CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
7d» JAARGANG
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1926
NUMMER 1988
ABONNEMENTSPRIJS'
Id Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAUHooigracht 35
Lefden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Werk en leven.
Hot is geen inklevend gebrek in Gods
schepping, zoo betoogden wij nu veer
tien dagen geleden, dat er voor alle
menschen geen werk en brood is.
Hoewel wij meenen die uitspraak
onverkort te moeten handhaven, mo
gen we evenmin voorbij zien dat er
nog steeds een beangstigend teveel
aan werkkrachten is. Dat uit de open
bare kassen en door liefdadigheid een
groot aantal onzer landgenooten brood
ontvangen moet.
Evenmin mogen we vergeten, dat
het aantal werkloozen. bij de tegen
woordige structuur van onze arbeids
markt, niet zal afnemen, maar inte
gendeel de vrees gewettigd is, dat
het aantal voor vele beroepen nog ver
meerderen zal.
Van verschillende zijden wordt dan
ook reeds gewerkt om ouders en ver
zorgers te waarschuwen niet dit of dat
beroep te kjezen.
Reeds jaren geleden heeft de Bond
van Nederlandscihe Onderwijzers een
actie op touw gezet, om de ouders te
bewee-en hun kinderen niet voor het
onderwijs te bestemmen, teneinde op
die wijze het aantal betrekkinglooze
onderwijzers te verminderen. Ook van
andere zijde werden soortgelijke waar
schuwingen gehoord.
Misschien mede onder den invloed
daarvan is het aantal leerlingen aan
de scholen voor middelbaar en voor
bereidend hooger onderwijs sterk toe
genomen, met het gevolg, dat ook het
aantal gegradueerden veel grooter is,
dan er geplaatst kunnen worden.
Bekend is, dat het vorig jaar de rec-
tor-magnificus aan de Technische hoo-
geschool te Delft, het noodig achtte
zijn waarschuwende stem te laten
hoören en er op te wijzen dat. de kan-
sen voor de technische studenten om
zich later een behoorlijke positie te
verschaffen uiterst gering waren. En
dat deze waarschuwing niet overbodig
was, bleek wel daaruit, dat in som
mige steden ingenieurs die met geen
mogelijkheid een him passende betrek
king konden vinden op de electrische
tram als wagenbestuurder dienst de
den.
En nu de vorige week hebben we
kunnen lezen, dat Prof. v. d. Hoeven
te Leiden op een zijner colleges de
noodzakelijkheid betoogde van een ver
mindering van het aantal medische
studenten, daar het aantal practisee-
rende doktoren in ons land veel te
groot is.
Ook daar dus een teveel.
Nu ja, zegt misschien deze of gene,
het is ook waarlijk geen wonder.
Alles en een ieder meent te moeten
studeeren tegenwoordig. Laten de jon
gelieden zich liever in den werkkiel
steken en trachten door handenarbeid
in hun onderhoud te voorzien. Het is
toch geen schande zijn handen vuil te
maken
Neen, dat is het inderdaad niet.
Alleen maar, we komen daardoor
niet verder.
Want terwijl Prof. v. d. Hoeven te
gen de studie in de medicijnen waar
schuwde. vergaderden te Amsterdam
de hoofd- en afdeelingsbesturen van
de bakkersgezellen-organisaties, ten
einde middelen te beramen om te ko
men tot een beperking van het schrik
barend toenemend .aantal jeugdige
hakkers, waarvoor geen behoorlijke
werkkring te vinden is. Men was van
oordeel dat de jonge menschen ge
waarschuwd moesten worden geen
plaats te zoeken in een bedrijf, waar
ze, als ze volwassen zijn, geen toe
komst hebben.
In de bakkerij dus geen toekomst.
Zoo is het niet maar alleen in en
kele vakken, maar over het algemeen
wordt die klacht vernomen.
Wij krijgen zoo een nieuwe maat
schappelijke zorg er bij. De angstige
vraag beklemt ons: hoe zal het met
onze kinderen gaan?
Toch gelooven wij dat voor die angst
geen reden is.
