(lil nunimer bestaal ai' TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Onze woning.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7de JAARGANG
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1926
NUMMER 1912
MANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week f i 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Het woningvraagstuk is ten onzent
een der belangrijkste onderdooien van
hetgeen op sociaal gebied om regeling
vraagt.
Het is nu niet zoozeer meer de vraag
naar het aantal woningen, die zorg
haart, dan wel het vinden van midde
len om voor alle standen een pas
sende en niet te dure woning te
verkrijgen. Wetgeving Overheiiissteun
en eendrachtige samenwerking heb
ben in korten tijd het tekort grooten-
deels overwonnen, en hebben tevens
mogelijk gemaakt dat een groot aan
tal minderwaardige woningen door
betere zijn vervangen.
Het is echter zeer de vraag of op
den duur op deze wijze voortgaande
de woning niet te duur wordt. In ver
gelijking met andere landen wordt In
ons land een aanzienlijk percentage
van het inkomen voor bewoning be
steed. Houdt men daarbij in het oog,
dat nog een groot deel van de woon
lasten, in den vorm van Overheids
steun, door de openbare kas gedragen
wordt, dan is het duidelijk dat hier
iets niet in den haak is.
Evenmin wij het als normaal mo
gen achten, dat de Overheid ons
steunt in het vinden van voedsel,
evempin mogen wij het normaal ach
ten dat zij ons i steunt in het vinden
en bewonen van een huis.
De reden voor het aanvaarden van
djen steun is dan pok alleen te vin
den in abnormale omstandigheden.
Keeren echter meer normale om
standigheden terug, da^ behoort ook
de woonlast weer door ieder gezins
hoofd geheel te worden gedragen
Hoewel we de oogen ijiet sluiten
voor de moeilijkheden, staat dit toch.
als het goed is, ons helder vmr den
geest.
Uiteraard maakt dit het vraagstuk
moeilijker dan wanneer wii het als
normaal mochten beschouwen, dat de
gemeenschap ons steunt. Heel wat ge
makkelijker is het Sociaal-Democra
tisch standpunt.
Niet alleen daarom gemakkelijker,
omdat man dan spoediger voor ieder
een passende woning heeft, maar ook,
en vooral daarom, zoo gemakkelijk,
omdat eischen van stadsschoon, van
doelmatige bebouwing uit stedebouw
kundig oogpunt, dan zooveel gemak
kelijker opgelost worden.
Men heeft, vooral onder den drang
van Sociaal Democratische zijde, ook
in het bouwblok, stratenaanleg enz.
getracht lijn, strekking te teekenen.
Ongetwijfeld heeft dat beteekenis. Ver
keer. aesthetica enz. stellen eischen,
die men niet straffeloos schendt.
Maar het heeft ook het bezwaar dat
het individueele verloren gaat.
Gelukkig zit dat individueele vast
in ons volkskarakter, zoodat onweer-
standelijk dit telkens om zijn rechten
roept.
Ten onzent is b.v. nog steeds oen
streven naar de eengezinswoning. Een
gemeenschappelijke trap, een gemeen
schappelijke gang, is gelukkig onder
ons niet in trek. Voor een gelukkig
gezinsleven is het eengezins huis dan
ook de aangewezen en de meest ge
zochte wijze van huisvesting. Nog
kort geleden is door niemand minder
dan den heer Van der Kaa. Hoofdin
specteur van de Volksgezondheid, voor
het Internationaal Huisvesting en
Stedebouwkundig Congres te Weenen
deze stelling verdedigd.
Hoewel op bouwtechnische gronden
'het eengezins huis nietduurder is
dan de huizen in groote bouwblokken
met meer dan een verdieping, doen
toch vragen van stedebouwkundigen
aard en de grondprijzen spoedig be
sluiten tot een gecombineerd type.
Wel is tot heden in het grootste ge
deelte van het Rijk het ééngezinshuis
nog overwegend; het aantal bovenwo
ningen bedraagt 18 pet. van het to
taal. Slechts in enkele gemeenten
overheerscht het ineengezinshuis, hoe
wel èr geen enkele gemeente is aan
te wijzen, waar niet, ook voor de ar
beiders, nog voortdurend ééngezins
huizen worden gebouwd.
