Dit nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7de JAARGANG'
WOENSDAG 6 OCTOBER 192©
fJUNIWIER 1945
NIEUWE LEIDSCNE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Geen stap 'terug.
Er is in Indië de laatst© jaren een
moeizame strijd gestreden, een strijd,
waarin vooral de belijders van den
Naam des Heeren een aandeel hebben
gehad, tegen het buiten echt samenle
ven van personen van beiderlei sekse.
De bestrijding van het concubinaat in
de kazernes was er een deel van. Dit
is het meer bekende deel van dien
strijd. Maar ook in de burgersamen-
leving is dat kwaad bestreden.
Met name heeft de Kerk hier een ac
tie ontwikkeld, die wij dankbaar moe
ten waardeeren. Maar ook verschillen
de organisaties en enkele personen
hebben zich in dien strijd gemengd..
Er is een tijd geweest, waarin het als
fegel gold dat in de cultures een em
ployé ongehuwd behoorde te zijn. Zijn
levensomstandigheden waren van dien
aard, dat hij niet in staat geacht werd
dm op Europeesche wijze met een ge-
xin te leven.
Men zocht de oplossing niet in het
verbeteren der bestaansvoorwaarden.
Eerst na moeizamen strijd heeft de
overtuiging veld gewonnen, dat hiér
een geestelijke verwording werd in de
hand gewerkt.
Thans zijn wij zoo ver. dat in vele
cultures ook de gehuwde employé's
worden aangenomen niet alleen, maar
zelfs bij voorkeur gevraagd worden.
Geen wonder dat na zoo moeizamen
^trijd verkregen verbetering wordt ver
iédigd.
De heer Vester. Directeur der Ned.
Handel Maatsch. die een rondreis door
Indië maakte, deed er dan ook o.i.
geen goed aan om zonder nadere ver
klaring zich in dien geest uit te laten,
dat de toestand van heden nadeelig
twerken zou op het resultaat van den
arbeid en dat vroeger dat resultaat
zooveel beter was.
Begrijpelijk is dat men van verschil
lend© kanten zicb nu verdedigt.
In de Deli Courant schrijft een plan
tersvrouw, die de toestanden in 't cul
tuurleven door en door kent. brieven
uit ld© rimboe. Door de vereeniging
van Assistenten is haar gevraagd om
haar meening over dezen vermeenden
achteruitgang en over het concubinaat
Het doet ons goed dat in deze vrou-
Wenmeening nu eens krachtig op
klinkt: nooit een.stap terug op den
weg.
Met klem van redenen toont deze
dame aan, dat het stelsel van gehuwde
employé's niet alleen 'een geestelijke
herleving bracht, maar ook omgekeerd
een ma'terieelen vooruitgang van het
cultuurleven. Dat met name de levens
sfeer en de levenskracht daardoor ver
hoogd is geworden, hetgeen ook de uit
komsten van het bedrijf moet ten goe
de komen.
Wij hopen van harte, dat onze men-
schen zich vooral scherp zullen zetten
tegen elke poging om aan de golukkig
veld winnende meening. dat het hu
welijk in de cultures regel behoort te
zijn, beletselen in den weg te leggen
De Christenvrouw in Indië heeft een
dure roeping te vervullen.
Zorgen wij, dat zij er niet geweord
worde.
V Uitbreiding van cultuurgrond
Op het landhuishoudkundig congres
onlangs te Alkmaar gehouden,' sprak
Ir. S. L. Louwes uit Zwolle over het
onderwerp „Uitbieding 'van cultuur
grond met steun der Overheid."
Deze spreker legde er den nadruk
op, dat te veel door de Overheid het
in cultuur brengen van woeste gron
den wordt aangegrepen als middel
voor werkverschaffing. Z.i. is hét uit
breiden van cultuurgrond een vraag
stuk, dat op zichzelf steun beh'oeft en
niet alleen als, middel om werk te ver
schaffen.
Een krachtig pleidooi voerde hij
vodr het particulier initiatief, onder
leiding van den landbouwvoorlich-
tingsdienst.
