CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7de JAARGANG DINSDAG 17 AUGUSTUS 192è fJOMMER 1901 CODRANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Kinderen. In de laatstgehouden vergadering van den gemeenteraad van Warmond deed het raadslid Mr. D. W. Molhuijzen een voorstel dat terecht door andere leden werd afgekeurd. Er was sprake van het geven van een kindertoeslag aan een politieamb tenaar. Naar het juiste beginsel was ook hier het oorspronkelijk voorstel, dezen toeslag progressief te doen toe nemen. Mr. Molhuijzen wilde het om gekeerde en stelde voor, den toeslag bij het 3e kind te doen ophouden. De Neo-Malthusiaansche leer der overbevolking was voor hem het motief. Ons standpunt in dezen is bekend genoeg, zoodat het thans onnoodig is deze theorie in den breede te bestrijden. Het is alleen maar een opmerkelijk verschijnsel dat zooiets in een openbare vergadering van den Gemeenteraad in ernst verdedigd wordt. In ons zusterorgaan de „Leidsche Crt." komt de heer Bulten, Burgemeester van Voorhout óok tegen het betoog van den heer Molhuijzen op. Wij kunnen niet het artikel in zijn geheel overnemen. Op een deel er van willen wij echter wijzen, omdat daarin het gemeenschapsbelang, dus de taak der Overheid uitkomt. „Het groote gezin is voor Staat en volk een zegen. 't Zij er verre van te beweren, dat zij die niet de zorg voor een gezin of voor een groot gezin dragen, niet zegen rijk voor Staat en volk zouden arbeiden. Integendeel, talrijk zijn de vöorbeelden, die tot getuigenis van het tegenover gestelde kunnen strekken. De bedoeling is hier, aan te toonen, dat het groote gezin een gelegenheid en een leerschool is tot groote maat schappelijke krachtsontwikkeling en tot opvoeding voor den toekomstigen staats burger en lid van de maatschappij. De ouders van het groote gezin zullen door de talrijkheid van hun kroost een prikkeling hebben tot uiterste krachts inspanning om de welvaart in him gezin zoo hoog mogelijk op te voeren. Ongetwijfeld bij velen en harden arbeid zullen zij zich ni$f altijd kunnen gunnen, wat zij aan weelde en genie tingen anderen zien bezitten. De vraag rijst, of zij er niet gelukkiger om zijn, dat zijde onvoldaanheid, die het na jagen van weelde en genot met zich brengt, niet als een levensleegte, die altijd maar weer aangevuld wil worden, kennen, maar dat zij wel kennen de vreugde van heerlijk resultaat van harden opofferenden arbeid. En in dat resultaat is begrepen het geluk en het goed welslagen der kin deren, die in het gezin een sociale leerschool bij uitstek hadden. Het groote gezin is als zoodanig een leerschool voor socialen zin. De kin deren leéren meer en beter dan in kleinen kring de noodzakelijkheid van onderwerping aan het gezag. Zij krijgen door noodzakelijk te betoonen onder linge inschikkelijkheid, onderlinge hulp vaardigheid, onderling liefdebetoon en met elkaar meeleven, een ontwikkeling van socialen zin, die hun in het verdere leven en tevens voor de maatschappij van groot nut zal zijn." Afgescheiden van de taak die de Overheid heeft om de Christelijke grondslagen van ons volksleven te be waren en te beveiligen, ligt hier het gemeenschapsbelang dat zij heeft te dienen. Juist om der zonde wille zijn de groote gezinnen voor ons, voor de Maatschappij, een zegen. Daarom heeft de Overheid de roeping ze te eeren en te bewaren. V Gewijzigd, niet weggenomen. De rede van den Commandant van het le Bat. Regt. Genietroepen, waarop wij in ons