Maar er ligt toch een trek naar het
groote blok. Het massale spreekt, wan
neer lui let op de eenheidsgedachte.
Het. wil ons voorkomen dat het
plicht is van ieder Christen om het
individueele, ook in de wijze van het
wonen, zoo lang mogelijk vast te hou
den.
Nog een andere factor drijft ons in
de verkeerde richting.
Van ouds is onze volksaard aange
legd om van het huis te maken het
heiligdom van onze samenleving.
Daar trekt de familieband, daar klopt
de polsslag van het leven.
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentlSn per regel 227, cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel Uriel
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiCn bij rooraitbetaling
▼an ten hoogete 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Rust en vrede wordt daar gezocht,
geëischt en bewaard. Zoo is het, ook
daar waar men, nog onbewust de tra
ditie handhaaft, zonder het beginsel
te belijden.
Van ons huis maken we niet alleen
de plaats, waar we het grootste deel
van ons leven doorbrengen, waar we
komen rusten, eten en slapen, maar
waar we ook, door het aanbrengen
van allerlei geriefelijkheden en ver
fraaiing-en, onzen welstand, onze eer,
of hoe ge het noemen wilt. ten toon
spreiden.
Ook dat is een zegen, dien we vast
houden.
Maar daar schuilt ook een gevaar.
Wanneer het uiterlijke van ons huis
zich aanpast aan nieuwere denkbeei
den en, dank zij de drieledige samen
werking "bovengenoemd, een zekere
mate van schoonheid of welstand be
reikbaar wordt, gaat ook het inner
lijke, de inrichting en het gebruik
zich daarbij aanpassen.
Vooral ook de tijden van hoog-con
junctuur hebben ons gevaarvolle
schreden op dat pad doen zetten. Wel
licht leven we hoven onzen stand.
Het is niet gemakkelijk te bepalen
welk deel van het inkomen mag be
steed worden aan het wonen, maar
dat het in zeer veel gevallen te groot
is, lijkt ons onweersprekelijk.
In meer dan één opzicht wreekt
zich dat. Niet alleen financieel; ook
het werk is voor vele huisvrouwen
te veel. Ware de woning eenvoudi
ger, het werk zou verminderen. De
genen die voor eenige jaren een hulp
konden nemen, zijn nu genoodzaakt
het werk alleen te doen Maar ook,
al laten de middelen hel nemen van
een hulp nog toe, dit geeft zooveel
last, dat het bezit van een comforta
bel huis voor velen een twijfelachtig
voorrecht gaat worden.
Er is een strooming merkbaar om
daarin oplossing te vinden. Men zoekt
het in combinatie; wat één alleen niet
kan, moet de .gemenschap doen. Voeg
de gezinnen samen en ge zijt er.
Hoe men zich dat denkt en wellt
gevaar daarin schuilt, bezien we in
een volgend artikel.
STADSNIEUWS.
Gerbf. school voor U.L.O.
Tot de le klas van den nieuwen cur
sus dezer school, die met 1 Sept. a.s.
begint, zijn 26 leerlingen toegelaten en
2 leerlingen tot de 2e klas.
Haring en wittebrood.
Het aantal liefhebbers dat. zich op
gegeven heeft voor de uitdeeling van
haring en wittebrood, bedra.agt 2080.
Dit aantal overtreft de verwachting
van cle commissie en is ook bedui
dend grooter dan het vorige jaar.
Posterijen.
Het Wijk Post- en Telegraafkantoor
a. d. Heerengracht zal op 31 Augustus
a.s. zoowel voor den post als voor den
telegraafdienst na 2 uur des namid
dags gesloten zijn.
Gr. v. Z. „Het Oosten."
Wedvlucht vanaf Lier (België) op
Zaterdag 28 Aug. afstand 114 K.M.
De duiven bereikten hun hokken
als volgt: 1 J. W. Wolters 3-24-11, 2
idem 3-25-32 3 Ph. v. Waardhuizen.
3-25-43, 4 J. W. Wolters 3-32-17, 5 J.
