Dit nummer bestaat uil IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-pRIJS
Belangrijkste nieuws in dit Mummer.
7d# JAARGANG
MAANDAG 29 NOVEMBER 1926
NUMMER 1989
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en bnlten Leiden
waai agenten gevestigd zijn
Per kwartaalI 2.50
Per week i 0.19
Fr au co per post per kwartaal f 2,90
V De achturige arbeidsdag.
D© bedenkingen van den Minister
van Arbeid tegen toetreding tot de
conventie van Washington, welke o.m.
bepaalt een arbeidsdag van 8 uur en
een werkweek van 48 uur, heeft men
kunnen lezen in de Memorie van Ant
woord betreffende de begrooting voor
1927.
Zij kunnen als volgt worden saam-
gevat:
1. Het gevaar van in ongunstige po
sitie te komen door de concurrentie
van niet toegetreden landen;
2. de door de inmiddels opgedane
ervaring versterkte onzekerheid, of
andere landen, die het ontwerp-ver
drag ratificeeren, daaraan een gelijk
waardige uitlegging en toepassing zul
len geven als ops land er bij ratifica
tie naar alle waarschijnlijkheid aan
zou geven
3. de moeilijkheden, die zich zullen
voordoen bij gebleken noodzakelijk
heid tot verschuiving van den werk
tijd boven een maximum van 9 uren
per dag. indien de arbeidersorganisa
ties daarin niet bewilligen of alleen
daarin willen bewilligen op onrede
lijke voorwaarden;
4. de onvereenigbaarheid van arti
kel 6, onder b, van het ontwerp-ver
drag (afwijkingen van tijdelijken aard
ter tegemoetkoming aan buitengewone
opeenhooping van werk) met de z.g.
armoede-vergunningen, die niet ge
mist kunnen worden, zoolang de na
weeën van den oorlog o.m. in den
vorm van valuta-concurrentie voort
duren;
5. de onredelijkheid in verschillen
de gevallen van den door het tweede
lid van artikel 6 van het ontwerp-ver-
drag geëischten loontoeslag van ten
minste 25 pet;
6. de onvereenigbaarheid van het
ontwerp-verdrag met de bestaande re
geling van de diensttijden van "net
spoorwegpersoneel en de groote kos
ten, die een aanpassing van de werk
tijden van dat personeel aan de be
palingen van het verdrag met zich zou
brengen.
Van verschillende zijden heeft men
bij de algemeene beschouwingen ge
poogd den Minister tot andere gedach
ten te brengen.
Men heeft den Minister voorgehou
den verschillende gevallen van te lan
ge werkdagen. O.a. was een dankbaar
voorbeeld het ongeluk te Alphen al
waar een slapende chauffeur 's nachts
een winkel binnenreed; de man was
oververmoeid door een veel te lange
dagtaak.
Gezien de ui+^ebreidheid van -s mi
nisters bezwaren verwachten wij niet,
dat de bestrijders den Minister zullen
hebben bekeerd.
Wij zullen intusschen morgen bij de
beantwoording er wel meer vanhoo-
ren.
V Toenadering.
Er is herhaaldelijk geklaagd, dat
een der ongewenschte gevolgen van de
Evenredige vertegenwoordiging is het
groot aantal kleine partijen.
Daarom stemt het tot blijdschap dat
men hier en daar pogingen om te her
eenigen wat uiteenviel, ziet slagen.
Nog pas hebben we kunnen leizen
dat de bekende mr. S. van Houten en
diens politieke vrienden zich gevoegd
hebben bij den Vrijheidsbond.
De couranten meldden voorts, dat
de Utrechtscbe afdeeling van den Vrij
heidsbond, een der meest conservatie
ve deelen dier partij, en de Midden
stands-Unie te Utrecht, tot fusie be
sloten hebben of liever tot vernieti
ging der Middenstands-Unie, die op
gaat in den Vrijheidsbond. Ze ver
dwijnt, zooals de Nieuwe Kath. Partij
dezer dagen is verdwenen in de
Roomsch Katholieke Staatspartij. Men
hoopt, op deze wijze een stap te heb
ben gedaan tot een krachtig bloc van
liberaal-economische kern.
