid openbaart En dan die melodieën en dat motiefje door den superieuren aanslag van Maas licht gevoileerd. Het slot der sonate is weer één ju- hel. Wat een hel opklaterende vreug de, wat een blijde zielsmelodieën en dan weer stille fluisterripgen als van een. gelukkig makend geheim en dat alles gedragen door den diepen zang der bassen. Neen, zoo schoon als Mo zart heeft nog niemand gecomponeerd en wie hem zoo parelend en glanzend en tevens zoo innig weet te vertolken als Maas het ons deed, is een kunste naar van hooge orde. Wij hoorden voor de pauze nog ze ven kleine sonates van Scarlatti, die we niet allejzullen kemjatetsen. Men proeft iü/dén^woorganger van d^|j^n^»-*4ie speelt met mooie np^fodische^vormen, klassieke vorms^oogfiêid^jp cU^1 ëèl-ste plaats stelten brillarjtfe genrestukjes weet te ontwerpen. Maiyp) '/Wr'iWTTotU ijn TCëiye oen van fijiienSprShk. Ook h&l kleyjpoed paq^ïagde daar in e/féigenifcs&fEeraïrdrie compo- sitiegt/v. Ravel. Bij Ondine dacht men aan het wonderlijke/sprookje Undine van Baron de la Motte Fouqué. We hooren het verhaal van den water geest, die allerlei menschelijke avon turen beleeft en ten slotte weer ver dwijnt in 't zilverig ruischen van een beekje. Zeer fijn en innig als een droom met zilverig vibrato wist Mar cel Maas ons het stroomgeklater te verklanken waartusschen door de me lodie ons het tragisch Jot van Ondine vertelt. Ook Fontane en Menuet waren su perieur van gehalte. Daarna Dance en de eerste arabesque van Debussy, fij ne schilderende muziek en ten slotte de Zesde Rhapsodie van Liszt, de man die zich noemde half Zigeuner en half Franciscaan. Me dunkt, dat Maas ons 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 door de brillante voordracht Vffi Rhapsodie, soms in woest tempo, dan weer met hij] verstilling, dit wonderlijke wezen van Liszt suggestief aanvoelen, 't Was een prac DE RAMP VAN HET KRUITSCHIP. Morgen, Woensdag, is het 120 jaar geleden, dat alhier een schip, geladen met 37.000 pond buskruit, dat ligplaats had genomen in het Rapenburg tus schen de Koepoortsgracht en de St. Jacobsgracht, in de lucht is gevlogen, waarbij ongeveer 125 menschen om het Jeven zijn gekomen en een nog grooter aantal door het instorten der huizen werd verminkt of gewond. Gelijk men weet bevindt zich in dén walmuur aan het Rapenburg ter plaatse waar het kruitschip gelegen lieeit, een gedenksteen. De ontploffing had plaats des na middags Kwart over vier en veroor zaakte een der grootste rampen, wel- Ke ons land neoben getroiien. Zoo schreef ook de regeering in Den Haag aan het Leidsoéie gemeentebestuur. Aan weerszijden van het Rapenburg werden de heftige heerenbuizen voor een groot deel tot puin of stortten in en in tal van andere straten,o.a. de ïvoepoorisgracht, de Vliet, de Cell- broersgraent, het Levendaal, de Hoo- gewoerd, de Nieuwsteeg de Kloksteeg inei de Pieterskerk, die zwaar werd beschadigd, de Langenrug, de Bree- s traat en vele andere tussciiengele- gen sDaien verwisselden de huizen tot puiniioopen of werden ernstig ge- \ieisierd. onder de perceelen, die instortten, ^aren ook vier scholen, namelijk dé stliool van het Nut van net Algemeen aan de noek van de Langebrug, de schuol van den neer Verpurgh, die van de wed. bclienlier en een Jood- scne seiiool. De lijken van tal van leer lingen zijn eenige dagen later te voor schijn geuaald. ue kinderen van de Joousche school zijn eenige dagen la ter op de joodsche begraafplaats