No. van 11 Augustus de aandacht vestigden, heeft in andere bladen ook afkeuring gevonden. In de „Maasbode" van gisteren trof fen wij een ingezonden stuk aan van een oog- en oorgetuige, waarvan we onzen lezers niet onkundig mogen laten. Daarin komt de volgende gedeelte lijke rechtzetting voor: Majoor Vaillaint heeft zeker niet het woord „kerels" gebruikt, maar gewoon „leden der Tweede Kamer. De strek king der woorden was ook geenszins om te doen blijken, dat hij de herha- BUREAUHooigracht 35 Leiden TcL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone e4T®rtentISn P«* regel 227» cent Ingezonden Mededeelingen, dnbbel Uriel Bij contrmct, belangrijke redactie. Kleine edrertentiSn bij tooraitbetaling ▼an ten hoogste 30 woorden, worden dege lijke geplaaUt ad 40 cent lingsoefeningen overbodig vond (het tegendeel was zelfs uit zijn rede op te maken) maar om den herhalers voor te houden, dat er geen enkele reden was zure gezichten te zetten tegen de plaatselijke meerderen, alsof die Hun persoonlijk nadeel trachten te berok kenen en de „schuld" waren, dat de herhalers uit hun burgerlijke werkzaam heden waren gehaald, maar dat hun opkomst voor 17 dagen een logisch on derdeel vormde van den algemeenen dienstplicht in ons land, goedgekeurd en gehandhaafd door de Volksverte genwoordiging, gekozen uit en door het Nederlandsche Volk zelve de herha lers op te wekken, hun dienst te ver richten met een vroolijk gezicht en humeur, was de strekking zijner woorden. Ik kan daarbij nog vermelden, dat een enthousiast woord van majoor Vail- lant den mannen „aanspreekt" meer dan een plechtige redevoering met hoog dravende, maar holle phrasen over de vreugde om te „mogen" dienen, waarop herhalers ook wel eens werden vergast. Enthousiast gesproken woorden mogen in het algemeen niet op een goud schaaltje worden gewogen, en wellicht dat ook majoor Vaillant een volgenden keer zich eenigszins anders zou uit drukken. Hieruit blijkt dus dat de berichtgever aan „Het Volk" een onjuiste weergave van de woorden van den Majoor gaf, voor zoover betreft diens opmerking over de leden der Tweede Kamer.» Overigens erkent ook deze inzender de juistheid van de woorden van den Majoor, £1 hadden ze ook volgens hem een andere strekking. Wij kunnen tot onzen spijt alleen slechts dankbaar zijn dat de Majoor zich niet laatdunkend over de Volksverte genwoordiging heeft uitgelaten. Overigens blijft onze indruk, dat hij met de poging om de toespraak eens in een anderen toon te doen, zeer ongelukkig is geweest. STADSNIEUWS. Litterair Economische afdeeling Chr. H.B.S. Naar wij vernerfien, heeft het groot aantal leerlingen, dat voor den nieu wen cursus tot de 4e en andere klas sen van de Chr. HBS toelating heeft gevraagd, het Bestuur igenoopt te overwegen om een litterair economi sche afcNeeling te openen. Ook hier werd, evenals elders, ge voeld, dat de school eigenlijk meer nadruk moet leggen op het vormend karakter voor het leven. De school wordt teveel gezien als wiskunstige opleidingsinrichting. Nu de Regeering de mogelijkheid heeft geschapen te splitsen in Afd. A en B. waarvan de. eerste dan de litte- rair-economische opleiding en de laat ste de thans gevolgde wiskundige richting vertegenwoordigt kan het onderwijs tevens aansluiten op en vormend voorbereiden voor de hoo- gere academische vorming. Meer bijzonder zal het diploma A toegang kunnen geven tot de Han- delshoogeschool en tot de Indologi- sche studie. Te verwachten is dat van