Geschiedenis der muziek
COURANT VAN WOENSDAG 6 OCTOBER 1926
Ik wil op eu van deze plaats een ern
stig waarschuwend woord zeggen tegen
drankmisbruik en wat daaruit voort kan
vloeien. Ik vertrouw, dat allen uit dit
geval geleerd zullen hebben, en zooiets
nimmer meer zal plaats hebben.
Nogmaals betuig ik u, Familie, onze
oprechte deelneming, en verzoek allen
de overledene in hunne gebeden te her
denken, opdat ons aller God hem ge
nadig moge zijn.
Hrj ruste in vrede.
De heer Padding wenseht na de ern
stige woorden van Ds. Hofstede en den
loco-burg. nog een ernstig woord van
waarschuwing te laten hoeren.
Hü herinnerde aan de woorden van
den burgemeester op de laatstgehouden
vergadering der Oranjevereeniging, n.L
dat net mogeljjk dit jaar voor net laatst
kermis zou zijn, dat men er dus nog
maar eens van profiteeren moest, Doch
onze burgemeester zal niet hebben kun
nen vermoeden, dat deze kermis zoo'n
ontzettend gevolg zou hebben
Op de kermis heeft, evenals vorige
jaren, een der orgels telkens toege
roepen:
„Wat is het leven,
Een stap naar 't graf'.
Wellicht heeft het slachtoffer er zelf
aan medegewerkt, dat wij dit dikwijls
hoorden, doch hij zal niet hebben ver
moed, dat deze stap door hem zoo spoe
dig zou worden gedaan.
Wie onzer heeft deze ernstige roep
stem ter harte genomen?
Wij staan hier j-ondom de groeve van
een slachtoffer ran het drankgebruik
en -misbruik., doch wie zal peilen alle
geestelijke en zedelijke ellende, welké
üe kroeg ons brengt?
Een dichter heeft' eens gezegd:
„Het opschrilt, dat boven de kroe
gen moest staan is: Schooi voor de ar
moe, den moordenaar, den dief; dat
moest een ieder duidelijk kunnen lezen.
Menigeen bad dan zijn vrjjheid liet
Hebt haar lief. gij jongelingen, man-
pen, .want achter 'üie vensters daar
schuilt het verraad. Helpt allen mee den
drank te verba,nnen, want in de kroeg
maakt men slaven van het kwaad".
Wie ook bij deze laatste kermis heeft
gadegeslagen, dat zooveel jongens en
meisjes van 15, 16 en 17 jaar van het
eene café naar het andere liepen, is
met schrik vervuld voor de gevolgen
dezer uitspattingen, voor de geestelijke
en zedelijke verwildering.
Gods VV oord leert .ons, dat de zonden
van ons volk onze^zonden zijn, en dat
wp niet vrijuit gaan. tenzij Jat wij er
den strijd tegen aanbinden.
Ernstig wek ik u op, mede te werken
dat zulke schandelijke herinneringen als
dit graf,voor onze gemeente is. voort
aan niet meer voorkomen. Wacht u voor
den eersten borrel, die de eerste stap
is op den weg naar het verderf.
Daarna richt spr. zi^f tot de familie
met woorden van deelneming en troost,
doch waar menschelijke truost zoo wei
nig vermag, wijst hij op Hem, Die al
leen troosten kan, Die ook hen kracht
kan geven om stil te zpn in Hem,
jJat deze troost rijkelijic uiv deel moge
zijn of worden en dat dit sterven voor
ons allen nog een roepstem moge zijn
ten leven.
Een zwager van den overledene be
dankte daarna allen voor de betoonde
deelneming en eer, den overledene en'
hen bewezen.
In de St. Jozefskerk heeft Zondag
morgen de Wel Eerw. heer Pastoor
.Quant ïn een aangrijpende predicatie
ernstig zijn verontwaardiging en smart
over het in zijn parochie voorgevallene
uitgesproken, er aan herinnerende, dat
hij reeds jaren tegen de kermis heefi
gewaarschuwd, welke zeker nu, na het
vallen van een slachtoffer, verdwijnen
zal.
