CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7de JAARGANG
DINSDAG 17 AUGUSTUS 192è
fJOMMER 1901
CODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Kinderen.
In de laatstgehouden vergadering van
den gemeenteraad van Warmond deed
het raadslid Mr. D. W. Molhuijzen een
voorstel dat terecht door andere leden
werd afgekeurd.
Er was sprake van het geven van
een kindertoeslag aan een politieamb
tenaar. Naar het juiste beginsel was
ook hier het oorspronkelijk voorstel,
dezen toeslag progressief te doen toe
nemen. Mr. Molhuijzen wilde het om
gekeerde en stelde voor, den toeslag
bij het 3e kind te doen ophouden.
De Neo-Malthusiaansche leer der
overbevolking was voor hem het motief.
Ons standpunt in dezen is bekend
genoeg, zoodat het thans onnoodig is
deze theorie in den breede te bestrijden.
Het is alleen maar een opmerkelijk
verschijnsel dat zooiets in een openbare
vergadering van den Gemeenteraad in
ernst verdedigd wordt.
In ons zusterorgaan de „Leidsche
Crt." komt de heer Bulten, Burgemeester
van Voorhout óok tegen het betoog
van den heer Molhuijzen op.
Wij kunnen niet het artikel in zijn
geheel overnemen. Op een deel er van
willen wij echter wijzen, omdat daarin
het gemeenschapsbelang, dus de taak
der Overheid uitkomt.
„Het groote gezin is voor Staat en
volk een zegen.
't Zij er verre van te beweren, dat
zij die niet de zorg voor een gezin of
voor een groot gezin dragen, niet zegen
rijk voor Staat en volk zouden arbeiden.
Integendeel, talrijk zijn de vöorbeelden,
die tot getuigenis van het tegenover
gestelde kunnen strekken.
De bedoeling is hier, aan te toonen,
dat het groote gezin een gelegenheid
en een leerschool is tot groote maat
schappelijke krachtsontwikkeling en tot
opvoeding voor den toekomstigen staats
burger en lid van de maatschappij.
De ouders van het groote gezin zullen
door de talrijkheid van hun kroost een
prikkeling hebben tot uiterste krachts
inspanning om de welvaart in him gezin
zoo hoog mogelijk op te voeren.
Ongetwijfeld bij velen en harden
arbeid zullen zij zich ni$f altijd kunnen
gunnen, wat zij aan weelde en genie
tingen anderen zien bezitten. De vraag
rijst, of zij er niet gelukkiger om zijn,
dat zijde onvoldaanheid, die het na
jagen van weelde en genot met zich
brengt, niet als een levensleegte, die
altijd maar weer aangevuld wil worden,
kennen, maar dat zij wel kennen de
vreugde van heerlijk resultaat van
harden opofferenden arbeid.
En in dat resultaat is begrepen het
geluk en het goed welslagen der kin
deren, die in het gezin een sociale
leerschool bij uitstek hadden.
Het groote gezin is als zoodanig een
leerschool voor socialen zin. De kin
deren leéren meer en beter dan in
kleinen kring de noodzakelijkheid van
onderwerping aan het gezag. Zij krijgen
door noodzakelijk te betoonen onder
linge inschikkelijkheid, onderlinge hulp
vaardigheid, onderling liefdebetoon en
met elkaar meeleven, een ontwikkeling
van socialen zin, die hun in het verdere
leven en tevens voor de maatschappij
van groot nut zal zijn."
Afgescheiden van de taak die de
Overheid heeft om de Christelijke
grondslagen van ons volksleven te be
waren en te beveiligen, ligt hier het
gemeenschapsbelang dat zij heeft te
dienen.
Juist om der zonde wille zijn de
groote gezinnen voor ons, voor de
Maatschappij, een zegen.
Daarom heeft de Overheid de roeping
ze te eeren en te bewaren.
V Gewijzigd, niet weggenomen.
