CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Dii nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belangrijkste nieuws in dit Nimmer. 7d® JAARGANG VRIJDAG 5 NOVEMBER 1926 NUMMER 1969 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden M 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone edrertentiëa per regel 227» ®*nt Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiën bij vooruitbetaling - ▼en ten hoogste 30 woorden, worden dege lijke geplaatst ad 40 cent V Woningpolitiek. Morgen wordt te Amsterdam een wo ningcongres gehouden, waarop door vooraanstaande mannen de volgende vragen zullen worden beantwoord: Is te verwachten, dat bij het verlee- nen van voorschotten en bijdragen overeenkomstig de Woningwet op den voet van de circulaire van den Minis ter van Arbeid, Handel en Nijverheid aan de gemeentebesturen van 17 Maart 1926, op voldoende wijze in de woning behoefte in de naaste toekomst zal wor den voorzien? Indien deze vraag ontkennend moet worden beantwoord, welke politiek be hoort dan te worden gevolgd? In de aangehaalde circulaire van den Minister van Arbeid werd op den voet van de Woningwet voor het jaar 1926 beschikbaar gesteld een som van twaalf millioen gulden voor de verbe tering van de volkshuisvesting door opruiming van krotwoningen en tot voorziening in de behoefte aan eenvou dige woningen in die gemeenten, waar liet particulier bouwbedrijf volslagen in gebreke blijft. Voorts wordt daarbij tachtig duizend gulden beschikbaar ge steld voor jaarliiksc'he bijdragen tot dekking van de helft van het tekort op de exploitatie der woninven die wer den gebouwd tor vervanging van krot woningen. Door de heeren Mr. S. J. L. van Aal ten Jr. (V.D.), H. C. Nijkamp (R.K.), C. Smeenk (A.R) en F. M. Wibaut (S. DAP.) zijn over bovengenoemde vraag punten schriftelijke prae-adviezen uit gebracht. De heer Van Aalten wijst, vol gens betgeen de bladen uit de prae- adviezen hebben vermeld, erop, dat de regeering door de voorschotverlening te beperken tot gemeenten, waar het particulier bouwbedrijf volslagen in ge breke blijft met deze beperking verder gaat dan de Woningwet eischt en dan voor voorziening op voldoende wjjze in de woningbehoefte in de naaste toe komst gewenscht is. Volgens hem zullen de beschikbaar te stellen bedragen belangrijk booger moeten zijn dan die welke thans door de regeering voor 1926 en 1927 zijn uit getrokken. De beer N ij k a m p heeft dezelfde meening en wijst er verder op, dat niet is aangetoond dat Woning we tbouw bet bouwen van arbeiderswoningen door particulieren tegenhoudt. In principe moet de huuropbrengst hoog genoeg gesteld worden, om de kosten te dekken. De heer Smeenk acht bet stand punt, dat de Woningwet als regel en kel regeeringssteun wil voor sociaal- achterlijken, voor bestrijding vatbaar. Ook volgens hem zijn de door de re geering beschikbaar gestelde bedragen te laag, al laat het zich verstaan, dat zij eenige reserve in acht nam. B© heer Wibaut is van oordeel, dat het stelsel der regeering ertoe zal leiden, dat het particulier bouwbedrijf het feitelijk in eigen hand heeft, om het verleenen van rijksvoorschotten aan gemeenten en woningbouwvere nigingen te voorkomen, door slechtste zorgen, dat het niet volslagen in ge breke blijft. In de behoefte, waarin het particu liere bouwbedrijf niet voorziet, moet worden voorzien door woningwetbouw, hetzij alleen met voorschot, hetzij met voorschotten en bijdragen. Het is wel opmerkelijk dat alle vier heeren, ook' de heer Smeenk, tot