1 nummer beslaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7d* JAARGANG DINSDAG 26 OCTOBER 1926 NUMMER I960 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waai agenten gevestigd zijn Per kwartaal 1 2.50 Per week I 0.19 Franco per poet per kwartaal i 2.90 Financieele verhouding rijk en gemeenten. In de vergadering van Calvinistische Burgemeesters wethouders en gemeen tesecretarissen waren de aanwezigen het niet met den heer Talsma eens. Er was bij verschillende debaters geen verschil van gevoelen met den inleider voor wat betreft de punten, die wij gisteren bespraken. Met het aantoonen van een gebrek en het uitsprj en van een stelling is men er echter niet. Dat gebrek dient verholpen te worden. Die stelling moet in praktijk gebracht worden. De inleider poogde daarom op een enkel punt zijn stelling aan de prak tijk te toetsen. Hij gaf als zijn meening dat b„v. inzake onderwijs het Rijk de geheele kosten van het Lager Onder wijs diende te dragen. Volgens het ver slag onthield hij zich van andere voor beelden. Hij meende dat dit niet sffló erg was als maar het beginsel, dat el ke huishouding haar eigen kosten be, taalt, streng werd vastgehouden. Het komt ons voor, dat het voor- neeld van het Onderwijs niet het meest gelukkig gekozen is. In het de bat moest dan ook worden toegegeven dat de gemeente voor het aanvullend onderwijs, en in het algemeen voor hetgeen gaat boven de wettelijke mi nima, wel zelf zal moeten zorgen. Hoewel ook wij meenen, dat het niet aangaat om op de schouders van de gemeente lasten te leggen die de ge meente niet vrijwillig op zich wil ne men, is toch de onderwijsbehoefte zoo plaatselijk verschillend, dat het moei lijk is een vaste regeling te maken Maar waar van Rijkswege de gemeen ten vaak worden gedwongen tot het maken van groote kosten aan dure ge bouwen en inrichting, niet evenredig aan de behoefte, dat gaat t^ ver. Maar er zijn zooveel andere geval len waarin de gemeente tot het treffen van handelingen gedwongen wordt die veel meer rijkszaak zijn. Wij noe mer. b.v. de bemoeiingen ingevolge de dienstplichtwet, de Kieswet, dé Krank zinnigenwet en de uitvoering van tal rijke sociale wetten. Begrijpelijk was dan ook dat men, hoewel in beginsel met de stelling het niet oneens, in de toepassing wel iets verschilde. Intusschen is het vraagstuk ook met deze bespreking niet nader tot de oplossing gekomen. Zoolang de oplos sing gekoppeld blijft aan een vast be drag zal die oplossing nimmer bevre diging schenken. De financieele ver houding moet rekening houden met de wisselende behoeften en moet daarom ook met die behoeften wisselende middelenbronnen aanwijzen. Dat is naar onze meening de eenig juiste weg. Het rijk zal enkele belas tingbronnen geheel aan de gemeente moeten afstaan. Geen verplaatsing naar de provincie. De heer Talsma bracht ook nog even ter sprake het verschuiven van de moeilijkneid naar de provincie. Het verslag zegt daarvan: „Spr. keurt af eene bemoeiing dér provincie met economische en sociale belangen, waar deze niet louter een leidend karakter dragen. De verwar ring wordt daardoor maar grooter Vooral is verwerpelijk het argument, dat de provincie iets moet ter hand ne men, omdat het Rijk geen geld heeft (eooals bij de schoolartsengeschiede nis m Utrecht); de provincie heeft ook geen geld en kan het slechts halen, waar bet Rijk het ook halen kon. Met den heer Van Berestevn zegt Sprwe moeten het gevolg durven aanvaar den, dat alles dan maar wat minder in de puntjes moet zijn. Overigens i9 het hoog noodig eene nadere regeling inzake samenwerking van gemeenten Dit komt ons geheel