Marijt 3-33-7, 6 J. W. Wolters 3-34-11,
7 Ph. van Waardhuizen 3-35-30, 8 J.
W. Wolters 3-36-11. 9 J. Kooreman
3-38-15, 10 J. Boekkooi 3-39-26, 11 J.
Kooreman, 3-40-15, 12 J. Mariit 3-41-
18, 13 idem 3-44-30 14 Ph. v. Waard
huizen 3-45-45, 15 idem ,3-46-8. 16, L. N.
G. Wijling 3-46-26, 17 E. J. van Veen,
3-47-40, 18 Ph. v. Waardhuizen 3-50-
15, 19 J. Kooreman 3-54-30. 20 J. Wes-
selius 3-58-46.
Drogisten geverbaliseerd.
De politie alhier heeft bij een zeo-
tal drogisten een hoeveelheid Mijn
hardt's hoofdpijntabletten en Gistami
ne-tabletten in beslag genomen, om
dat zij deze in geringer hoeveelheid
verkochten, dan lijst C van de Wet
op de Artsenijhereidkunde toelaat.
Tegen hen is proces-verbaal opge
maakt.
Inbraak.
Zaterdagavond is ingebroken bij' den
heer H. Montagne op den Ouden Rijn.
Met een valschén sleutel hebben on
bekende en ongenoode personen zich
toegang verschaft tot dit perceel.
De heer M. had te half 9 met zijn
schoondochter het perceel verlaten,
doch toen deze laatste^om 9 uur terug
k/wam, hoorde ze dat er iemand thuis
was en dacht dat haar schoonvader
wellicht ook reeds was teruggekeerd.
Er kwam toen iemand haastig de
trap afzetten, die de dame een duw
gaf en toen ijlings de vlucht nam.
De dief had een bedrag van f2000
gereedgezet om mee te nemen, doch
heeft aap dit voornemen geen uitvoe
ring kunnen geven.
Onder de gemeente Sassenheim
zijn gistermorgen bij een fietstocht
een tweetal deelnemers gevallen,
waarbij zij zich ernstig bezeerden en
een hunner, de 21-jarige Amsterdam-
sche electricien, A. V. een sleutelbeen
brak. Zij werden hier ter stede in het
Acad. Ziekenhuis verbonden.
Zaterdagmorgen 10 uur passeer
den aan den Hooge-Morschweg een
zware automobiel, bestuurd door den
22-jarigen A. A. M. en een motorvoer
tuig op twee wielen elkaar. De auto
week naar den verkeerden kant uit,
met het gevolg dat een paar palen
van het hek van de N.V. Wernink's
Betonfabriek, werden vernield.
De- auto ging door en.reed daarna
in de Prinsestraat tegen een perceel
aan, waarvan het 2 glasruiten. 3 ijze
ren kozijnbinten en een gedeelte van
de onderpui vernielde.
Alzoo wel 'n onfortuinlijke tocht!
Gisteren had de 6-jarig E. S. ter
wijl zij op het Levendaal liep. bij de
fabriek van de fa. van Wijk en Co.
het ongeluk, dat zij door een neerval
lende glasruit uit de fabriek ernstig
werd getroffen. Het kind bekwam een
erge hoofdwond, die in het Acad. Zie
kenhuis werd verbonden.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn opgenomen 187 volwassen perso
nen en 6 kinderen. Totaal 193.
Het Leidsch Politie Muziekkorps
zal morgen een gedeelte der plechtig
heden van de parade-opluisteren met
muziek.
Zaterdagmiddag kwart over 12
reed, een paard en wagen, bestuurd
door zekeren J v D. woonachtig te
Oegstgeest, van de Blauw poor tsbrug
ia de richting van de Morschstraat.
He-t paard schrok van het geluid van
het signaal van de N.Z.H.T.M, en liep
met den kop door de winkeldeur van
het perceel op den hoek van het Gal
gewater en de Morschstraat. De deur
werd vernield.
Vervolge! :s werd de wielrijder C. v.
d. Z. door den wagen aangereden,
wiens fiets vrij ernstig beschadigd
werd, terwijl hij zelf er nog bijtijds
afsprong.