de slotsom komen, dat het standpunt der Regeering, dat zij alleen steunt die ge meenten waar het particulier initiatief tekort schiet in de voorziening in de woonbehoeften der arme bevolking, on voldoende is. Voor het besef der prae-adviseurs staat dus vast dat de bevolking, die niet in staat is een zoodanige buur te betalen, dat de exploitatie van de wo ningen daarmede gedekt wordt, onvol doende geholpen wordt door de parti culiere bouwondernemers. Wij zijn zeer benieuwd wat op mor gen de conclusies van bet Congres zul len zijn. Stellen deze conclusies de prae-adviseurs in het gelijk, dan staat daarmede vrijwel vast dat de woning bouw niet loonend is wanneer hij voor ziening moet brengen voor alle klassen der bevolking. Hieruit valt dan weer de slotsom te trekken dat wij: le. te hooge eiscben stellen aan de wonin gen; 2e. overheidssteun of liefdadig heid tegemoet komen moet, niet alleen aan degenen die ook in ander opzicht hulp behoeven, maar ook aan degenen Aie bij matiger eiscben de huishuur zelf zouden kunnen betalen. Wij wezen er reeds in ons artikel „Onze woning" op, dat ons huis niet steeds een weerspiegeling geeft van onzen stands Waarschijnlijk geeft bet congres ons daarin gelijk. STADSNIEUWS. Chcpin-avciüden van Rie Batenburg. Rie Batenburg zal dezen winter in verschillende plaatsen van ons land, o.a. te Rotterdam, Alkmaar, Ede, Win- sum en hier te Leiden voor de vereeni- ging .van vrouwelijke studenten, Clio- pinavonden geven,' bestaande uit een lezing over Chopin en bet spelen van zijn belangrijkste erken. Ook zal Rie Batenburg in dit seizoen in Leiden een klavieravond geven, waar zij behalve een klassiek een modern programma, de 12 etuden van Chopin, bet tweede beft, ten gehoor zal brengen. Leidsche Reddingsbrigade, Doo.r het b: stuur de I^eidscbe Zwem club is aan bnrf-'rn van scholen, aan onderwijzers en opvoeders der jeugd een circulaire gezonden, waarop wij gaarne de aandacht vestigen. Zij" luidt: Onze reddingf^riaterialen worden be schadigd, vernield soms, in het water geworpen. En vaak is het de schooljeugd, die hieraan schuldig is, baldadigheid, slor digheid, onwetend, denken wij, wat de gevolgen van hun wangedrag kunnen zijn. Maar g ij -wilt ons wel helpen hun die gevolgen onder de oogen te bren gen. Gij' wilt hun wel vertellen, dat elke vernielde reddingsbaak een menschen leven kan beteeken en. Steeds wordt het aantal haken, lij nen, enz. door ons uitgebreid; aan de meeste bruggen hangen haken; een jongen te wajer. tien staopen loo- ren daar is een reddingshaak; en de jongen zou gered zijn, als de haak niet verdwenen was. Een slachtoffer van vernielzucht. En ook zult ge de kinderen willen vertellen, dat elk ingegooid ruitje van de reddingskastjes de lijnen aan weer en wind bloot stellen. Stelt u voori bijna is. dank zij de reddingslijn, een menscbenleven be houden, maar de lijn knapt af; vergeefs was de geboden hulp. Wij behoeven u geen meerdere voor beelden te' geven; gij weet ze zelf. Als uw jongens en meisjes dat weten, dan zoo gelooven wij, zullen zij eerder als beschermers dan als vernielers der materialen optreden. Gelooven, neen weten. Was daar niet een reddingshaak bij een school, die herhaaldelijk in bet water lag of gebroken was, totdat op ons verzoek het hoofd van die school zijn leerlin gen bijeen riep en hun vertelde, wat de gevolgen van hun daad konden zijn Sinds dien heeft de baak rust. Dien weg moet het op, want ook on ze financien zoudien op den duur on toereikend zijn om steeds weer op