Dit neemt niet weg dat wij niet zor
geloos mogen zijn. Ook naar onze mee
ning is de toestand wel ernstig. Beang
stigend is ook voor ons het oogenblik
wel.
Maar wij zien over al die moeilijk
heden op tot Hem, die ons be
loofd heeft met ons te zullen zijn. Dat
geeft niet alleen steun in den strijd,
maar geeft ook roeping om naar mid
delen om te zien het dreigend gevaar
tegemoet te treden.
Als het water wast in de rivieren
helpt geen radeloos gekerm of over
haaste vlucht, maar wel versterking
of verhooging van de dljkerv-
Zoo ook moet in het maatschappe
lijk leven onze actie er op gericht zijn
ooi het onheil af te weren.
Wij moeten een open oog hebben
voor elke kleine verbetering, die in
treedt en moeten -zorgvuldig afwegen,
welken invloed die verbetering kan
hebben.
Daaruit putten wij weer moed om-
nieuwe dingen aan te pakken. Wij
moeten in de richting van meer en he
tere productie. Maar bovenal moeten
wij nog meer naar vereenvoudiging
van distributie streven.
Noodwendig zal dit moéten leiden
tot vereenvoudiging van het leven.
Dat nu is het voornaamste in dit
probleem. De hoeveelheid voedsel is er
wel. Er gaan geen menschen dood van
honger, al stemmen we toe dat er wel
eens gebrek is.
Gods algemeene genade is zoo rijk,
dat alle menschen daarin deelen. Maar
door de zonde is de oorspronkelijke
goede ordening in de war gebracht.
Laten wij dat nooit vergeten.
Maar ook mogen wij niet vergeten
dat we in stede van morrend klagen
of hopeloos neerzitten tot krachtsont
wikkeling geroepen worden.
Ih een volgend artikel willen wij
daarop breeder ingaan.
V Toch verschil?
Wij verstaan het, wanneer er zijn
die de opmerking maken, dat het ver
schil tusschen Anti-revolutionairen
en Staatk Gereformeerden toch groo
ter is dan wij het in ons nummer van
Donderdag deden voorkomen.
Terwijl toch het ideaal van de S. G.
P. is ons volk te regeeren naar de Ge
reformeerde beginselen, waarhij zij
zich beroepen op het (ongewijzigde)
Art. 36 van de Ned,. Gel. Belijdenis,
staan de Antirevolutionairen de gees
telijke vrijheid voor.
Dit verschil is echter minder groot
dan het oppervlakkig wel schijnt.
Op de vraag toch op \yelke wijze
de overheid aan den eiscb. van Art. 36
heeft te voldoen en hoever zij daarbij
behoort te gaan heeft de S. G. P. nog
nooit het antwoord gegeven.
Het is, als we ons niet vergissen,
reeds meer dan 4 jaren geleden, dat
vanwege de S. G. P. een commissie
werd benoemd om dit vraagstuk te
bestudeeren, maar het resultaat van
deze studie is nog nooit gepubliceerd.
Wel herinneren wij ons, dat aan de
genen' die op spoed aandrongen, ten
antwoord werd gegeven, dat deze
kwestie veel ingewikkelder is, dan
eenvoudige menschen vaak denken,
dat allerlei dikke boeken bestudeerd
moeten worden en dat het wel vrij
lang zal duren eer de commissie met
haar antwoord gereed is.
De zaak is trouwens ook ver van een
voudig.
In Art. 36 wordt gezegd, dat het
ambt van de Overheid is, „niet alleen
acht te nemen en te waken over de
Politie, maar ook de hand te houden
aan den Heiligen Kerkedienst: om te
weren en uit te roeien alle afgoderij
en valschen godsdienst, om het rijk
des anti-christ ten gronde te werpen
en het Koninkrijk van Jezus Christus
te doen vorderen, het Woord des Evan
gelies overal te doen prediken enz."
De Statuten der S. G. P. zijn hier
mede in overeenstemming.