In het debat kwam uit. dat in en in
het algemeen met twee moeilijkheden
heeft te kampen. Aan de *eene zijde
de bestrijding van de voortdurende
werkloosheid. Aan de ander© zijde de
seizoen werkloosheid. Men achtte met
het in cultuur brengen van gronden
wel een middel gevonden te hebben,
tot beteugeling van de voortdurende
werkloosheid, maar vreesde daar-nte
gen, dat de seizoenwerkloosheid juist
in die streken daardoor nog zou toe
nemen.
Dit is inderdaad een moeilijk vraag
stuk. Een vraagstuk, zooals heel onze
op export ingerichte land- en tuin
bouw nog een moeilijk vraagstuk is.
Zoolang onze tuinbouw in Zuid-Hol
land nos zooveel moeilijkheden door
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TcL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
maakt, komt men er niet toe om in
de veenstreken met tuinbouw te be
ginnen. Toch neemt men van bevoeg
de zijde aan, dat die gronden daar
voor zeker geschikt zuilen zijn.
Zoolang wij echter niet meer Ne-
derlandsche industrieën bezitten, om
onze vruchten te verduurzamen, en te
verwerken' in tijden,, niet voor het
oogstén geschikt, zoolang zal onze
land- en tuinbouw nog to veel afhan
kelijk zijn van de huitoniandsche
vraag.
Het komt ons voor, dat in die rich
ting een oplossing gezocht moet wor
den.
Dan kan ook de uitbreiding van cul
tuurgrond op grooter schaal ter hand
genomen worden, en kan met name
aan het intensiever in cultuur bren
gen van den grond alle aandacht be-
besteed worden.
Wij- moeten meer dan tot heden ons
onafhankelijk maken van het seizoen.
De vruchten van onzen bodem, die in
het buitenland verduurzaamd worden
moeten wij hier houden en moeten
door ons op de huitenlandsche markt
worden gebracht.
Datzelfde geldt ook, en wellicht nog
dn sterker mate, van de landbouw
producten.
STADSNIEUWS.
Politieke rede van Dr. J. Schokking.
Vrijdagavond is in „Prediker" een
ledenvergadering yan de afd. Leiden
der Chr. Hist. Unie gehouden, waarin
de oud-minister, Dr. J. Schokking, een
rede hield over „De politieke toestand
van dit oogenblik".
Deze vergadering was, naar men ons
mededeelde, niet voor de pers toegan
kelijk.
In „De Nederlander" van gisteravond
vinden het volgende verslag.
Nadat eenige huishoudelijke zaken
waren behandeld, o.a. de plannen voor
den a.s. winter, de propaganda-organi
satie en de Chr. Hist, pers, in het bij
zonder „De Nederlander", kwam Dr.
J. Schokking aan het woord.
Spreker ving aan met er op te wij
zen,- dat de politieke toestand 'van ons
land in den laatsten tijd bijna onmoge
lijk op zichzelf kan worden beschouwd.
De samenleving met andere landen
wordt steeds nauwer, in 't bijzonder
op politiek gebied. Het kan niet ontkend
worden, dat de Volkenbond een tot he
den toe onbekend platvorm is geworden,
dat invloed zal oefenen op de gangen,
waarlangs het politieke leven,zich be
weegt. Ook verandering in de opvatting
der diplomatie, door de grootere af
hankelijkheid van de centrale regeering.
Er ontwikkelt zich een nieuw proces,
waarbij 't steeds moeilijker wordt con
flicten en moeilijkheden binnen de eigen
frenzen op te lossen. Zoo wordt ook
et politieke leven van ons land be-
héerscht door de stroomingen in- het
buitenland.
Vervolgens gaat spreker de geschie
denis v^n het afgeloopen jaar nog eens
na, waarbij het parlementaire en het
extra-parlementaire Kabinet aan de orde
komen.
Spreker heeft hjer ongevraagd aan
leiding even het parlementaire stelsel
te behandelen in binnen- en buitenland.
Want, wat in ons land plaats greep
stond ook niet op zich zelf. In schier
geheel Europa is net parlementaire stel
sel min of meer aan 't wankelen ge
bracht.