De rede van den Commandant van
het le Bat. Regt. Genietroepen, waarop
wij in ons No. van 11 Augustus de
aandacht vestigden, heeft in andere
bladen ook afkeuring gevonden.
In de „Maasbode" van gisteren trof
fen wij een ingezonden stuk aan van
een oog- en oorgetuige, waarvan we
onzen lezers niet onkundig mogen laten.
Daarin komt de volgende gedeelte
lijke rechtzetting voor:
Majoor Vaillaint heeft zeker niet het
woord „kerels" gebruikt, maar gewoon
„leden der Tweede Kamer. De strek
king der woorden was ook geenszins
om te doen blijken, dat hij de herha-
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TcL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone e4T®rtentISn P«* regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel Uriel
Bij contrmct, belangrijke redactie.
Kleine edrertentiSn bij tooraitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijke geplaaUt ad 40 cent
lingsoefeningen overbodig vond (het
tegendeel was zelfs uit zijn rede op
te maken) maar om den herhalers voor
te houden, dat er geen enkele reden
was zure gezichten te zetten tegen de
plaatselijke meerderen, alsof die Hun
persoonlijk nadeel trachten te berok
kenen en de „schuld" waren, dat de
herhalers uit hun burgerlijke werkzaam
heden waren gehaald, maar dat hun
opkomst voor 17 dagen een logisch on
derdeel vormde van den algemeenen
dienstplicht in ons land, goedgekeurd
en gehandhaafd door de Volksverte
genwoordiging, gekozen uit en door het
Nederlandsche Volk zelve de herha
lers op te wekken, hun dienst te ver
richten met een vroolijk gezicht en
humeur, was de strekking zijner woorden.
Ik kan daarbij nog vermelden, dat
een enthousiast woord van majoor Vail-
lant den mannen „aanspreekt" meer
dan een plechtige redevoering met hoog
dravende, maar holle phrasen over de
vreugde om te „mogen" dienen, waarop
herhalers ook wel eens werden vergast.
Enthousiast gesproken woorden mogen
in het algemeen niet op een goud
schaaltje worden gewogen, en wellicht
dat ook majoor Vaillant een volgenden
keer zich eenigszins anders zou uit
drukken.
Hieruit blijkt dus dat de berichtgever
aan „Het Volk" een onjuiste weergave
van de woorden van den Majoor gaf,
voor zoover betreft diens opmerking
over de leden der Tweede Kamer.»
Overigens erkent ook deze inzender
de juistheid van de woorden van den
Majoor, £1 hadden ze ook volgens hem
een andere strekking.
Wij kunnen tot onzen spijt alleen
slechts dankbaar zijn dat de Majoor zich
niet laatdunkend over de Volksverte
genwoordiging heeft uitgelaten.
Overigens blijft onze indruk, dat
hij met de poging om de toespraak
eens in een anderen toon te doen,
zeer ongelukkig is geweest.
STADSNIEUWS.
Litterair Economische afdeeling Chr.
H.B.S.
Naar wij vernerfien, heeft het groot
aantal leerlingen, dat voor den nieu
wen cursus tot de 4e en andere klas
sen van de Chr. HBS toelating heeft
gevraagd, het Bestuur igenoopt te
overwegen om een litterair economi
sche afcNeeling te openen.
Ook hier werd, evenals elders, ge
voeld, dat de school eigenlijk meer
nadruk moet leggen op het vormend
karakter voor het leven. De school
wordt teveel gezien als wiskunstige
opleidingsinrichting.
Nu de Regeering de mogelijkheid
heeft geschapen te splitsen in Afd. A
en B. waarvan de. eerste dan de litte-
rair-economische opleiding en de laat
ste de thans gevolgde wiskundige
richting vertegenwoordigt kan het
onderwijs tevens aansluiten op en
vormend voorbereiden voor de hoo-
gere academische vorming.
