CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d» JAARGANG DINSDAG 28 DECEMBER 1926 NUMMER 20f9 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Pei'awartaal I 2.50 Per week I 0.19 Franco per post per kwartaal 2.90 Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. T Tet Uitvoerend Comité tot aanbieding van een Huldeblijk aan den Burge meester, ter gelegenheid van diens af treden als zoodanig, maakt bekend, dat de aanbieding van het Gedenkboek zal plaats hebben op Donderdag 30 Dec. a.s.f des namiddags te drie uur, in den Foyer van de Stads-Gehoorzaal, tot bijwoning waarvan alle deelnemers, voor zoover de plaatsruimte dit ver oorlooft, worden uitgenoodigd, terwijl aldaar te 4 uur aan alle ingezetenen, vereenigingen, corporaties, enz., ge legenheid zal worden gegeven om van den Burgemeester afscheid te nemen. AUG. L. REIMERINGER, Voorzitter. F. G. ROSIER, Secretaris. V Staatsrechtelijk onjuist. In de Eerste Kamer ié verleden week een deibat gevoerd dat verdient aan de vergetelheid te worden ontrukt. Minister de Geer wil voor alles be- lastingverlaging brengen nu de toe stand van s Lands financiën dat mo gelijk maakte. Hij heeft daartoe geko zen o.m .de Personeele belasting en de Successie belasting. Wij laten thans rusten de vraag of deze keuze juist is. Onzerzijds ware eerder de voorkeur gegeven aan de keuze van Minister Colijn die de bui tensporig hooge Inkomstenbelasting al lereerst wilde verrhinderen. Vooral ook om de gevolgen voor de gemeen ten tengevolge van de vermindering der personeele belasting, verdiende ou. de keuze van Minister Colijn de. voorkeur. Reeds in de Tweede Kamer heeft de Minister ernstige critiek op die keuze moeten hooren. In de Eerste Kamer heeft zich die critiek herhaalt. Vooral heeft mèn den Minister als het ware afgedwongen dat hij zou toezegen het volgend jaar reeds de wijziging der Personeele belasting gaat eerst 1928 in met voorstellen zou komen om de gemeente te. helpen. Nu heeft de Eerste Kamer niet het recht van amendement, Zij kan in een voorstel geen verandering brengen. Dit is blijkbaar niet erg naar den zim van sommige leden. Zoo stelde de heer Wibaut, wethouder van Amsterdam, een motie voor, welke feitelijk een ver kapt amendement was. Om n.l. de be handeling op te schorten totdat de Mi nister met maatregelen in het belang der gemeente zou zijn gekomen. De Minister stelde onmiddellijk een dreigement daartegenover, dat hij n.l. dan de successiewet een wet zeer naar den zin van den heer Wibau t ook onuitgevoerd zou laten. Toen Prof. Lohman daartegen zijn stem verhief, als ongrnd wettel ijk, dek te de Minister zich met te zeggen dat zoolang de Koningin een wet niet heeft geteekend, de afkondiging niet plaats kan hebben. De Minister zou daarmee H.M. de Koningin in het voor hem on aangename geval betrekken, of liever zou haar willen verhinderen de wet die, na het overleg met de Staten Ge neraal, tot stand behoorde te komen, te bekrachtigen. Wel even bedenkelijk als het niet afkondigen van een be krachtigde wet, hetgeen de heer Loh man afkeurde. Het is gelukkig niet zoover geko men. De Kamer heeft, de motie ver worpen. Maar èn de motie èn het dreigement van den Minister waren toch wel rare staaltjes van staatmanskunst. BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 V Misvatting. Het „ingezonden" van den heer „C. H." en het antwoord van den heer A. Wam aar, en nu weer het betoog van den heer C. H. noopt ons ook iets over deze zaak te zeggen. Wanneer men van buiten de gren zen van ons land komende in eens ge plaatst wordt midden in het Christe