Hij verwachtte zijn parochianen des
namiddags van half drie tot drie uur
in de kerk om boete te doen over het
voorgevallene en om den overledene
in de gebeden te herdenken.
Het ernstig luiden der doodsklok zou
hen hëertoe oproepen.
NIEUWE LEIDSCHË
Zeer velen hebben aan die roepstem
gehoor gegeven.
KATWIJK.
De Katwijksche burgerwacht hield
gisteren een ledenvergadering, welko
tamelijk goed was bezocht. De burge
meester leidde als voorzitter de ver
gadering.
Na opening der vergadering las de
secretaris de notulen, waarop geea aan
merkingen waren.
Vervolgens bracht de penningmeester
de heer J. Baalbergen, financieel ver
slag uit, waaruit' bleek, dat dank - zij
de reeds dit voorjaar 'ingevoerde be
zuinigingen, er op heden een klein batig
saldo is. Gehöopt wordt op het1 einde
van het boekjaar' zonder nadeelig sal
do te kunnen sluiten.
Vervolgens had de bestuursverkie
zing plaats.
Het geheele bestuur trad af en was
herkiesbaar.
Na stemmingen werden gekozen de
heeren J. Baalbergen, C. v. Leeuwen, en
Jac. Meijer, gekozen de heeren E. Sclio
neveld, P. Slingerland en P. O. Bloot
Da heer Jac. Gesink deelde mede, niet
meer in aanmerking te willen komen.
Na rondvraag, waarbij het aankoopen
van een buks, voor de .te houden win-
teroefeningen ter sprake kwam, welke
aangelegenheid in handen gegeven werd
van het bestuur, sloot de burgeiiieester
met dank voor de opkomst en belang
stelling, deze vergadering.
In de gehouden bestuursvergade
ring der Burgerwacht werden de func
ties verdeeld als volgt: Burgemeester
J. H. de Waal-Malefpt, voorzitter, J.
Baalbergen, penningmeester, Jac. Mejj
er, sec-retaris, C. 'v. Leeuwen, E. Soho-
uèveld, P. Slingerland en P. C. Bloot,
bestuursleden. Commandant de heer J.
Meijer. Magazijnmeester is de "heer Ruw
hot te Katwijk aan Zee.
Het magazijn is gevestigd te Katwijk
aan Zee.
KATWIJK A AH DEN HUN.
Gisteren, tegen den avond,
had hier een trambotsing plaats, die vrij
ernstige gevolgen had kunnen hebben,
doch gelukkig' met materieele schade
afliep, hoewel de schade vrij aanzien
lijk zijn zal.
Vanaf de richting Noordwijksche weg
kwam de voerman van den heer H. de
Haan te Rijnsburg met twee achter el
kaar gebonden wagens, beladen met
pakken turfmolm, .bestemd voor bloem-
bollendek.
De wagens waren in het zeer nauwe
gedeelte der Voorstraat, dat ligt tus
schen Vooreinde en Achterweg, bekend
om haar gevaarlijkheid, dat het voor het
tegenwoordig verkeer te smal is.
De electrische tram kwam uit de rich
ting station Katwijk aan den Rijn, en
hoewel de voerman 'Waarschuwde en
ook niet tijdig genoeg uit dit nauwe ge
deelte weg kon zijn, remde de wagen
bestuurder laug niet tijdig genoeg en
was een botsing onvermijdelijk.
De voorste wagen met pakken turf
molm kreeg de eerctvd ,w. Een jongentje
van 5 jaar viel van het krat at „tusschen
tram en paarden. Het liep best af. De
wagen werd in de winkelramen van den
heer J. Vooys geduwd, waarvan onge
veer niets heel bleef. Nu volgde de
tweede wagen. Deze werd van.de.eerste
afgerukt. De pakken turfmolm vlogen
ipveral heen. De wagen werd door de
tram meegenomen en draaide een slag
ia het rond, met het gevolg, dat wat
er tusschen kwam, buigen moest.
De wagen werd bijna geheel vernield
tusschen de tram eu een muur van den
heer J. Vooys. De muur werd ingedrukt.
Gelukkig bevond niemand zich er ach
ter. Van de tram waren de ruiten in
gedrukt.
