Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen' f EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in óit Hammer. 7de JAARGANG^ ■WOENSDAG 13 0 CTÖBER 1926 'NUMMER1949" ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2,50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 7 Dc bakens verzet. Als het getij verloopt, verzet men de bakens, zegt het oud-Hollandsche spreekwoord. Een nieuwe tijd vraagt een nieuwe oriëntatie. Vóór den oorlog was de Hollandsche handelspolitiek eenzijdig naar het Oos ten georiënteerd. Doch de oorlog heeft een algeheelen omkeer teweeg ge bracht. In dezelfde mate als Duitsch- land aan invloed ingeboet heeft, is de heteekenis van België, zoowel in poli tiek als in economisch opzicht, toege nomen. De economische herleving in België na den oorlog heeft velen verbaasd, zoo merkt terecht de heer Th. van Lièr in zijn lezenswaardige brochure over de sociaal-economische heteekenis van hèt Nederlandsch-Belgisch Verdrag op. Men had niet gedacht, dat -dit land in zijn uiterlijke economische activiteit zoo spoedig zou herstellen van de won den, door den oorlog geslagen. Maar het Belgische volk is energiek, taai en werkzaam, dat heeft het in dep grooten oorlog opnieuw betoond. Met (dubbelen ijver ging de regiering er toe over1, niet alleen om te herstellen en op te bouwen hetgeen verwoest was maar evenzeer om groote werken uit te voeren aan waterwegen, spoorwe gen e.d. welke door den oorlog waren stopgezet, of voor de .nieuwe economi sche oriënteering vaii het land noodig werden geacht. De Nederlandsche industrie en voor al onze kooplieden en vrachtvaarders, hebben, toen men begon den oorlog ie liquideeren, een proces, dat voorloopig nog niet is afgeloopen, heel goed be grepen, dat België en Frankrijk eenigs zins een equivalent konden scheppen, voor hetgeen men met betrekking tot het goederenverkeer met Duitschland verloor. Men zal goed doen, met. (deze feiten rekening te houden, ook in zijn beoor deeling van het Belgisch Verdrag. De betrekkingen tusschen Noord- en Zuid Nederland zijn 'den laatsten tijd steeds aangegroeid en zoo is het verdrag te beschouwen als een compromis van belangen, dat kan leiden tot ontwik keling van een nog inniger en uitge breider samenwerking. En deze zal zijn in het belang van beide landen. Waarom. Hetgeen wij hierboven plaatsen heeft niet de heteekenis van een vraag. Hoewel het een vraag behandelt. Hoewel er veel te vragen blijft. De zaak is deze. De heer Schokking heeft in de Leid- sche Afdeeling der Ghr. Hist. Unie een rede gehouden, die alom belangstel ling heeft 'getrokken. Men heeft van Links daarin gezien een verder verwilderd zijn van herstel van samengaan der rechtsche groepen, dan in een der maanden sinds Novem ber 1925. De steeds zoo felle hoofdredacteur van het Vaderland bestookt zelfs den heer Schokking op fel persoonlijke wij ze. Hij verwijt hem dat hij zoo onver geeflijk achteloos was, om als partij leider zitting te nemen in een Kabinet terwijl fyij weten kon dat zijn partij langer samengaan niet wenschte. Het zijn niet dezelfde woorden, maar goed gelezen hebben ze tóch die strekking. Het was daarom goed, dat De Stan daard eens een ander licjit liet vallen op die rede. Wij moeten ons als Anti Revolutio nairen niet op sleeptouw laten nemen, noch van een Roodhuyzen, noch van iemand anders die herstel van de vroe gere samenwerking tot eiken prijs wil voorkomen. Er is gemakelijker wat te bederven dan goed te maken. Het komt ons voor dat vooral in «le Chr. Hist. Unie de vragen: welke de heteekenis van den tegenwoordigen politieken toestand is