Oi! nummer bes'aa' ai! TWEE Bladen.
EERSiE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
7d» JAARGANG
VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1926
NUMMER 1934
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
V 's Lands financiën.
I)e Dinsdag door Minister De Geer
ingediende nota betreiiendi den toe
stand van s lands financiën heeft
weer opnieuw ae beteekenis van net
werk van Minister Colijn in het licht
gesteld.
Na de voor de schatkist voordeelige
jaren lyl61920, kwam de tijd van'de
tekorten.
Was in 1920 het voordeelig saldo
van den gewonen dienst reeds geslon
ken tot f 664.000, het volgend jaar gaf
reeds een tekort van bijna f 13 millioen
Daarna verergerde de "toestand bij
den dag, .zoodat toen in 1922 de be
grooting voor het nieuwe dienstjaar
werd opgemaakt, een schier niet te
dekken tekort dreigde, waardoor in
flatie met al de daaraan verbonden
ernstige gevolgen onvermijdelijk
scheen.
In die critieke dagen kwam Minister
Colijn aan het bewind.
Dank zij zijn krachtig ingrijpen ge
lukte het in 1922 het tekort tot ruim
f 33 millioen te verminderen en in 1923
de rekening te sluiten met een tekort
van ongeveer f 14 millióen.
Maar toen was het dan ook met de
tekorten die heel ons volksleven dreig
den te ontredderen, gedaan.
De rekening 1924 sloot met een voor
leelig saldo van f 1.197.922.47 Ml, terwijl
de rekening over 1025 een overschot
te zien geeft van ruim f 12 millioen.
Het ministerieele leven van den
aeer Colijn werd, dank zij den invjoed
van kortzichtige politici, die zich op
bijkomstige dingen blind staarden,
jntijdig beëindigd.
Hij werd daardoor niet in-staat ge
steld het tweede gedeelte van zijn pro-
^Tam: een sterke verlaging van de
veel te hoog opgevoerde directe belas
tingen, tot uitvoering te brengen.
Terwijl hij nog nauwelijks aan de
voorbereiding van dit groote werk v/as
oegonnen, wetrd zijn Kabinet ten val
/ebracht.
Dit valt te betreuren.
Zoowel uit practische en financieel©
ile uit principieele overwegingen.
Door zijh heengaan is niets gewon-
ïen, maar veel verloren.
Maar al werd dan zijn ministerieele
«even ontijdig afgebroken, toch blijft
- de jongste millioenennota leert het
jpnieuw de onvergankelijke eere
van den heer Colijn dat hij aan de pe
riode van tekorten een einde neeft ge
maakt en dat het financieel herstel
jen feit werd.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone edvertentlSn per regel 22*/, cent
Ingezonden Mededeetingen. dobbel tariel
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertenti&n bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijks geplaatst ad 40 cent
Voorzitterskeuze.
Met meer dan gewone belangstelling
werd ditmaal in sommige kringen de
verkiezing van een voorziter van de
ie Tweede Kamer tegemoet gezien.
Het vorig jaar bleek reeds bij de
.temming voor een voorzitter dat er
lij de rechtsche partijen iets niet in
jen haak was.
Terwijl de Roomsch-Katholieken en
e Anti-revolutionairen hun stem uit
brachten op den heer Ruys de Beeren-
irouck, kwamen de Christelijk-ilisto
Tschen in den persoon van Dr. de Vis-
er met een eigen candidaat voor het
'residentschap, met het gevolg, dat
te heer Ruys de Beerenbrouck eerst
ij de tweede stemming gekozen werd
't Was toen reeds 'duidelijk, dat de
samenwerking tusschen de rechtsche
partijen te wenschen overliet:
De heer Roodhuijzen, die sinds jaren
net de coalitie opstaat en er mee naar
bed gaat, liet niet» na hierop onlangs
n .,Het Vaderland" de aandacht te
vestigen.
Mocht zich, wat toen gebeurde her-
ïalen, dan was dit voor hem een be
wijs, dat de breuke tusschen de vroe
ger samenwerkende groepen nog niet
;eheeld is, en dat het intermezzo kabi-
xet nog niet gemist kan worden.