De motieven voor deze oplossing
zijn teekenenid; de steeds toenemende
belastingdruk en de noodzakelijkheid
om de economische belangen met
ernst onder de oogen te zien. En dit
alles langs liberaal-economischen weg.
De Vrijheidsbond versterkt met de
Middenstands-Unie.
Er komt steeds meer teekenirig in
den politieken toestand, hoe verward
hij thans moge zijn.
Maar dat gaat nog alles, met uitzon
dering dan van de opheffing van do
nieuwe Kath. Partij, in den bóozem
der Linkerzijde.
Wanneer neemt men in ''et
der kleine rechtsche narti
eens een voorbeeld aan?
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
STADSNIEUWS.
ATSCHEID-C. WASSENAAR.
Zaterdagmiddag had in onze direc
tiekamer een eenvoudige plechtigheid
plaats in verband met het vertrek van
den heer C, Wassenaar, die voor veer
tien dagen zijn betrekking als redac
teur-verslaggever aan ons blad heeft
neergelegd en Woensdag 1 Dec. a.s.
per s.s. „Indrapoera" naar Indië hoopt
te vertrekken.
De directeur, de heer J. Karstens,
bood den heer Wassenaar namens Di
rectie, Redactie en Administratieper-
soneel een mooien veldkijker aan, in
enkele hartelijke woorden hem dan
kende voor 't werk dat hij in de vier
jaren dat hij aan ons blad is werk
zaam geweest, heeft verricht. Een
journalist moet een paar goede kijkers
in zijn hoofd hebben, aldus spr. en
daarom is dit een mooie herinnering
aan het verleden. Doch niet minder
heeft dit geschenk een symbolische be
teekenis voor de toekomst: moge de
heer Wassenaar steeds met een paar
goede kijkers de toekomst inblikken,
een toekomst, die hem onder Gc^ds on-
misbaren zegen veel goeds moge bren
gen.
D© heer J. G. Snel voerde namens
de administratie het woord en wees er
in 't bijzonder op, dat hij den heer W.
den dank had over te brengen van
vele winkeliers hier ter stede, wier
zaken hij „gerecenseerd" had, terwijl
de heer Brak, die bijna 3 jaar met-den
heer W. heeft samengewerkt als redac
teur. hem dankte voor de aangename
wijze van samenwerking: de heer W.
was immer bereid al zijn krachten te
geven, ja heeft steeds meer dan zijn
plicht gedaan.
De heer Wassenaar dankte voor de
bewijzen van belangstelling en het
mooie geschenk, waarvan hij op zijn
zeereis en in de tropen een goed ge
bruik hoopt te maken. De tijd aan
de iNieuwe Leidsche Courant doorge
bracht, blijft hem onvergetelijk.
De goede verstandhouding, welke
steeds tusschen directeur, redactie en
administratie heerschten, maakten
hem zijn arbeid steeds aangenaam.
Ook thans blijkt dit weer, nu hem
deze attentie te beurt valt. Spr. hoopt,
dat het de „Nieuwe Leidscse" waar
aan hij zoo gaarne zijn beste krachten
gaf, in bloei en groei moge toenemen
en dat het allen die daaraan werk
zaam zijn, wel moge gaan. Met de ver
zekering. dat hij ook in Indië met be
langstelling de „Nieuwe Leidsche" zal
volgen, besloot spr.
Nadat men eenige oogenblikken on
der gezelligen kout was bijeengeweest,
nam de heer Wassenaar afscheid en
was deze eenvoudige, doch hartelijke
huldiging geëindigd.
Naar wij vernemen, is do heer Was
senaar' ook door de Geref. Jeugdorga
nisaties, waarin hij een werkzaam aan
deel had gehuldigd. Drie en een half
jaar is hij voorzitter geweest van de
Jongelieden vereeniging Timotheus en
bijna 2 jaar van de Jongelingsvereeni-
ging Obadja."
Verleden week nam hij afscheid van
„Obadja", gisteren van „Timotheus."