nieuw het vernieuwde te vervangen, te herstellen. Zes maal achtereen in een kort tijd bestek werd de reddingshaak op een der bruggen vernield; wij hebben er van moeten afzien op die plaats op nieuw reddingsmateriaal aan te bren gen. Voor dat de winter komt, voor dat onze grachten met die vaak verrade- lijke ijslaag bedekt zijn, willen wij on ze reddingsmiddelen in orde hebben, willen wij ook graag zekerheid,t dat het materiaal veilig is. Beveelt g ij dat materiaal in de bescherming van de jeugd aan, dan worden wij geholpen. Wij brengen u bij voorbaat onzen dank. Chr. Jeugdhulp. De schaalcollecte ten bate van de toevlucht der vereeniging „Chr. Jeugd- hulp, (Utr. Jaagpad), gehoulden op 3 en 4 November j.l. beeft opgebracht de som van f448.06. Trcpisch-Kolomale staathuishoud kunde. Gistermiddag heeft de heer J. van GeTderen, boord van het Centraal Kan' toor voor de Statistiek van Neder- Iandscli Indië te Weltevreden, diemett verlof hier tel aride is, in. Ihet klem auditorium der Leddsche Universiteit' de eerste van een reeks van vijt le zingen gehouden over tropisch-koloni- ales taathuiskunde, waartoe hij doofl het Leidsch Universiteitsfohds wasuit- Spr. ving aan met ©en korte uiteen zetting te gleven van die plaats!, Welke dit leervak ten aanzien van de theo retische economie inneemt en van die! taak, welke dieze nog betrekkelijk wei nig beoefende wetenschap te vervul len heeft. Het middelpunt der leerstof vormt de behandeling van de vraa^,, m hoeverre de algemeen aanvaarde schemata der economie geldigheid be zitten voor het tropisch koloniale mi lieu, en welke aanvullingen ot wij zigingen zij behoeven om voor de ver klaring van de daarin optredende eco nomische verschijnselen te kunnen die nen. Spr. zeide hiervan, dat de twee eer ste lezingen zullen gewijd zijn aan een karakteristiek van dit tropisch- koloniaai milieu, dat in twee deelen. uiteenvalt, en wel: Het uitheemschei bedrijfsleven en de verschillende vor men, waaronder' dit optreedt, en ver volgens de inlandsche sfeer Ynet haar eigen aard. „Vervolgens moet wor den onderzocht in hoeverre het eerst genoemde deel er in slaagt dit laat ste te leiden en te doordringen. Ho© moor de economische functies m het arbeidsproces der kolome zijn opge nomen, hoe sterker het koloniale ka rakter daarvan wordt. De „intensi teit" der kolonisatie valt in dezen ge dacht engang te meten. In de kolonie zelve doen zich tal van gVaden en vor men voor. Feitelijk vormt economisch de ko'onie zelf een hoogtepunt in een graadsgev/ijze ontwikkeling en wel van do zuiver nationaal cn homogeen ge organiseer' l.s tho .dirg'in. lanes tal van tus?vhenvormen, tot de tro pisch heterogene hu saouding der ko lonie. Met een vergelijking van het economisch leven van verschillende volken illustreerde spr. dezen gedach- tengang. Spr. behandelde hierna de verschil lende „intensiteitsgraden" van de ko lonisatie in verschillende streken en bedrijfstakken van Ned.-Indië, welke hij in het kort naging. Ook hierbij, 1 dus spr., is een trapsgewijze ontwik keling te bcsj. "iren van productietak- ken, waarbij L\ aanderi cl ;r zuiver in landsche productiefactoren minimaal is tot zulke v/aar do mthe^msche on dernemer o i hot inheemsche kapitaal zich tot opkoop van inlandsche pro ducten bepaalt. Java, aldus besloot spr., blijkt het kerngebied te zijn, waar de weder- zijdsche beinvloednig van het in- en uitheemsche element tot de meest ur gente problemen aanleiding geeft. De volgende lezing zal plaats heb ben Donderdag 11 November