Omstreeks half 6 Zaterdagmiddag
is in de Lysbethsteeg het 6-jarig kind
J. Z. spelenderwijs van een 15 treden
hooge trap gevallen. Het had vermoe
delijk een hersenschudding gekregen
en werd overgebracht naar het Acad.
Ziekenhuis.
Gisteravond kwart over 7 werd
alarm gemaakt over een beweerden
brand in de Doelensteeg.
Later bleek evenwel, dat de rook en
het geknetter afkomstig was van vuur
werk, dat door een der bewoners, den
vuurwerker A. S. achter zijn woning
werd afgestoken.
De los werkman J. W. de J. wo
nende alhier, is door de politie naar
Rijpwetering overgebracht, omdat hij
wordt verdacht aldaar ingebroken en
een hoeveelheid gouden voorwerpen te
hebben meegenomen.
De fruitkoopman N. v. d. S. heeft
zich beklaagd, dat hij Zaterdagmor
gen 8 uur door v. V. op den Nieuwen
Rijn is mishandeld.
Burgerlijke Siand.
Ondertrouwd: J. Piket, jm. 23 j, en
A. J. de Winter, jd. 20 j; H. J, Sclireu-
der 28 j, en M. G. Brusche. id. 27 j;
H. Nieuwenhuizen 29 j. en M. J. van
Heusden, 27 j; D. Ernst, 23 j. en C.
Fabraken, jd. 25 j; J. H. Geenjan jm.
20 j. en L. Brussee, jd. 29 j; H. J. van
Dam, jm. 27 j. en J, Roelandse jd. 26
j; M. Cornelisse, jm. 23 j. en M. Prins
jd. 28 j; C. v d Reijden, jm. 33 j. en
L. de Kier, jd. 26 j; N. Boom, jm. 26
j. en M. van Kampen, jd. 27 j; C. v d
Akker, jm. 26 j. en C. W. van Dieren,
jd. 26 j.
BINNENLAND~
DE TABAKSWET.
De werkplaatsen van kléin-fabrikanten
Bij de Tweede Kamer is ingediénd
oen wetsontwerp tot verlenging van
den termijn, genoemd in art. 88a der
Tabakswet.
De slechte finaneieele positie, waar
in ten gevolge van de heerschende
malaise in de sigarenindustrie, onder
meer ook de kleine sigarenfabrikanten
verkeeren ,is oorzaak, dat van de mees
ten van hen nog steeds niet kan wor
den gevorderd, dat zij hun lokalen in
richten overeenkomstig de eischen, die
de Tabakswet stelt of dat zij hun be
drijf overbrengen naar overigens moei
lijk te verkrijgen lokalen, die aan de
eischen van de wet beantwoorden.
Opnieuw wordt daarom thans ver
lenging met één jaar voorgesteld van
den in art. 88a der gemelde wet be
doelden termijn.
Daar gelaten, dat het op dit oogen-
blik niet zou aangaan de belangheb
benden te dwingen tot voor lien zeer
kostbare maatregelen, zoolang het
verslag van de commissie, aan welke
het onderzoek is opgedragen naar de
mogelijkheid van een belasting op de
ruwe tabak, niet is ingekomen, en
daaromtrent niet is beslist, heeft de
minister ook gemeend de indiening
van dit ontwerp te mogen bevorderen,
omdat ten gevolge van de intrekking
van een aantal der ingevolge art. 88a
verleende ontheffingen, in verband
met gepleegde fraude, een selectie is
ontstaan, die doet verwachten, dat de
ervaringen met de thans nog bestaan
de vergunninghouders gunstiger zul
len zijn dan tot dusver, zulks te meer,
omdat de maatregel zoodanig wordt
toegepast, dat bestendiging der ver
gunning niet automatisch plaats
vindt, doch slechts na daartoe gedaan
verzoek, en indien blijkt, dat de aan
vrager zijn uit de accijnswet voort
vloeiende verplichtingen naar behoo-
ren nakomt.
Het aantal ontheffingen, dat aan-
v ankelijk 2262 heeft bedragen, is thans
geslonken tot 1503, terwijl van de 624
fabrikanten, wier werkplaatsen niet
voldeden aan art. 23, le lid of art. 24
der wet, er nog 370 over zijn. Te Am
sterdam is een aantal der tot de laat
ste categorie behoorenden thans in een
centrale werkplaats ondergebracht;
daarbuiten is hun aantal te klein om
daarvoor nog zulke werkplaatsen in
te richten.