Regeeringswege te dien aanzien spoe dig een definitieve beslissing genomen zal worden met betrekking tot de toe lating voor de Handelshoogescliool. De afdeeling A bedoelt natuurlijk niet een vergemakkelijken van de stu die, maar alleen om aan den onder scheiden aanleg van de leerlingen te gemoet te komen, en om naast vor ming voor het leven de studie te doen aanslpiten op de ho,ogere academische vorming in sommige richtingen. Binnenkort'zullen ouders en verzor gers een circulaire ontvangen waarin een en ander nader wordt uiteenge zet en waarin voor de leerlingen van klasse 4 gevraagd wordt om zich uit te spreken in welke richting hun kin deren verder wenschen te gaan. De bedoeling is om bij genoegzame deelname van leerlingen aan de ope ning van de litterair economische afdeeling een examen te doen voor afgaan. Reeds op 1 September zal dan de nieuwe afdeeling gevormd worden. Voor ouders en verzorgers is het ge- wenscht om reeds aanstonds zich te beraden in welke richting hun kinde ren verder' gaan zullen. Het vierde „LCJOP-kamp.'* Zaterdagmiddag j.l. zijn de, jongens van het kamp der Leidsche Christ. Jeugdorganisatie „Phebe" dat gehou den is van 714 Augustus weer in Leiden teruggekeerd. Met voldoening kunnen zij op dit kamp terugzien, aangezien dit de vorige Rampen zeer ver heeft overtroffen en op een beter peil is gebracht. Ook heeft het weer daartoe veel medegewerkt. Bood het vorig jaar de natuur veel van wat hij kon geven o.a. regen, hagel, wind, onweer en bij het begin van het kamp een nietig zonnetje, thans was zij mil der en konden er meer wandeltochten etc. georganiseerd wórden. In de vo rige jaren konden alleen die iongens aan het kamp deelnemen, die lid wa ren van hare afdeeling „de Jongens- vereeniging", doch dit jaar stond ook het kamp open voor de jongpns van de andere afdeelingen harer organi satie en bovendien ook voor hen, die daarbuiten stonden, voorzoover er plaats in het* kamp was. In verband met dit laatste is het denkbeeld g'e- opperd om contact met alle deze jon gens te houden, a r. winter e?u aan vang te maken met het organ!seercn van gezellige kampkringen. De Jeugdorganisatie, die geen on bekende in de stad Leitm is, hoopt ook op deze wijze, meer aan haar doel te beantwoorden. Maakte bovengenoemde organisatie op 31 Juli j.l. met de jongens en meis jes \an 11 jaar en ouder van hare af deeling „de Kinder-Vereeniging" een uitstapje naar Groenen^aa' ''Heemste de), op jl. Woensdag maakte zij met hare afdeeling, ,de Meisjesvereeni- ging „Martha" een uitstapje naar Noordwijkerhout, waar de leidsters en de meisjés dier vereeniging door een ingezetene dier gemeente zeer vrien delijk en op de meest hartelijke wijze onthaalt! zijn. Zaterdag a.s. hoopt de organisatie met de andere groep van de kinder-vereeniging" die jonger dan 11 jaar zijn, het traditionceie uit stapje naar .Katwijk te maken. Wan neer ook dan het weer gunstig mag zijn, zal het aan vermaak en attractie niet ontbreken. De woonplaats van Jan Steen te Warmond. Men' schrijft aan de N. R. Ct: In de j.l. gehouden vergadering, van den gemeenteraad van Warmond is besloten, een gedenkplaat aan te bren gen aan den gevel vap het huis, waar Jan Steen van 1656 tot 1660 gewoond heeft. Naar aanleiding daarvan hebben wij te Warmond een onderzoek inge steld, ten einde te trachten iets na ders over het huis van Jan Steen al daar te weten te komen. Op de secretarie kon men ons wei nig daaromtrent mededeelen; men toonde ons