lijk leven hier te lande, valt het on middellijk op dat de organisatie voor velen een stuk leven is geworden Vooral op het gebied van de vakor ganisatie hebben we een ontwikkeling gekregen die van machtige beteeke- Tiis is geworden. Ook op ander terrein is die ontwik kel: ng en die be teekenis gekomen maar die is in dit onderwerp niet aan de orde. Wij laten ze dus rusten. De bete ;enis onzer Chr. Vakorgani satie gaai naar twee zijden uit. Uit wendig door dat ze een dam heeft op geworpen tegen de neutrale vakorgani satie die meer en meer in socialisti sche banen gaat. Inwendig doordat ze onze menschen de mogelijkheid schenkt om ook in het sociale leven onze beginselen, aan Gods Woord ont leent, o.p te diepen en toe te passen. Inwendig ook doordat zé het contact naar die beginselen tusschen patroon en knecht tracht te leggen. Voor deze ontwikkeling moeten wij dankbaar zijn. Maar dan is dat toch een dankbaar heid die met eenigen weemoed ge mengd is. Het is ook om der zonde wille dat wij van deze vakorganisatie de hulp moeten ontvangen Ware er geen zonde, de verhouding tusschen pa troon en knecht zou zoo zijn, dat en geen krachtige organisatie noodig was Doch zoo ver gaan we niet eens terug. De met de Klassenstrijd-theorie zich wapenende vakorganisatie heeft het helaas noodig gemaakt om ons begin sel in een sterke organisatie te doen spreken. Men ontkomt, van buiten ko mende, niet aan den indruk dat hier van een min of meer onnatuurlijk snelle groei sprake is. Nauwelijks echter ontvangt men ook maar de eerste gevoelige aanraking met het practische maatschappelijk leven, of men gevoelt de noodzaak. Dan leert men danken voor hetgeen God schonk. Dit strijdt niet tegen elkaar. Het een kan met het ander samengaan. Ja, wij achten het zeifs noodzakelijk dat die twee tegen elkaar balaneee- ieii. Wat hier zoo buitengewoon voor spoedig groeide, stemt ons tot dank. Maai' het noopt ons ook steeds met de vraag tot ons in te keeren wat Gol wil. Wij moeten zeer nauw leven, vooral omdat we een zekere macht be zitten. Zien wij goed, dan waarschuwt on ze broeder C. II. om toch vooral niet te ver te gaan. Hij die de revolutie in al haar verschrikkingen heeft gekend, is voor niets zoo bang dan voor de eerste 'schreden op den weg naar die revolutie. Ook hij kwam #van buiten. Ziet in den snellen groei van ons vak- vereenigingsleven iets onnatuurlijks. Daarentegen de heer Warnaar be toogt met klem van redenen: veroor deel toch niet. Waardeer wat God ons geeft. Wij zagen in de geschiedenis meermalen dat hetgeen eerst met de donkerste kleuren geteekend werd, la ter als de meest vroolijke schilderij werd begroet. Wat men vo6r eenlge tientallen jaren als revolutie, ais Jn strijd met Gods Woord aanmerkte, daarvoor dankt men nu God. Nogmaals, hier is naar onize mee- niing geen strijd maar de twee zijden van dezelfde zaak. Wij moeten onze vakbewegng als een geschenk, als een dierbaar goed, uit Gods hand ontvamr gen. Maar wij moeten ook angstvallig vragen om zooveel genadelicht dat wij nooit de macht die wij daarin bézit ten aanwenden tot iets dat tegen Gods heilige wil ingaat Daarom is niet alleen de Medezeggen schap, maar is elke belangrijke vraag op sociaal terrein, een vraagstuk van ontzettend gewicht. Niet op het terrein der Kerk of der School ligt de groote strijd der toe komst maar op het sociaal terrein. Daarom moeten de twee stroomingen in onzen kring niet worden gesmoord. Wij moeten die stemmen belde waar de eren .Zij moeten recht gevat worden Geen misvatting brenge ons van het rechte pad. STADSNIEUWS. ONZE NIEUWE