en welke oplos sing de meest gewenschte is, grondige behandeling behoeven. Wie maar eenigsz-ins gevoelt het ge wicht van de beslissing in Nov. 1925. zal dit dadelijk toestemmen. Toen hebben bestaande gevoelighe den het gewonnen van de behoefte aan samenwerking. Maar toch gevoelt ie'der, gevoelt men bok in de Chr. iBist. Unie, dat «r zóó Iets ontbreekt. In dien toestand komt men tot de vraag: Waarom ook eigenlijk. Men komt tot bezinning nadat mert ,een tijdlang zijn gevoel heeft laten spreken. Zoo beschouwd heeft de rede van den heer Schokking groote en schoonc heteekenis. 7* Waarheen. De heer Roodhuyzen wil gaarne dienst doen als voorlichter in de Chr. Hist. Unie. Natuurlijk is voor hem een opnieuw samengaan van de drie voornaamste rechtergroepen het ergste wat komen kan. De heer Colijn, als alle moedige men scben ,is veel te optimistisch. De heer Schokking is veel te goedig, die heeft de geste van zijn partij niet doorvoeld. De Chr. Hist, zitten op de wipplank, zij weten nog niet wat ze zullen doen. Daarom wil hij een spoedig besluit forceeren. Natuurlijk zal- dat zijn om met dien veel te optimistischen Colijn niet meer in zee te gaan. Om aan die Roomschen vooral geen duimbreed meer toe te geven. Daarnaast zal de heer Roodhuyzen en al wat vrijzinnig is, vriendelijkheid- jes aan het tegenwoordig K kb met be wijzen en dan schennen met: het gaat zoo slecht nog niet. Ongetwijfeld gevoelt men ook in de Chr. Hist. Unie dat zóó regeereiv tot groote moeilijkheden en onvastheid leidt. Er moet een hechtere basis zijn. Maar zoo dra dat punt ter sprake komt, moeten moeilijkheden worden besproken. Daarvoor is tijd noodig. De.kwaal moet uitzieken voor men duurzame beterschap verwachten mag Maar er is verwachting. De heer Schokking heeft duidelijk uitgesproken, dat ook hlj^geen reden tot* jubelen heeft in den tegenwoordi gen toestand. 1 In de Chr. Hist. Unie wordt de kwes tie behandeld. Men zit niet'bij de pak ken neer. Al weten wij dan nog niet de uit komst, de richting kan niet onbekend zijn. Daarop hopen we nog nader terug te komen. STADSNIEUWS. Bazar v. d. Centr. Wijkarbeid der Ned. Herv. Gem. Gistermiddag, wera de bazar offi cieel geopend. Ds. Joh. W. Qroot Enzerink, opende als voorzitter van het bazarcomité voor den centralen wijkarbeid de openings- biieenkomst die plaats vond in cle Kleine Stadszaal. Z.Eerw. heette de aanwezigen wel kom speciaal den burgemeester, die als eerè-voorzitter van net comité den bazar zou openen. Eigenlijk, aldus spr., moet een bazar voor Christelijke doeleinden niet noo- dig zijn. Hij 13 er een symptoom van, dat de kring van hen die gedurig be reid zijn te offeren, te klein is, waar- ,om naar andere middelen moeti worden omgezien. De bazar heeft evenwel' ook een groote lichtzijde. Wat is er in den tijd van voorbereiding al een actie ontwik keld1, wat vergaderd, overlegd, gere- feld, gecorrespondeerd en bijeenge- racht. Spr. herdacht in dit verband vooral' het werk van de eminente voorzitster, mevr. Schokking, en niet minder dat van mevr. Spaargaren, die de orga nisatie van tallcoze bazars voor den Chr. arbeid in onze stad tot een goedl einde heeft gebracht. Behalve aan de dames, die bij da samenstelling van de bazar hebben ge holpen, en de velen, die hem door hun; giften hebben verrijkt; bracht spr. dank aan den heer Spruitenburg, die het timmerwerk van de fraaie stands ver zorgde, aan een onbekende, diei dei electrische installatie leverde, cle firma, v. dj, W;ilk en Sierag, die het geheel' smaakvol', stoffeerde, den heer Veer man, die het groote doek boven cle Breestraal' sphilderde,- den