te ivatwijk-Rinnen ter aarde hesteld. Nog duidt een graisteen uit dien lijd, in een- hceit vtóii aten muur genieiswu, weike grafsteen nog onlangs cloor de zorg der Joouscne gemeente alhier is gerestaureerd, de plaats aan, waar de- ougeiuKiDge siacutuRe.s uegraven liggen. ^.uoals uit oude documenten uit dien tijd blijkt, werd de siag, door de ompioiiing veroorzaakt, tot zelfs in Zwolle en Friesland gehoord. Zoodra koning Lodewijk Napoleon, die in Den haag vertoefde, van de ramp hoorde begaf hij zich naar Lei den, waar hij reeds denzelfden avond te 9 uur aankwam en persoonlijk aan het reddingswerk deelnam, daarbij, zooals wij in de „Leydsehe Courant" van 15 Januari 1807 lezen, een som van 10 ducaten'uit zijn persoonlijke kas uitloofde voor ieder, die een slachtoffer, dood of levend, van onder de puinhoop^n te voorschijn haalde. De regeering stelde dadelijk belangrijke sommen beschikbaar en uit alle dee- len des lands stroomden belangrijke giften binnen, ♦Koning Lodewijk stelde ook nog het Huis ten Bosch beschik baar voor lien, die zonder onderdak waren gekomen. Voözoover uit de geschiedenis be kend, heeft een dergelijke ramp nog eens plaats gehad en wel in Delft, waar op Maandag 12 October 1654 des voormiddags half elf het buskruit magazijn, ,,'t Secreet van Hollandt" genaamd, met 90.000 poncl buskruit in cie lucht vloog. Twee honderd huizen werden tot puinhoopen en 300 werden zwaar beschadigd. Het aantal slacht offers was ook hier groot, doch is nooit met zekerheid bekend geworden Ook Rotterdam heeft een ontploffing van buskruit gekend. Juist 100 jaar geleden, namelijk den 5den Januari 1827, toen een kruitmolen in de lucht vloog, waarbij vier menschen werden gedood en tal van huizen vrij ernstig werden beschadigd.' ZENDELING H. J. EGGINK. Woensdagnamiddag vertrekt Zen deling I-I. J. Eggink weder naar zijn post op Sumatra. Hij zal zich daartoe Vrijdag te Genua inschepen op het s.s. Johan de Witt. Hij hoopt begin Febr. zijn werk aan het ressort Pargaroe- tan weer te hervatten. CASPER ZANDVLIET, f In den ouderdom van 78 jaar is Zon dagmiddag in het St. EJisabethgesticht alhier overleden de heer Casper Zand vliet, oud-pauselijk zouaaf. De heer Zandvliet werd den 12en September 1848 geboren en trok als jongeling van even twintig jaar naar Italië, gehoor gevend aan de roepstem des pausen. Hi.; streed twee jaar met de pauselijke troepen en verwierf zich de pauselijke medaille „Bene merenti' Op Oudejaarsavond ging de heer Zandvliet voor het laatst ter kerk, om de sluiting van het jaar bij te wonen. mdags daarna werd hij van de laat- H.H. Sacramenten voorzien. Zijn ziekte was dus wel kortstondig. De overledene behoorde tot het laat ste drietal pauselijke zouaven hier ter stede. KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN VOOR RIJNLAND TE LEIDEN. Morgenmiddag half drie zal de Ka mer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland vergaderen in de ver gaderzaal der Kamer van Koophandel Stationsweg 43, alhier. Agenda: 1. Openingsrede van den Voorzitter. 2. Verkiezing Voorzitter. Verkiezing ondervoorzitter, te vens Voorzitter Grootbedrijf. Verkiezing ondervoorzitter, te vens voorzitter Kleinbedrijf. 3. Notulen. 4. Ingekomen stukken. 5. Mededeelingen. 