De Overheid zal dus allereerst heb
ben uit te maken waar een valsche
godsdienst wordt verkondigd en waar
afgoderij gepleegd wordt, om dan met
de sterk© hand in te grijpen en tot het
weren en uitroeien over te gaan.
Dat beteekent dus den godsdienst
oorlog in optima forma, een oorlog die
men natuurlijk door zijn beginsel ge
boden kan achten.
Toen echter aan een der leidende
figuren in de S. G. P. gevraagd werd
of dus de Roomsche Kerken gesloten
behoorden te worden en de godsdienst
oefeningen van de R. K. kerk door de
Overheid behoorden te worden verbo
den en of het haar taak was, de vrij
zinnige predikanten in de Ned. Herv.
Kerk en andere kerken van den kan
sel te halen, enz., verklaarde deze, dat
niet waarschijnlijk te achten.
Hoewel hieromtrent nog geen be
sluit was gevallen, achtte hij het toch
niet waarschijnlijk, dat de S. G. P.
zóóver zou willen gaan en dat zij Art.
36 een letterlijke toepassing zou willen
geven.
Wij nemen dit gaarne aan.
Het kan ook niet anders.
Maar dan gevoelt men ook, dat het
verschil tusschen beide partijen toch
niet zoo groot is, als het oppervlakkig
wel schijnt.
Er is hier ongetwijfeld verschil
van opvatting, evenals hieromtrent
binnen de partijen zelf allicht eenig
verschil van gevoelen bestaat, maar
het is niet van dien aard, dat daar
door een scherpe striid als we de Kat
ste jaren hebben gezien gewettigd zou
zijn.
Er is verschil van inzicht omtrent
sommige punten, maar er zijn veel
meer punten en van veel grooter be
lang, waaromtrent eenstemmigheid
bestaat.
En daarom is het zoo gewenscht,
dat waar de verwarring op politiek
gebied steeds grooter wordt en de
vruchten van ongeloof en revolutie
steeds driester den kop opsteken, de
.belijders van den Christus niet tegen
over elkaar staan, maar naast elkaar,
om gezamenlijk front te maken tegen
den gemeënschappelijken vijand.
STADSNIEUWS.
JOSEPH WOLFSTHAL.
Onder auspiciën van het Concertbu
reau Dr. de Koos tracl gisteravond in
de Stadsgehoorzaal de Duitsche vio
list Joseph Wolfsthal op; voor Leiden
een prettige kennismaking. Deze vio
list is nog niet gekomen tot de diepe
bezonkenheid van Kredsler; hij bezit
nog niet het magistrale en geweldig
bree-de, dat eigen is aan Hubermans
brandend temperament. Maar er is
aanleg; meer er is genialiteit; er is
innerlijke muzikaliteit; er is een sterk
geperfectioneerde techniek. Deze drie
factoren zijn voldoende, om Wolfsthal
in den loop der jaren uit te doen groei
en tot een violist van den allereersten
rang.
Al dadelijk in 't Allegro van Brahms
Vioolsonate opus 198 D kl. t. trof ons
de mooie, nobele toonvormlng.
Het breed uitgezongen melos kwam
uitstekend tot zijn recht. In het Ada
gio werden we gefrappeerd door het
celloachtig timbre, dat de violist uit
zijn mooi instrument wist te lokken.
Ook in de volgende deelen van deze
sonate en trouwens den geheelen
avond trof ons het uiterst gesoigneer
de zelfs in de fortissimo-passages.
Brahms werd vertolkt met een ze
kere ingetogenheid en bedachtzaam
heid, die, trouwens geheel naar den
aard der compositie, in den slotsatz
pas werd losgelaten, om plaats te ma
ken voor meer geestdrift.
