CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS!
NUMMER 1992'
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week .......i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Dit nummer hestaai uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Het verband.
'Wij wezen er indertijd reeds op dat
de Communistische relletjes op Java
ditmaal een ander karakter vertoon
den dan vroegere opstootjes. Er zat
meer organisatie in. Dit wees er naar
onze meening op dat wij hier aan een
internationale actie moeten denken.
Opmerkelijk is wat nu zoo langza
merhand daarover aan het licht komt.
In Rusland, zelf is men nog uiterst
voorzichtig en dat is begrijpelijk, nu
de toeleg gelukkig als totaal mislukt
kan worden beschouwd.
De Russische medewerker van het
Handelsblad schrijft daaromtrent:
Dat de bolsjewistische bladen veel
werk van de ongeregeldheden op Java
zouden maken, lag voor de hand. De
vraag was alleen, hoe zij de gebeur
tenissen zouden voorstellen. De Rus
sische bladen geven nu een antwoord
op deize vraag.
De „Izwestia" -en de andere bolsje
wistische bladen geven uitvoerige be
richten over de beweging in Oost-In-
dië, waarbij de toestand natuurlijk in
zeer donkere kleuren geschilderd
wordt. Het bolsjewistische staatsblad
beweert, dat de opstand steeds meer
en meer om zich heen grijpt, dat op
Java een heilige oorlog was uitgebro
ken. In de telegrammen, die de offi-
cieele bolsjewistische agentschappen
van hun agenten te Amsterdam enz.
ontvangen, wordt gesproken over een
paniek in Indië, over de vlucht van
de Europeesche bevolking der steden,
over de volkomen isolatie van sommi
ge Indische steden, die door de op
standelingen zijn omsingeld enz.
Gehoorzamend aan de ontvangen
instructies beweren de bolsjewistische
bladen, dat de bolsjewiki bij dezen op
stand niet betrokken zijn, dat het uit
sluitend een nationalistische In pari-
Islamitische opstand is. De Comintern
vindt het dus voordeeliger zijn aan
deel aan de beweging geheim te hou
den, althans voor de eigen bevolking.
Het is opmerkelijk, dat de bolsjewis
tische bladen eenigg dagen wachten
met het publiceeren van berichten
over den toestand op Java. Het is dus
waarschijnlijk, dat de Comintern zijn
houding wilde bepalen in verband met
het wel- of niet slagen van den op
stand. Was de .aanslag gelukt, dan
had de Comintern vermoedelijk zijn
aandeel aan de beweging niet alleen
niet ontkend, maar wellicht zelfs groo
ter voorgesteld dan het in werkelijk
heid was.
V Niet regelmatig en onwaardig
Prof. H. Visscher heeft gemeend
in een Liberaal blad de Groene Am
sterdammer" zich te moeten beklagen
over de A.R. partij bij de behandeling
van het Belgisch Verdrag in de Twee
de Kamer.
Het is niet gebleken dat de Stan
daard of een van de andere A.R. dag
bladen aan Prof. Visscher gastvrij
heid hebben geweigerd.
Dvènmin kan men zeggen, dat aard
of omvang van het betoog van den
bezwaarde van dien aard was, dat
men plaatsing zou moeten weigeren.
Daarom is het bevreemdend, dat 'n
lid der A. R. partij met voorbijgang
van eigen bladen, ja zonder ook zelfs
van te voren van het voornemen te
doen blijken, een orgaan der tegen
standers kiest om een afwijkende mee
ring te zeggen.
Maar er is nog meer.
De verklaring van de Kamerclub
toont duidelijk aan, dat de beer V.
ook daar zijn bezwaar niet heeft ken
baar gemaakt.
Nog zijn we er niet.
Ook heeft Prof. Visscher gezwegen,
toen spreken plicht was.
Terecht laakt o.a. De Zeeuw deze
houding.
Was het, zoo le-zen wij in De Z.,
en het blad citeert hier Prof. V. zelf,
niet roeping geweest, waar het een
zoo gewichtig tractaat gold. een trac-
taat, dat door zijn unilateraal en on-
opiTegbaar karakter voor een onaf
zienbare toekomst servituten legt op
ons volk een andere methode te vol
gen en de kiezers voor te lichten?
