NIEUWE LEIDSCHE COURANT VAN VRIJDAG 8 OCTOBER 1920
RECLAME
DAG-AGENDA.
1215 October, Foyer der Stadsge
hoorzaal. Centr. Bazaar voor Wijkar-
beid.
Zaterdag 9 October, 's midd. drie uur
SportteiTein Zoeterw.singe), Open
lucht-uitvoering van de Chr. Gymn.
Vereen. „D. O. S."
Donderdag 14 October, 's av. kwart
over acht. Stadsgehoorzaal, Utreriitsch
Stedelijk Orkest.
Oegstgeest. Apotheek „De Vijzel"
Kempenaerstraat 4, des nachts en des
Overneming van wegen door
het Rijk.
Over de beginselen volgens welke
overneming van wegen door het Rijk
zal geschieden, is nog geen beslissing
genomen. De regeering kan echter nu
reeds verklaren, dat de overneming
van wegen, welke geleidelijk zal plaats
hebben, over het algemeen op gelijken
grondslag zal behooren te geschieden.
Het opgemaakte ontwerp-Rijkswe-
genplan is nog niet voor openbaarma
king geschikt, omdat nog eenige auto
riteiten daarover moeten worden ge
hoord, en mogelijk nog veranderingen
zullen worden aangebracht. Het ont
werp is echter als geheim stuk door
de regeering ten behoeve van de leden
der Kajmer overgelegd.
Dat het aandeel, het\Velk aan de pro
vincie uit de opbrengst der Wegenbe
lasting en Rijwielbelasting zal worden
toegewezen, te gering zou zijn, kan de
regeering geenszins toegeven.
Zoowel het denkbeeld om de Perso-
neele Belasting samen te doen smel
ten met de Wegenbelasting, als dat,
om de Wegenbelasting in de Wet op
de Personeele Bel^ting in te schake
len, moet onuitvoerbaar worden ge
acht.
Instelling van een specialen Wegen-
raad of een permanente Wegeneom-
commissie verdient, naar de meening
der regeering, geen aanbeveling. Het
denkbeeld van de invoering eener ver
eenvoudgde procedure, voor de ver
betering van, wegen benoodigd, komt
den minister van Waterstaat aanhan
kelijk wel ^aannemelijk voor.
Wetsontwerp inzake openbare wegen
Hij zpu het intussclien op prijs stel
len, zito. standpunt in dezen eerst de
finitief te bepalen bij een wetsontwerp
inzake openbare wegen, waarvan een
spoedige indiening in het voornemen
ligt. Voor dit onderwerp, dat vrijwel
göreed is, heeft als grondslag gediend
bet wetsvoorstel opgemaakt door de
Staatscommissie voor de Waterstaats
wetgeving.
Bij de artikelen merkt de regeering
nog op, dat als houder van een motor
rijtuig is te beschouwen hij, die feite
lijk en niet geheel voorbijgaand de be
schikking heeft over een motorrijtuig.
Iemand, dïe zich bij een huurovereen
komst gedurende eenige maanden de
beschikking over een motorrijtuig v^'*-
zekert, moet dus gedurende den huur-
tijd als houder van het rijtuig worden
aangemerkt.
Het gevoerde overleg heeft de regee
ring aanleiding gegeven, alsnog eenige
wijzigingen in het wetsontwerp aan te
brengen, welke zij nopgenomen in een
bij het verslag gevoegde tweede nota
van wijziging.
De Boaz-baqk te Utrecht.
Uit een vraag, die ons werd gesteld
naai' aanleiding van het gisteren ver
melde tekort bij de plaatselijke Boaz-
Bank te Utrecht, kregen wij den in
druk, dat men nog niet algemeen in
ziet. dat dit feit van uitsluitend plaat
selijke beteekenis is.
Na herhaalde informaties moeten
we er echter den vollen nadruk op
leggen, dat dit wel het geval is en
dat uit het Utrec'htsche feit niets mag
-worden afgeleid ten aanzien van de
geste der overige plaatselijke banken,
terwijl bovendien de zekerheidsstel
ling. plaatselijk en landelijk, van dien
aard is, dat ieder bewijs van onge
rustheid als absoluut misplaatst moet
worden beschouwd.