heer Kuk- l'er, die dit, regen en wind ten spijt,, ophing, den heer de Leeuw die zorg de voor groen en bloemen, de Leidschei Katoenmaatschappij, die welwillend de mooie draperieën afstond en vooral de fa. v. Nefle, die niet slechts thee en tabak schonk, doch den geheel en op brengst van haar stand wilde bestem men voor den centr. Wijkarbeid. Verder dankte spr. de heeren die een goed strijkje hebben gevormd, dat iederën middag en iederen avond den Foyer met zijn welluidende klanken zaL vullen. Gelukkig'beschikken we over eenige dominees, die op dit giebiedj ook rijk begaafd zijn, en daarvan wil len blijk geven. Zoo zal straks Dr. Rie- mens op de piano mevr. v. Leeuwen, begeleiden, die bij de opening eenig? liedej*én zou zingen. Spr. verzocht hi et na den burgemeester den bazar te ope nen. Nadat-mevr. v. Leeuwen, begeleid door Dr. Riemeni, va:i het pedium eenige schoone liederen had laten lioo- ren, nam burg. de p ij 5 e 1 a a r het woord. Er is gezegd, aldus spr., dat cle bazar wat algemeen wojd Maar kt dit geval zou dit alleen als een klacht kunnen worden opgevat, wanneer het alleen den zuiver geestelijken arbeid gold van één bepaalde richting1. Maar hoewel de Evangelisatie deel uitmaakt van den Wijkarbeid, is hij daarnaast toch ook van maatschappelijke hetee kenis en geniet zoodoende ook de sympathie en den steun van velen die van een andere richting zijn. Ook zijl moeten 111 de gelegenheid worden ge steld hun, gaven te"bestemmen, en daar bij is de bazar een alleszins honora bel middel, het middel bij uitnemend heid. En dan is' er nog een reden voor het'houden van een bezar. Die wordt duidelijk wanneer men let op de actiei ,die er bij ontwikkeld wordt. Hij ver schaft genot aan de vele dames diei liefde voor het doel willen toonen door het vervaardigen van voorwerpen, door er een bazar mede te organiseéren en, ze te verkoopen. Met genoegen heeft spr. de uitnoodi- •ging aanvaard om dézen bazar-teope- nen. Zooals Ds. Gr. Enz. reeds zeide p.m. omdat spr. gaarne den arbeid) van de Ned. Herv. Gem. wil bevor deren, maar ook als burgemeester, orn aat» speciaal op het terrein van dei Ziekenverpleging de Wijkarbeid" zooi goed samenwerkt met den dienst van (de Gemeente, en dezen verlicht. Zoowel dus ter verspreiding van 'dei beginselen, die wij aanhangen, als voor het maatschappelijk welzijn, vaiï vele; ingezetenen, kan deze bazar vruchten afwerpen. Spr. dankte hartelijk allen, die tot samenstelling ervan hadden bij gedragen en opende hem met een wensen voor zij. welslagen. Hierna zong nogmaals mevr. van. Leeuwen enkele liederen, door Dr. Riemens keurig begeleid op het kla vier, waarna. Ds. Groot Enzerink de (aanwezigen, uitnoodigde om den bazar te gaan bezichtigen, terwijl hijdrin gend de collecte aanbeval die onder cle gasten zou worden gehouden voor ide nagelaten betrekkingen der ver dronken Katwijksche Üaringyisschers. Het was gisteravond heel druk op den bazar en ér keersclite een prettige stemming. De leiding berustte hij Mevr. Schok king. Mevr. Spaangarenvan Pijpen, den. heer W) F. E. Kiers en Ds. Groot Enzerink, bijgestaan door helpers, o. w. de suppoost de Jong. Allen waren den heelen avond druk in de weer. De bazar is deze belangstelling over waard. We zullen niet alles opsommen men ga zelf zien. Doch wel willen we een greep doen, en wijzen op de mooie stands van wol en sajet, van luxe- en gebruiksvoorwerpen, van etsen, teeke- ningen, en kunslartikelen, van kinder goed, handwerken en borduursels, iii- gredienten voor de koffietafel enz. Natuurlijk ontbraken ook de gewone attracties niet, terwijl de avond door