juist voor. Inderdaad is de provincie wel het minst geëigend voor breeden socialen arbeid. In de eerste plaats is de wettelijke structuur zoo stroef, dat een geheele omvorming van de provinciale wet noodig zou zijn om de provinciale sta ten tot het college te maken dat de daarvoor noodige beslissingen toch zou hebben te nemen. In de tweede plaats is de politieke beteekenis van de Provinciale Staten als kiescollege van de Eerste Kamer weinig geschikt om samen te voegen met zuiver belangenpolitiek. In veei opzichten is het College van de Pro vinciale Staten eerder te vergelijken met de Staten Generaal dan met de Gemeenteraden. BUREAU: Hooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Maar ook en dat vooral zou de verwarring daardoor nog groo ter worden. Daarom moet ook naar onze mee ning de provincie alleen het allernood zakelijkste economisch en sociaal werk verrichten. Alleen die werken, die speciaal op dat terrein liggen, zooals b.v. het on derhoud van wegen, moeten natuur lijk door de Provincie worden verricht De exploitatie van de eigenlijke be drijven is geen provinciale taak. De gemeenten kunnen zoo noodig dit ge zamenlijk doen. STADSNIEUWS. Haarlemsche Orkestvereeniging. Mozart had in zijn karakter zeer veel kinderlijks en dat blijkt uit bijna al zijn muziek. Deze bezit de zonnige ar geloosheid als van een kind. dat zich vermaakt met het spel en bijna onbe wust van het eene spel in het andere vervalt. Zoo zingen de melodieën van Mozart maar ongedwongen en schijn baar geheel onopzettelijk door. Toch hoede men zich er voor te den ken, dat nu alles van Mozart luchtig en blij is. Ofschoon zuiver klassicus is hij in zijn latere orkest- en klavierwer ken naar den inhoud de voorganger van Beethoven. Zijn onuitputtelijke melodische vindingrijkheid blijft be houden. neemt misschien nog toe, maar er kan een zwaarmoedigheid en een diepte in zijn die wijzen op een he vig worstelen der ziel. Klanken van strijd hoort men, het kampen van te gengestelde machten, zooals Beetho ven dat later, omdat hij in wezen ro manticus is, nog veel sterker zal laten hooren. Men bemerkt dat in zijn latere Sym- P'honieën zooals die in Es gr. t. en vooral ook in het prachtige klaviercon cert C. gr. t. welke beide composities gisteravond werden vertolkt. De orkestmoge]ijkheden waren in Mozarts dagen lang niet zoo groot als thans. Maar hierin toont Mozart zich weer her groote genie, dat hii met zijn betrekkelijk bescheiden middelen een verrassende wisseling van gloed eh kleur weet te bereiken. Mozart heeft, geen orkest van Strausz of Schönberg noodig om precies te zeggen wat hij wil. Met zijn strijkers-ensemble doet hij wonderen, met het klavier toovert hij, en niet het minst in combinatie met het orkest. Het Haarlemsch orkest is luist ge schikt. om Mozart te spelen, juist om dat het niet zoo zwaar bezet is en in de tweede plaats omdat Nico Gerharz wel de juiste man is om dit klassieke oeuvre met smaak te dirigeeren. Daarbij genoot het gisteravond de medewerking van den heer Eduard v Beinum, een knap pianist, onder wiens geoefende handen het klavier zich ge heel gaf om Mozart's riike melodieën te vertolken. Hii bleef voortdurend met, het orkest in mauw contact en, maakte zich anderzijds verdienstelijk doorzijn absoluut beheerscht en zelfstandig spel dat even volmaakt het gelijkmatige rhythme volgde als de soms pikante wendingen uitbeeldde. Na de pauze genoten we een compo sitie van meer modernen stijl, de: Fan- taisie pour piano et orchestre. van De bussy. Claude Debussy is de man. die de Fransche muziek bevrijd heeft van a1 le Duitsche invloeden en