Hier was de Dictator de uitweg, zoo
als in Italië, waar het parlement een
instrument van Mussolini werd; elders
ontstond een chaotische toestand, en
men zocht tevergeefs naar de hand,
waarvan leiding uitgaat en waaraan het
volk behoefte heeft.
Over de oorzaken loopen de meenin
gen uiteen. Spreker ziet ze vooral in
twee dingen, n.l. het algemeen kiesrecht
en de evenredige vertegenwoordiging.
Vooral dit laatste heeft het ontstaan
van een aantal kjeine- partijen enorm
in de hand gewerkt. Dat bracht ver
warring, en aeed zoeken naar een uit
weg. En nij richt men zich weer naar
twee kanten. Eenerzqds de groep die de
politieke groepeering wil beheerscht
zien door geestelijke factoren, ander
zijds zij, die de onderscheiding zoeken
in het Democratisch of conservatief zijn.
Spreker wijst er daarbij op dat dit geen
volstrekte scheiding kan zijn.
Indien men de geestelijke factoren
tot criterium maakt, dan kunnen de an
dere factoren nog niet terzijde worden
gesteld; maar ook omgekeerd, indien
men de onderscheiding zoekt in reactio
nair en democratie, heeft men daarmee
met de geestelijke factoren afgedaan.
Op de vraag wat voor ons Chr. Hist,
den voorrang heeft, kan het antwoord
niet moeilijk ^ijn. 't Chr. beginsel is niet
gebaat door een groot woord. We kun
nen het eenmaal ingenomen standpunt
handhaven, maar daarbij vooral aoor
drongen zijn van het waarom?
Spr. gaat vervolgens na hoe ander©
groepen tegenover ons standpunt stel
ling nemen.
Ten $}otte komt spreker tot de vraag,
of men weer tot de dusgenaamde coalitie
moet geraken; terloops merkte hij op,
dat van een eigenlijke coalitie niet meer
gesproken kan worden, omdat de partij
en niet, zooals vroeger, voor de stembus
het. samen eens zijn geworden, om moge
lijk een regeering te vormen. Thans
heeft het overleg van de groepen niet
met elkander plaats, maar overlegt elke
groep afzonderlijk met den formateur.
De Chr. Hist, zijn evenwel niet zoo
zeer voor een spoedig herstel. Zij hech
ten geen geloof aan de duurzaamheid
van een gedwongen huwelijk, in geen
geval ligt Iret op onzen weg om in die
richting te sturen. Maar daartegenover
moeten we ook niet al te veel jubelen
in dezen toestand.
Een warm appplaus beloonde spre
kers rede. Eenige vragen werden ge
stéld door de heeren Jac. Wilbrink, J.
Jonk, C. Minderhoud en Dr. J. Riemens
waarop Dr. Schokking uitvoerig van
antwoord diende.
Kamerkieskring „Leiden".
Het bestuur van den Kamerkies
kring Leiden zal Zatérdag 9 October
te Den Haag vergaderen. In deze ver
gadering zal o.a. aan de orde komen
het voorstel om te komen tot een an
dere samenstelling van het Centraal
Comité en een andere wijze van Can-
didaatstelling. Zooals men weet zijn
deze voorstellen ter adhaesiebetuiging
toegezonden aan alle Kamerkieskring
besturen.
Het Millioen.
Wij ontvingen per postgiro van
iemand, die zich tijdens de Millioen-
actie in 1922 tot een bijdrage verbond,
doch door ziekte niet in staat was zijn
verpliching na te komen, een bedrag
van f 20 voor het Milliocnfoiuls. Met
harteijken dank aan den trouwe inlos
ser van zijn eenmaal gedane belofte,
zonden, wij dit bedrag naar „Bijltje",
die voor accurate doorzending naar
het juiste adres ongetwijfeld zal zorg
dragen.
Chr. Radio-vereenlging.
Voor velen is tiet blijkbaar nog een
geheim, dat hier ter stéde een Chr Sa-
diovereeniging op Geref. grondslag
bestaat. Het g3tal leden en belangstel
lenden kon temn'nste. heel wat grooter
zijn.