Maar de heer Hugo Visscher zweeg.
Hij liet de voorstanders van he,t
door hem zoozeer verfoeide en als in
strijd met de A. R. beginselen veroor
deelde tractaat spreken, maar hij
zweeg. Hij bepaalde zich er toe bij
de stemming zijn tegen te laten hoo-
ren.
Het komt ons voor, dat iemand die
zoo optreedt, en die zoo zijn roeping
als volksvertegenwoordiger opvat, hei
zedelijk recht mist. en dan neg wel in
een liberaal orgaan, zijn partij en par
tijgenooten aan te vallen op de wijze
zooals hij dat deed.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Ter versterking van zijn betoog wijst
Prof. V. er op, dat Mr. Heemskerk
had moeten letten op het volk, dat hij
vertegenwoordigt. Wij weten niet of
Mr. H. dit gedaan heeft. In'elk geval
is het goed als hij zich daardoor niet
heeft laten leiden. Maar misschien
heeft hij er mee gerekend. In Zeeland
en e«n deel van Zuid-Holland heeft
ook een deel van ons A.R. volk tegen
het Verdrag ernstige bezwaren. Maar
geldt dit ook van de andere provin
ciën? Wanneer een referendum ge
houden werd, zou weieens het tegen
deel kunnen blijken.
Tegen de verdachtmaking door
Prof. V. in zijn stuk geuit treedt De
Zeeuw aldus op:
Dit alles is echter niet ons voor
naamste bezwaar tegen het optreden
van Prof. Visscher.
Wanneer hij meent het tractaat, zij
het achteraf en voor hem als volks
vertegenwoordiger telaat te moeien
bestrijden, dan is er niemand, die hem.
het recht daartoe ontzegt.
Maar wat wij zelfs in Prof. V. niet
kunnen dragen, het is dit, dat hij de
voorstelling kweekt, dat de A.R. Ka
merfractie zich hier liet leiden door
coalitievrees. Dat is een verdachtma
king, die vooral in dezen tijd nu de
volksgeest reeds zoozeer vergiftigd is,
niet toelaatbaar mag worden geacht.
Evenmin, als wanneer het verder
heet, dat de A;R. voorstanders van
het tractaat zelve overtuigd waren
van de eigenlijke onaannemelijkheid.
M.a.w. zij hebben gehandeld tegen
beter weten in. Zij hebben opzettelijk
en met voorbedachten rade, het lands
belang geschaad.
Een zoo infame beschuldiging heb
ben wij zelfs van de meest verwoede
tegenstanders van het Verdrag nog
niet vernomen.
Over en weer, heeft men tot nu toe
aan eikaars goede trouw, althans nog
niet getwijfeld.
Dat «en man als Prof. V. zichzelf
in zijn onbekookten aanval zoozeer
vergat, dat hij dit wel deed, betreuren
wij in hooge mate.
Wij zijn het hiermede volmaakt
eens. Het bezwaar is niet regelmatig
voorgebracht en de aanval is uiter
mate onwaardig.
- Wij twijfelen niet of na de verkla
ring van de A.R. Kamerclub zal nog
wel een hartig woordje gesproken
worden binnenskamers. Maar ook zal
ons volk vragen om nadere verklaring
Daar heeft het naar onze meening
recht op. Prof. V. staat bij ons volk
in achting en mag niet op deze wijze
zichzelf vergeten.
STADSNIEUWS.
PATRIMONIUM.
Wij wekken onze leizers nog eens
op om morgenavond toch vooral niet
te verzuimen de vergadering van Pa
trimonium in Prediker.
Twee Leidsche predikanten, Ds. Bee
kenkamp en Ds. Thomas en de heer
Hollander zullen alle drie zeer belang
rijke dingen hebben te zeggen. Maar
vooral Patrimonium heeft ons aller
steun noodig voor zijn Jubileumfonds.
Daarom allen naar Prediker, Jan
Vossensteeg morgenavond 8 uur.
We vernemen, dat d© spreekbeurt
van Dr. K. Dijk voor den Christ. Be
sturenbond op 10 December door on
verwachte verhindering van den spre
ker niet kan doorgaan.