De >,zittenden kwamen er ook, won
derlijk genoeg, heelhuids af.
Na eenigen tijd was de heer d.,H. en
de Rijkspolitie ter plaatse aanwezig en
werd van een en ander proces-verbaal
opgemaakt.
De heer v. Egmond vereeuwigde het
voorgevallene op dé gevoelige plaat.
Begrijpelijkerwijs was er veel volk op
de been en de dienst had door het on
geval groote' vertraging.
De inspecteur van politie te Kat
wijk heeft hij algemeene bekendmaking
opgeroepen de personen, die inlichtin
gen kunnen geven, aangaande het tram
ongeluk, dat gisteravond alhier heeft
plaats gehad, en vei zoekt hen, zich op
te geven aan het politiebureau alhier
of ten'gemeentehuize.
NOOBDWIJK.
Bij het alhier gevestigd corres
pondentschap voor arbeidsbemidde
ling waren de afgeloopen week als
werkzoekenden ingeschreven 39 perso
nen, t.w.i 2 broodbakkers, 1 huisknecht
15 losse arbeiders, 1 landarbeider. 1
opperman, 7 timmerlieden en 12 Vis-
schers,
Land- en Tuinbouw.
Nieuwe werkwijze voor hei conser-
veeren van gras.
Zooals bekend is, gaat er van gras,
klaver en ander groenvoeder bij het
hooien of bij de bereiding tot zooge
naamd pers voeder 3D tot 50 procent
van dé voedingswaarde verlogen.
Naar wij vernemen-beeft de heer B.
H. Bertels, directeur der N.V. Bertels'
Oliefabrieken en pionier op het gebied
van rationèëlen gróenvoederbouw met
benutting der luchtstikstof door mid
del van vlinderbloemige planten en de
bereiding van gras en ander groenvoe
der tot zoetpersvoeder 1899-li'U"-, thans
goed geslaagde proeven genom°n met
een nieuwe werkwijze voor liet bewa
ren vair gras, klaver en ander groen
voeder, waardoor geea gpwb'Jits- en
voedingswaarde verliezen ontstaan cn
het voeder zijn sap en alle vitaminen
behoudt.
Tengevolge dézer werkwijze zal dus
niet alléén het wintervoedsel voor het
vee met 30 tot 50 pet.' toenemen, maar
eveneens zal de veehouder nr'nder
krarchtvpeder behoeven te gebruiken,
waardóór belangrijke besparing aan
kosten ontstaat.
Dooi* de voedering van bet vee in
den will ter met hèt'aan vitaminen rij
kere gras en' met an Ier groenvoeder
zooals klaver, serradella etc. zal ook
de melk in den winter rijker aan vita
minen zijn, .hetgeen voor kinderen en
zuigelingen yan groot belang is
Zoodra--de prpefnemingen zijn afge
sloten, zal deze nieuwe werkwijze aan
de Landbouwhoogescliooi te Wagenin-
gen worden aangmo V-n.
Stapelgrcenfen naar Amerika.
Den vorigen .winter feijn groote hoe
veelheden van de Langerdijker stapel-
gropnten, inzopderheid winterkool,
naar Amerika ^verscheept, waar zij
flinken afzet vonden. Nu de export
,naar sommige landen, in het bijzonder
naar Duitschland, dreigt te verminde
ren, is het vinden van andere afzetge
bieden van de grootste beteekenis. De
vertrouwensmannen van de tuinbou
wers, alsmede de handelaars trachten
nu die maatregelen te treffen, waar
door de uitvoer naar de Vereenigde
Staten meer en meer wordt geconso
lideerd. Te dien einde hebben de ex
porteurs, op aandrang van de veiiings-
vereenigi-ngen (het Centraal Bureau),
zich met de betrokken Scheepvaart
maatschappijen in verbinding gesteld,
ten einde een permanenten uitvoer
naar Amerika mogelijk te maken door
het verkrijgen van verbeteringen en
faciliteiten bij het vervoer en de ver
scheping. JVIen vernacht vam deze be
moeiingen goede» resultaten voor dtn
tuinbouw.
De tAinderscredieten.