Toen kregen we de overbekende,
maar altijd weer even mooie Ciaccon-
ne van Joh. Seb. Bach. Elke violist
van beteekenis rekent, het zich tot eer,
dit magistrale werk op zijn program
ma te kunnen plaatsen. Hiet stelt tech
nisch ontzettend hooge eischen. In de
eerste plaats al de inzet, die aan het
invallen van een volledig strijkorkest
doet denken; dan al die passages
waarin de melodische lijn breed en
strak op de g-snaar wordt vastgehou
den, terwijl er allerlei versieringen
omheen gevlochten worden. We den
ken ook aan een prachtig pianissimo,
dat herinnerde aan zacht en ver orgel-
geruisch en zich dan langzamerhand
crescendo verheft. Prachtig spel was
dat. Sommige passages werden geken
merkt door groote verinnerlijking Wie
de Ciacconne van Bach, zoo jong al
zoo doorleefd kan spelen, heeft hij het
volledig rijpen van zijn kunstenaar
schap .,nog meer snaren op zijn in
strument."
Na de pauze toonde Wolfsthal ons
zijn schitterend technische vaardig
heid door de voordracht van de Vari
aties E kl. t. van Joseph Joachim, vir-
tuozenspel in den goeden zin van het
woord.
Een kleine progra mm awijziging
bracht ons vóór een gloedvolle voor
dracht van Sarasates gepassioneerde
muziek een fijne Melodie van Glück.
En ten slotte hoorden we „Aus der
Heimat" van Smetana, echt Czechi-
sche muziek. Behalve de Ciacconne
van Bach wrerd alles op zeer gevoelige
wijiz© begeleid op het klavier door
Theo van der Pas. Er was tusschen
de beide kunstenaars een heel innig
contact.
Het publiek was zeer dankbaar en
toonde dit door herhaald, langdurig
applaus, waarvoor het op zijn beurt
weer als dank een toegift ontving, een
wals van Brahms.
Het was alleen jammer dat feestvie
rende studenten in den Foyer door
hun luidruchtigheid soms het artis
tiek genot wel wat bedierven. Pianis
simo werd een enkele maal oversteand
door minder artistieke geluiden.
Maar Wolfsthal wist desondanks de
aandacht wel te boeien door zijn
eioedvol en zeer sympathiek spel.
VEREENIGING TOT BEVORDERING
DER BOUWKUNST.
Donderdagavond had in het Nutsge-
bouw de 207de vergadering van de Ver
eeniging tot bevordering der bouw
kunst te Leiden plaats.
Na de gebruikelijke kunstbeschou
wing. o.a. bestaande uit mooie platen
met Hindoesche kunst, had de opening
der vergadering door den voorzitter,
Jen heer J. A. Vcnhooff. plaats. Deze
heette de aanwezigen welkom, en in
't bijzonder den spreker, den heer M.
Scholten, Technisch Ambtenaar van
den Rijkswaterstaat met standplaats
IJmuiden, die zou spreken over „De
Sluiswerken te IJmuiden." Na dezen
met een kort woord te hebben inge
leid, ga.f hij hem de gelegenheid tot
het houden zijner lezing over dit on
derwerp.
D© spreker gaf daarna een zeer uit
voerige uiteenzetting over de sluiswer
ken te IJmuiden, toegelicht met tal
van fraaie en duidelijke lichtbeelden.
Het bleek wel, dat de heer Scholten
bij uitstek deskundig is op dit gebied,
en tot in de kleinste bijzonderheden
met den houw en de werking dezer
sluizen op de hoogte. En hoezeer .de
vergadering in dit onderwerp belang
stelde, was te merken uit de vragen,
die den spreker over dit onderwerp ge
steld werden en die hij alle naar ge
noegen wist te beantwoorden.
Het is inderdaad een grootsch werk,
de sluizen te IJmuiden, en het onder
werp is actueel ook in verband' met
het onlangs gevierde gouden jubileum
van de opening van het Noordzeeka
naal. Naai' de spr. meedeelde, gaan er
thans jaarlijks zeeschepen met een ge-
zamenlijken tonneninhoud van 18 mil-
lioen ton door het kanaal. Hoe groot
deze sluizen zijn, blijkt wel daaruit,
dat de geheele Amsterdamsche beurs
er heelemaal ingaat. De deuren heb
ben een waarde van f300.000; men kan
hieruit het gewicht berekenen als men
weet, dat het ijzer daarvan gemiddeld
23 a 24 cent per kilo kost. Als de
nieuwe sluizen, waaraan thans wordt
gewerkt, voltooid zijn, zal IJmuiden
de grootste sluizen der wereld bezitten
(tihans bezit het de grootste op een
na). Spr. gaf ook een uitvoerige be
schrijving van de stort ins ta 11 at ies
waarmee de betonnen sluiswerken ge
maakt worden.