BURGEMEESTER? Naar wij meenen te weten heeft de Regeering voor het ambt van Burge meester onzer stad op het oog den heer Mr. A. van der Sande Bakhuijzen zaakgelastigde van Nederland te Bu dapest. HAARLEMSCHE ORKESTVEREEN. Zooals de nachtegaal de zangvogel ia bij uitnemendheid, zoo is Mozart dei muziek. Geef hem een onderwerp, en hij maakte er in muzikaal opzicht een werk van wonderbare schoonheid van. De ellendigste teksten, welke hem voor zijn verschillend© opdrachten doo® d© libretto-fabrikanten werden voorge legd, werden om zoo te zeggen door Mozarts zingende ziel verheerlijkt. Over het gtemis aan innerlijke diepte, het oppervlakkige, de goedkoope rhyth miek, het hoempa-achtigje van tal loc ze ouvertures, die m de concertzaal ten ge hoornet worden gebracht, hebben we ons wel eens uitgelaten. Maar Mozart maakt van een Ouver ture een symphonisch geheel, dat altijd den componist van fijnen smaak en fijne eruaitie kenmerkt. Het blijspel: „De Schauspieldirek- tor" is naar den tekst een wanhopig; prul, zooals bijna alle 13de eeuwsche operateksten, onbeleekenend, schreeu wend van onwaarachtigheid. Maar Mo zarts muziek is beschaafd. De Ouver» ture, die de muzikale motieven samen» vat en tot één geheel verwerkt, dat den hoofdindruk van het geheel moet ge ven, is een kleurig en frisch werkje, vol van afwisseling, vol van melodische innigheden in luchtige rhythmen. Een heerlijk- werkje was dit cm ons voor het volgende in de rechte stem ming te brengen en Mozart in zijn on volprezen, volmaakte schoonheid ta doen genieten. Dit tweede nummer was het Concer to G gr. t., werk no. 313 van den meester. Dit sublieme werk werd gisteravond voor het eerst door 't Haariemsch or kest gespeeld, en onmiddellijk moet het ons van 't hart, dat het hiermede een schitterende prestatie ;heeft gegeven. Met een mooie orchestrale inleiding; begint het Allegro maestoso en dan valt weldra de fluitsolist, in dit geval de heer Ernst Elsmann, 1ste fluitist dear H. O. V. in. Gemakkelijk heeft Mozart deze fluitpartij nu juist niet ge schreven. Trouwens welk concert voor we.ik instrument is van Mozart gemak kelijk? Er ligt een zeldzame glans over deze parelende, flonkerende, sidderen de fluitooioratuur, soms zacht omgonsd door het geruisch van 't strijkkwartet, dan weer begeleid van hobo en trom pet. Hier openbaart zich de zingende ziel van Mozart als een leeuwrikslied, dat hoog in het blauw maar door orgelt en kweelt, eindeloos varieert, maar uit gezongen raakt en steeds weer boeit. Het jubelt maar dóór in mousseeren- de rhythmen, kiaar en zonnig en toch in zijn diepste wezen weemoedig en vol van heimweck.anken. En volkomen is Mozarts ©est, gïheel o\ereenkom stig diens flonkerende coldratuur hadl de dirigent, Gerharz, voor den solist een tweetal mooie cadenzen geschreven die schitterend tot hun recht kwamen. Het Adagio non troppo van verrukt kelijke schoonheid wordt door het strijkorkest con sordine ingezet, ter wijl de hobo een matte goudkleur bij1 zet aan het teer weemoedige spel. Dan vloeit uit het orkestrale spel' de breed uitgezongen fluitmelodie voort. Muziek van zeldzaam edel ge halte, van voorname gratie, muziek, waaruit blijkt, dat Mozart bij al zijn roerende kinderlijkheid de vlammen van het leed heeft voelen branden in zijn borst. Maar niet een muziek, die ondanks haar droevige accenten rus tig maakt en tegelijk den mensch uit- heft boven het leed. Maar dan volgen zonnige rhythmen; van het Rondo, een blijde jubel. En het gaat alles zoo vanzelf in deze mu ziek. Het mousseert en het huppelt en trippelt maar voort. En het tnfiert 