Hij werd op hartelijke wijze toege
sproken en ontving van de eerste ver-
eeniging een tweetal boekwerken ten
geschenke (Ds. Schilder. De Openba
ring van Johannes en het sociale lé
ven en de vertaling der „Navolging"
van dr. Wielenga); terwijl de andere
hem een zilveren lepel en vork aan
bood.
HET PARLEMENTARISME.
In een Vrijdag gehouden vergade
ring van de Vereeniging voor Staat
kunde alhier heeft prof. mr. J. van
der Grinten uit Nijmegen een lezing
gehouden over het Parlementarisme.
Evenmin als de samenstelling van
het parlement, behoort de taak van
liet parlement ingrijpende wijziging
te ondergaan volgens spr. Het voor
stel, dat te dezen aanzien is gedaan
door de studiecommissie van de Maat
schappij voor Nijverheid en Handel is
onaannemelijk
In een veranderde structur van het
parlement moet niet de oplossing ge
zocht worden voor de moeilijkheden
die het parlementaire stelsel ten on
zent doorleeft
Een van de moeilijkheden is gele
gen in het stelsel van evenredige ver
tegenwoordiging, doch dit stelsel is
op zichzelf rechtvaardiger dan het dis-
trictsstelsel en moet dus in zijn we
zenlijke bestanddeelen behouden blij
ven
Wel ware te overleggen of niet als
correctie tegen het practische ontbre
ken van het ontbindingsrecht aan de
regeering ware toe te kennen de be
voegdheid tot het uitschrijven van een
clerendum
De andere hoofdoorzaak van de on
regelmatige werking van het narle-
mentaire stelsel ten onzent, de struc
tuur der politieke partijen, Jigt buiten
de sfeer van een wettelijk ingrijpen.
Indien extra-parlementaire kabinet
ten bij ons regel zouden worden, zou
dit wijzen op een ontwikkeling in de
richting van het Zwitsersche stelsel,
zonder dat ook de formeele gedaante
daarvan moet overgenomen. Zou dit
inderdaad het geval zijn, dan zou het,
ter voorkoming van parlementaire op
permacht, aanbeveling verdienen het
denkbeeld van het facultatieve refe
rendum nog verder door te voeren.
Of intusschen de toestand zich zoo
zal ontwikkelen is nog onzeker. En
daarom is een definitief oordeel over
de vraag, of het parlementaire stelsel
in ons land ten doode is opgeschreven
nog niet vast te stellen.
Na deze rede werden de volgende
vragen in stemming gebracht:
1. Behoort de parlementaire regee-
ringsvorm voor zoover deze ecu partij
(en) regeering is, te worden gehand
haafd?
2. Zoo neen, moet dan verbetering
in de werking van het parlementaire
stelsel worden gebracht:
a. door wederinvoering v$n indirec
te verkiezingen?
b. door invoering van het facultatie
ve referendum?
c. Is herziening van de taak van
het parlement noodig?
De vraag, of de parlementaire re-
geeringsvorm, voor zoover deze een
partij(en)-regeering is, gehandhaafd
moet worden, werd met 27 st. tegen
en 16 stemmen voor ontkennend be
antwoord.
Met 26 tegen en 8 stemmen voor
werd ontkennend beantwoord de
vraag, of door wederinvoering van in
directe verkiezingen verbetering' van
de werking in het parlementaire stel
sel moet worden gebracht.
Met 21 stemmen voor en 11 tegen
werd beantwoord de vraag, of deze
verbetering' moet jyorden aangebracht
door invoering van h'êt facultatieve
referendum en met 9 stemmen vooren
25 stemmen tegen werd beantwoord
de vraag, of deze verbetering door or
ganische vertegenwoordiging bewerk
stelligd moet worden.
Met 31 stemmen voor en 2 tegen
werd herziening van de taak van het
parlement noodig geacht door invoe
ring van nieuwe staatsorganen, en
met 3 stemmen voor en 22 tegen werd
do vraag beantwoord, of deze herzie
ning moet geschieden in den zin van
het rapport van de Maatschappij van
Nijverheid en Handel, voor zoover
hierbij niet het voorgaande (invoering
van nieuwe staatsorganen) begrepen
is.