EEN BELANGRIJKE VERGADERING
Op Donderdag 9 December zal door
de afdeeling Leiden van de Christelij
ke Middenstands-Vereeniging een ver
gadering worden gehouden in 't Nuts-
gebouw, zaal 10, waar ook geestver
wanten (niet-leden) welkom zijn. De
agenda bevat o.a. een inleiding van
den heer A. Roodenburg, Surnumerair
der Registratie en Domeinen te Lei
den, over: de voornaamste Rijksbelas
tingen.
Vepl kennis van den inhoud der be
lastingwetten heeft een Middenstan
der niet; het eenige wat hij zeker
meent te weten, is dat er te veel van
die wetten zijn.
Op deze vergadering zal hij nu vol
ledig kunnen worden ingelicht over
de voornaamste Rijksbelastingen en
wij meenen dat hij deze kans niet on
gebruikt moet laten voorbijgaan.
De Middenstander denkt liefst z,oo
min mogelijk aan belasting. Toch is
dit onjuist.
Door de zielkunde is ons bekend,
dat een met geweld uit ons bewust
zijn gedrongen gedachte in ons onder
bewustzijn voortleeft. Wanneer aan
zulk een verdrongen gedachte geen
recht wedervaart, dat wil zeggen, wan
neer zij niet wordt verwerkt door ons
bewustzijn, dan zal zij als een opstan
dige ons zenuwstelsel kunnen schaden
Wij moeten haar in ons bewustzijn
verwerken.
Zoo is het ook eenigszins hier. De
Middenstander zal zich helder bewust
moeten maken, welke werking, welke
oorzaak en welk gevolg iedere belas
ting voor hem heeft, en dan zal het
zuiver inzicht hem den weg wijzeh,
dien hij te gaan heeft om te zorgen,
dat hij met wede in het hart aanzijn
belastingbiljet kan denken.
Als nu de Leidsche Middenstander
zich deze gelegenheid tocli maar ten
nutte zal maken.
EEN NIEUWE VEREENIGING.
Door de afdeeling Leiden van de
Vereeniging van den Christelijken
Hande 1 d rijven den en Industrieelen
Middenstand wordt op Dinsdag 7 De
cember te Oegstgeest een vergadering
belegd in Irene, des avonds om 8 uur,
om te komen tot oprichting van een
afdeeling Oegstgeest van genoemde
vereeniging. Wel waren verschillende
Oegstgeestsche Middenstanders reeds
jaren lid van de Leidsche afdeeling,
doch Oegstgeest wordt langzamerhand
een plaats van zoodanige beteekenis,
dat een eigen afdeeling reden van be
staan heeft.
Vermoedelijk door de laatste win
kelweek tijdens het Koninginnefeest
van dit jaar gehouden, is de behoefte
aan een eigen afdeeling weer opnieuw
gevoeld, waar alleen de R.K. Hanze
een afdeeling te Oegstgeest had en de
andere winkeliers of niet vereenigcl, of
lid van een Leidsche Middenstands-
Vereeniging waren.
Ni> is dezer dagen onderstaande cir
culaire verzonden:
Vele zijn de gevaren, die den Mid
denstander van verschillende kanten
bedreigen.
Naast de moordende concurrentie uit
eigen kring, noemen wij slechts de
aanvallen, welke zoowel door het' so
cialisme als door het grootkapitaal
worden ondernomen, die den Midden
stander het bestaan moeilijk maken.
Om hieraan het hoofd te kunnen bie
den is het noodzakelijk dat de Mid
denstand zich meer en meer gaat or-
ganiseeren.
Deze organisatie zal echter een Chris
telijke noeten wezen, omdat wij over
tuigd zijn datsalleen de geestelijke en
zedelijke krachten die wij npg bezit
ten, de maatschappij kunnen redden.
Dit is ook gevoeld, door enkele voor
aanstaande Mddenstanders in Oegst
geest, en deze hebben zich tot ons ge
wend met de vraag mee te helpen aan
het oprichten van een afd. van den
Chr. Handeldrijveiuden en Industriee
len Middenstand in Nederland.