des na middags 4.45 uur. BINNENLAND. Het Koninklijk Paleis. In een nota, naar aanleiding van het verslag der Tweede Kamer over het wetsontwerp tot verhooging van het eerste hoofdstuk der Staatsbegroo ting voor 1925, zegt de minister, dat de toestand van het paleis op den Dam te Amsterdam, wat het uitwendige be treft en daarover alleen strekt zicli de zorg der regeering uit van dien aard is, dat er geen gevaren voor on gelukken zijn te duchten. Voor de be waking draagt de regeering geenerlei verantwoordelijkheid. Onderhandelingen omtrent een even tueele teruggave van het paleis aan de gemeente Amsterdam, zijn niet aanhangig. Rrorganisatie van den dcparïemen- talen dienst. Gemeld wordt: In de gisteren te Den Haag door de af'd. Den Haag van den Centralen Ned. Ambtenaarsbond beleg de huishoudelijke vergadering, heeft de heer L. J. Wolthers. secretaris van de vakgroep departementsambtenaren, een inleiding over het onderwerp „Re organisatie van den departementalen dienst" gehouden. Spr. kwam daarbij tot de volgende conclusies: le. reorga nisatie van d. dopartementalen dienst is noodzakelijk, zoowel in 't algemeen belang, als voor de toekomst der depar tementsam'htenaren2e. iedere reorga nisatie is tot mislukking gedoemd, in dien getracht wordt die zonder de me dewerking van de ambtenaren tot stand te brengen; het is derhalve voor de regeering van het grootste belang die maatregelen te treffen, die haar de medewerking der ambtenaren aan de reorganisatie verzekeren; 3e. de taak van den G A.N.B. zal zijn de regeering te overtuigen van de juistheid van zijn inzichten, ter zake van reorganisatie en de volle medewerking van den hond toe te zeggen, onder voorwaarde, dat: a. het stelsel van twee groepen van wachtgelders wordt losgelaten en er 'n alleszins billijke wachtgeldregeling komt, die leidt* tot vorming van een ambtenarenreserve; b. de rechtstoe stand van de ambtenaren onverwijld wettelijk wordt geregeld, waarbij de grondslag worfcd gelegd voor ae mede zeggenschap der ambtenaren, ten aan zien van de inwendige organisatie van den dienst; c. een vaste formatie ach terwege blijft zoolang de reorganisa tie niet tot stand is gebracht; d. na de totstandkoming van een deugdelijke reorganisatie, de gelden, die ten gevol ge daarvan worden bezuinigd, in de eerste plaats, althans ten deele wor den besteed aan verbetering van den financieelen toestand der ambtenaren. Het Drentsclie Veenkind. Men schrijft ons: H.M. de Koningin-Moeder heeft een gift doen toekomen aan Mr. A. J. M. Leesberg, penningmeester van de pro paganda-commissie van het Landelijk Comité, fusie van onderwijzers-corpo raties en vereenigingen voor gezond heidskolonies van alle gezindten. Woensdag 3 November is het „Noor derhuis" te Hoogeveen, waar onge - veer 80 zwakke kinderen zijn opge nomen bezocht door den directeur-ge neraal van de volksgezondheid, Mr. J. Lietaert Peerbolte en den heer Com missaris der Koningin in Drenthe, Mr. J. T. Linthorst Homan, vergezeld van den inspecteur voor de volksgezon 1- heid, Dr. J. H. Tuntler. Met groote belangstelling werd ken nis genomen van de wijze van verple ging en van de werkelijk schitterende resultaten, die in zes weken van ver blijf zijn bereikt, waardoor heden reeds 23 kinderen als geheel hersteld konden worden teruggezonden en door andere vervangen Enkele mede-aanwezigen. leden van het Landelijk Comité drukten hun groote bezorgdheid uit over d.it stand der geldmiddelen. Skvi.'s dank zij een gift van f 2000. verkregen door bemiddeling