eenige boeken uit dien tijd, waarin de naam van Jan Steen, schilder, voorkomt. De meeste kans, meer gegevens te krijgen, zouden wij hebben, indien wij eens met den ouden heer William Machin gingen praten. Deze heeft vele jaren in liet gemeente-archief gesnuf feld en aan hem is het te danken, dat bekenid is geworden, dat Steen te War mond: gewoond heeft en in welk huis. Na eenig zoeken gelukte het ons, den bijna 70-jarigen heer Machin te vin den, voor wien het een genoegen bleek te zijn over de geschiedenis van zijn dorp te kunnen verhalen. Hij deelde ons o.m. mede. dat hij een groot deel -van zijn leven heeft be steed aan het op schrift stellen van de geschiedenis van Warmond. Zoeken de in de archieven naar geheel iets anders, kwam hij den naam van Jan Steen tegen en ontdekte hij, dat deze van 16Ö6 tot 1660 te Warmond heeft gewoond. Misschien zou hij deze ont dekking nooit wereldkundig hebben gemaakt, (of het zou moeten geweest aijn., indien zijn levenswerk ooit in druk ware verschenen), indien niet ongeveer vier jaren geleden in het Oudheidkundig Jaarboek een beschrij ving ware verschènen van het schil derij „de Kippenhof" van Jan Steen. Men had ontdekt, dat dit geschilder! was op het."kasteel Lokhorst te War mond en daarbij werd de veronder stelling geuit, dat de katholieke heer van Warmond den eveneens katho lieken schilder Jan Steen uit Leiden had laten komen, om het schilderij te maken. De heer Machin heeft toen over zijn ontdekking aan Dr. Bijleveid geschreven en sindsdien staat vast, dat Steen dit schilderij heeft gemaakt gedurende zijn verblijf te Warmond. Het is verder gelukt, uit te vinden, in welk huis Jan Steen gewoond heeft namelijk in dat, hetwelk nu genum merd is met B 19 in de Dorpstraat. Ik heb daarvoor drie bewijzen, zoo vervolgde onze gastheer. Het eerste is, dat de naam van Jan Steen in de kohieren van 1656 tot 1660 voorkomt voor een bedrag van 2 steeck (elke steeck tegen 10 stuivers). Nu werden <.'te belastingen geheven naar de groot te der erven en ingeboekt van het erf ten Oosten van het Ambacbt naar het Westen toe. Bekend was, met welk erf werd begonnen, zoodat op deze wijze aangetoond kon worTm, welk erf aan Steen behoorde. Dit komt ge heel oven-cn met wat valt te leeren uit een legger van de gemeente uit het jaar 1665. terwijl bovendien in dat laar een kaart van het Ambacbt is uitgegeven. Wn.t bet huis zelf betreft, êoo ver namen wij verder, dit is ongeveer vier jaren geleden geheel gerestaureerd. Veie jaren is er een spekslagerij in gevestigd geweest. Tot voor korten tijd had het huis een typisch ouder- wetsch geveltje, met vierkante kruis ramen en een uit twee- deelen be staande deur, met een zoogenaamde onderdeur. Boven de ramen waren gemetselde bogen met zandsteurien sluitstukken, die ook boven bet zol derraam voorkwamen. HetTs in een dorp als hier niet ge makkelijk, oude gebouwen intact te houden, vertelde de heer Machin ver der. Zoo is het ook niet gelukt, dit huis in zijn ouden toestand te bewa ren. Het bovenstuk van den gevel is geheel afgebroken en de weerhaan, die er op stond, is op het dak ge plaatst. Verder is er aan verbouwd en alles is met witkalk bestreken Vóór de verbouwing is er een foto gemaakt. De lieer Machin overhandig de ons de afbeelding van den oor- spronkelijken toestand van het huls, düe voor zoover wij weten nimmer ge publiceerd is. Hierna hebben wij een bezoek ge bracht aan het huis, vroeger door Jan Steen, thans door de familie Overes