een einde maakte aan den in Frankrijk heer- schenden Wagnercultus. Wagner was groot, maar hij paste toch niet bij den op gracieuze vormen zoo verliefdon Franschen geest. Bij Debussy wordt de Fransche muziek we&r in wezen geheel Framsch. Hij legt zich toe op spirituee- le verfijning van rhythme en melodie, is in staat utdrukking te geven aan de teerste sensaties van het menschelijk gemoed. Zijn harmonieën, zeer modern zeer gedurfd, overschrijden nooit de grenzen van het smaakvolle. Alles ls aannemelijk en suggestief. Niets is bij hem grof en dik. Het is een tintelend zonnespel over kleurige bloemen, gees tig, humoristisch, altijd élégant. Men merkt dit op in zijn prachtige „Fantai sie pour piano et orchestre" die. hoe wel mogelijk voor sommigen wat zwaar om te verstaan, ook gisteravond tot het einde boeide haar onuitputte- üjken kleurenrijkdom. Het Haarlemsch orkest besloot met Karelia" Suite pour orchestre" van Jean S.'helius.,■Sibelius is een Fin, lie a de raseigenaardignorien van zijn volk vertoont en cleze zeer praegnant in muziek heeft vertolkt Wanneer een volk in verdrukking zit, zooals de Finnen indertijd me jdoogenloos wer den geknauwd onder den Russischen berenklauw, komen dikwijls vooral in ■ie hunst de speciale oig^raarUghelen •ui liet nationaal volksgevoel te voor schijn. Chopin is zulk een voorbeeld voor 1 Polen. Sibelius bezit de zwaarmoedig heid welke huivert over de Finsche meren en over de duistere dennenwou den. In „Karelia" geeft hij zijn indruk van de streek tusschen de Finsche golf en liet Ladogameer. In Karelia. bloeien de Finsche legenden'. De Karelier is opgewekter dan de meer Westelijk en Noordelijk wonende Finnen, maar ook minder stoer van karakter. In de Suite van Sibelius worden deze tegenstellin gen meesterlijk gekarakteriseerd, en alweer was het de H.O.V. die van dit werk de strekking jui.it vertolkte. Het publiek toonde on dubbelzinnig zijn oprechte dankbaarheid jegens di rigent en orkest, en niet minder jegen3 den pianist, wien bloem on werden ver eer i Wij zullen gaarne weer de gast zijn van de H.O.V. op 8 Nov. a.s. wan neer de zangeres Sophie HaasePie- nemaD als soliste zal optreden. Van Licht tot Leven. Gisteravond hield Pater. F. Hendrichs in de R.K. kerk aan de Langebrug de 5e of laatste zijner Conferenties voor niet-katholieken. Het kerkgebouw was ook nu weer geheel gevuld. Na enkele mededeelin- gen te hebben gedaan over een binnen kort te houden vervolgcursus, waarin behandeld zal worden" de Roomsche ge- loofs- en levensleer, ving spr. zijn rede aan, en koos tot grondslag het woord uit Jesaja 60: „De Heere zal uw licht en God zal uw glorie zijn." Dat woord is d-s profetie voor het nieuwe Verbond, het Verbond van Gods duurzame genade. God wil voor zijn kerk een licht zijn en derhalve is Hij van die kerk, door alle eeuwen heen, het voorwerp harer glorie. God houdt die Kerk in stand. Niets zou dwazer en ongerijmder zijn, dan te meenen dat Jezus zijn Kerk zou heb ben gesticht en die niet in stand zou houden, trots alle geweld eh aanslag tegen haar gepleegd. Na een overzicht te hebben gegeven van het verhandelde in de vorige con ferenties, betoogde spr. dat de Kerk, van het nieuwe verbond is aangevan gen toen Jezus Zijn discipelen de op dracht gaf: „Gaat dan heen. predikt het Evangelie aan alle volken.' Met die opdracht hebben z,ij hun taak.aan vaard. Tot hen behoorden Petrus eh Paulus, en zoovele anderen. De Kerk, door den onfeilbaren God zelf gesticht, in onfeilbaar, dat kan toch niet an ders? Hij, die gezegd heeft: „gaat dan heen' kan Zich toch niet vergissen? Zij, die tot die Kerk be-hooren moe ten in God gelooven. Gelooven is aan vaarden op gezag van anderen. Als wij van gewone menschen allerlei dingen op gezag aannemen, zullen wij dan het getuigenis van Jezus Christus niet aan nemen? Bet geloof is een gave Güds, doch wel moet de mensch medewerken met de genade. 