Welnu, waarschijnlijk tot groote
droefheid van den hear Roodhuyzen
an andere coalitiebestrijders de
historie van 1925. heeft zich Dinsdag
niet herhaald.
De heer Ruys de Beerenbrouck werd
bij eerste stemming met groote meer
derheid gekozen.
De Christelijk-Historisehen gevoel
den blijkbaar geen behoefte met een
eigen canPrdaat uit te komen
Nu willen wij hieraan niet te groote
beteekenis toekennen
Er was nu nlat als in 1925 een vaca
ture, toen men bovendien stond voor
het begin van een nieuwe partemen-
taire periode.
Maar geheel zonder beteekenis is de
stemming van Dinsdag toch ook niet
De verhouding tussoli rlc rechtsche
groepen - dat Jblijkx duidelijk r
niet verscherpt.
Veeleer hebben we hier een symp
toom var de in 's lands belang zoo
zeer gewenöchte toenadering.
STADSNIEUWS.
Brandstof-verstrekking werkloozen.
Zooals bekend is, werd in de laatste ja
ren aan werklooze hoofden van ge
zinnen en kostwinners, die naar het
oordeel van het Burgerlijk Armbestuur
of den Gemeentelijken Dienst voor So
ciale Zaken daarvoor in aanmerking
kwamen, gedurende het winterseizoen
een reductie verleend van 50 pet. op
den prijs, waarvoor door de Gasfabriek
cokes aan particulieren werd geleverd
en als regel 1 H.L. per week.
In het afgeloopen winterseizoen zijn
gedurende 22 weken, van Zaterdag 3T
October 1925 tot en met Maandag 29
Maart 1926, wekelijks bons, rochtge-
vende op H.L. cokes of op 1 H.L. pa
relcokes, in' het laatste geval, met Bij
betaling van 25 cent (het toenmalige
verschil tusschen den prijs van 1 H.L
pareicokes en H.L. cokes), door den
Gemeentelijken Dienst voor Sociale
Zaken en het Burgerlijk Armbestuur
aan de bedoekr. categoriën van werk-
loczen uitgereikt en wel door e^stge-
r.oomden dienst 5C81 bons en floor het
Burgerlijk Armbestuur 11654 bons
De kosten die op ongeveer f 10.000
varèn geraamd, bedroegen voor den
Gemeentelijke Dienst voor Sociale Za
ken f 2.556 45 en voor het Burgerlijk
Armbestuur f 5243.90, dus in totaal
f 7800.35.
Ook dit jaar zouden B. en W. willen
voorstellen in den zelfden geest brand
stoffen te doen verstrekken Zij achten
echter geen termen aanwezig om, zoo
als ten verzoek van den Leidsehen Be-
stuurdersbond wordt gevraagd, 't tijd
vak, gedurende netwelk de bons wor
den uitgegeven, met een maand to ver
lengen Vt maand eerier aanvangen
en ten minste Vx mnd. later eindigen
noch de hoeveelheid cokes wekelijks
piet 100 pet. te vermeerderen. De be
doeling toch is nimmer geweest, de
werkloozen vanaf het najaar tot het
voorjaar gratis brandstoffen te ver
strekken. doch slschts om hen in die
aanschaffing in het harre jaargetijde
tegemoet te komen.
Gedurende een viertal jaren werd de
verstrekking, zooals riiè tot nog toe
heeft plaats gehad, vo' loende geoor
deeld. De oeconomische toestand
sinds het vorige jaar niet noemens
waard veranderd, en B. en W. kunnen
daarom niet inzien, waarom thans zou
moeten worden besloten tot vergroo
ting van de hoeveelheid te verstrekken
brandstof of tot verlenging van het
tijdvak, gedurende hetwelk die ver
strekking zal plaats hebben. Evenals
tot nog toe zouden zij dus wekelijks
een bon willen doen uitreiken voor
een K H.L. cokes, op welke bon de
werkloozen door-bijpassing van het
verschil in prijs tusschen 1 H.L. parel
cokes en M H.L. cokes, welk verschil
momenteel 30 cent bedraagt, ook 11
H.L. parelcokes in ontvangst kunnen
nemén. Tot recht verstand der zaak
merken zij daarbij op, dat ook aan
werkloozen, die, aangezien zij bv. ge
durende .eenige dagen per week wer
ken, slechts een kleine uitkeering ont
vangen, toch een cokesbon pleegt t€
worden verstrekt.