Postchèque- en girodienst.
Voor de rekeninghouders die veel
vuldig een groot aantal postcheques
gelijktijdig hebben af te geven (ten
minste 25 stuks) kan een regeling wor
den getroffen waardoor de administra
tieve bemoeiingen worden vereenvou
digd.
Inlichtingen ter zake kunnen bij het
bestuur van den postchèque- en giro
dienst worden ingewonnen.
Inpoldering der Lauwerszee.
Ten raadhuize van de gemeente
Dantumadeel te Murmerwoude is op
initiatief van 't Comité voor Werkver
ruiming een vergadering gehouden,
waarin aan de orde gesteld werd ge
deeltelijke inpoldering van de Lau-
werszee In dat comité hebben zitting
vertegenwoordigers van tien Prov.
Frieschen Bond van ..Patrimonium
het Prov. Comité van den Chr. Boeren
len Tuindersbond; den Chr. Landarbei
dersbohd; den Ned. Boni van Chr. Fa-
brieks- en Transportarbeiders en 't Co
mité van Chr. Besturenbonden in Fries
land.
Van de vergadering maakten deel-
uit afgevaardigden der gemeentebe
sturen van Achtkarspelen, Kollumer-
ltnd c.a., Tietjerksteradeel, Westdon-
geradeel, Oostdongeradeel; de rijks-in
specteur voor de werkverschaffing, dc
heer Falkena, en de Tweede Kamerle
den: de heetren J. Bakker en H. Leen-
stra.
Uit deze vergadering is aangewezen
een commissie van actie, bestaande uit
,de **u3jemeesters dei' respectieve ge
meenten, en de heeren H. A. Verra, lid
van de Prov. Staten en G. Feitsma.
Men acht het verkieselijk de inpo1 le
ring niet verder uit te strékken dan
tusschen de Dokkumer Nieuwe Zijlen
en Zoutkamp, waar 1200 II.A. van
de beste kleigronden te winnen zouden
zijn.
Een grooter plan rekent met een af
sluiting ZoutkampEnumazijl. De op
pervlakte zou verdubbelen, maar de
kosten zouden veel hooger zijn, wegens
belangrijke groote waterstaatswerken
die dan uitgevoerd zouden moeten
worden.
De Glindhcist.
Men schrijft ons:
Wanneer het zóó moriit doorgaan
als het nu gaat met de giften en col
lecten voor deze stichting, komen we
aan het geraamde bedrag, en gaan er
.zelfs boven. In het midden van liet jaar
stonden de giften ongeveer stop, maar
ze beginnen nu weer te vloeien: twee
van f 100, één van f 500, -.-n vele kleine
re van f 10, f 25 en minder.. De maand
October zette goed in met die gift van
f 500 uit Rotterdam, met nog een toe
zegging voor de toekomst. En ook kwa
men mooie collecten van kerken bin
nen.
Maar zoo moet het ook gaan. We
moeten zelfs nog veel meer vooruit, in-
dien-de Glindhorst zal blijven bestaan
en tot nieuwen bloei komen.
Wat zou het heerlijk zijn wanneer al
le kerken die nog niets deden, nu ein
delijk ook eens een collete of gift zon
den; en alle vermogende Christenen
ons ook eens verblijdden met een offer.
Het girono. van den Penningmeester
Ds. Hagon te Delft, is 35505.
Het stelsel der locals krachten.
De commssie van overleg P. T. T.
heeft aan den directeur-generaal me
degedeeld, dat het ingevoerde stelsel
van locale krachten door haar onvoor
waardelijk wordt afgekeurd. De opge
dane ervaringen bleken zeer teleurstel
lend te zijn. Als het dienstbelang inder
daad eischt, dat soms locale krachten
gedurende eenige uren per dag in den
dienst te werk gesteld moeten worden,
dan moeten deze h.i. steeds op schrifte
lijke arbeidsovereenk. in dienst geno
men worden. In het belang van den
dienst moeten voorts alleen zij als
hulpkracht te werk gesteld worden, die
voldoen aan de ontwikkelipgseischen
geldig voor de aanneming van het vas
te kantoorpersoneel.