Deze organisatie verdient die meer
dere belangstelling ten volle In de eer
ste plaats omdat zij beoogt ook dit ter
rein voor ons oeginsel te bearbeiden
Maar ook om de practische wijze waar
op zij werkt.
De heer Van den Bos toch houdt een
cursus in toestelbouw en geeft inlich
tingen over teoan'Ai 1>3 kwesties op ra-
diögebied, terwijl, naar wij vernamen
de vereeniging eerlang ook in ander
opzicht van rich hoopt te doen spreken
Voorloopig blijft dix echter nog een ge
heim, dat iilem de leden weten mo
gen.
Hedenavoii acht uur vergadert de
vereeniging weer in het catechisatie-
lokaal van Ds. Bouwman aan de Hooi
gracht. Dan is mïtecn te hooren :1e
radio-rede van Ds van Arkel. van
Utrecht.
Wie komt?
Verboden loterijen.
Door de polit'9 zijn opf.4 October 'II
processen-verbaal opgemaakt wegens
verboden loterij-a op straat
Allergische ziekten.
Er is door Prof. Storm van
Leeuwen en meidewerkers in het phar-
maeotherapeutisch instituut der uni
versiteit alhier een cursus gehouden]
van 4 tot 6 October over: „Diagn<
en therapie van allergische ziekten",
j De cursus werd, wijl door D uitschiet
artsen daartoe het verzoek was ge
daan, gehouden in de Duitschie taal.
Er hebben zich 25 artsen uit Duitsch-
l'and en Oostenrijk, waaronder enkele!
professoren/ aangemeld.
De cursus wera Maandagmoirg|en om
10 uur geopend, waarbij prof. v. d.,
Hoeve, voorzitter van de faculteit, de
deelnemers verwelkomde. Daarna volg
de de voordracht van prof. Stormi van
Leeuwen over: „De bet eekenis van
huidreacties voor de diagnose van al
lergische ziekten": daarna werd eeni
aantal patiënten gedemonstreerd.
'S Namiddags werden de deelnemers-
gesplitst in vier groepen en hadden
practische oefeningen in het onder
zoek van allergische patiënten en ini
het vervaardigen van de daarbij noo
dige „allergenextracten'
Voor een deel der deelnemers hiéld!
dr. Kremer in de Leidsche kliniek voor
allergische ziekten een voordracht oven
doel en beteeken is van deze kliniek,
waarna spr. en ingenieur Einthoven de
(deelnemers door de kliniek rondleid
den. Des avonds waren alle deelne
mers uitgenoodigld in de woning van
prof. Storm van Leeuwen, waar recep
tie werd gehouden, en tevens gtelegénr
heid was tot bezichtiging van het in
die woning aangebrachte systeem van
ventral e verwarming door middel van
vezache lucht.
Gistervoormiddag hield prof. Stormi
van Leeuwen een voordracht over:
„De beteekenis van klimaatfactoren
voor allergische ziekten" met demon
straties, waarna klinische demonstra
ties van patiënten volgden.
Openlucht Uitvoering D. O. S.
De te volgen route welke Zaterdag
afgelegd, zal worden is als volgt:
Vertrek Pieterskerkgrieht half drie
uur, verder langs Priricessekade, Haar
lemmerstraat, Hooigracht Nieuwe Rijn
Kraaierstraat, Sportterrein.
De sfoet zal voorafgegaan worden
door de. Padvinders van de C. J. M. V.
Onze stadgenoot, de heer D. Ver-
straeten, slaagde j.l. Zaterdag te 's-
Hertogenbosch voor het politie-diplo-
ma.
- De heer II H. Frehe, onderw. bij
het M.u.l.o. alhier is bestemd voor den
dienst in Nel - Indië.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advert en tl 5n per regel 2&/$ «ent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertent!5n bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, woeden dege
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
Rede van oud-minister Schokking
over den polltieken toestan'd.
Trambotsing te Katwijk,
De gemeente Wassenaar gaat ovev
tot stichting van een algen waterlel-'
dingbedrijf.
Buitenland.
De voorstellen der Britsche regeering
zijn overal door de mijnwerkers met
groote meerderheid verworpen.