De voorzitter dankt© den spreker
voor de door hem gehouden lezing en
bracht in herinnering, hoe de veree
niging twee jaar geleden een reis naar
IJmuiden. gemaakt had, zoodat ver
schillende plekjes, die op het doek ver
toond werden, den leden die die ex
cursie meegemaakt hadden wel be
kend voorkwamen.
Thans is er evenwel veel te zien
wat toen nog niet bestond of in aan
bouw was. en spr. gaf dan ook in over
weging. wanneer er cp de vergade
ring van Maart over het zomeruitstap-
je moet beslist worden, ook eens.ern
stig te denken over een hernieuwd be
zoek aan de sluiswerken te IJmuiden.
Hierna was aan de orde de ballo
tage van nieuwe leden. Met algenfeene
stemmen werden de heeren J. van
Iterson en J. Arnoldus als lid der ver
eeniging toegelaten.
Bij de ingekomen stukken was een
schrijven van den burgemeester, dat
hij in verband met zijn aftreden als
lid der vereeniging bedankt. Nadat de
rondvraag gehouden was, sloot de
voorzitter de vergadering met een
woord van dank aan de aanwezigen
voor de opkomst.
OPENING WINKELWEEK CENTRUM
Gistermiddag te 3 uur had in de
Graanbeurs de opening plaats van de
winkelweek georganiseerd door de
vereeniging Centrum-belang.
De voorzitter de heer L. C. Schrij
vers, opende de bijeenkomst met een
welkom tot de aanwezigen, speciaal
de afgevaardigden der drie midden-
standsvereenigingen. Spr. constateer
de dat gebleken is, dat niet zoöals
verleden jaar gedacht werd concur
rentie aan den middenstand werd
aangedaan, ma-ar dat de vereeniging
Centrum-belang met den middenstand
wil samenwerken tot verheffing van
den winkelstand. Hij wijst voorts op
de medewerking der pers. waarvoor
hij zeer dankbaar is. Voorts deelt hij
mede, dat de. wethouder Aug. L. Rei-
meringer, die zich bereid had ver
klaard de winkelweek officieel te ope
nen, bericht van verhindering wegens
ambtsbezigheden, had gezonden. In
een schrijven aan het bestuur drukte
de heer Reimeringer daar ook z'n spijt
over uit, omdat hij den winkelstand
een goed, hart toedraagt. Hij geeft de
verzekering alle pogingen tot verhef
fing van den winkelstand te zullen
steunen en zegde een medaille toe
voor de winkelweek.
De heer Schrijvers zette voorts uit
een dat de winkelweek tot doel heeft
te komen tot betere toestanden in het
Centrum. Zulks werd ook het vorig
jaar betoogd doch nu is ook wel geble
ken, dat het bestuur een goeden kijk
op de zaken heeft gehad. Veel moei
lijkheden van officiéele lichamen,
van het publiek en den middenstand
zelf vielen daarbij te verwerken, doch
er is vooruitgang ontstaan. Spreker
wijst op de a.s. doorbraak van het
Gangetje en hoopt dat ook trottoirs
en licht de lang gewenscht© verhete-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/% cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
▼an ten hoogete 30 woorden, worden da ge»
lijk» geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
De vermoedelijke oorzaak van het
spoorwegongeluk bij Lelden.
Buitenland.
Berichten over een dreigenden burw
geroorlog in Roemenië.
De conferentie der Engelsche mijn
werkers-gedelegeerden heeft bij de re
geering geprotesteerd tegen het optre
den der mijneigenaars.
ïing zullen ondergaan. Hij dankt voor
de medewerking der ledeh en zegt
dat er over het algemeen niet te kla
gen valt over waardeering. Met den
wensch, dat deze winkelweek het suc
ces van de vorige zal overtreffen ver
klaarde hij haar voor geopend.