Woonbehoefte land van Maas en Waal
Het antwoord van den minister van
financiën ten vervolge op de beant
woording van vragen van het Twééde
Kamerlid van Voorst tot Voorst om
trent de vorderingen bij den wederop
bouw van vernielde gebouwen in Maas
en Waal, de regeling van door den wa
tersnood aangerichte scHade en de
uitbetaling van de vergoeding, luidt
als volgt:
De ondergeteekenöo kan in antwoord
op de gestelde vragen mededeelen, dat
de met betrekking tot het land van
Maas en Waal getroffen maatregelen
redelijken waarborg geven, dat de be
volking, wat haar huisvesting, de stal
ling van het vee en de berging van den
oogst, betreft, den winter niet metzorg
behoeft tegemoet te zien. Dat bij de
taxatie van de schade en bij de uitbe
taling van de schadevergoeding de
billijkheid niet naar behooren zou in
acht genomen <>n niet de noodige voort
varendheid zou zijn betracht, is den
ondergeteekende allerminst gebleken.
KERK EN SCHOOL.
Inaugurale oratie Prof. Dr. J.
Waterink.
Hedenmiddag heeft Frof. Dr. J. Wa
terink liet hoogleeraarsambt aan de
yrije Universiteit aanvaard met het uit
ran omstreeks 6000 Wafel-
t, vierkant model 12 ct.,
rpig 13 ct.
tanddoek 70/110 36 ct.
gebleekt 42 ct.
sch bont Kinderschorten
85 65 li1/* ct-
our Kinderschorten
1,00 80 65 ct.
n,s Kinder Mouwschorten
1,25 1,00
spreken van een rede over: „Berekening
of constructie".
Van meer dan één zijde werd gepoogd
aldus spr.,- het karakter van de weten
schappelijke paedagogiek van de laatste
vijftien jaren te bepalen. Maar de uit
gestrektheid van het terrein, en boven
al de vvaardeering van de onderscheiden
verschijnselen, die zoo sterk uiteengaat
tv as oorzaak, dat van een eenheid in de
typeering van de huidige paedagogische
istroomïngen allerminst kan worden ge
sproken. Wat in de nieuwe opvoedkun
dige richtingen bovenal ons treft is ter
eener zijde, de haast en gejaagdheid,
waarmee onderscheiden meihodes elkan
der volgen, en ter anderer zijde de in
nerlijke tweespalt en de ernstige ver
deeldheid, waaronder de paedagogiek
van onzen tijd zucht. Op onderscheiden
wijze werd gepoogd het karakter en de
lOGrzaken van de onzekerheid en de on-
eenigheid op paedngogisch erf te bepa
len. Daarbij moet het sterk treffen, dat
de tegenstelling, die op het wijsgeerig
erf steeds heerschte, ook een góed deel
van de contrasten op paedagogisch erf
voor haar rekening heeft. Ter eener
zijde toch hebben we in de paedagogiek
te doen met berekenbare grootheden.
:De aanleg van het kind en de mogelijk
heden bij opvoeding en onderwijs kun
nen empirisch en experimenteel worden
nagespeurd. Maar ter andere zijde wordt
het opvoedingsdoel en het opvoedings
ideaal beheerscht door beginselen en
ideeën. Er valt bij de opvoeding te
rekenen, maar van de andere zijde moet
er systeem worden geconstrueerd.
Deze tegenstelling nu tusschen be
rekening en constructie beheerscht het
veld van de wetenschappelijke paeda
gogiek in onzen tijd.
Als onderwerp voor zijn oratie koos
spr. deswege: „Berekening of construe
tie".
Sinds Baco van Verulam is er een on-
mekeer gekomen in de wetenschappe
lijke methode, die ook de paedagogiek
allengs ging beheerschen. Het natura
lisme maakte van de paedagogiek enkel
'het vak van de bereke ning. Ook
bij de naturalistische stroomingen is ei
•onderscheid. De biologische, de psycho-
logistische en de sociologische school
gaan weer uiteen. Maar intusschen ko
men toch al deze richtingen met de
theorie, dat zij de paedagogiek als een
wetenschappelijk geheel kunnen ontwer-
'pen enkel op grond van de berekening,
in zijn bizarren vorm heeft dit natura
lisme afgedaan, en het optreden van
velen der naturalisten kan nu nog
slechts een fiasco worden genoemd. Ook
al zal blpken, dat de invloed van dit
naturalisme nog veel grooter is dan
zqn wetenschappelijke kwaliteit doen
verwachten.