CHR. LETTERK. KRING.
Vrijdagavond vergaderde deze kring
ten huize van een der leden.
De voorz. de heer A. B. Mulder,
opent met gebed, leest een gedeelte
van Matth. 26 en heet leden en dona
teurs hartelijk welkom. Na lezing der
notulen krijgt de heer S. Mei se het
woord voor zijn referaat over: „De an
dere weg" van Sevensma Themmen.
Spreker zal, na een inleiding, de vol
gende punten behandelei?: de dragen
de gedachte; wie 'tniet moeten lezen;
de psycho-analyse; de levensloop van
Lou; de hijfiguren; critische beschou
wing; slot.
„Er is" zegt spreker „een algemeen
erkende waarheid omtrent onzen le
vensweg, deze n.l. dat die levensweg
niet immer is een effen baan, maar
vaak een rotsig of doornig pad. Nu
eens een luchtige, leutige speleyaart,
dan weer een moeizaam stroomop
waarts.
Er is een andere, niet algemeen er
kende waarheid omtrent een anderen
weg, hooger dan de onze: Gods weg
met Zijn menschenkind: als de Goede
Herder het moede lam draagt op ster
ke liefdearmen óf als een leeuw, die
brullend op ons neerploft en naar het
woord van Jesaja „al onze beenderen
breekt."
Zoo is er vaak een bang conflict
tusschen Gods weg en de onze.
Er is onder Christenen wederom een
algemeen erkende waarheid omtrent
dit conflict: de waarheid van Zondag
10 van den Catechismus over het stuk
der Goddelijke Voorzienigheid.
Maar weer is daar het conflict tus
schen het belijden en heieven van dit
geloofsartikel. De Christen gelooft.
Ook dan, als zijn eertijds hoogoplaai-
ond idealisme als een stroovuur uitge
doofd wordt? We staan bij 't sterfbed
van Lou: .Blijven of heengaan? Ze
gaf 't willig over. God was er. Wat
zou ze nu vreezen? Ze voelde zich vei
lig in de omslotenheid van Zijn sterk
te. die haar zou dragen in 't leven
of in den dood."
Dit sterven is de oplossing van het
conflict, dat domineert. Want er zijn
vele contrasten en botsingen in dezen
roman, maar de kern van dit werk is
het zieleconflict van de hoofdfiguur,
die haar tragischen gang tot 't hitter
einde gaat, die lijdt en duldt met groo
te liefde, maar nimmer actief ingrijpt,
ten slotte sterft en in haar steyven „de
andere weg" ziet en voor de anderen
't middel wordt, waardoor ook zij zien
Pa hekent dit: „Kinderen, wij hebben
gedwaald. Ik heb gedwaald.
Ik meende, dat ik den weg wist. En
ik zag niets. God heeft den' anderen.
Bidt dan, dat, Hij ons dien leert gaan"
Misschien had Oma wegwijzer kun
nen zijn, maar de auteur laat haar
reeds spoedig sterven. Toch laat dit
sterven een diepen indruk na in het
leven van Lou.
„De andere weg" is een boek .voor
stille uren ."Men moet met dit boek
alléén zijn om de wijding er van als
een stille koestering te genieten. Er Is
in dit hoek een fijne, zuivere, maar
tot in de subtielste vertwijgingen
eener vrouwenziel uitgesponnen ana
lyse,die zich niet verliest in senti
mentaliteit, maar die tóch een on
evenwichtige compositie ten gevolge
heeft. Psychologische ontleding brengt
stilstand van handeling mede en het.
al te gedetailleerd uitpluizen van ge
dachten en gevoelèns maakt dit hoek
hier en daar wat wijdlcopig.
Lou is thuis een gevoelig, in-
pulsief, eerlijk meisje met „tuimel er.l
de stemmingen" beleeft hevige scènes
met Pa, beschermt teer de achterlijke
Pim, heeft meer dan gewoon-zuster-
lijke liefde voor Jo en is na haar exa
men „het geestige en'brillante cen
trum van een groot en kring"
Bii Mevr. Treesink in A'dam leeren
we haar kennen als een meisje, dat
zich interesseert voor literatuur en ve
lerlei levensproblemen.