VERSLAG ALGEMEENE
REKENKAMER.
Aan het verslag der Algerneene Re
kenkamer betreffende hare werkzaam
heden over bet jaar 1925 wordt het
volgende ontleend:
Pb bemoeiingen van bet
rijksinkoopbureau.
Het trok de aandacht van de Kamer,
dat de omvang van de taak van het
rijksinkoopbureau voortdurend grooter
werd.
Het scheen haar toe, dat de hieruit
voortvloeiende vermeerdering van s
Rijks uitgaven van dieh aard kon zijn,
dat deze de door bemiddeling van het
Rijksinkoopbureau verkregen bespa
ring overtroffen.
Dit gevoelen was gegrond op.de vol-
volgende overwegingen: lo. de ver
doorgevoerde bemoeiing van het bu
reau bracht groote uitbreiding van ad
ministratie met de daaraan verbonden
belangrijke kosten teweeg;
2o. de omstandigheid dat de raming
van het benoodigde voor een geheel
jaar moest worden opgemaakt, was
niet bevorderlijk voor de zuinigheid
bij het verbruik:
8o. het volledig contact tusschen ver
bruiker en leverancier ging verloren
en daardoor kon de eeste niet beoor
deel en of het geleverde voldeed aan de
hij de opdracht gestelde eischen;
4o. in de uitgebreide bestellijsten en
in het door het Rijksinkoopbureau uit
gegeven orgaan werd de aandacht ge
vestigd op allerlei goederen en werd
zelfs veel reclame gemaakt voor de
aanschaffing. Op deze wijze werd het
aankoopen aangemoedigd van goede
ren, niet bepaald onmisbaar voor den
dienst.
De Kamer was van oordeel, dat, in
dien het bureau zijne bemoeiingen be
perkte, eenerzijds tot het nagaan van
welke artikelen in den Rijksdienst be
langrijke hoeveelheden werden ge
bruikt en anderzijds tot het uitlokken,
met gebruik van de aldus verkregen
gegevens, van zoo vourdeelig mogelijke
prijsaanbiedingen van handelaren en
het mededeelen daarvan aan de betrok
ken ambtenaren, de met de instelling
van het bureau beoogde voordeelen be
houden zouden blijven, doch de ge
schetste nadeelen zouden vervallen.
De Kamer bracht een en ander on
der de aandacht van den minister van
financiën, ten einde te overwegen, of
in de werkwijze van het Rijksinkoop
bureau geen verandering moest wor
den gebracht.
Uit diens antwoord bleek, dat reeds
sedert eenigen tijd een onderzoek naar
den ontwikkelingsgang en de werk
wijze van bedoeld bureau werd inge
steld. Bij dat onderzoek zou ook aan
de door het college aangevoerde pun
ten aandacht worden geschonken.
Oprichting van naamlooze ven
nootschappen door de Staats
mijnen.
De Kamer oefende critiek op de op
richting van de naamlooze vennoot
schappen: Havenbedrijf „De Hollan
der" te Amsterdam, en de Nederland-
sche Mijnhouthandel Eerstgenoemde
zou de door de Staatsmijnen te Amster
dam gebouwde kolentip exploiteeren
terwijl laatstgenoemde zich zou bezig
houden met den in- en verkoop van
miinhout.
Het lag in de bedoeling de bedragen
waarmede de Staatsmijnen in het ka
pitaal der vennootschappen zouden
deelnemen, te kwijten uit artikel 212
van het IVde hoofdstuk der Staatsbe
grooting voor 1925. op welken D09t gel-
Belangrijkste nieuws in dit Nunimer.
Op de Maas bij Rotterdam is een
sleepboot omver getrokken, twee pei-
sonen verdronken.
Het verslag der Algerneene Reken
kamer.
Pangalos is naar Kreta overgebracht
Sovjet-Rusland voert besprekingen
met de randstaten over garantiever*
dragen.
Weer is een vrouw over het Kanaal
gezwommen.