Op de begrooting voor de provincie
Noord-Holland is f 50.000 uitgetrokken
ruisckend tonenheelal, dat zich regen»
boogwelft aan den hemel der eeuwen"..
Zie. dat is een beatificatie van Bach's
geweldig én aloverweldigend kunstenaar
schap als, men zelden vindt.
Wrj. willen intusschen wjjzen op een
zeer praetische zijde ,van Bach's muzi
kaal genie, op een uitvinding, of liever
de volledige uitwerking van een vinding
die het moderne muziekleven moge
lijk hééft gemaakt.
We bedoelen de ,;gelrjkzwevende tem
peratuur', Men versta hieronder tem
peratuur niet warmtegraad, maar tem
pering, schommelingsgraad, zcoals mis
schien duidelijk zal worden.
Reeds in de oudheid was het opge
vallen, dat zuiver zingen van 12 halve
toonsafstanden geen zuiver octaaf op
levert ,men komt iets te hoog uit.
Zoolang men eenstemmig zong of
speelde, bekommerde men zich weinig
om dit verschijnsel.
Zoodra evenwel de meerstemmigheid
toenam, kwam men tot eigenaardige ont
dekkingen. Men begreep, dat men uit
moest gaan van een stabiele stemming.
D© moeilijkheid was, hoe daartoe te
komen.
Een zelfde toon kon' als bestanddeel
van verschillende aceoorden schomme
lingen in zuiverheid vertoonen. Lagen
de accoorden heel ver van elkaar, dan
was de toon, die in 't eene accoord goed
klonk, in 't andere valsch. Stemde men
een instrument iti kwinten na-ar boven,
piano of orgel, dan bleek, dat de bo
venste toon in vergelijking met het uit
gangsDunt, wel een halve toon te hoog
lag. Bn toch moest het ootaaf rein klin
Ifen. De moeilijkheid zat hierin, dat
twaalf halve toonafstanden, meer ge-
luids trillingen bevatten, dan de afstand
van grondtoon tot octaaf. Het zuivere
octaaf moest verdeeld worden in twaalf
zuiver gelijke afstanden; daardoor werd
aan de zuivere halve toonafstanden wel
iets geknabbeld en ontstonden er zwe-
ter tegemoetkoming aan den heer-
schenden nood in den tuinbouw. Als
we goed zijn ingelicht, is dit -bedrag,
bedoeld als bijdrage in het vérlies, dat
de provincie lijdt door haar garantsteb-
lig voor 90 pet. van de door de Boeren
leenbanken verleende tuinderscredie
ten. Wie de financieel© resultaten van,
den tuinbouw in Kennemefïand^ De
Streek en Langendijk en omstreken
lieeft nagegaan, zal tot de conclusie
komen, dat het den tuinders, wien dat
crediet verleend is, onmogelijk is ge
\yeest dit af te lossen. Wel is dit reeds
gedeeltelijk.ges.chied, doch in aanmer
king genomen,'dat het verleend werd
aan hem die toen op deii rand van den
ondergang waren, en gezien de. zeer
ongunstige uitkomsten van den tuin
bouw na dien tijd, is het mrmschelijker
wijze gesproken onmogelijk, dat door
betrokkenen dit crediet wordt afgelost
Zelfs zal het den meesten hoogst moei
lijk vallen de verschenen rente te vol
doen. De toestand van vele tuinbou
wers is momenteel zoo zorgwekkend,
dat in de a.s. zitting van de Provincia
le Staten dit onderwerp ongetwijfeld
een punt van beraadslaging zal uit
maken.
LIJST VAN VESTIGING EN
VERTREK.
Gevestigd.
E. Hauft, dienstbode, K. -Mare 16.
Th. Janssen, St. Aagtenstr. 20. N. WJt-'
isen Elias. Nieuwsteeg 25. H'. P.
Hennus, Breestraat 113. P. A. T- Meesl
Oegstgeesterlaan 49. C. J. Rink, Don
kerstee^ 19. O. J. v. d. 'Lans, dienst
bode, Ütr. Veer 6. AH. Dompeling,
slager, H oogtewoerd 71. N. Glasbergen!
lenTam., 'wegwerker, Dillenburglerstr.