Maar haar huwelijksleven, haar ra
dicaal mislukte huwelijksleven met
haar nieuwen chef, is het onderwerp
van het hoek. Reeds spoedig komen
de „wolken." Eerst de heimelijke
maar fel bestreden achterdocht. Aarts
„uitgaan", de servetring ,enz. Dan op
leving hij het komend moederschap,
gevolgd door de smartelijke teleurstel
ling van het dood-geboren kind. Daar
bij het conflict met haar vader, waar
door ook de hand met het ouderlijke
huis wordt gebroken. Tenslotte de
-apathie, die doffe stilte, waarin ook
geen schreien meer gehoord wordt.
Een korte opfleuring in de bergen,
waar ze blijft wachten en hopen
Als ze weer thuis is, beginnen de
praatjes door te sijpelen, de telefoon
„bevestigt" ze en ten slotte de cata
strophe, als ze Aart met zijn eerste
liefde betrapt. En alsze straks af
stormt op het ouderlijk huis, komt ze
voor ze haar ziel kan uitschreien, om
door 't bekende noodlottig ongeluk.
De hijfiguren dienen slechts om re-
rief te geven, aan 't zielebeeld van
Lou.
Oma i,s de geheiligde persoonlijk
heid, die een te ere wijding over het
heele boek legt.
Pa, de eigenwijze, eigenzinnige huis
tiran, trotsch, zóó. dat Pim er de dupe
van wordt. En toch met een goed hart.
Hij kan Lou niet missen, hoewel zijn
trots hem eerst belet dit te erkennen.
Ma blijft op den achtergrond. Een
goede huishoudster, en vóór alles en
ten koste van alles: geen ruzie! Jo is
de dupe, ietwat melancholische na
tuur met een liefdevol hart een
prachtfiguur. Greet, de zelfopofferen
de, toegewijde vriendin. En laatst niet
'tminst: Aart, als hij er een levensbe
schouwing op na zou houden, zou het
de ego-centrische zijn. Hij is egoïst
pur sang, grenzeloos oppervlakkig en
een zwakkeling als ewinigen. Mej.
Themmen is een Chr. kunstenares.
Maar een bloem, die niet bloeit daar
waar is de vreugde en de felheid van
het witte, wilde daglicht, maar in de
schemering haar kroon ontplooit aan
den gordel van den nacht. Daarom
vindt Themmens talent in Lou zijn
meest volkomen ontplooiing.
Het onontkoombare, het wel anders
willeni ,maar niet anders kunnen is in
haar leven volkomen uitgebeeld. Maar
dan blijkt ook in 't«eind, dat ze niets
andei's is dan een middel in Gods
hand om de anderen te brengen tot
zelfontdekking.
Tot een critische beschouwing ko
mend, meent spreker le. flat de ont-
knooping niet anders kon zijn. De hee
le persoonlijkheid van de hoofdfiguur
zou er door in 't gedrang gekomen zijn
Lou gaat in den dood om den weg ten
leven te wijzen: een schoone Chr. ge
dachte, maar dit thema spreekt te
zwak; een ongeluk moet meerwerken
om tot een oplossing te komen en die
komt pas op de laatste bladzij:
Ten 2e. komen door de sterke uitbeel
ding van Lou, de andere karakters
wat in 't gedrang, in 't (bijzonder dq
m annenkarakters
Ten 3e. De levenslast drukt zwaar
in dit boek, maar de zondelast moet
Gewone advertenties per regel 2t/%
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tadet
Bi) contract, belangrijke reductie.
Kleine advertenties bi) vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Eenige spoorwegambtenaren ge
straft ln verband met het spoorwegon
geluk bij „De Vink"
Morgenochtend zal een onderzoek
vanwege de Ned. Spoorwegen naar de
Gorzaken van de jongste ontsporing bij
Leiden aanvangen.
Weer een ongelnk op een onbewaak-
ten overweg bii Teteringen.
Buitenland.
De mijnwerkfrs van Schotland en
Northumberland hebben de overeen
komsten met de mijneigenaars goed
gekeurd.