Om tot dit doel te geraken hebben
wij besloten een vergadering te hou
den met geestverwanten op Dinsdag
7 December in Irene" waar de heer
Attema van Hilversum, Directeur van
de Chr. Ver. van Hand. en Ind. Mid
denstand zal spreken over het goed
recht van deze organisatie.
Het bijwonen van deze vergadering
wordt ernstig aanbevolen door de hee-
ren: A. F. Kraan, De Kempenaerstr.
68; H. Kranenburg, id. "25; B. J. van
der Meene, Endegeesterstraatweg 3;
J. den Ouden, Prins Hendriklaan, A.
Spruit, Rijksstraatweg 40.
Wij hopen ook u daar aanwezig te
•zien.
Voor de afdeeling Leiden,
J. VAN DER STEEN, Voorzitter.
M. ZIEGELAAR, Secretaris.
Wij hopen van harte, dat alle Oegst
geestsche Middenstanders, die daar
voor in aanmerking komen, niet al
leen deze "vergadering zullen bezoeken
maar zich ook als lid zullen opgeven.
TROPISCH KOLONIALE STAAT
HUISHOUDKUNDE.
De heer J. van Gelderen, hoofd van
het Centraal kantoor voor de Statis
tiek van Ned.-Indië, heeft vanmiddag
ao, reeks lezingen, die hij op verzoek
van het Leidsch Universiteitsfonds in
liet klein auditorium der Universiteit
over Tropisch Koloniale staatshuis
houdkunde heeft gehouden, gesloten.
Tot slot behandelde spreker de Indi
sche handelsbalans.
Aan de hand van statistische gege
vens ging spr. na, welke eigenaardig
heden de invoer en uitvoer van Indië
vertoonen. De handelsontwikkeling
daar te lande wordt niet slechts gety
peerd door een bijna onafgebroken
stijging van de waarde van in- en uit
voeren, maai* eveneens door de toe
neming van de mate, waarin de som
oer uitvoeren die der invoeren over
treft. Op grond van deze feiten be
sprak spr. verder welke de bijzondere
verhouding is, waarin de handels
balans van Indië tot de betalingsba
lans van Indië staat. In bet geleidelijk
toenemend uitvoeroverschot blijkt
aan den dag te komen de som van in-
tirest en dividend, die Indië uit hoof
de van de aanwezigheid der met bui-
tenlandsch kapitaal gedreven bedrij
ven aan het buitenland, inzonderheid
aan Nederland, te betalen heeft. Een
theoretische analyse van de samen
stellende deelen van in- en uitvoeren
maakte het verband duidelijk, dat
tusschen het koloniaal karakter der
Indische economie en de geaardheid
van de handelsbalans bestaat.
Spr. besloot met de beteekenis uit
een te zetten, welke het koloniale stel
sel zoowel voor de wereldhuishouding
ais voor de bevolking van Indië zelve
heeft. In de verdere ontwikkeling van
het land kan het er slechts om gaan
de productieve functie van het ruil
verkeer te behouden, en tevens er naar
te streven, dat de inheemsche bevol
king door eigen organen meer en meer
aan dit ruilverkeer deelneemt.
INGESCHREVEN STUDENTEN.
Voor den loopenden cursus zijn tot
op heden voor de eerste maal aan de
Universiteit alhier ingeschreven 468
studenten, verdeeld als volgt: rechten
125 (o.w. 33 dames), geneesk. 135 (o.w.
25 dames), wis- en natuurkunde 92
(o.w. 27 dames), letteren en wijsb. 46
(o.w. 28 dames), godgeleerdheid 18 (on
der wie 4 dames) en rechten en lette
ren (Indologen) 51 (o.w. 2 dames).
RIJKSOPVOEDINGSGESTICHT.
Bij Kon. be-sluit van 27 November is
aan G. van Breda Kolff, directeur van
het tijdelijk rijksopvoedingsgesticht aü
hier, op grond van de omstandigheid,
dat zijn werkzaamheid overbodig is
geworden door de verandering in het
dienstvak, waarhij hij werkzaam is,
met ingang van 16 December, eervol
ontslag verleend, onder dankbetuiging
voor de door hem als zoodanig bewe
zen diensten.