14a. M. Loos, dienstbode, Maarsmansi
steeg 13. B. L. Leviet, dienstbode,
Oude Singel 8. N. J. Bouma, Kaiser-
straat 16. L. J. P. Frank, Noordeindel
41a. J. J. H. Pesser,. kruideniersbed.,.
Medusastr. 28. F; G. Braakhuizen
Zand voort, Rij 113b. weg 105. A. E. Tib-
boel, kantoorbed.. Haven 44. J. A. A.
M. Damen, sterrenkundige, Plantage!
7. C., J. v: Vliet—-V. d. Anker, Pa3-
teursira'at 48. S. Geertsrria, huishoud
ster, St. Jacobsgracht 22, G. H. Wijk-
mans, Haarl'.weg 44a. H. Sohrijver,
dienstbode, Hooigracht 38. G. Schrij
ver, id. id. A. P. Ofner, W>. Singel'
102. H. A. J. Warmond en fam., koop
man, Bankagtr. 20. H. E. A. Zaaijer,,
iNoordeincle 52. H. M. A. Vrinten,,
winkeljiii'fr., Breestr. 173. J. van Duij-
venbodc, wer"meisje, Breestr. _107. Lie!
Swie Pik, W. Rozenstr. 58. K. Wich-
mann, dienstbode, Hdogl. Kerkgracht
21. T. Reijers, Hooge Rijndijk 114,
E. Rostalsky, dienstbode, Oude Sin
gel '118. A. van Wetten, boerenknecht,,
Haagweg 68. Wj. Kleiner, zoutwerker,
Botermarkt-4'. L. v. d. Geest en-^fam.
los werkman, Levendaal 21. K. H,
Tager, H. Rijndijk 198. A. El Schou
ten, YVjTte Rozenstr. 30.- P. Tromp,,
slager, Oude Heeren gracht 15. P. J.
v. Leeuwen, Thorbeckestr. 3. C. M.
Th. de Jongh, Da Costastraat 39. M.
Kiel, gasfitter, K. Oranjegr. 1. J. Wijs-
hake—de Haan, Formosastr. 22. S.
T. Boer, reiziger, Morschweg '110a. 'C.
Bruines, los werkman, Julianastr. 1.
S. Kirchhof, Groenhovenstraat 21. C.
T. Cornelissen, dienstbode, Sohelpetn-
kade 47. J. Groeneveld, en fam., la-
jdingmeester N. S., Amaliastr. 23. J.
Sloot en fam., slager, Formosastraat
lb. N. Hamrhelburg en fam., koster,,
Levendaal 8. J. Schoonhoven, H. Rijn
dijk 19a. V. V. Hansen, dienstboek',
Oude Vest 223. C. Roggen, Oude vest
107a. Wje(d(. tM. E. HavenaarMeijer,
Kaarsenm.str. 7. B. Dorhout, Hout-
straat 5. G. Ottên, Acad. Ziekenhuis*, j
A., van der Nat, slager, Steenstraat! I
55. W. A. Kasteleijn, koopman, Kager-
straat 4. M. M. H. Kuijpers, Noords
einde 44. J. Bakers, en fam., v. Olden-
barneveldtstraat 39. J. A. van Leeuwen
Schilder, .Rijndijkstraat 25.
vingen in de zuiverheid, maar men re
kende er op, dat het menschelqk oor,
corrigeerend werkte en de harmonieën
zuiver zou opvatten.
Reeds voor Bach had Zarlino de kwes
tie onder de bogen gezien, maar Bach
paste de vinding streng- logisch toe op
zijn „Wohltemperiertes Klavier", de me
tnode. welke iedere pianist, die iets wil
be teekenen nog, ten huidigen dage onder
de knie moet hebben.
Het spreekt vanzelf, dat deze „gelfik-
zwevende temperatuur" van de grootste
beteekenis werd voor de stemming van
alle instrumenten en voor de ontwikke
ling van het orkestrale samenspel.
Het is haast niet te zeggen, van wel
ken verstrekkenden invloed Bach's op
treden voor de muziek is geweest.