De positie van den Dnitschen Rijks
minister Gessier wordt précair.
zwaarder drukken. Komt dit voldoen
de tot zijn recht?
Met vele Chr. critici, die spreker nu
en dan citeert en bespreekt, komt hij
ten slotte tot een hartelijke aanbeve
ling. Misschien ziet de lezer in het
levensbeeld van Lou iets van zijn
eigen levensbeeld en komt hij tot de»ze
ervaring, dat Gods kronkelwegen toch
vaak rechte paden blijken.
Bij de discussie heeft spreker gele
genheid verschillende gedachten nog
nader uit te werken, waarna de voorz.
zich van harte aansluit hij den lof en
de bewondering den spreker reeds
door vele leden gebracht voor de su
blieme wijze van behandeling en voor
dracht: een „stuk" christelijke kunst
op zichzelf.
Het is hij middernacht, als de voorz.
de „stille" avond sluit en de heer de
Die in dankzegging voorgaat.
OPHEFFING STOPPLAATS
„DE VINK"
Naar de „Tel." verneemt, overweegt
dn directie der Ned. Spoorwegen, om
de stopplaats „De Vink", waarvan
zeer weinig gebruik wordt gemaakt,
met ingang van 15 Mei 1927 op te hef
fen.
UNIVERSITEIT.
Bij Kon. besluit is benoemd tot se
cretaris bij het college von curatoren
der Rijksuniiversieit alhier mr. J. A. G.
baron de Vos van Steen wijk, te Noord
wijk aan Zee.
JUBILEUM S. S. R.
Vrijdagmiddag, tijdens de receptie
van de Societas Studiosorum Refor-
matorum; ter gelegenheid van het
vijfde lustrum, kwamen ook de minis
ters Donner en Van der Vegte, beiden
oud-leden van de societas, hun geluk-
wenschen aan het bestuur aanbieden.
Prof. Noordtzij, rector der Utrecht-
sche universiteit, en prof. Goslinga,
uit Amsterdam, gaven als oud-leden,
van hun aanhankelijkheid aan de so
cietas blijk.
Bij den feestmaaltijd, welke na af
loop plaats had, zaten de ministers
Donner en Van der Vegte aan.
BELASTINGEN.
De Ontvanger der Dir. Bel. Inv. en
Acc. 2e kantoor te Leiden, Langebrug
20, maakt aan rechthebbenden op een
kosteloos r ij wie lb e las tingmerk 1927 he
kend, dat voor hen, die geen tijd heb
ben gedurende de gewone kantoor
uren, gelegenheid izal worden gegeven
op Dinsdag 14, 21, 28 December 1926
en 4 Januari 1927 en op Donderdag 16,
23, 30 December 1926 en 6 Januari '27
telkens des avonds van 7 tot 9 uur
daarvan aangifte te doen.
POSTWISSELS ENZ. VOOR BELGIë.
Voortaan moeten de bedragen der
postwissels en quitantie-zendingen,
bestemd voor België, in plaats van in
Belgische Franken worden uitgedrukt
in Belga's.
De postwissels zullen door de Bel
gische postkantoren worden uitbe
taald in Franken, na omrekening van
de op de wissels vermelde bedragen
naar de vaste verhouding: 1 Belga
5 Francs.
Het maximum bedrag voor postwis
sels en quitantie-zendingen naar Bel
gië i9 vastgesteld op 200 Belga's.
Bovenstaand geldt ook voor de post
wissels naai' de Belgische Congo.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: A. B. Fles, jm>
23 j. eni C. A. M. Godthelp, jd. 18 j; J,
G. W. Wageman, jm. 27 j. en C. E.
Veerman, jd. 20 j; P. Luyk, Jm. 25 J.
en E. M. Verblauw, jd. 24 j; J. Flan-
derhijn, jm. 22 j. en A. Delfos, jd. 20 j;
C. M. Doornik, jm. 31 J. en M. v d
Bosch. jd. 24 j; C. M. Klap, jm. 27 j.
en H. Massaar, jd. 29 j; N. A. de Ko
ning, jm. 19 j. en J. Vermeulen, 19 b