'en parelt met al die voorslagjes en na slagjes en honderden melodische ver sieringen in alle instrumentpartijen maar door en het lijkt alles zoo vanzelf sprekend, zoo ongedwongen, zoo puur en elegant. Maar o, het is zoo moeilijk en het vraagt een ongelooflijse technische ze kerheid, om in die versieringsmotiefjes geen kleine foutjes te maken en daardoor te derail leeren. Zie, dat is wel de groote verdienste van 't Haariemsch orkest,- dat onder Gerharz precies alles klopt en Mozart in al zijn fijne gratie tot ons komt. Van het orkest en van den solist, dia schitterend spel leverde. De stampvolle zaal wist zoowel del schoone solovoordracht als de nobelei orkest begeleiding op rechte waarde te schatten door warm en herhaald ap plaus. Na Mozart Beethoven, en wel diens/ eerste symphonie, voor het eers tl in 1800 te Weenen uitgevoerd. Betrekke lijk een jeugdwerk. Beethoven is reeds» zichzelf geworden, maar invloeden van Mozart, vooral van Haydn, zijn nogj merkbaar. Ons trof reeds in 't Adagio de rhythJ mische schwung. Men weet, dat Maft Ier ergens zegt: „lm Anfang war der Rhythmus". Het rhythme is het eerste principe der muziek, want wat is ten slotte de melodie, wanneer ze niet door 't juiste rhythme gedragen wordt. „Voor alles het rhythme", schijnt ook het beginsel van den dirigent Ger harz te zijn. Als de orkestleden dan de juiste noten maar blazen en strijken, komen melodie en harmonie vanzelf in orde. Dan komt vanzelf de juiste» /interpretatie van het kunstwerk. Jliï die hebben we vernomen. Het Allegro con brio werd mder daad met brio gespeeld. En dan volgt het prachtige 'Andante. Neen, daaruit spreekt nog niet de la tere Beethoven, wiens ziel door smart is verscheurd, en die weemoedig neer zit bij de puinhoop van verbrijzelde ide alen. Maar toch is het de echte Beethc* ven, die de gevoelens v. 't warmlevend/ hart vertolkt in een aangrijpend canti lene. En dan volgt weer van het Scher zo de rhythmische braveer, waarin de leider het orkest opzwiept tot enthousi asme. En of zoo'n leider zijn taak verstaat Idat blijkt uit den opzet van het slot- •allegro, hoe daar de v.olen weifelend' zoeken om het motiet te vinden en het dan na een vijftal proefnemingen vin- dien, en met plotselinge zekerheid een lichte, bruisende melodie aanstemmen die geestig, zonnig en vol humor in haar verdere ontwikkeling voert naar het slot. Het was een glanzende gave vertol king van Beethovens Eerste. Na de pauze waren ons twee novi teiten beloofd, maar aangezien een paar onmisbare orkestleden ziek wa ren, werd m stede daarvan Beethoven's Zevende Symphonie gegeven. Reeds meermalen hebben wij opge merkt, dat deze symphonie haar oor- ysprong heeft te danken aan dansmu ziek. Maar dit ligt toch in het zeer verre verleden. Immers Bach noemde» om het maatrhythme zijn instrumentale tusschenspelen in gewijde werken, b.v. het „Weinaohtsoratoriüm" sintonia. Maar het schijnt, dat Beethoven in zijn Zevende nog aan den ouden oor sprong heeft willen herinneren. Wag ner noemde deze symphonie „de apo theose van den dans'Nu is er wel licht geen symphonie van Beethoven met meer rhythmische verscheideneid/ dan deze zevende. Het eerste gedeelte bewéégt zich in langzame maten, maar dan komen plot seling weer van die wonderlijke versnel lingen der tempi. ''Het tweede gedeelte gelijkt een tréur marsch, maar is inderdaad een statige dansmelodie. De derde afdeeling der symphonie met levendige rhytmiek ingezet, ver toont weer langzajne tusschenspelen met weemoedige tinten en verheft zich dan weer tot een rhythmische orgie; en toch valt ook hier wear