Poincaré dringt aan. op spoedige ra
tificatie der schnldaccoorden.
Een stad in Britsch-Indlö door een
dijkbrenk verwoest; 200 dooden.
BINNENLAND.
Het Nedeilandsch-Belgische verdrag.
Verschenen is bet verslag der com
missie van rapporteurs uit de Tvyeede
Kamer over bet Nederlandsch-Belgi-
sche verdrag, waarin de commissie als
baar oordeel te kennen geeft, dat de
openbare beraadslaging over het voor
stel genoegzaam is voorbereid.
Minister van der Vegte over het
wegenvraagstnk.
iHet Hbld. beeft den minister van
waterstaat, mr. H. van der Vegte, ge
vraagd, zijn meening over bet wegen-
vraagstuk te willen geven.
„Alles is mogelijk" verklaarde de
minister met nadruk, „behalve dat er,
zooals sommigen schijnen te vreezen,
niets zal gebeuren. Zonder in een be
spreking van detailpunten te vervallen
kan ik wel zeggen, dat ik vast over
tuigd ben,' dat de geldmiddelen zullen
worden .gevonden, om met de werk
zaamheden aan de nieuwe wegen, die
onderhanden zijn. in 1927 met kracht
te kunnen doorwerken. Ik ben even
zeer overtuigd, dat óók voor het ter
hand nemen van de verdere wegen' de
geldmiddelen zullen worden gevon
den .Als zij niet uit het Wegenfonds
komen, dan zullen ze ergens anders
worden gevonden.
„Mijn overtuiging is, dat we binnen
enkele jaren de rubriek „slechte we
gen" in de couranten zullen kunnen
sluiten en dat we kort daarna een an
dere rubriek in de bladen zullen kun
nen openen, onder den titel „nieuwe
wegen." Het departement zal tezijner-
tijd de berichten leveren, om die ru
briek te vullen.
„Ik meen wel te mogen verwachten,
dat ook de provinciën, op bet voor
beeld van het rijk, zich in edelen wed
ijver aan de verbetering van de pro
vinciale wegen zullen wijden, waartoe
ze zooveel te gemakkelijker in staat
zullen zijn door de bijdragen, die ze
kunnen verwachten uit het Wegen
fonds."
Begrooting der staatsmijnen in Lim
burg 1927.
Bij een afzonderlijke wet voor de
Staatsmijnen is de verdeeling van het
in de Staatsmijnen gestoken kapitaal
van f 78.000.000 in een aandeelenkapi
taal van f43.000.000 in een obligatie-
schuld van f35.000.000 gehandhaafd.
Slechts is de rente van 5^ pet. per
jaar voor het obligatiekapitaal terug
gebracht op 5 1/4 pet. daar bij nadere
berekening bleek, dat een rente van
5^ pet. te hoog was gesteld.
Voor aanleg algemeen is geraamd
f 346.000, voor bezoldiging en emolu
menten van directie en beambten
f3.480.000, voor algemeen© onkosten
f 1.534.000; voor ontginningen en daar
mede in verband staande uitgaven
f 52.049.000; de ramingsstaat der mid-#
delen wijst n.l. een bedrag aan van*
J 59.266.500.
Dn verwekkers van het mond- en
klauwzeer.
In de Academie van Wetenschappen
te Parijs, heeft Roux, de directeur van
het Instituut Pasteur, een mededeeling
gedaan, die de ontdekkingen van Val-
leé en Carré omtrent de bestrijding
van het mond- en klauwzeer bevestigt.
Dezen hadden n.l. gevonden, dat op
zijn minst twee smetstoffen die ziekte
veroorzaken. Die smetstoffen hebben
ze A en O genoemd. De ziekte, door
de laatste verwekt, is de érnstigste. De
ziekte, verwekt door smetstof A im
muniseert het dier tegen een herha
ling, maar doet niets tegen de andere
smetstof.
Artsenijbereidkunst.
Het wetsontwerp tot aanvulling van
de Wet van 1 Juni 1865, Stbl. No. 61,
regelende de uitoefening der artsenij
bereidkunst, zooals die wet is gewij
zigd bij latere wetten, is door den Mi
nister van Arbeid, Handel en Nijver
heid ingetrokken
Vaals' Burg. Armbestuur.