't Is vaak moeilijk voor een mensch om te gelooven. Spr. deelt uit zijn er varingen verschillende staaltjes mede, waaruit dit blijkt. Het geloof lijkt een berg, waartegen moet worden opge klommen en opgetornd, en toch zoo is het niet.' Het geloof komt van ho ven. God geeft het, geeft het alleen als wij op onze knieën tot Hem er om bid den. Niet .dor praten, of debatteeren, maar door te bidden, worden wij lie geloof deelachtig. De Heere is uw licht üw zon der genade; bidt dan. en God zal u geven wat het beste voor u is. Na een korte pauze, behandelde spr. in het tweede gedeelte zijn rede: „Uw God zal uw glorie zijn." Glorie is de luisterrijke openbaring van Gods almacht. Die glorie groeit uit. Hoe klein en nietig is het begin der Kerk geweest. De Kerk vindt haar oorsprong in het kindeke te Bethlehem Vanuit een stal is de glorie Gods opge komen. Van het kleine mosterdzaad groeit een boom, waarin de vogelen des he mels nestelen. De Roomsche Kerk vergelijkt spr. met een boom, die staat midden onder de volken. Er is aan dien boom ge knaagd, er zijn stormen over hem ge gaan, maar bij staat nog rotsvast en zijn kruin wordt steeds breeder. Zeker, de Kerk draagt niet het tee- ken der volmaaktheid. Dat te beweren zou een dwaasheid zijn. Wie zal ont kennen dat de Kerk van Jezus Chris tus uit onvolmaakte menschen be staat? Is er één akker, waarop 'geen onkruid groeit? Moet daarom de Kerk verworpen worden? Immers neen. Negentien eeuwen lang heeft die Kerk stand gehouden tegen de felste aanslagen, omdat God haar glorie is. Stand gehouden tegen de waanwijs heid der wetenschap, tegen de wulpsch heid der jeugd, tegen de intrigues der Staten. En hoe heeft de Kerk door alle eeu wen haar strijd gestreden? Heeft zij zich met kracht, met geweld', met wa- pengedruisch en oorlogsrumoer in stand gehouden? Neen, omdat God haar glorie is heeft zij den strijd der zachtmoedigheid en zelfverloochening gevoerd. Denk aan Paulus, hoe bij stond op den Areopagus te Athene en streed met de Grieksche wijsgeeren en bun predikte den onbekenden God. Petrus stond te Rome en getuigde tegen bet strijdlustige Romeinscbe Kei zeorijk door te wijzen op den aan bet kruis gehangen Jezus, den verachten en bespogen Jood. En onze missiona rissen zijn uitgegaan tot de wildste val ken, tot de barbaren, en hebben onder werping gevraagd aan den Man, die als een lam ter slachting werd geleid en Zijn mond niet opendeed, toen hij verdrukt werd. En ze hebben zich gegeven. Kunt go diit verklaren? Ja alleen bierdoor is dit te verklaren, omdat de Heere uw licht is en omdat God uw glorie is. Met een woord van dank voor de be toonde belangstelling en met 'n woord van opwekking om voor elkander te bidden besloot spr. ziin met aandacht gevolgde rede. Wij konden ons er goeddeels mee vereenigen, mits men onder de Kerk niet slechts de R.K. kerk. doch de hei lige algemeene Christelijke kerk ver staat. De wederopkomst van Rome. Ds. C. A. Lingbeek, Lid van de Twee de Kamer voor de Herv. (Ger.) Staats partij, die stad en land afreist om de menschen bang te maken voor bef. Roomsche gevaar, heeft gisteravond in het Nut een rede gehouden over de „wederopkomst" van Rome in Neder land. Hij schetste den ontwikkelings gang vanaf de Hei-vorming tot heden en wees er op, hoe de Roomsche kerk oorspronkelijk de onderliggende partij