6. Verkiezing Commissies: Aftredenden: Voor de Commis sie voor Vervoer, Post en Tele grafie: N. C. F. van Ginkel, voor zitter; Jhr. C. C. Roëll, P. A Wfir- nink, W. van der Laan, C. G. J. Alkemade, G. J. van der Kolk, leden. Voor de Commissie voor het Han delsregister: J. Heringa, voorzit ter; Th. C. F. Stynnian, J. van der Steen en G. G. J. Alkemade, leden. Voor de Commissie voor Han delsonderwijs: J. Heringa, voor zitter; H. M. Simonis en P. A. Wernink leden. 7. Verzoek aan Burgemeester en Wethouders te Leiden om over de uitbreidingsplannen der ge meente Leidon te worden ge hoord. 8. Wisselen van pasmunt op het postkantoor te Leiden op Zaterd. 9. Verbetering in het vervoer te water in verband met onderhouds plicht der Gemeente Leiden van vaarwater buiten Leiden gelegen 10. Kosten telefoongesprek na de eerste drie minuten. 11. Rondvraag. 12. Sluiting. CONFERENTIE. Men verzoekt ons er de aandacht op te vestigen, dat de conferenties over St.-Franciscus welke hedenavond aan vangen, gehouden worden te 8.15 in de kerk aan de Hartebrug.' ADVERTENTIE-PRIJS Gawone advertentiën par regel 22*ft cant Ingezonden Mededeelingen, dobbel teriei Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten boogate 30 woorden, worden dage* lijke geplaatst ad 40 cent Binnenland. De toestand op West-Snmatra ls Iets verbeterd. Boitenland. De buitengewone boodschap van president Coolidge over Nicaragua. Dr. Cnrtius is met de vorming der Duitsche regeering belast. Vanwege den Volkenbond zal een onderzoek naar de griep-epidemie worden ingesteld. BINNENLAND. HET RAFMONUMENT VOOR GENERAAL HEüTSZ. De Commissie tot huldiging van de nagedachtenis van Generaal J. B. van Heutsz deelt mede,( dat het grafmo nument op de Nieuwe Oosterbegraaf plaats te Amserdam inmiddels opge steld is en men thans bezig is de beel den te hakken zoodat het monument in zijn geheel in vier maanden zal wor den opgeleverd. Zooals bekend, zal de begrafenis ir. Amsterdam op 's Rijks kosten en met militaire eer plaats vinden. Naar aanleiding van de besprekin gen met de legerautoriteiten is thans vastgesteld, dat het stoffelijk over schot op Donderdag 9 Juni 1927 zal worden bijgezet. CHR. PSYCHOLOGISCHE CENTRALE VOOR SCHOOL EN BEROEP. Dezer dagen vergaderde liet Bestuur der Chr. Psychologische Centrale ter bespreking van de jaarvergade ring, welke D.V. 5 Febr. te Utrecht zal gehouden worden. Aangezien Prof. Dr. L. Bouman bedankte als Voorzitter, zal oen nieuwe voorzitter gekozen moeten worden. Ook de heer P. Oos- terlee van Nijmegen nam ontslag ais bestuurslid. Op de a.s. jaarvergade ring zal Dr. Joh. van der Spek, van Den Dolder, refereeren over: „De Chr. Psych. Centrale en de School". Het concept-jaarverslag wordt be sproken en vastgesteld. Het zal ge drukt worden en den leden worden toe gezonden. Evenzoo werd goedgekeurd liet verslag van de vertegenwoordi gers uit het Bestuur der C. P. C. (nl. Dr. L. v. d. Horst en G. J. v. d. Ploeg) die samen met afgevaardigden van het Chr. Kath. Centraal Zielkundig Beroepskantoor en van de Vereen, tot Bevordering van Voorlichting bij Be roepskeuze hebben gevormd het Cen traal Comité van Samenwerking in zake Beroepskeuze, van welk Comité de heer Anth. Folmer voorzitter is. GEREF. ZIEKENVERPLEGING. De Vereen, tot bevordering van Ge- ref. Ziekenverzorging in Nederland, kwam gisteren onder presidium van I'rof. Dr. A. G. Honig, van Kampen, in Hotel Roeolfsen te Ermelo in buiten gewone algemeene vergadering bijeen Na breede toelichting van het bestuur werd dit door de vergadering gemach tigd het ziekenhuis „Salem" te Erme lo aanmerkelijk te doen vergrooten. Gebouwd zullen worden nieuwe - zie kenzalen en een nieuwe operatie-ka mer. De inrichting zal na de verbou wing ruimte bieden voor 50 bedden. Goedgevonden werd een nieuwe lee ning aan te gaan groot 50.000 a 5 De vergadering werd vervolgens ge sloten. f HET BELGISCH VERDRAG. Zoowel le „Res.