De voorzitter van het Burgerlijk
Armbestuur te Vaals bet raadslid J. B.
is als zoodanig ontslagen. Aan de com
missie van de Financiën is een onder
zoek naar de handelingen van dezen
functionaris opgedragen.
De heer B. zou n.l. als voorzitter van
Éet Burg. Armbestuur pl.m. f 300 heb
ben ontvangen van de Verzekering
Mij. bij welke deze instelling de armen
van Vaals voor geneeskundige hulp
heeft verzekerd. Een onderzoek zal nu
moeten uitmaken of deze gelden in de
kas van het Burgerl. Armbestuur had
den moeten worden gestort
Middenstandsraad en valuta-
concurrentio.
De Minister van Arbeid, Handel en
'Nijverheid heeft tot den Middenstands
raad het verzoek gericht, gegevens te
mogen ontvangen betreffende den om
vang van valuta-concurrentie voor
zoover het den middenstand betreft,
met name in de. grensgemeenten van
ons land. Naar aanleiding! hiervfan
heeft de raad een commissie benoemd,
die de noodige gegevens zal verzame
len.
Voorts beeft de raad stappen gedaan
tot het verkrijgen van ambtelijke ge
gevens, die beoogen een vergelijking
mogelijk te maken tusschen den in
voer uit België en Frankrijk over de
kleine grenskantoren in het Zuiden
des lands over de maanden Mei, Juni,
Juli en Augustus dér jarea 1925 en 1926
Maximum snelheid.
In verband met de berichten, dat
vanwege de Ned. Spoorwegen bepaald
is, dat op het traject LeidenDen
Haag en op het traject SchiedamDen
Haag met niet grooter snelheid dan 75
K.M. gereden mag worden, heeft de
„Tel." een onderhoud gehad met den
heer ir. H. P. Maas Geesteranus, chef
van den Dienst van Weg en Werken,
die verklaarde dat aan het machine-
personeel opdracht is gegeven om op
het traject geidenSchiedam met
hoogstens een snelheid van 75 K.M. te
rijden. Op dit traject mocht tot voor
het ongeval bij De Vink 90 K.M. gere
den worden, een snelheid, die gewoon
lijk gereden werd door den trein op
het oogenblik, dat het ongeval bij De
Vink gebeurde.
Wanneer aan de lijnen gewerkt
wordt, wordt natuurlijk door borden
aangegeven, dat -de machinisten lang
zamer moeten rijden. Is het werk af
geloopen, da nworden de borden wegge
nomen en wordt met de gewone snel
heid gereden. Het merkwaardige is nu,
dat het vak, waarop het ongeluk ge
beurde, reeds vier weken oud was en
dat tal van treinen met volle snelheid
et overheen gereden hadden voor het
ongeval gebeurde.
Waar nu op de lijn SchiedamLei
den de zandballast door grintballast
vervangen wordt een kostbare maat
regel, waarmede dé Spoorwegen be
doelden deze lijn extra solide te ma
ken met het oog op de electrificatie
heeft men uit een veiligheidsoogpunt,
na het ongeval beslotén de maximum
snelheid van 90 K.M. terug te brengen
tot 75 K.M.
Dit is echter maar een tijdelijke
maatregel, die thans voor het eerst in
ons land wordt toegepast. Op deze lijn
is herhaaldelijk proefgereden loor de
spoorwegautoriteiten, zelfs met een
snelheid van 103 K.M per uur.
Zelfwerkend blokstelsel.
Naar de „Tel." verneemt, voldoet het
zelfwerkend blokstelsel, dat 18 Juni
j.l. op het baanvak GoudaOudewater
in dienst werd gesteld en waarvan
wij destijds een beschrijving hebben
gegeven, zóó goed, dat eerlang de proef
op enkele andere baanvakken zal wor
den voortgezet.
Sedert het begin van ie proef zijn
slechts enkele storingen voorgekomen,
die evenwel op den treindienst niet
van invloed waren, en onmiddellijk
konden worden verholpen. Op dese sein