was, doch langzamerhand de overhand kreeg. In 't bijzonder stond spr stil bij de Aprilbeweging, en met jaloersch- heid op dien mooien tijd verhaalde hij hce toen bijkans alle Hervormde ker keraden adressen tot den Koning richt ten om de bisschoppen niet toe te la ten. Spr. vreest, dat deze dit thans niet meer doen zouden, met het oog op de coalitiepolitiek De adresbeweging had geen resul taat en Rome werd hoe langer hoe machtiger. Het richtte vervolgens zijn aanvallen op de openbare school, de school waaraan spr. (meer dan „de natie") gehecht blijkt te zijn. Van den mooien en gezegenden strijd over het Ghr. onderwijs verstaat deze spreker niets.' Het was wel een wonderlijke histo riebeschouwing die spr. den volke ver kondigde en die hij op een nogal schoolmeesterachtigen toon voordroeg. Zoo verhaalde spr., dat Dr. Kuyper in '86 een stuk van de Hervormde kerk afscheurde en bij de afgescheiden kerk voegde en dat dit den stoot gaf tot de oprichting van de Chr. Hist, kiesvereenigingen, die 'n dam moesten opwerpen tegen Rome en de „Afschei ding'. Eenmaal in de Kamer, liepen de Chr. Hist, zooals Dr. de Visser met pak en zak naar de coalitie over. Spr. stelde tegenover elkaar Willem I, die een verhond had gesloten met clen Potenta-at der Potentaten en Dr. Kuyper, die een verhond sloot met den Paus te Rome. Spr. vergat echter er hij te voegen, dat zijn partijgenoo- ten hij de jongste Eerste Kamerver kiezingen een verhond hadden geslo ten met den liberalen Vrijheidsbond en aangezien er geen discussie was, kon men daar ook niet op wijzen. Spr. deed nog verschillende opzien barende onthullingen, o.a., dat de Roomschen zooveel ambtenaarsfunc- ties bekleeden, o.a. bij de Posterijen, de hoogere ambtenaren zijn daar bij na allen Roomscb, en als er een vaca ture komt, \Vordt er zeker een Room scbe in die plaats benoemd: ook dat de Paters in Brabant geen raad met hun geld weten (gevolg van het stel sel van subsidie aan bet bijzonder on derwijs) en dat de Roomschen daar altijd goedkoope hypotheken kunnen krijgen, zoo veel als ze maar willen. Dit laatste praatje is al meermalen weerlegd, en wat het eerste betreft, is het een algemeen bekend feit. dat in ambtelijke kringen de katholieken (evenals in 't algemeen de christelij- ken) nog lang niet het aantal plaatsen bezetten, waarop zij volgens bun ge talsterkte recht hebben. Nadat spr. aldus de zegepraal van Rome op de Hervormde Kerk geschetst had, liet de voorzitter, de heer C. Bloot tot besluit zingen Ps. 68: 6: „De konin gen, hoe zeer geducht, zijn met bun heiren weggevlucht." Bazar voor de T B. C.-bestrijding. Hedenmiddag om half drie is in den Foyer der Stadsgehoorzaal de bazar geopend die daar tot Donderdagavond wordt gehouden vanwege de Centrale Vereeniging tot bestrijding van de Tuberculose Een woord ter aanbeveling heeft de ze bazar naar wij weten, niet noodig. Daarvoor is de arbeid dezer vereeni ging te zeer bekend, en het doel sym pathiek. Men heeft kunnen verne men, dat de vereeniging nog onlang3 weer voor hoogere kosten is komen ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertenties, pe- regel 22ty» cent Ingezonden Mede deelingen, dubbel tarief. Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bi) vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Buitenland. De Belgische franc is op 174.»