Op een geheel ander standpunt, het
standpunt van diet uiterste, staan zij,
die vanuit de idee heel de opvoedkunde
meenen te kunnen cons trueeren.
Als voorbeeld noemt Spr. hier Paul Na
torp, wiens'siys teem in'onzen tijd wel
het beste voorbeeld is voor een paeda
gogiek, die een zuivere constructie kan
worden genoemd. Natorp vindt in zjjn
„Sozialpaedagogiek", die geheel vanuit
Natorp s logische idee is geconstrueerd,
het systeem, dat zonder hulp van de
onderzoekingen omtrent de practische
f elevens, die ons volgens hem nimmer
e idee leeren kennen, opgesteld, toch
allerlei gegevens voor de practijk ons
brengen kan. Nu moet wel ieder, die
bepaalde gegevens voor een wetenschap
verwaarloost, straks zjjn eigen weten
schappelijk bouwwerk scheef zien zak
ken. Geen" enkele wetenschap kan be
paalde gegevens ongestraft veronacht
zamen. f
Het is dan ook geen wonder, dat er
pogingen werden gedaan, de tegenstel
ling tusschen berekening en construc
tie, die telkens weer terugkeert, te over
winnen. Een drietal pogingen treden
daarbij op den voorgrond. In de eerste
plaats komt dan de „Lebens pada -
gogik" die, in aansluiting aan „die
Fhilosopnie des Lebens" zoowel tegen
de mechaniseeriog van net leven door
de berekening, als tegen den ban van
Speciaal Corset met elast. band
voor zware figuren 4,00 2,87
Tricot Bustehouders
1,15 90 J5 ct.
Pompadour Dames Revornfschorten
1,10 85 72V, ct.
Dames Huishoudschorten
3,25 2,75 2,25
Bijzondere aanbieding Lingerie-
Katoen, per coupon van 10 El
2,70
hoogere machten over het leven, bij
de ideologische constructies, partij kiest
Maar hoezeer mannen als Wynekenook
invloed oefenen in onzen tijd, toch kan,
gelijk Spr.» aantoont, bij een nader on
derzoek niets anders worden gevonden,
dan dat ook bij deze richting toch de
paedagogiek door berekeninguit het
gegeven leven wordt afgeleid. In de
tweede plaats werd de poging om de
eenheid (te vinden, ondernomen door
de mannen, die in de ge meen-
schap het nieuwe uitgangspunt meen
den te kunnen vinden. Inzonderheid De
wey kan als een voorbeeld worden ge
noemd. Zijn stelsel, ofschoon genoemd
met dezpliden naam als dat van Natorp,
maar wetenschappelijk gezien, daarvan
geheel afwijkend, scnijnt op het eerste
gezicht een constructie, maar bij nader
onderzoek is duidelijk, dat we ook hier
te doen hebben met een opvoedkunde,
die enkel door berekening uit het leven
de wetenschappelijke paedagogische ge
gevens afleiden wil.
Wordt alzoo een overwinning van de
'tegenstelling „berekening-constructie"
bij de besproken groepen niet gevonden,
opzettelijk werd de» bedoelde tegenstel
ling behandeld door Thecdor Litt. die
dan, evenals Jonas Cohn zulks reeds deed
poogde §en hooger gedachteveld- te vin
den, van waaruit de tegenstellingen wor
den opgelost, en de tweeheid als eenheid
kan worden omschreven. Hij wijst dan
op hetgeen Simmel noemde, „die Trans-
zendenz des Lebens". Er is een grijpen
van het menschelijk leven naar een iets,
dat zelf geen leven is, een soort tegen-
leven, dat echter met dit leven samen
komt en er verbindingen mee aangaat.