öm te beginnen schreef hij voor den
Lutherschen eeredienst gedurende vijf
jaren Cantates voor alle Zon- eh Feest
aagen, waarvan ons nog ruim 200 oveF
gebleven ziin, die een enormen rijkdom
aan muzikale gedachten bevatten.
Ik herinner verder aan de „Hohe
Messe", het „Magnificat" en andere gees
teljjke liederen. Ik herinner aan „Jo
hannes- en Mattheus-passion", na 's mees
ters dood absoluut vergeten, todat Men
delssohn in het jaar 1829 de Mattheus-
passion weer ontdekte en er een schit
terend geslaagde uitvoering van gaf in
het Gewandhaus te Leipzig 97 jaaf
na het .ontstaan van 't grandioze Werk.
Maar Mendelssohn's verdienste is het
geweest, dat dit overrijke werk nu ook
nimmer ipeer van 't concertprogramma
is verdwenen en niet meer verdwijnen
zal.
En naast dezen rijkdom van kerkelijke
en kerkelijk gekleurde wericen, waarin
hij, zooals Diepenbrock zegt „in stille,
devote extase de Protestantsche koraal
verheerlijkt met de wonderlijk rijke ran
ken zijner contrapuntische figuren, de
lyridus van het religieus gevoel", naast
cat alles zijn overweldigende orgelcom-
posities, het machtige bouwsel zijner
Vertrokken.
A'. v. d. Zwan, Dein 'Haag, Keizier-'
straat 296, Rusthuis. Fr. H. van Geen-
huizen, Rotterdam, Zonderlingstr. G3.
J. W. Tansen, vr., Amsterdam, ten Ka-
testr. 08. G. H. Boshuizen, Amster
dam, Rustenburgerstr. 41811. J. A. S.
Litz, Avereest, Dedemsvaart bij Tram
Station. B. M. Telders, Den Haag,;
Mauritska.de 19. G. Schoneveld, vr.,.
Rijnsburg, .Vliet n.z. 59. Hoos-Kramp
vr*. Roelof ar ends veen, Spoorstj. 43o.
G. Jongejans, Den Haag, Pluvierstr.
254. G. v. Zonneveld, Rotterdam, Jö-
sephstr. 75a. J. Boogert, Den Hiaag,
■Kokstr. 163. Wl. E. Schmole, Zeist, bij:
Montfoort Boslaan. W. P. Raadsen,,
vr., Haarlem, KI. Houtweg 25. J. P.
Redegeld, Leiderdorp, Dorpstr. 114.
J.»A. Koeleman, vr., Breda, R.K. Gastl
huis. A. van Riet, vr., Amsterdam, J.
van Campenstr. 28. J. v. Vliet, vr.,
lOegstgeest, Endegeest". C. den Boom
Den Haag, 2e Sweelinckstr. 197. R.
.Zuidema, Goes, Rinimelandpl. 1. A.Mj
Hamming, Rotterdam, N. Binnenweg?
30a. J. Th. Dijkstra, vr., Arnhem, Boul
lievard Hoveling 4. M. L'. van Ham,i
Breda, Kon. Mil. Academie. J. L. v.
Dongen, Tilburg, Noordstr. 8. A. C.
TrasserNieuwelaak, vr., Eindhoven,',
lEricastr. 4. J. C. v. Óers,; Velseroord,,
D. Zeeweg 14. A. G. de Jonge-Bakker,,
vr. Den Haag, Kamp ertoe] ie si tr3. J.
W'. Blomhoff, Vlissingen, Noordstr. 39!
M. R. Urnans, vr. Almelo, Gest. det
Goede Herder. Fr. L. Postel, Delft,
lOude Delft 206. A. H. v. Vugt, Am
sterdam, Huisstr. 4211. M. J. -Glauner,
vr., Rotterdam, Tollenstr. 104b.-j. H.,
Hermans, Venlo, Straelscheweg 1. J.i
Boo dij, "Oegstgeast, H. Morschv/eg 61.
H. Groene\eld, vr., Den Haag-Loos-
duinen, Oud-Roosenburg. N. G. Ver-
brugge, vr., Rijswijk [Z.H.). Laan v.
Holrust 11. Elkerbout-Vernoog, vr.y.
idem, idem. H. Nieboer, vr., Benthuis
zen, onderwijzeres. O. A. A. Kessel-
ring, Breda, Kon Mil.. Academie. J.