bewoond. In den wit gepleisterden voorgevel is de steen met het jaartal van den bouw (1611) aangebracht. Niets onderscheidt het van de vele heerenhuisjes, die men buiten overal aantreft. De tegenwoordige bewoners deelden ons mede. dat zij er geen be zwaar tegen hadden ,den gevel in den ouden toestand te laten, toen de bur gemeester van Warmond hun dit vroeg, doch de extra kosten van on geveer f200 wilden zij niet voor hun rekening nemen. „Het is geen familie van ons, dus zelf voelden we er niets voor" déelden zij den burgemeester mede. Deze verschafte echter de be- noodigde gelden niet en toen er ge vaar voor omvallen ontstond, kregen zij van den gemeente-opzichter op dracht, -maatregelen voor de openbare veiligheid te nemen. We' hebben den gevel toen maar heelemaal afgebro ken. vertelden de eigenaars ons, en het smeedwerk (een anker), dat aan den gevel was aangebracht, hebben we, toen bleek, dat niemand het heb ben wilde, voor oud roest verkocht. Het inwendige va:p het huis beslaat beneden uit een paar flinke vertrek ken, die vroeger een aantal kleinere hebben gevormd. Boven is een zolder over het heele huis met een achter vertrek, door middel vhn een trapje te bereiken. Het zou ons niet verwon deren, indien dit vertrek als atelier van den meester gediend heeft. Het dak wordt door zware eikenhouten balken gedragen, die waarschijnlijk nog van den oorspronkelijken bouw afkomstig zijn. De achtergevel is nog in den ouden toestand gebleven. In 1637 is ter rechterzijde van bet huis een woning gebouwd'. Een nieuwe straatveger. Na den motorspro?i\vae:en de Gemeentelijke Reinigingsdienst thans 'n motorveegmachine aangeschaft. Reeds eenige malen heeft men de beweeglüke machine door de straten kunnen zien gaan Na den motor van nabü te hebben ge zien en ons de werking ervan door den heer de Koning, den directeur van den G. R. te hebben laten uitleggen, meenen we. dat deze verandering wel een verbetering is. De nieuwe motor vervangt gemakke lijk twee veegmachines met paarden kracht. Éii een proef, die vorige week in een stil morgenuur genomen werd, veegde men de Steenstraat en Stations weg in een klein kwartiertje schoon. Daarbti heeft de constructie van deze machine een ander voordeel. Het be staat hierin, dat bjj een st^ffigen weg •een sproeier in het werk kan worden gesteld, die voorkomt, dat de ronddraai ende bezem het st-of zou opwerpen. Deze sproeier bevindt zich even voor den bezem2 en kan naar verkiezing on der een min of meer hoogen druk wor den gebracht. De bedoeling is intus- •fchen niet, dat de machine de straat j,schrobt", zcoals reeds geconcludeerd is. Wel kan b.v. in den winter, wanneer door sneeuwval of werking van den grond de straten heel vet zrjn, de wa tertoevoer wel zoodanig worden opge voerd, dat hyet vuil gemakkelijk los laat. Een eigenschap, aie vooral bij de festeldheid van onze straten wel' op aar plaats is. Het waterreservoir van de machine wordt gemakkelijk en vlug gevuld zooals ons werd gedemonstreerd, en kan 500 Liter bevatten. De motor is er weer een van de dion bouton, hetzelfde merk dat de groote sproeiwagen draagt. Zij is 10 P. K. sterk, en ziet er, in weerwil van de veelzqdige functie die zij helpt vei- vullen, zeer eenvoudig en degelijk uit De auto rijdt volgens een verbeterd systeem op luchtbanden, die voor het behoud van den motor beter schijnen te zijn dan de massieve banden. Onder de kleinere dingen, die de uit- Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Oprichting