mooie muziek werd opgeluisterd. Hedenmiddag had onder groote be langstelling der kinderen, die veel ani mo daarvoor toonden, een ballonwed strijd plaats. Stadsevangelisatie der Geref. Kerk. Naar men ons mededeelt, zal op Donderdag 21 October a.s. voor boven genoemde •Evangelisatie in de Hooi- grachtskerk optreden Ds. H. Knoop, Geref. Pred. te Gouda. Ds. Knoop, die sedert kort de Geref. kerk te Gouda dient, is op het' terrein van den Evangelisatiearbeid geen on bekende. De krachtige actie, welke hij in Gouda hiervoor ontwikkelt, heeft hem bij ons Christenvolk bekend ge maakt. Uit zijn rijke ervaring zal hij heel wat mede te deelen hebben. Ds. Knoop koos tot onderwerp: „Ont vangen eischt geven." Verwacht mag worden dat in de Hooigrachtkerk op Donderdag 21 Octo ber a.s. geen plaatsje'onbezet zal zijn. De spreker en de Commissie voor Stadsevangelisatie en haar omvangrij ke arbeid verdienen onze volle belang stelling. Per advertentie zal deze sa menkomst nog nader worden aange kondigd. Indische lezingen. Evenals het vorig, jaar worden ook dit jaar inplaats van een volledige In dische eek aan de Leidsche Uni versiteit drie lezingen gehouden. De eerste is hedenmiddag gehouden in het Groot-Auditorium der Leidsche Uni versiteit door mr. 'dr. W. M. G. Schu mann uit Den Haag, oud-voorzitter van den Indischen Volksraad, die een lezing hield over de practijk van den Indischen Volksraad. De irector magnificus, prof. mr. E. M. Meijers, opende deze lezingen met een kort woord, waarna mr. dr. Schu mann zijn lezing aanving over „D e p r a c t ij k v a n den V o lk s r a a d". Spreker begon me' op te merken, dat in 1918 bij de i 13.rising van den Volksraad, de vcnvachiinge lang met overal even hoog gespannen waren. In ambtelijke krmgenva ral schud de men het hoofd cv 1 cl joaccjsie aan den geest van den fiitl. In het begin der 20ste eeuw werd Indië in Tnmë zuiver automatisch ge regeerd en eerst in 1905 sloeg de de centralisatie daarin de eerste bres, toen het beheer van enkele groote steden aan gemeenteraden werd toevertrouwd! Het duurde echter tot 1916 voordat de volgende stap werd gedaan en Indië in den Volksraad een vertegenwoordr gend lichaam kreeg. Uitvoerig gaat spreker dan in op de vraag wat de re den was om den Volksraad in te stel len en hij komt tot de conclusie dat de grootste verdienste van de nieuwe) instelling is lyM mondeling contact tus- gers der ingezetenen, waardoor de at- sehen Rcgeeriug en vert egenwoord F mesfeer de Indische ingezetene is zoo gauw geneigd om bij voorbaat alles af te keuren wat van noogerhand) wordt ondernomen telkens weer wordt opgehelderd. Naar sprekers meening heeft de Volksraad dan ook meer dan aan de verwachtingen voldaan en zijn ontwik keling van adviseqrend tot medewet gevend lichaam, mogelijk gemaakt bij; de Indische Staatsregeling van 1925, heeft de raad in de korte practijk van] zeven jaren zeer zeker verdiend. Spreker behandelt daarna de samen stelling van den Volksraad, waarbij hij er op wijst, dat de Regeering haar benoemingsrecht steeds op zeer ruim hartige wijze heeft uitgteoefend. Juist de van de regeeringspoütiek het verst Staande partijen, bij de stembus ver* worpen, zijn het geweest, die haar ze tels aan een regeeri'ngsbenoeming dan ken. Een zeer ruim standpunt neemt de regeering ook in ten opzichte van amb tenaren en officieren die lid van den raad zijn. Op de meest onbekrompen wijze maakt de Regeering het hun me* gelijk om het lidmaatschap te ver vullen. Dit lidmaatschap brengt in een land als Indië waar het nog geen be roep is, veel bezwaren met zich door de groote afstanden, die