G. Brink, vr., Zeist, W. A. Hoeve.
Scheepstijdingen.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
GROOTEND IJK, Vancouver n. RA.
Jdam, 'i te San Francisco.'
EEMDIJK, R'dam n. Vancouver,,
3 te Los Angeles.
VEENDAM, 5 v. New York te Rot
terdam.
LEERDAM, R'dam n. New Orleans
4 v. Vera Cruz.
NICTHEROY, Antwerpen n. SVan-i
sea en .Vancouver p. 4 Lizard1.
HOLLAND-AFRIKA-L1JN. V
RIETFONTEIN, thuisr., 6 v. East
(London.
SPRINGFONTEIN, uitr., 4 v. Zan
zibar.
BATJAN, 5 v. R'dam n. Hamburg.
NIAS, uitr., 5 v. A'dam via Anti
werpen.
RIJPERKERK, uitr., p. 5 Suez,
HOLLAND WEST-AFRIKA LtJN.
DJOCNA thuisr., 4 te Accra.
HAARLEM, thuisr., 4 te Secconded
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
GELRIA, uitr., 4 v. Santos
NONTFERLAND, thuisr., 3 van
Montevideo.
ORANIA, thuisr., 4 v. Santqs.
ROTTERDAMSOHE LLOYD.
SLAMAT, thuisr., 8 (6 v.m.) te Mail
seille verw.
DELI, thuisr., p. 4 Kaap del Armi.
TERNATE, thuisr., p. o Kaap' del
Armi.
TAMBORA, thuisr., 4 v. SaJjarg.
STOOMV. MIJ. NEDERLAND.
RIOUW(, uitr., 3 v. Medan.
JOHAN DE _W,ITT,- uitr., p. 4 Gi
braltar.
J. P. COEN, thuisr., 4 v. Algiers.
BALI, uitr., 5 te Pt. Said.
MANOERAN, uitr., 5 v. Suez.
fuga's, zoo klaar, zoo krachtig, zoo fjjn
weemoedig soms in hun verstilde mij
mering, en tenslotte uitbruisend in de
machtige harmonie van breed slot-
accoord; daarnaast zijn Suites en Sona
tes voor viool, zijn Suites voor violoncel,
zijn concerten voor alle mogelijke toen'
malige orkestsamenstellingen, zijn wer
ken voor viool en piano, zijn strijkcom-
posities, zijn fluitcomposities, te veel
cm te noemen, vloeide uit de onuitput
telijke bronnen van dezen rijken geest
Alles in 'onbeperkte verscheidenheid
voorhanden, alles verschillend van uit
drukking, van kleur, van contrapuntiek
en toch in alles- semper idem: Jon. Seb.
Bach, „wiens wijdruischend tonenweef-
sel zien regenboogwelft aan den hemel
der eeuwen'.
Er is een klein bezwaar, dat Bach's
Cantates naar den eisch worden uitge
voerd. Men mist de eigenaardige beko
ring der pilde instrumenten van zijn
tjjil Na Bach hebben de instrumenten
zich wel bijzonder snel ontwikkeld.
Reeds Filips Emanuël weet daarvan
gebruik té maken.
De iSde eeuw verfijnt alles, en wij
hooren het moderne orkest reeds rui
schen in de werken van Haydn en Mo
zart. Het spraakvermogen der instru-
menten wint altjjd, vooral bij de beida
laatsten. Zij scheppen het tonenspel van
bekoorlijke spontaniteit, zjj doen de me
lodieën zingeii en jubueeren zooals een
leeuwerik zingt in gouden luchten. Het
is alles klaar en doorzichtig, het is
vooral evenwichtig en rustig beheerscht
Het js gericht op een uiterst gesubli
meerde zuiverheid van vorm.
Het zou de moeite waard zijn aan te
toonen, hoe Mozart het karakter van de
altviool heeft bepaald, en dit instrument
z^jn persoonlijkheid heeft gegeven, wat
hij gedaan heeft voor de ontwikkeling
der symphonie, maar we moeten ein
digen,' om in een slotartikel nog enkele
gedachten over de moderne muziek neer
te schrijven. -
v.