Mede onder den invloed van Ilusserl,
en Scheler, werkt Litt de door Dilthey
en Simmel vroeger geponeerde ideeën
verder uit. Zocht nu Jonas Cohn
'de oplossing in de spanning tusschen
mensch in dezen cultuurvorm en toe
komstige cultuur, Litt zoekt de een
heid in de spanning tusschen het subject
en zrjn verhouding tot het object, welks
verhouding het subject steeds beleeft
als een harde en ontoegeeflijke eisch.'
In het ander® dan het ik, in de cultuur
goederen alle ligt de idee, en er is een
stage wisselende spanning tusschen die
twee; en uit deze spanning wordt door
ontspanning, bevruchting en baring het
nieuwe als vanzelf geboren. Zoo is de
spanning tusschen het psychisch gege
ven en de 'logische idee opgeheven.
Hoezeer hier ook een overwinning van
de moeilijkheid schijnt te zijn, in waar
heid is zulks toch niet het geval. Immers
voor de wetenschappelijke uiteenzetting
der verhoudingen moge het systeem van
Litt sluiten, zoodra een paedagogiek
moet worden opgesteld, zal blijken, dat
bij dit systeem de spanning tusschen
praktijk én theorie zoo groot is, dat de
zilverdraden op het schakelbord zijn
do or gesmolten. Want immers van de
idee is niets anders bekend, dan wat in
de cultuurgoederen is" gerealiseerd. Dus
zal hij, die een paedagogiek opstelt,
toch weer zich tot hetgeen van de idee
is gerealiseerd moeten wenden, om zijn
fegevens te vinden. Dus hebben we
ier twee systemen. Een, dat van de
constructie bij het wijsgeerig benaderen
van de vragen, en een, dat van de be
rekening, zoodra men aan de eigenlijke
paedagogiek toe is.
Het verbaast niet, dat men de oplos
sing van de mogelijkheden nog niet
vond. Het autonome denken zal steeds
bljjven schommelen tusschen de ttyee
klippen, waarop zoo menig systeem
reeds schipbreuk leed. Oplossing van de
Schijnbare tegenstelling is er alleen bü
het theïsme, dat in het „uit God, door
God en tot God" zijn uitgangspunt neemt
Hier is de causaliteit en de teleologie
tot een hoogere eenheid samengevoegd
In de psychische gegevens, in net be
rekenbare toch,-is ook de idee Gods. En
die wetten, die krachtens causaal ver
band werken, zijn er tenslotte zoowel
tom ons omtrent het wezen van het leven
kennis te geven, bü hooger licht, als
ook om straks het groote einddoel te
De Christelijke paedagogie.lc
heeft dus tot taak, om zoowel te bere
kenen als te construeeren, maar dan zo»,
dat het berekenbare organisch in het
oonstructie-geheel kan en moet werden
ingevoegd.
Voor de practijk van het onderwijs
zijn deze dingen van groot gewicht. Gaat
het bij de tegenstelling om de school
van de opvoeding en de psychische
krachten, om paedagogisch formalisme,
of de school van den leerinhoud, di
dactisch materialisme, bij ons stand
punt behoeft er van een óf-óf niet te
worden gesproken. Organisch grijpt de
juiste leej-stof naar de vorming van den
geest en de persoonlijkheid. De idee
ods, die in de dingen is, correspon
deert ook met de vormen, die er in
den mensch aanwezig zijn, en die vor
men vragen juist om den inhoud, die
zelve de idee in zich heeft. Ook tusschen
individualisme en socialisme gaat cie
Christelijke paedagogiek en daarmee de
Christelijke schoolpractijk een eigen
weg.
tSlecl^s bij het heteronome denken
kan es" van een paedagogiek, die een
eenheid is, etyrake zijn.' En daar ook
slechts kan er komen een werkelijke
Christelijke paedagogiek, die, naar ha
ren aard, ook een nationaal karakter
draagt.
Zoo heeft de Christelijke paedagogië:
iets te bieden'aan onzen tijd, die, in
haar schreienden nood van verdeeld
heid, om vastheid van' lijn onbewust
roept.