de volks- raadsleden moeten afleggen om een zitting bij te wonen. Uitvoerig schetst spreker daarna den omvangrijken arbeid, dien de Volks raad in de vijf maanden dat hij' jadr- lijks bijeen is, heeft te verrichten, waar door de geheele zitting in het bijzon der die in het voorjaar waarin de be groeting behandeld wordt, leeft in een jachtende atmosfeer, die het werken] bij een tropische hitte nog afmatten der maakt. Daarna behandelt spreker de werk wijze van den Volksraad, die in hoofd' zaken overeenkomt met die van het Nederlandsche parlement en hij maakt daarbij vergelijkingen tusschen den Volksraad en b.v. de Tweede Kamer in Nederland. Vooral is spreker de on derlinge welwillendheid opgevallen. Hij heeft eenige jaren bij de bestu- 'cjeering der Kamerverslagen de onver togenheden opgeteekend waaraan som mige Nederlandsche volksvertegen- gers zich plegen te buiten te gaan. Die lijst beslaat ettelijke folioyellen en geeft een woordenschat, waarmede lang niet ieder vertrouwd is. In de zelfde acht jaar kan de .Volksraad met enkele regels onvertogenheden .vol staan. Een sterk verspreid euvel in den raad noemt spreker het groote aan tal leden dat zich geroepen voelt om het woord te voeren. Het is geen zeld zaamheid, dat hij belangrijke onder- weroen b.v. Binnenlandsch, Bestuur en Onderwijs, die in het bijzonder den lnlandsche leden dierbaar zijn meer dan 60 pet. der aanwezigen den ka theder bestijgt. Hiertegen staat de voor zitter machteloos, want wel de tijd, maar niet het sprekersaantal kan wor den beperkt, daar de partijgróepeeringl en -organiseering nog niet zoover is gevorderd als in Holland. Spreker wijst er voorts op, dat de| beraadslagingen als regel in liet "Ne- iderlandscn worden gehouden. Het Ma- leisch als algemeen» omgangstaal is wel' toegestaan, maar wordt alleen ge bruikt als 'de lnlandsche leden een) demonstratie willen houden. Veel ef fect sorteert dit dan niet omdat dei meeste Europeesche leden de redevoé- ringen dan niet kunnen volgen, even min als de pers, die er zich met ien- kele regels van afmaakt. Wanneer een lid absoluut in het Maleisch wil spre ken, moet "hij; te voren een afschrift van zijn rede aan den stenographischen) dienst overhandigen, daar het Maleaschi blijkbaar technische bezwaren oplevert voor het op Europeesche talen bere kende stenographie-systeem. Vervolgens behandelt spreker de po sitie van de regéeringsgemachtigden jiï den Raad. Gedurende de geheele zit ting verkeeren zij „between the devili and the deap sea". Tusschen Regee- ring en Volksraad. Daar zij allen amb' tenaren zijn aan den G.G. onderge schikt en niet zelfstandige departe mentshoofden zooals de ministers in Nederland, zijn zij' verantwoordelijk voor hun' „faits et gestes" aan de Ke- geerin'g en niet aan. den Volksraad) tegenover wien zij echter wel het re geer ingsbesluit moeten verdedigen. Nadat spreker nog heeft gememo- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22*/» cent; Ingezonden Mededeelingen, dobbel t&rieL Bi) contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage* lijks geplaatst ad 40 cent Binnenland. Dreigende mijnstaking in Limburg. Ongerustheid over de Katwijk 103. Buitenland. Het Britsche Laboiircongres neemt met groote meerderheid een motie voor nationalisatie van de mijnen aan. De uitslag der Gemeenteraadsver kiezingen in de voornaamste Belgische steden. Een deputatie der veiligheidsman nen bij den Britschen Minister vanj Arbeid. reerd hoe spoedig de verhouding tus schen Regeering en Volksraad in het spoor is gekomen, waajrlangs vrucht bare samenwerking alleen mogelijk is, wijst