het innig wee moedige karakter niet te miskennen. De slotsatz van de symphonie wordt gedragen door een hevig opwindendl rhythme, dat steads dringender en dni> gender voert naar het einde. Het orkest gat van dit bruisende werk een geestdriftige ver.oiking, dank zij de begaafde leiding van den heer Gerharz. Wij hopen dit werk nogmaals van het Haariemsch orkest te mogen ge nieten, even gloedvol, maar dan voor de pauze. Want de Zevende Symphonie vraagt ingespannen luisteren. Het publiek was opgetogen. BEGRAFENIS DR. G. M. RUTTEN. Gistermiddag had onder groote be langstelling de begrafenis plaats van Dr. G. M. Rutten, leeraar aan de Gem. H.B.S. voor jongens te Leiden, Om on geveer 2 uur trok de stoet van bet sterfhuis naar de begraafplaats „Rhijn hof Aldaar aangekomen sprak in de kapei der begraafplaats allereerst Dr. J. C, Schalkwijk, directeur van de H. B.S., die mede namens den rector van het gymnasium woorden van waardee ring aan den overledene wijdde. Vervolgens sprak de heer M. Noacii, leeraar aan het instituut Wullings te Voorschoten. Spreker wees op de pret tige wijze waarop de overledene steeds met de jongens wist om te gaan, toen hij jaren geleden als leeraar aan het instituut verbonden was en roemde zijn arbeidzaamheid. Tenslotte sprak de heer W. N. van Waveren, voorziter van de commissie van volksöijeenkomsten, van welke commissie ook de overledene lid was. Spreker uitte woorden van waardee ring en dank voor al hetgeen hij in het belang dier commissie bad gedaan, en bracht hem hun laatsten groet. Dan werd het lijk naar het graf ge dragen en onder diepe stilte in de groeve neergelaten, waarna de zoon van den overledene den aanwezigen dank bracht voor de laatste eer aan zijn vader bewezen. WEEK DER GEBEDEN. Evenals vorige jaren zal D. V. in de eerste week van Januari 1927 we derom de week der gebeden worden gehouden, eiken avonid van 38 Ja nuari 's avonds om 8 uur in de Ooster- kerk. Ook nu wederom hopen predi kanten van verschillende kerken van Leiden en elders voor te gaan. De on derwerpen zijn: Maandag 3 Januari: „Dankzegging en Verootmoediging. Dinsdag 4 Janu ari: „De Algemeene kerk. Het één© li chaam, waarvan Christus het Hoofd is". Woensdag 5 Januari: „Volken en Overheden". Donderdag 6 Januari: „Zending". Vrijdag 7 Januari: „Huisge zin, Opvoeding, Onderwijs". Zaterdag 8 Januari: „Inwendige Zending, Zending onder Israël". De hartelijke uitnoodiging tot deze jaarlijksche week van gemeenschappe lijke overdenking en gebed gaat uit van de Evangelische Alliantie (in 1846 gesticht) welke bedoelt de bevordering van de eenheid in geloof en liefde van allen die den Naam des Heeren Jezus Christus belijden. GYMNASTIEKONDERWIJS. Naar wij vernemen, zullen B. en u/. den Raad voorstellen, te benoemen tot ADVERTENTIE-PRIJS1 Gewone mdvertentiSa per rejjel 227» cenf Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarlei* Bij contract, belangrijke redactie* Kleine adrertentiSn - bij vooruitbetaling ▼an tan hoogste 30 woorden, worden dege lijke geplaatst ad 40 cent Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Ernstig ongelnk bi) Warmond. Buitenland. Communisten ter dood veroordeeld in Litanen. Strengen vorst in Frankrijk. Sneeuw in Spanje en Portugal ambtenaar, belast met het toezicht op het gymnastiekonderwijs alhier in de vacature, ontstaan door het overlijden van den heer M. A. A. Steyns den heer A. Metz, gymnastiekloeraar al hier. V. L. O. K. Bovengenoemde Vereen, van Leidsche Oud-Kweekelingen, hield gisteren haar 6e jaarvergadering in „Oud Hortus- zicht". Om ongeveer 7, uur opende de Voor