Op grond van een en ander zijn B.
en W. van oordeel, dat, evenals vorige
jaren, weder gedurende ten hoogste 22
weken deze bijzondere steun moet
worden verstrekt en wel van Zaterdag
30 October 1926 tot en met Maandag
28 Maart 1927. De kosten zullen met 't
oog op de stijging van de cokesprijzen
eenig9zins hooger zijn dan in het vo
rige jaar, zoodat vermoedelijk een be
drag van f 10.0000 in totaal noodig zal
zijn.
Zij geven in overweging in den vo
ren aangegeven zin te besluiten,
het adres van den Leidschen Bestuur-
dersbond daarmede als afgedaan te be
schouwen.
Dietsch Studenten Verbond.
Het bestuur 19251926 der afdeeüug
Leiden van het Dietscli studenten Ver
bond stelt als bestuur voor het vol
gende vereenigingsjaar candidaat:
Th. B. F. Hoyer. voorzitter. C. J. A,
de Ranitz, ön'der-voorzitter, R. de Jos-
selin de Jong, le secretaris, Mejuffr.
A. Josephus Jitta, 2e secretaresse, H
F. Santman, le penningm. D. A. A.
Weij, 2e penningm. Mej. G. Belzer.
Commissaresse, A. G. Belinfante, afge
vaardigde van het H.B.
De ,Vooidorp-Bazar.
De bazar heeft gisteren ook verder
een prachtig verloop gehad en een
vooral -koopkrachtig einde
Aanvankelijk lag het in de bedoe
ling dat om acht uur de bazar officieel
zou worden gesloten, maar, terwijl het
aantal bezoekers nog maar steeds ver
meerderde, gingen de zaken zoo goed,
dat er voor sprekers geen gelegenheid
overbleef. Het was zoo ook maar het
beste.
Men bepaalde zich nu tot een kort
maar hartelijk woord van dank tot de
vele medewerkende dames en heeren,
'speciaal tot de presidente van de da-
meskrans O.d.i.n. e.a, mej. Bonnet, en
tot mej. Sweris en de heeren Meyers
en Spruyt, die door hun 'muzikale me
dewerking tot het welslagen hadden
medegewerkt.
Gedurende den geheelen avond bleef
het druk. N^. de verloting om acht uur
werden de verschillende stands zoo
veel mogelijk leeg verkocht, waarna
begonnen werd met den verkoop bij
opbod, waarvoor veel animo was.
De bazar als geheel is uitstekend ge
nen geven, zal a.s. Dinsdag zijn colle
ges hervatten.
De heer C. C. Berg, litt. ind. docto
randus, zal voorloopig de gewone col
leges Javaansch voor meergevorder
den, dié zich voorbereiden voor hèt
taalkundig candidaats- en doctoraal
examen Indische letteren of voor het
doctoraal examen Indisch recht, geven
De nieuwbenoemde hulpleeraar in
de Javaansche taal- en letterkunde, de
heer Mas Prawiro-Artmodjo, zal zijn
colleges aanvangen a.s. Dinsdagmor
gen 10 uur in het collegegebouw, Klok-
Coliecte Zonnestraal
Ter gelegenheid van de collecte voor
Zonnestraal ter vestrijding der kosten
voor nazorg aan T.B.C.-lijders, welke
collecte morgen zal worden gehouden
zullen vier muziekkorpsen hun koste-
looze medewerking verleenen door des
middags van 3 tot 6 uur op verschil^
lende plaatsen te spelen, n.l. de mu-
ziekvereen. ,.Tieleman en Dros", „De
Post", „Nieuw Leven "en van cb& N.Z.
H. Tram. Mogen velen rich gedrongen
gevoelen om een offer voor dit schoone
doel te brengen.