hij tenslotte op de uitstekende) onderlinge verhouding in den raad, waarvan de leden zoozeer verschillen, in ontwikkeling, maatschappelijke pc* sitie, godsdienst, landaard, en, wat zooi zeer vooral in lnlandsche oogen weegt: geboorte. Kipling's oppervlakkig woord: Oost is Oost en West is West en zij, zullen) idkander nimmer ontmoeten", is niet waar en is nimmer waarheid geweest. Ih den Volksraad zijn zij samenge bracht, zij hebben van den beginne af niet naast elkaar maar met elkaar ge leefd, elkander gewaardeerd en ver trouwd. De uiteindelijke ontwikkeling van den Volksraad, aldus eindigt spr. kan niet anders zijn dan een In disch parlement; welk tijdsverloop dat in beslag zal nemen kan geen sterve ling bevroeden. Mogjb Nederland al tijd over de mannen besehikk-eh, diel deze -evolutie in al ruimere banen, we ten Me leiden en Indië over de man nen, die het Moederland heit daartoe nooidigq vertrouwen weten in te boe- sqmen. Nienwere onderzoekingen over continue groepen. Prof. Dr. J. A. ScliouDen,*lioogleeraar der Technische Hoogeschool te Delft, toegelaten als privaatdocent aan de Universiteit alhier, om onder.wijs te geyen in de wiskunde, heeft vanmid dag zijn colleges geopend met het hou den van een openbare les over: „Nieu were onderzoekingen over continue 'groepen". De moderne theorie der eindige con tinue groepen vindt, aldus spr. haar oorsprong in de dissertatie van Cartan van het jaar 1895. De klassificeering aller groepen naar hun infinitesimale samensteling was reeds floor Lie terug gevoerd tot een algebraisch probleem, het probleem der klassificeering van de grootheden van den derden graad. Vindjen wij de oplossing van het over eenkomstige probleem voor groothe den van dén tweeden graad in de theo rie der elementaire deelers vaii Weier- strasz, voor den graad drie Is, ook thans nog, de algeineeno .oplossing niet gevonden. Aan Cartan gelukte het, voortbouwende op resultaten van Killing, althans de volledige klassifi- catie te geven der zoogenaamde ha!f- eenvoudige groepen. Deze groepen la ten zich indeelen in vier groote klas sen behalve vijf singuliere groepen, die geheel los daarbuiten vallen en een zeer eigenaardige plaats innemen. Eén maal deze klassificatie hekend, komt een tweede vraag aan de orde, name lijk hoe men een wat zijn infinitesi male samenstelling betreft bekende groep kan reaiseeren, b.v. als groep v. lineaire transformaties. Dit kan niet slechts op een enkele manier, doch in het algemeen op oneindig vele wijzen. Cartan gaf ook aan hoe de realiseering in het .kleinste aantal variabelen er uitziet en daarbij bleek dan dat de vier klassen correspondeeren met de reeds aan Lie als bijzonder opgevallen-types van transformaties* de algemeene li-; neaire transformaties de draaingen en spiegelingen in even en in oneven af metingen en de zoogenaamde complex groep. Onmiddellijk doet zich nu de vraag voor hoe men uit deze ladgste realiseering van een groep de andere realiseeringen kan afleiden. De?e vraag, waartoe ook weer door Cartan belangrijke bijdragen werden gele verd, bleek, eni hier begint het werk van Weyl, in verband te staan met een geheel ander probleem. Een grootheid van den n-den graad kan op een bij de lineaire homogene groep invariante wijze gesplitst worden in 'bestanddee- len, de geen verdere splitsing toelaten. Nu kan iedere grootheid van den n-den graad geschreven worden al3 som van producten van grootheden van den eersten graad. Past men dus op de kentallen van deze laatste de transfor «naties van een lineaire homocpne

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1