Hierna voerden nog het woord de
heeren M. Ziegelaar, namens de Chr,
Middenstandsvereeniging; I. Leman,
namens de Neutrale Middenstandsver
eeniging; en B. van Noort, namens
De Hanze. Deze laatste uitte daarbij
de meening. dat leden van dergelij
ke buurtverenigingen ook de verga-
dringen der Standsorganisaties beter
zoude ngaan bezoeken.
H.(G.)S.
Maandagavond zal alhier voor de
Hervormde (Geref.) Staatspartij optre
den Ds. H. E. Gravemeijer, Herv. Pred
te Amsterdam, met het onderwerp:
.,Een onwaardig volk verlost dóór een
ongewenisohten verlosser."
KERKKOOR ,.EX ANIMO."
Maandagavond a.s. hoopt het kerk
koor Ex Animo een propaganda-avonl
te geven in de benedenzaal vanPniël.
Een Haagsch dubbel-kwartet onder
leiding van den directeur, den heei'P.
Mostert, verleent medewerking.
EERSTE ADVENTSZONDAG.
Naar het „Leidsch Predikbeurten-
blad meedeelt, hoopt, nu de feestelijke
eerste adventszondag daar is, in de
Pieterskerk voormiddag na de preek
van Ds. Riemens een oud-catechisant
zijn violoncel te laten hooren, begeleid
door orgel en viool, teneinde op die
wijze mee te werken om de kerkgan
gers in de adventsstemmmg te bren
gen.
CONSERVATOR ETHNOLOGISGH
MUSEUM.
Het Tweede Kamerlid, de heer Van
der Heide heeft den minister van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen
een aantal vragen gesteld met betrek
king tot de benoeming van een opvol
ger van den heer Roorda als conser
vator aan het ethnografisch museum
alhier. O.m. vraagt hij. of het waar is,
dat iemand is benoemd, die, hoezeer
ook op de hoogte van dé Oost-Aziati
sche talen, noch van Oost-Aziati?che
kunst, noch van het museumvak vol
doende studie heeft gemaakt, en ver
der of het waar is, dat de benoemde
direct op het maximum-traktement
wordt geplaatst, terwijl hij niet eens
in functie kan treden, omdat hij door
het departement van Buitenlandsche
Zaken voor een jaar naar Tokio is
gezonden.
BERSSENBRUGGE-TENTOON.
STELLING.
In de Lakenhal wordt tot en met
Maandag een tentoonstelling gehou
den van werken van den bekeniden
tHIaagschen fotograaf Berssenibrugige
een merkwaardige en mooie tentoon
stelling.
De Leidsche Amateur-fotografenver-
eeniging fjewam gisteravond in de ten
toonstellingszalen bijeen ter bespre
king van Berssenbrugges werk. Hier
toe was uitgenoodigd de heer B. van
Eysselsteyn, kunstredacteur van de
Avondpost, die op welsprekende wijze
de ontwikkeling der kunst in 't alge
meen beschreef vanaf Egypte tot op
heden, maar ons helaas weinig ver
telde over Bessenlbrugge's werk. Aan
het einde zijner causerie die opzich-
zelf interessant was om aan te hoo
ren sleepte de spreker Berssenbrug-
ge's werk „met de haren" erbij. Hij
zeide, dat B.'s werk het meest nabij
de schilderkunst kwam. Dat ook Bers
senbrugge aan het zoeken was naar
een moderne kunstuiting, waarbij
spr. verwees naar verschillende por
tretten op de tentoonstelling, die ex
pressionistische of kubistische invloe
den verrieden. Zijn portretten zijn
geen fotografieën meer. maar een af
wijking daarvan. Zij zijn een weergar
ve geworden van hetgeen Berssen
brugge bij de opname gevoelde.
Dikwijls wordt de vraag gesteld, al
dus besloot spr. wat dit alles eigen
lijk nog te maken heeft met fotogram
fie? Velen halen de schoudemB op en
zegden: \is heelemaal treen fotogra-