van den Commissaris der Koningin in Drenthe en enkele andere giften kan de verpleging in het Nocrderhuis en in de huizen van de Katholieke en Protestantsch Chris telijke vereenigingen nog enkele we ken doorgaan. Net. is echter geheel onmogelijk oni zonder onmiddellijke en zeer groote financieel© steun het hygiënisch en economisch opbouwend werk der kin derverzorging voort te zetten. De Lemmer nachtboot op do Zuiderzee voor anker. De kapitein van de salonboot „Fries land" der Holland-Friesland-Gronin gen lijn, die gistermorgen te Lemmer van Amsterdam binnenkwam, rappor teerde, dat hij in den nacht omstreeks 2 uur tusschen ürk en Lemmer de Lemmer nachtboot „Groningen 3" aantrof, die wegens een defe t aan de schroef voor anker lag en om hulp seinde. Dez-e boot was gisteravond met pas sagiers en goederen van Lemmer naar Amsterdam vertrokken. Gistermorgen is de „Groningen 4" van Lemmer ter assistentie vertrokken. Limburgscbe kolen voor Ned. Bedrijven. Het Eerste Kamerlid, de heer Wi baut, heeft den Minister van Water staat o.m. gevraagd, of de mededeeling in het antwoord cp de door hém vroe ger gestelde vragen, „dat de Limburg sche mijnen alleszins in staat zijn, om voor levering van 1 Jan. 1927 ai aan Nederlandsche bedrijven, die voor het aanstaande jaar zich de levering van kolen wenschen te verzekeren, aanbie dingen te doen", aldus moet worden opgevat, dat op den datum, dat de Mi nister dit deel van zijn antwoord vast stelde, de geheele productie dezer mij nen over de maanden Nov. en Dec. 1920, voor zoover die niet vroeger in Nederland was verkocht, voor uitvoer naar het buitenland was verkocht. Zoo niet, aldus de heer Wibaut, welke hoeveelheden waren dan op dien datum nog beschikbaar voor le vering aan Nederlandsche bedrijven gedurende de maanden November en December 1926? Aanvaringen tijdens den mist. De Nederlandsche motorboot „\Ieu- se" van de firma W. H. Mulder en Co. op weg van Rotterdam naar Parijs is gisternacht in den Nieuwen Water weg nabij Maassluis tijdens dikken mist in aanvaring geweest met het Engelsche uitvarende stoomschip „Maindycourt". De „Meuse' is met be langrijke schade naar Rotterdam te ruggekeerd. De „Maindycourt moet nog geïnspecteerd worden. De uitgaande Harwich vrachtboot „Sheringham" is tusschen Hoek van Holland en Maassluis in aanvaring geweest met het Noorsche Stoomschip „Rentaria". De „Sheringham' heeft le reis voortgezet, de „Rentaria" is met 9chade naar Rotterdam teruggekeerd. Het inkomende stoomschip „Waal dijk" van de Holland-Amerikalijn is nabij Vlaardingen aan den grond ge varen. De „Waaldijk" is met hoog wa ter weer vlot gekomen. Prof. Dr. A. D. Fokker* Prof. Dr. A. D. Fokker, hpofdleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft, wien als zoodanig eervol ont slag is verleend op verzoek, is be noemd tot conservator aan de Teyler- stichting te Haarlem. De positie der pachters in het rent ambt Zwaluwen. Het Tweede Kamerlid Van der Sluis heeft den min. van Binuenl. Zaken en Landbouw gevraagd, of de min. kan mededeelen, hoeveel grond in het rent ambt Zwaluwen in pacht Is gegeven, en aan welke personen. Voorts hoeveel Binnenland. Minister Van Karnebeek verklaart in do Tweede Kanver, dat, indien de Kamer nopens het Belgisch tractaat nieuwo onderhandelingen wil openen, hij niet met haar zal kannen meegaan Inbraak In het Prinsenhof te Delft. Buitenland Kansen op een spoedig einde van do Britsche mijnwerkersstnking. De daders van den aanslag op den Kenlschen sneltrein bij Leiilerde zijn ter dood