De 12-jarige J. O., wonende aan
de Oude Vest, is hedenmorgen met
zijn rijwiel in de Oude Vest gereden.
Hij ging geheel kopje onder. De heer
J. v. d. Reyden, eveneens wonende
aan de Oude Vest, bedacht zich geen
oogenblik en sprong gekleed te water.
Hij mocht het genoegen smaken den
drenkeling op het droge te brengen.
Voorwaar een frisch bad bij dit kou
de weer.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Jongenspet, paspoort van A. S. Da
vidson, kralen damestaschje (ledig),
rolletje centen, gulden, zilveren bril
zonder glazen, pelüchen tafelkleed,
sleutels, handschoenen, broche met
paarsen steen, lipssleutel, paar zwarte
kinldercshoenen;, rijwielbelastingplaat-
je, rozenkrans in alpacca etui, witte
kralen ketting, pakje inh. boorden en
kousen, damestaschje met inhoud,
padvindersmes, gleufhoed, knot sajet,
koopmansbeurs met inhoud, portemon
naie met inhoud, bril, gasaansteker,
portemonnaie van Verlind, vulpotlood,
oude rijtuiglantaran, cirkeltrekker,
medaillon (boekvorm) met 2 portret
ten, postduif, lap katoenen stof, biljet
a 2 millioen mark, gouden zegelring
met rood steentje, glas met rand van
een rijwiel lantaarn, duimstok, kinder
manteltje, rijwielkaarslantaarn, rij-
wielpomp, damesparapluie, witte ten
nisschoen, nikkelen liondenhalsband,
etui met schrijfbehoeften, tang van 'n
Fordaauto, kindertaschje met inhoud,
gouden zegelringetje, blauwe muts,
brilétui van L. Wesselius, zilveren hee
renarmbandhorloge. gouden lorgnet,
horloge in etui, damesbont, bril in
etui, zilveren rozenkrans in etui, ijze
ren gewicht, s teeksleutel, zilverbon,
motorrijwielketting, stethoscoop, da
me shand werkje, zwart dekzeil van 'n
automobiel, aipacca beursje, honden.
Gevonden in de Electrische Tram:
damesparapluie, schcoltasch, porte
monnaie met inhoud.
Terug te bekomen en inlichtingen
te verkrijgen ten politiebureele alhier,
eiken werkdag, behalve Donderdagen
Vrijdag, tusschen 1 en 3 uur n.m.
BINNENLAND.
DE MOTIES BULTEN EN SURING.
Het Haagsche Correspondentie-bui*,
meldt:
In tegenspraak met hardnekkige be
richten in sommige bladen verne
men wij van de meest bevoegde zijde,
dat de Regeering geen uitvoering zal
kunnen geven aan de beide door de
Tweede Kamer aangenomen moties
tot salarisverhooging en tot onver
wijlde invoering van het zevende leer
plichtjaar.
Zooals in de Memorie van Antwoord
over de begrooting* van Financiën
voor 1927 is meegedeeld zouden die
beide moties tezamen 20 millioen 's
jaars kosten; zijn deze millioenen
„zelfs voor geen gering deel beschik
baar" en kan „reeds om die reden
aan die moties geen gevolg worden
gegeven".
Ter overbrugging van de kloof tus
schen Lager-onderwijswet en Arbeids
wet zullen binnenkort worden inge
diend een wijziging van art. 203 der
Onderwijswet en een regeling van het
leerlingwezen. Dat de Regeering bij
één van die twee ontwerpen zou „over
nemen" gelijk bericht wordt m of ook
Gewone adverteailën per regel 227»
Ingezonden Mededeelingen, dubbel
Bi) contract, belangrijke reductie, f
Kleine advertentlSn bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dago*.
Itiks geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer,
Binnenland.
Invoering van de vereenvoudigde
spelling bij het onderwijs?
Buitenland.
Het einde van het Britsche mijnt
conflict.
Commissievergaderingen van den
Volkenbondsraad.
De a.s. zitting van den Volken,
bondsraad zal door Belgid gepresideerd
worden. Dnitschland zajj van het voor
zitterschap af.