! per pon:! sterling gestabiliseerd. Ben nieuwe mnnteenheeid, de „bei- ga" wordt ingevoerd, gelijk aan 5 francs (ruim 34 cent). Baldwin heeft verklaard, dat van de regeering geen nieuwe voorstellen tot bijlegging van het conflict in de Britsche mijnen te verwachten zijn. te staan wat liet bekende consultatie bureau aan de Hooigracht aangaat, en nu tracht het bestuur met alle prijselijke middelen, de noodige gel den bijeen te krijgen, o.a. door het houden van dezen bazar. Het Comité, dat den bazar organi seerde heeft zich goed van zijn taak gekweten. Het bracht uit alle oorden een schat van voorwerpen bijeen, die zich op een bazar gemakkelijk laten verkoopen, hetzij om hun aantrekke lijkheid of practische bruikbaarheid. Wij kunnen hier niet alles noemen, doch willen een greep doen uit de inzendingen, die niet ongenoemd mo gen blijven. Daar is b.v. de fraaie inzending van de leerlingen der Kweekschool voor bewaarschoolonderwijzeressen, die een smaakvolle collectie bevat. De boekjes, bloc-notes, enz. met hun aar dig geteekende omslagen zullen wel aftrek hebben. Hetzelfde verwachten wij ook ten aanzien van de geestige en fijne teeke ningen waarmede Adéle Coebergh een groot aantal kalenders, boekjes, enz. heeft gemaakt tot kleine kunstvoor werpen, die ieder gaarne in zijn bezit zal willen hebben. En wat vooral gezien moet worden is de inzending van het comité voor de Duitsche kinderen, of liever gezegd van de dankbare Duitsche ouders, die door bemiddeling van. dit comité een zeer fraaie collectie hebben ingezon den die een geheele stand in beslag neemt. Hier treft men de typische Duitsche boodschappenmandjes „Ein- kopfkorbchen" aan naast huisvlijt- voorwerpen uit bet Ertzgebirche en mooi aardewerk uit Silezië. Zeer de moeite waard. Wat er verder te zien is, laat zicK wel zoo ongeveer raden. Men kan op den bazar terecht voor mooie, oor spronkelijke schilderijen en etsen, maar ook voor babykleeding. Voor pasteitjes, vleescb- en viscbconserven, Verkade's koffie, thee, toffee's en gember, maar cok voor handwerken, kunstvoorwerpen, vooral in aarde werk, byouteriën, speelgoed enz. Er is dus voor elk bezoeker of be zoekster wel iets mede te nemen. De stands zijn smaakvol bekleed, en prijken bovendien in een veelkleu rige electrische verlichting, die bij de grocnversiering goed effecteert. Morgenmiddag worden speciaal de kinderen verwacht. Dan zijn er ver schillende attracties, w.o. de poppen kast, die voor ben het genot van het bezoek zal verhoogen. Prof. R. P. Caloar Prof. R; P. Calcar, hoogleeraar in de Gezondheidsleer, bacteriologie en Ge neeskundige Politie aan de Universi teit alhier, is gisteravond plotseling ongesteld geworden en naar het Dia- conessenhuis overgebracht Hij ia. lij dend aan maagbloedingen. Zijn toe stand is uiterst zorgelijk. Later vernamen we, dat zijn toe stand bevredigend is. „Godzoekers". Op initiatief van de Rem. Geref. Genx heeft gisteravond in de Remonstrant- Bche kerk- Ds. A. R. de Jong in eigen vertaling een vertolking gegeven van Rakasofrs drama: Godzoekers, met me dewerking van- Hugo Godron, viool; Licio van 't Erve, viool; Alb. Kummei; orgel en het Soester Mannenkwartet. Er was voor de voordraoht veel be langstelling. De Cacao-cultuur. In het Leidsche Volkshuis hield gister avond de heer G. L. de Haas uit Utrecht op uitnoodiging der afd. Leiden van de vereen, van geheelonthouders onder het Ned. Spoor- en Tramwegpersoneel een lezing over de caoao-cultuur en de chocolade-industrie. De lezing werd verduidelijkt door een aantal lichtbeelden, terwijl de avond verder werd opgeluisterd aoor viool- en pianomuziek van de heeren N. Verhoe ven en G. J. Ammerlaan. Moordaanslag? Gisteravond, even voor zeven uun werd de omgeving van do Korevaar- etraat in opschudding gebracht door het gerucht, dat in een woning aldaar een moordaanslag waa geploegd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1