Vervolgens werden toegesproken de
H.H. Directeuren, Curatoren, en Hoog-
leeraren der V. U., de Commissie van
Uitvoering va,n Gereformeerd School
verband,1 en de Studenten aan de V. U.
BUITENLAND.
HET BRITSCHE MÏJNCONFLICT.
Het congres van gedelegeerden.
lOp de bijéénkomst der gedelegeerd
den bleek gisteren te Londen, dat in
de districten waren uitgebracht 73700ÜI
stemmen tegen en slechts 42000 stem
men voor de aanneming van de voor
etellen der regeering. Van de bijna.
200.000 man, die weer aan het wèrki
zijn gegaan, heeft slechts een zeer klein'
gedeelte zijn stem kunnen uitbrengen.
De gedelegeerden verwierpen na de be
kendmaking van dit resultaat, 'de re-
geeringsvoorstellen met algemeens
stemmen.
Na eenige ondergeschikte punten
van huishoüdelijkenaard kwam het
voorstel van Zuid-Wales aan de orde
om de veiligheidsmannen uit de mij
nen te roepen en een embargo' op alle!
'buitenlandscho steenkool te leggen.
Het. voorstel wérd nog met twee pun
ten uitgebreid, n.l. de bijeenroeping
van een speciale bijeenkomst van het
vakvereenigingscongres en de uitzen
ding van sprekers naar de „zwarte
streken" die, waar het werk vour
een. goed deel hervat is om daar
de delvers opnieuw te bewerken. Om
over deze voorstellen groepsgewijze ie
kunnen beraadslagen, werd het con
gres te half vier een goed half uur
geschorst; na de heropening werd over
net uitgebreide voorstel-Zuid-Wales ge
stemd, met het gevolg, dat dit even
eens aangenomen werd met 549.000
tegen 194.000 stemmen.
Het congres ging daarna tot van
ochtend uiteen.
KET CONGRES DER ENGEL3CHE
CONSERVATIEVEN.
Motie ter bescherming van den
individueelen arbeider.
Voor de eerste maal werd het jaar-
lijksch congres dei' comservatiejyfai par
tij, hetwelk gisteren te Scarborough
geopend werd, voorgezeten dpiop een
vrouw, mevfouw Caroline Bridgeman,
de echtgenoot© van den eersten lord
van de admiraliteit.
Een van de eerste onderwerpen, idiei
in behandeling kwamen, was1 het voor
stel' tot wijziging van dei weit op de
vakvereienigingen. In de motie, die met
algemeène stemmen werd aangeno
men, wordt er bij de regaeringi op
aangedrongen
elke staking, waartoe besloftenj zou
worden zonder geheime stemming, on
wettig te verklaren;
ide veiligheid van den indiydiueeleni
arbeider tegen kwellingen en intimi
daties vanwege zijn politieke meerlin
gen te verzekeren;
het posten in massa en het posten
voor ae particuliere woningen onwet
tig itie verklaren;
verplichtend te stellen, dat de na
tionale afrekeningen van de vakver-
leenigingien gecontroleerd worden door
gediplomeerde accountants.
Een toespraak van Baldwin.
"Baldwin heeft op het congres te Scar
borough gezegd, dat de toetreding van
Duitschland tot den Volkenbond en da
ratificatie van het verdrag van Locar-
no de bezegeling zijn van den triomf
van de JBritsche diplomatie en de be
kroning van het groote werk van den
Britse-ben minister van buitenlandscha
zaken. Er zijn regelingen getroffen
voor de betaling der oorlogsschulden
van Italië en Frankrijk op condities,
die rechtvaardig gjeacht moeten wor
den.
Baldwin maakte een toespeling op
het plan der regeering om de wet op
d!e vakvereenigingan aan ©en nieuw
onderzoek te onderwerpen. De moei
lijkheid is een oplossing te vinden vooi
de kwestie van de collectieve en de in-
Idividueele rechten der arbeiders.
DE OVEREENKOMST VAN
PRUISSEN MET DF. HOHEN-
ZOLLERN.
Denkt Wilhelm aan terugkeer naar
Duitschland?
Officieel wordt uit Berlijn bevestigd,
dat het nieuwe compromis-ontwerp
met het huis Hoheazóitoi. door