zitter, de heer A. J. Anes, de vergade ring op gebruikelijke wijze. Van het huishoudelijk gedeelte valt weinig te zeggen, de jaarverslagen van Secretaresse en Penningmeester waren in opgewekten toon gesteld. Het ledental gaat vooruit, terwiil de kas met een ilink batig saldo sluit. In plaats van de altredende bestuursleden Anes enJ. G. Baart werden gekozen de heeren J. w. Muiden en Wassenaar. De heer Jac van Weeren werd mede in het bestuur fekozen, maar meende te moeten be- anken; hij stelde voor den heer Ver- sluys bij .acclamatie te benoemen, wat ook geschiedde. De eigenlijke feestvergadering, die bij gewoond werd door eenige leeraren en gasten, ving daarna aan. Het program ma bood veel en velerlei. De heer J. v. Muiden hield allereerst een letterkundige inleiding over: „Hei lig Optimisme". Het vorige jaar had hij ons geteekend: „Stadsellende", voorna melijk in de literatuur. Nu leverde hij ons een pendant van dat beeld. Schoon van stijl, breed van opzet, diep van inhoud als deze lezing was, boeide ze van het begin tot het einde, terwijl de spreker ruime gelegenheid kreeg, zijn groote belezenheid te demonstreeren. De reciteerwedstrijd viel mede bijzon- Her in den smaak. De jury had, zooals steeds, geen gemakkelijke taak, te meer daar „ernst en scherts met denzelfden maatstaf moest worden gemeten. Op merkelijk is, dat alle prgzen ten deel vielen aan hen, die aan de luim 'de voorkeur gegeven hadden. .Het „bezoek aan de school van Mr. Plak" toonde overduidelijk aan, dat sch.- meesters vroeger toch erg eigenwijs wa ren, een euvel, waarnaar men tegenwoor dig tevergeefs zoekt. Of zou de familie van Meester Plak nog niet uitgestorven zün? En dan de dominéé met zijn nieu- werwetsehe theorieën, waarvan Mees ter niets weten wilde. Daarna zong een quartet ons pas ge dicht en gecomponeerd clublied. De compositie was schitterend, frisch en vroolijk. De tekst zal nader worden her zien. Van de parodieën op het lied van Heine: „Die Lorelei" beviel ons het meest dat uit Stadskanaal. Tot slot kre gen we nog Justus van Effens „Kobus en Agnietje" of „Aanleiding tot Vrji- aadie een goed gespeeld stukje. Het middernachtelijk uur was reeds lang overschreden, toen we in den dam- pigen nacht huiswaarts gingen. In aansluiting aan den wensch, dien de Directeur der Kweekschool in zijn Speech uitte, wenschen we Vlok en de leden van Vlok, 'dat Zjjtt de Vlokken, toe, dat het haar en hun goed mag gaan. DROEVIG ONGEVAL. Van morgen kwamen twee meisjes van 22 en 23 jaar, Vink en Kerkvliet genaamd, werkzaam op de fabriek Pu- dox te Warmond, niet op hun werk. Eerst later heeft men op het ijs van de Warmonder Leede bij het doorge legen spoorbruggetje een afgereden arm en de muts van een der meiejes gevonden. Aangezien zij gisteren om streeks 8 uur het werk hebben verla ten, wordt vermoed dat zij, om eer der thuis te kunnen zijn, over deze spoorbrug zijn gegaan. Door den dik ken mist hebben zij toen waarschijn lijk den trein niet zien aankomen en zijn toen overreden. De politie heeft den geheelen ochtend gedregd en is hedenmiddag er in geslaagd de lijken op te halen .Op het lijk van Mej. V. waren gc«n sporen van verwonding aanwezig. Het lijk van Mej. K. was ernstig misvormd. POGING TOT OPLICHTING. Bij een rad i o handel aar op den Ou den Rijn vervoegde zich een onbekend persoon, die voorgaf de chauffeur van een dokter hier ter stede te zijn en namens dezen een paar luidsprekers op zicht wilde hebben, een oude luid spreker wilde hij doen repareeren. Even later werd de radiohandelaar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1