Als men onze hulp komt vragen
Wordt door schreien en door klagen
's Naasten kommer/niet verlicht
Helpen, helpen dat is plicht.
Onbevoegd uitoefenen der geneeskunde
Voor het Kantongerecht alhier zal
'binnenkort een zaak dienen van mevr.
R. V. te Noordwijk, die zich waar
schijnlijk heeft schuldig gemaakt aan
het onbevoegd uitoefenen der genees
kunde.
De Wethouder van fabricage.
De Wethouder van fabricage, de heer
A. Mulder, is morgen en vdlgende
week Zaterdag verhinderd spreekuur
te houden.
De ongesteldheid vap den burge
meester.
Zooals uit enkele verslagen reeds
bleek, kon de burgemeester, Jhr. do
Gijselaar in de laatste dagen niet zijn
volledige ambtsbezigheden verrichten
wegens een llbhte ongesteldheid.
Thans zijn daarin naar wij verne
men verschijnselen opgetreden, die het
naar het oordeel van den arts wen-
schelijk maken, dat de patient in ob
servatie wordt genomen.
In verband hiermede is de burge
meester opgenomen in het Diaconessen
huis. Hoewel dit op zichzelf tot geen
ernstige ongerustheid aanleiding be
hoeft te geven, willen wij reeds thans
den wensch uitspreken, dat de burge
meester weer spoedig in de ambtswo
ning zal kunnen terugkeeren en zijn
ongesteldheid - van voorbijgaanden
aard zal blijken te zijn.
De ontgroening.
De ontgroening van de nieuwe leden
van het Leidsch Studentencorps zal
plaats hebben Donderdag 30 Sept. des
namiddags te 5 uur in de Stadsge
hoorzaal.
Na afloop zal er een fakkeloptocht
door de stad plaats hebben.
Prof. Van Vollenhoven.
Een Reuter-telegram uit Mexico
meldt:
A. C. van Vollenhoven, de scheids
rechter in de General Claims Commis
sion, die hier is om zich vertrouwd te
maken met de omstandigheden
Mexico, heeft beleefdheids-bezoeken af
gelegd op het ministerie van buiten
landsche zaken en het Amerikaansch
gezantschap. Hij verwachtte, spoedig
door president Calles te worden ont
vangen.
Er gaan geruchten, dat Van Vollen
hoven den Braziliaan Rodrigo Cotario
zal opvolgen als scheidsrechter
de Mexicaansch-Amerikaansche com
missie, als hoedanig Cotario eenigen
tijd geleden is afgetreden.
Over deze geruchten ondervraagd,
antwoordde Van Vollenhoven, dat hij
daar niets van wist. Hij voegde eraan
toe, dat zijn bezoek aan Mexico thans
van zuiver persoonlijken aard was.
Op het Amerikaansche gezantschap
en het ministerie van buitenlandsche
zaken waren er geen inlichtingen te
krijgen over wie waarschijnlijk Cota
rio's opvolger zal worden.
Indisch Staatsrecht.
Wegens het vertrek van Prof. van
Asbeck, hoogleeraar aan de Indische
Rechtshoogeschool, naar Weltevreden
zal het practicum Indisch Staatsrecht
gedurende den cursus 1926-27 worden
gegeven door den heer H. J. vanMook
controleur B.B. met verlof.
Javaansch,
Prof. Dr. G. A. J. Hazeu, hoogleeraar
in de Javaansche taal- en letterkunde
die wegens ernstige ongesteldheid ge-
ruimen tijd geen college#» heeft kun
Het ongeluk aan de Gasfabriek,"
Het bericht, dat wij hieromtrent
gisteren opnamen moet eenigszins ge
wijzigd worden. Het ongeluk, waarbij
de heer v. Leeuwen het leven verloor,
is niet gebeurd bij het uitbreidings
werk, doch in het bestaande gedeelte,
in de koolgasfabriek, waar le ge
troffene bezig was, de deur van een
kameroven te herstellen.
Met het verbouwingswerk, dat een
dag tevoren iemand het leven kostte,
kan dit tweede ongeval dus niet in ver
band worden gebracht.
Geen meerdere typhus©?vallen.