litterair economische af deeling Chr. H. B. S. te Leiden. Ongekende bedrijvigheid ln de ha vens te Rotterdam. Buitenland. De mijnwerkersóonierentie is zonder eenig besluit te hebben genomen tot heden verdaagd. De Derde Internationale verlangt voortzetting van de staking in Enge. land. Dnitschland's standpunt Inzake de kwestie der zetels van den Volken- bondsraad. Een mislukte revolutiepoging in Mexico. stekend verzorgde uitrusting van den motorwagen voltooien zijn ook eenige kilometertellers, die den afgelegden ai stand en dien, over welken geveegd is» afzonderlek registreerd. Voor de con trole van het nuttig effect is dit natuut ljjk van veel be teekenis. Wq wenschen den heer de Koning geluk met het nieuwe instrument, waai over he de beschikking heeft gekregen en hopen, dat het ijverig zal medewer ken, om onze Leidsche straten haar lee» leke reputatie zoo spoedig mogelijk te doen verliezen. Niet de heer Johs. Verhoog, maar de heer D. M. van Nes, Vreewijkstr. alhier heef-t gedurende vijf jaren lei ding gegeven aan de Hongaarsche kinderactie als voor2ïitter van het plaatselijk, zoowel als van het cen traal comité De heer Verhoog, van wiens onderscheiding wij gisteren melding maakten, nam op andere wij ze deel aan de actie. Dit ter aanvul ling van het gister geplaatste bencht. dat daaromtrent een anderen indruk gaf. De heer H. Vroom alhier slaagde voor het examen Nijverheidsonderwijs, acte N. V. Omtrent het ongeval op de Bree- straat, waarvan wij gisteren maiding maakten, vernemen wij nog, .dat de juffrouw, die een harer voeten ernstig verwondde, de 19jarige mej. A. II., is. Zij wilde, rechts van den weg rijdend, een andere wielrijdster, mej. G. 3., pas- seerên, waarbij de sturen van de beide fietsen elkaar raakten, hetgeen aanlei ding werd tot beider val. Dr. Blóte, die zooals gemeld, in Café Neuf eerste hulp verleende, constateer de een gescheurde pees in de rechter voet. Mej. S., bekwam geen letsel. Gistermiddag liep op de Hooge- woerd van 1 en g. of ut enwagen van den heer C v. d. M., uit Oegstgeest, een wiel af pc wagen zakte over, en de groenfceulaj/i kwam op de straat te recht, tussciien de rails. Er ontstond even staguaiie 111 het verkeer, doch na tien minuten waren de groenten over geladen en ken alle? weer zij 1 gewo nen gang gaan Aan het politiebureau kan men worden ingelicht omtrent een opgevan gen uond, e^a Dobbermann pincher Op den openbaren weg is eon transportrijwiei aangetroffen, waar van de eigenaar Ret üokend is --- Geslaagd te s Gravenhage voor het examen Nijv. Onderw. (N.C.) de heer P. J. van Weerlee, alhier Mr. P. E. Briët, lid van .de Éér ste Kamer, heeft zich voor eenigeni tijd naar Finland bege en. BINNENLAND. H. M. de Koningin-Moeder. H. M. de Koningin-Moeder bracht gisteren per auto een bezoek aan Am sterdam. Om 3 uur werd in bel gemeente-mu seum de moderne Fransche kunst be zichtigd en daarna in het Rijksmuseum de oude Fransche kunst. H. M. was vergezeld van de Hof dame baronesse van I tiers iuu, de groot-officier Jhr. mr. Schimme'pen- ninck en den particulieren secretaris, baron van Heemstra. Veertig Jaar het Koninklijk Hnis gediend. Op 1 September hoopt de hoffourier H. Kublie zijn 40-jarig dienstjubiloum ten paleize te 's-Gravenhage te vieren. Wijlen Z. M. Willem 111 benoemde hem op 1 September 1886 tot Hof Jager. Op 1 Januari 1887 werd hij Kamer dienaar van Z. M. en na 's K'mixurs

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1