-bode" als het „Han delsblad' weten mede te deelen, dat de Belgische Minister van Buitenl. Zaken, v. d. Velde, met Den Haag overleg pleegt over het antwoord dat hij nog geven moet -p de vragen van hot Belgische Kamerlid Herman Vos t a.v. de Scheldereserve. CHR. SANATORIUM-ZEIST. Op 1 Januari 1926 werden in het Sanatorium verpleegd: 74 patiënten, 25 mannen en 49 vrouwen. In den loop van het jaar werden opgenomen 75 mannen en 126 vrouwen, totaal 201 patiënten, zoodat in het geheel ver pleegd werden 100 mannen en 175 vrouwen of 275 patiënten. Hiervan konden hersteld of verbe terd de inrichting verlaten, 47 man nen en 82 vrouwen, terwijl als niet verbeterd of verergerd werden afge- scheven 26 mannen en 43 vrouwen en als overleden 2 mannen en 2 vrouwen Op 31 December 1926 waren in het Sanatorium nog aanwezig 73 patiën ten, 25 mannen en 48 vrouwen. Het aantal verpleegdagen bedroeg voor het geheele jaar 30167. BELASTINGAFTREK VAKVEREENI- GINGSCONTRIBUTIE TOE GESTAAN. Bij Ministerieel© beschikking is be paald dat in den vervolge de contri butie di© voortvloeit uit het lidmaat schap eener, vakorganisatie mag af getrokken worden van het belastbaar inkomen. Uit dien hoofde richtte de Christe lijke Besturenbond het verzoek tot den Inspecteur der Directe Belastingen aldaar, om ook voor dit belastingjaar (J926-'27), ongeacht 't verstrijken van den termijn voor reclame, deze bepa ling te willen toepassen. De secreta ris van den Chr. Besturenbond, mocht ter zake een gunstig antwoord ont vangen. De Inspecteur antwoordde, dat met ieder verzoek van elk der be- ..'r stingplichtigen in bovengenoemden zin rekening zal worden gehouden. NED. CHR. GYMNASTIEKVERBOND. De jaarvergadering. 1-Iet Nederlandsch Christelijk Gym- nastiekvenbond heeft Zaterdag j.l. z'n jaarvergadering gehouden in' liet Ge bouw voor K. en W. te Utrecht. Er was een flink© opkomst van af gevaardigden uit alle oorden des lands D© bondsvoorzitter, d© heer K. Dui ker (Groningen), las bij den aanvang Ps. 91, ging voor in gebed en heette daarna de afgevaardigden welkom. B© treurd werd de afwezigheid van den heer C. A. de Êruyn te Leiden, die door ongesteldheid was verhinderd. In een woord ter inleiding gewaagde hij voorts van de zegeningen des Hee- ren in het afgeloopen jaar en memo reerde den gelukkigen groei van het verbond, dat geleidelijk in ledental vooruitging en wees op de activiteit, die in menig opzicht in 1926 werd be toond. De notulen van de vorige jaarverga^ dering werden gelezen en goedgekeurd evenals het financieele verslag da* door den penningmeester, den heer M*. Z. de Pagter (Den. Haag) werd uit gebracht. De penningmeester werd gedéohar- geerd voor zijn beheer. Voorls werd door den secretaris, den heer Ph van Hinsbergen (Utrecht), het jaarverslag uitgebracht. Dit ge tuigde van kracht igen' vooruitgang. Tot het Verbond traden toe 9 vereenl- gingen, tot de Gewesten 6. terwijl daartegenover stond een verlies van twee kleine vereenigiingen, die geen levensvatbaarheid bleken te bezitten. Het N.C.G.V. telt thans 40 vereewN gingen met 1400 leden en 1250 adspi» ranten. Met nog 10 andera vereendgto-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1