Sedert het typhusgeval in een woon
schuit aan de Lammerbrug zijn hier.
ter stede geen andere typhusgevallcn
voorgekomen. Wij de'elen dit mede. om
dat hier ter stede geruchten loopen
als zouden er nog meer typhusgevallen
zijn geconstateerd.
Zilveren Jubileum,
Gisteren had de heer L. van Zand
wijk het voorrecht den dag te herden
ken, dat hij voor 25 jaar in dienst
trad bij de firma Gebroeders Pel.
Nadat de jubilaris met gezin door de
Directie in haar privé-kantoor was ont
vangen, werd bij door haar naar de
plaats geleid waar het Jubileum zou
worden herdacht in tegenwoordigheid
van Directie, familie en persoiieel.
De keurig met plantengroepen ver
sierde hal maakte reeds op de aanwe
zigen een feestelijken indruk.
Hierop werd het woord genomen
door den oudsten Directeur, 'den heer
Hk. Pel, die den jubilaris en familie
hartelijk begroette en in warme be
woordingen de verdiensten van den
heer L. van Zandwijk schetcte.
Hij wees daarbij in 't bijzonder op de
trouwe plichtsbe traditie- en aangena
me samenwerking, dat de jubilaris
iemand is. die zijn taak kent en deze
op zijn eigen kalme, doch vastberaden
wijze wist te volbrengen. Hij eindigde
met den wensch uit te spréken, dat
het hem gegeven zoude zijn, in goede
gezondheid zijn werk, in beider be
lang, nog langen tijd voort te zetten.
Hierop volgde de overreiking van de
stoffelijke blijken van waardeering
bestaande uit een gouden horloge met
inscriptie, benevens een enveloppe met
inhoud, terwijl hem tevens de oorkon
de voor trouwe plichtsbetrachting van
de Maatschappij van Nijverheid wera
overhandigd Namens 't personeel werd
de jubilaris gecomplimenteerd door
den heer J. J. Kanbier. die hulde
bracht voor de collegiale samenwer
king en den wensch uitsprak, dat hij
nog vele jaren in goede gezondheid zijn
taak mocht vervullen. Ook hier wer
den de stoffelijke blijken niet vergeten
t.w'. een enveloppe met inhoud en een
bloemenhulde.
Ten slotte zij nog vermeld, dat de
Moeder der Directeuren haar belang
stelling liet blijken door het zenden
van bloemen.
Zeer getroffen door deze huldiging
bedankte de jubilaris Directie en Per
soneel hartelijk. Hij sprak in het bij
zonder een woord van dank voor de
wijze, waarop de heeren Pel hun per
soneel en zulks niet alleen bij jubile
ums, weten te waardeeren, waarmee
het personeel instemde met een harte
lijk applaus.
Den verderen dag bracht de Jubila
ris in huiselijkén kring door.
De heer J. J. L. Duyvendak, lec;
tor in het Chmeesch aan de Universi:
teit alhier, die ongeveer een jaar in
China heeft vertoefd, is gisteren hier
ter stede teruggekeerd.
Ten huize van P. SI. aan de 2de
•Binnenvestgracht is in den afgeloopen
nacht de muntgasmeter gelicht.
Een bedrag van f 10 wordt vermist,
Op verzoek fan de politie te War
mond is hier aangehouden de 26-iarige
bankwerker J. S. Hij wordt er n.l. van
verdacht zich in Januari van dit jaar
te hebpen schuldig gemaakt aan dief
stal met inbraak, te Warmond gc
pleegd. In de woning van den aange
houdene werden bij het on ierzoel: ver
schillende goederen, als tafellaken:
lepels en vorken, een heerencostuum
enz. aangetroffen, die aan den besto
lene' tcebehooren.
Hedenmorgen is hier den 81-jari
gen heer J. Domneling, wonende aan
den Hoogen Rijndijk onder Zoeterwou-
Binnenland.
De Dahliatentoonstelling te D6n
Haag geopend.
Vragen en interpellaties in de Twee
de Kamer in verband met de gebeurte
nissen te Assen.