Nieuwe overstroomingen en hevige
regenval in Z.O. Frankrijk.
maar aanvaarden een amehdement
tot herstel van het zevende leerplichta
jaar is uitgesloten.
Zoodra zich een nieuw overschot op
de begrooting voordoet, zal het herstel
Van het zevende leerplichtjaar prefe
rent zijn aan verdere belastingverla
ging. Wanneer dit het geval zal we
zen, valt niet te voorspellen.
De onlangs totstandgekomen belas
tingverlaging bedraagt SVi millioen
méér dan het overschot op de begroo
ting voor 1927. Bovendien gaat de op
brengst der rijwielbelasting, thans nog
voor een deel onder de gewone midde
len geraamd, straks geheel naar bet
wegenfonds en staan eenige onver
mijdelijke nieuwe uitgaven, als het
herstel der invaliditeitsbljdrage en
andere, voor de deur. Van het succes
der reorganisatie en van het voort
gaand accres der middeler zal het af
hangen, of een nieuw overschot zi li
eerlang zal voordoen.
EEN VERKLARING VAN DE ANTI*
REVOLUTIONAIRE KAMERCLUB.
Naar aanleiding van het ook door
ons uit het Handelsblad overgenomen
betoog van Prof. Visscher, schrijft ,De
Stand." als volgt:
Het lid der Tweede Kamer, Prof. Dr.
Hugo Visscher, heeft het noodig ge
acht, in de groene „Amsterdammer"
nog wel, een artikel te schrijven, waar
van de titel luidt: „Antirevolutionair
dus tegen". Het artikel loopt over het
Belgisch Verdrag en uit den titel blijkt
wel, hoe dit Antirevolutionaire Kamer
lid van oordeel is, dat de lezers van
cl6 Groene er van op de hoogte behoo-
ren te zijn, dat hij, Prof. Visscher, 't
in zake het Belgische Verdrag niet
eens is met de Partijleiding; met de
rede van Mr. Heemskerk; met de be
schouwingen van „De Standaard";
wijl het Antirevolutionair beginsel
zou meebrengen afwijzing van het
verdrag.
Het blijkt, dat de Antirevolutionaire
Kamerclub eenigszins verrast was
door dit optreden van haar mede-lid,
Prof. Visscher, want deze club ver
zoekt ons het volgende schrijven te
publiceeren:
De Anti-Revolutionaire Kamer
club bericht ons, dat zij met be
vreemding heeft kennis genomen
van het artikel, door Prof. H. Vis
scher geschreven in „De Groene Am
sterdammer" van 27 Nov. 1-2G;
dat wel in eenige vergaderingen
der club, Welke gewijd waren aan
de bespreking van hei, Nederlandsch-
Belgisch tractaat, door verschillen
de leden bezwaren naar voren zijn
gebracht, doch door Prof. Visscher
daarbij geen beroep is gedaan öp de
Anti-Revolutionaire beginselen.
HET NEDERLANDSCH BELGISCH
VERDRAG.
De Middelbrugsche Crt. schrijft
naar aanleiding van de na veel moei
te eindelijk verkregen machtiging om
de adviezen van Gedeputeerde Sta*
en van Zeeland over de bij het trac*
taat met België betrokken belangen
van Zeeland vertrouwelijk ter inzage
te leggen voor de leden der Provin
ciale S aten:
„Deze kwestie wordt met den dag
wonderlijker!
Dus eindelijk nog slechts een ver
lof om „vertrouwelijk" dus onder ge
heimhouding het uitgebrachte advies
aan de leden van de Provinciale Sta
ten ter inzage te geven.
Alsof die vraag om publicatie lou
ter uit nieuwsgierigheid der Statenle
den ontstond. Wij meenden altijd, dat
de bedoeling van den aandrang tot
publicatie ontsprong aan den wensch,
dit advies te? kennis te brengen o.a.
van hen, die de beslissing in handen
hebben: de leden der Staten-GeneraaL
Is het nietdwaas, dat de leden
van de Prov. Staten het wel mogen le
zen, maar er niets van openbaar ma
ken, er ook niets van mogen meedee-
len aan de leden der Eerste Kamer,
I die binnenkort hun stem ov«r dit