BACH.
lipt kan onze bedoeling natuurlijk niei
3511, in deze serie opstellen een volle
dige muziekgeschiedenis te schrijven
Wij beschouwen de zaak slechts in vo
gelvlucht en vestigen alleen maar de
aandacht op enkele groote Ijjnen en bij
zondere punten.
Nu wij gekomen zijn tot de 17de en
18de eeuw, hebben we even stil te staan
bij een_ groote figuur, wiens beteekenis
door zijn tijdgenooten en eenige daarop
■volgende geslachten niet werd begrepen,
wiens naam zelfs een eeuw lang werd
vergoten, totdat Felix Mendelssohn Bar
tholdy dien hoog hief en onuitwisch-
baar deed gloeien aan het firmament
der kunst, Johannes Sebastiaan Bach,
Eenzijdig heeft 'daarna in de 19de
feeuw de Duitsche muziekgeschiedenis
het voorgesteld, alsof Bacn het begin
was der muzikale cultuur. Dat is natuur
lijk niet waar. Evenals alle grooteu
rust Bach op een basis van wat voor
afging, de muzikale cultuur der 15de
en 16de eeuw.
Zijn grootheid is die vau alle genieëa
Hij neeït de mogelijkheden van hetgeen
voorafging gepeild, gemeten, gewogen
en tot nun zuiverste consekwenties door
gevoerd; hjj heeft nieuwe mogelijkheden
geschapen. Hü was een vervulling en
een begin.
Zijn prototype was onze Hollandsche
musicus Sweelinck, leerling van den
'Venetiaan Zarlino, Sweelinck, die op
de grens staat van zjjn vreugde aan
Italiaansche klankbekoring en ue Noor
delijk Gerrnaansche mystiek. Sweelinck,
de „organistenmaker een der schep
pers van de fuga, door Bach voleindigd
Er loopt in meer dan één opzicht een
lijn van Sweelinck naar. Banh. Bach ig_
de.organist'' bij uitnemendheid, de ken
ner van orgel en klavier, door nem ge
weldig vervolmaakt: hij doorgrondt de
mogelijkheden der instrumenten; hij
kent het geheim van het contrapunt als
Paiestrina. maar wat door Palestrina al
leen op. de stemmen wosdt toegepast
vertoont hij in den samenzang van stem
men, orgel en instrumenten.
Ik kan niet nalaten, hier een ver
heerlijkende passage van Alphons Die
penbrock af te schrijven.
„Is er niet 'óveral in zijn werk de
echo van het verledene, de voorspel
ling der toekomst, de temperatuur der
lente, en gelijktijdigheid yan zomer en
winter, van het oude en het jonge?
Een wereld van nieuwe emoties, ge
bouwd in geluiden, dé religieuze lyriek
van het Noorden, de volksziel geheven
tot zijii hoogste hoogte van voelen, tot
religieuze extase, het rhythmische volks
lieu en de daaraan verwante koraal met
den door onvergelijkelijke vindingen van
rhvthmus en harmonie vermeerderden
rijkdom der uit Italië naar Holland en
Nooro. Duitschland gevluchte polyphona
kunst, verheerlijkt tot de zingende taal
zijner stil verrukte visioenen melo
dieën van lichaamlooze lichtheid, naïven
humor of serene 'gratie, omgezongen
van fijngolvende contrapunten, melo
dieën, van teer-mystisch, of sterk-innig
geloof, melodieënvan landschapsvisioe-
nen, van innige lieflijkheid of zoete
avondteerheid, alsof de innigheid zij
ner emotie de zichtbare wereld stil over
glansde.
Het rhythmische volkslied, door de
macht zijner meerstemmigheid vermenig
vuldigd, tot flikkerende geluiden van
apocalyptische visie3, tot zilverblikse-
mend jubelgedaver vau zaligvervoerde
engelenscharen, of geslagen tot wee-
nende litanieën van weemoed en ang-
stigen deemoed, de ziel van Hans Sachs,
Alhreeht Dürer, en Memlinck, herleefd
.m dien 'enen. en uitluidend in een wijd