veroordeeld. Te Stockholm is het burgerlijk hu welijk tusschen den Belgischen kroon prins en prinses Astrid voltrokken. H.A. bij elk der wachters in pacht is, voor hotfvelb jaren rie, pacht is cange- caan cn tes-en welken priri Wat er wordt gedaan, zoo wordt' verrler ge vraagd. als de pachttermijn is geëin digd, of de pachter overlijdt, vertrekt of om welke redenen ook van de pacht afziet, en hoe worden even tueele moei-. lijk he den overwonnen? Inbraak In „Hef Prinsenhof" te JDelft. In den afgeloopen nacht is ingebro ken in het historisch gemeentemuse um „Het Prinsenho: aan het Oude Delft. Door het indrukken van een glas-in-loodraam de achterzijde van het gebouw hebben de daders (of dader) zich toegang verschaft tot de historische zaal in het oude paleis van Willem I. De vitrines, waarin de muntverzame lingen zijn geborgen, zijn opengebro ken en daaruit wordt een 2Ö0-tal gou den munten vermist. Deze hebben een; groote historische waarde en dagtee- kenen uit de 16e, 17e en 18e eeuw. Het ges tol ene vertegenwoordigt een waarde van eenige duizenden guldens. De recherche stelt een uitgebreid on^ denzoek in. Bestrijding der werkloosheid. Het bestuur van het N.V.V. heeft in verband met de nog steeds hcerschen de werkloosh eid een adres gericht tot de regeering, waarin het, om zoodoen de die werkloosheid belangrijk te doen verminderen en de toenemende bevolking van ons land blijvende werkgelegenheid te verschaffen er ten sterkste op aandringt, de uitvoe ring van voor het economische leven van belang zijnde groote werken te be spoodigen of met spoed te doen aan vangen Het bestuur denkt daarbij al lereerst aan een snellere uitvoering der Zuiderzeewerken, voor zooverre dit technisch mogelijk is, de verbete ring en uitbreiding van ons wegennet het tot uitvoering brengen van de wer ken, noodig voor het Rijn-Twente-ka- naal, Merwedekanaal, kanalisatie van West-Friesland, kanalenplan Gronin- gen-Friesland; voorts dc ontwatering en ontginning van het Peelgebied, le verdere ontwatering en ontginning van daarvoor in aanmerking komen de woeste gronden in verschillende deelen van ons land. Mijuopziener aangevallen en gewond. Een dwangarbeider in de Ombiliiv- mijnen heeft den mijnopziener Chatte- lin met een mijnlamp een zware hoofd wonde toegebracht. Het kind na de puberteit. Over bovenstaand onderwerp heeft Maandagmiddag mr. Max Stibbe, 2e voorzitter van het Anthroposopisch paedagogisch congres, in een der za len van Pulchri te Den Haag een voor, dracht gehouden. Om te schetsen wat er in een kind omgaat in de puberteitsjaren, het sta dium van de zich baanbrekende ziel, vergeleek spr. de werk mg van de beel dende en de muzikale kunst op den menscb in het algemeen. Wanneer men voor een mooi schilderij staat, dat men begrijpt, dan werkt* in het bij zonder de ademhaling, terwijl wan neer men muziek aanhoort, meer de neiging tot beweging der ledematen ontstaat. Dit laatste geldt zoowel voor harmonieerende als voor dis-har monie eren de klanken. De muziek werk op de ledematen, soms in agressieven rin, terwijl de beeldende kunst in de eerste plaats tot het hoofd, tot de gedachte werkt. Het kind gaat omstreeks zijn 14de jaar ala het ware van de sprookjeswe reld in het maatschappelijke rieven over. Voor het 14e levensjaar kan men bij het onderwijs aan een kind vol staan met feitelijke mededeelingen. Voor beschouwende zaken bestaat nog weinig of geen aandacht. Deze komt eerat na hot 14de jaar in dan

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1