Dr. Van Aalst biedt de goineente
Amsterdam zijn huis als ambtswoning
voor den Burgemeester aan
Buitenland.
De Britsche regeering acht de voor
stellen der mijnwerkers onvoldoende.
De Volkenbondsvergadering zal ver
moedelijk deze week haar werkzaam
heden nog niet kannen beëindigen.
In Polen neemt de oppositie tegen de
regeering toe.
De reserves der Ver. Staten inzake
het Int. Hof zijn aanvaard.
de een vrij erustig ongeval overkomen.
Terwijl hij op den Hoogewoerd de
straat wilde oversteken, werd,hij aan
gereden door een passeercude auto,
bestuurd door P. v. d. St. De aanrijding
bleek van ernstigen aard, zoo.lat ge
neeskundige hulp werd ingeroepen
Spoedig arriveerde dr.#Debaere van
den Eersten Hulpdienst, die behalve
een hoofdwond ook een vermoedelijke
breuk van het linkerdijbe'en consta
teerde.
Met de brancard van de politie werd
de heer D. naar het Acad. Ziekenhuis
overgebracht.
BINNENLAND.
Huldiging Kamerlid L. F. Duymaez
van Twist,
Ter huldiging voor diens 25-jarig
lidmaatschap der Tweede Kamer,
werd gisteravond 7 uur in huize Anje-
ma te 's-Gravenhage. den heer L. F.
Duymaer van Twist,'door de anti-re
volutionaire Tweede Kamer-fractie
een maaltijd aangeboden, waaraan be
halve de leden dier fractie, ook Je
oud-minister, Mr. V. H. Rutgers, oud
voorzitter dier Tractie, aanzat.
Het voorzitterschap der Tweede Kamer
Omringd door leden van het civiele
en Militaire Huis der Koningin, die
ambtscostuum of uniform droegen,
heeft Hare Majesteit Woensdagoch
tend te 11 uur in het Koninklijk Paleis
aan hét Noordeinde ontvangen de
Commissie uit de Tweede Kanier, he
iast met de aanbieding aan de Konin
gin van de door de Kamer Dinsdag op
gemaakte voordracht voor het voorzit
terschap voor het zittingsjaar 1926
1927.
De Commssie bestaande uit de heeren
Schokking, voorzitter der deputatie;
Van Wijnbergen, Beumer, Boon en
Kortenhorst droegen het ambtsgewaad
van Kamerlid, de heer BijleveM. die
vroeger minister van Marino was, had
het ministerscostuum aan, de heeren
Joekes en Van der Heine droegen
zwarte burgerkleeding.
De leden der commissie hadden zich
in auto's begeleid door boden van de
Tweede Kamer, van het Kamergebouw
uit naar het Paleis begeven en keerden
op dezelfde wijze naar het Binnenhof
terug.
Tot voorzitter der Tweede Kamer
der Staten-Generaal voor den tijd der
tegenwoordige zitting is benoemd Jhr.
Mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck.
R-K. .Staatspartij.
In verband met het toekomstig op
treden van een „Partijraad waarvan
de eerste vergadering moet plaats heb
ben ih November a.s. zal het llondsbe-
stuur, dat tot nu toe de hoogste macht
vormde in de R.-K. Staatspartij, op
Zaterdag 25 September, des voormid-
dags half 12 uur in hotel Terminus te
Utrecht zijne laatste vergadering hou
den.
Als voornaamste punten komen op
de agenda voor:
a. Bespreking van den stand der re
organisatie (i.e. het nagaan hoever de
bemoeiingen der adviseerende en
stemgerechtigde Partijraadsleden ge
vorderd zijn). x
b. vaststelling van den datum en de
agenda der Partijraad-vergadering
c. Nadere besprekingen over de
stichting van een Partij-bureau en me-
dedeelingen over den stand dejr werk
zaamheden van de commissie ad hor
d. Bespreking over de n! dan niet
toelating van de niet-Ketholleke Pers
in de Partijraad-vergaderingen
e. Onderzoek naar de mogelijkheid
van internationale samenwerking met
buitenlandsche R.-K. partijen speciaal
op het gebied dor Vrodeeactia.