Til in'w/ÊÊn nu f rui i n 111 —i_—
den waren toegestaan voor „aandeelen
van vreemde ondernemingen'
De Kamer trok in twijfel of deze aan
wijzing wel juist was. Het gold hier
toch niet deelneming in bet kapitaal
van vreemde ondernemingen, doch de
oprichting van naamlooze vennoot
schappen, welke ongeveer geheel met
kapitaal van het rijk zouden worden
gefinancierd en feitelijk onderdoelen
van het mijnbedrijf zouden uitmaken,
al werkten zij, evenals verschillende
andere takken van het bedrijf, ook
voor derden.
Afgescheiden van de vraag, of de
aanwijzing op de begrooting wel juist
was, achtte de Kamer het in elk geval
gewenscht de goedkeuring van de
Staten-Generaal te vragen op de voor
genomen transacties, te meer nu bij
het departement van waterstaat een
wettelijke regeling van den bedrijfs
vorm der Staatsmijnen werd overwo
gen.
Woningbouw bij de Staatsmijnen
In Maart 1925 machtigde de minister
van waterstaat de directie der Staats
mijnen tot het bijdragen van een aan
deel, berekend in verhouding tot het
aantal arbeiders, in het stamkapitaal
der stichting: Woningfonds der Lim-
burgsche mijnen, te Heerlen, ad i 25.000
en verder haar medewerking te verlee-
nen voor den bouw van 200 woningen
bij elk der mijnen Maurits en Hendrik.
Volgens de ontwerp-statuten dei stit fa
ting lag het verder in de bedoeling, dat
elke mijnonderneming die woningen
liet bouwen, zich borg zou stellen voor
de exploitatiekosten, zulks voor den
geheelen duur der door de stichting
aangegane leening.
De Kamer vestigde er de aandacht
van den minister van waterstaat op.
dat het aanvaarden van deze garantie
tot aanzienlijke geldelijke verliezen
voor de Staatsmijnen zou kunnen lei
den, waarbij zij de geraamde bouwkos
ten per woning ad f 3200 te hoog vond,
waar het dep. van arbeid bij het ver-
leenen van voorschotten voor arbei
derswoningen f 2400 als maximum-
bouwsom had gesteld.
Ook opperde de Kamer twijfel, of er
in de naaste toekomst wel dringend
behoefte zou zijn aan 400 nieuwe ar-
beiderswonigen.
Het was de Kamer ook gebleken, dat
ten dezen tusschen de Minister van
Waterstaat en Financiën geen over
eenstemming heerschte. Laatstgenoem
de gaf ten slotte zijn ambtgenoot in
overweging dit geschil in den Raad
van Ministers te brengen.
Gemis aan zuinigheid bij do
besteding van 's rijks gelden.
Het postkantoor te Haarlem
In het na te noemen geval scheen de
vraag gerechtvaardigd of bij het doen,
van uitgaven wel de noodige zuinig
heid was betracht.
Bij den bouw van het post- en tele
graafkantoor te Haarlem werden oa. -
de volgende uitgaven gedaan:
Voor het bewerken van een brieven-
busplaat en de levering van naam
borden Posterijen n Telegrafie werd
onderscheidenlijk f 1900 en f 1400 uit
betaald. De brievenbusplaat was van
natuursteen gemaakt in plaat? van
terra-cotta, zooals het bestek voor
schreef.
Voor het bedrag van f 1400 waren 8
naamborden geleverd.
Ten behoeve van de ha» van het ge
bouw werden 11 lampen geleverd A
f 209.047 per stuk. Verder nog f 1500
besteed voor glas in lood ten behoeve
van deze lampen en van 8 buitenlan
taarns. Verder bleek, dat bij den bouw
van bedoeld postkantoor aanmerkelij
ke bedragen onnoodig wa^en uitgege
ven. doordat de betrokken werkzaam
heden niet direct aan de leverancier*
waren opgedragen, doch gebruik was
gemaakt van de tüsschenkomst van
den aannemer, die daarvoor 10 pot.
van de kosten had berekend.
Het zegel voor den consulalren
dienst hoeft niet mooi te zQfl
Naar aanleiding vap de vraag der
Kamer, waarom het vervaardigen on*.