Meer bijzonder zal het diploma A
toegang kunnen geven tot de Han-
delshoogeschool en tot de Indologi-
sche studie. Te verwachten is dat van
Regeeringswege te dien aanzien spoe
dig een definitieve beslissing genomen
zal worden met betrekking tot de toe
lating voor de Handelshoogescliool.
De afdeeling A bedoelt natuurlijk
niet een vergemakkelijken van de stu
die, maar alleen om aan den onder
scheiden aanleg van de leerlingen te
gemoet te komen, en om naast vor
ming voor het leven de studie te doen
aanslpiten op de ho,ogere academische
vorming in sommige richtingen.
Binnenkort'zullen ouders en verzor
gers een circulaire ontvangen waarin
een en ander nader wordt uiteenge
zet en waarin voor de leerlingen van
klasse 4 gevraagd wordt om zich uit
te spreken in welke richting hun kin
deren verder wenschen te gaan.
De bedoeling is om bij genoegzame
deelname van leerlingen aan de ope
ning van de litterair economische
afdeeling een examen te doen voor
afgaan.
Reeds op 1 September zal dan de
nieuwe afdeeling gevormd worden.
Voor ouders en verzorgers is het ge-
wenscht om reeds aanstonds zich te
beraden in welke richting hun kinde
ren verder' gaan zullen.
Het vierde „LCJOP-kamp.'*
Zaterdagmiddag j.l. zijn de, jongens
van het kamp der Leidsche Christ.
Jeugdorganisatie „Phebe" dat gehou
den is van 714 Augustus weer in
Leiden teruggekeerd. Met voldoening
kunnen zij op dit kamp terugzien,
aangezien dit de vorige Rampen zeer
ver heeft overtroffen en op een beter
peil is gebracht. Ook heeft het weer
daartoe veel medegewerkt. Bood het
vorig jaar de natuur veel van wat hij
kon geven o.a. regen, hagel, wind,
onweer en bij het begin van het kamp
een nietig zonnetje, thans was zij mil
der en konden er meer wandeltochten
etc. georganiseerd wórden. In de vo
rige jaren konden alleen die iongens
aan het kamp deelnemen, die lid wa
ren van hare afdeeling „de Jongens-
vereeniging", doch dit jaar stond ook
het kamp open voor de jongpns van
de andere afdeelingen harer organi
satie en bovendien ook voor hen, die
daarbuiten stonden, voorzoover er
plaats in het* kamp was. In verband
met dit laatste is het denkbeeld g'e-
opperd om contact met alle deze jon
gens te houden, a r. winter e?u aan
vang te maken met het organ!seercn
van gezellige kampkringen.
De Jeugdorganisatie, die geen on
bekende in de stad Leitm is, hoopt
ook op deze wijze, meer aan haar doel
te beantwoorden.
Maakte bovengenoemde organisatie
op 31 Juli j.l. met de jongens en meis
jes \an 11 jaar en ouder van hare af
deeling „de Kinder-Vereeniging" een
uitstapje naar Groenen^aa' ''Heemste
de), op jl. Woensdag maakte zij met
hare afdeeling, ,de Meisjesvereeni-
ging „Martha" een uitstapje naar
Noordwijkerhout, waar de leidsters en
de meisjés dier vereeniging door een
ingezetene dier gemeente zeer vrien
delijk en op de meest hartelijke wijze
onthaalt! zijn. Zaterdag a.s. hoopt de
organisatie met de andere groep van
de kinder-vereeniging" die jonger
dan 11 jaar zijn, het traditionceie uit
stapje naar .Katwijk te maken. Wan
neer ook dan het weer gunstig mag
zijn, zal het aan vermaak en attractie
niet ontbreken.
De woonplaats van Jan Steen te
Warmond.
Men' schrijft aan de N. R. Ct:
In de j.l. gehouden vergadering, van
den gemeenteraad van Warmond is
besloten, een gedenkplaat aan te bren
gen aan den gevel vap het huis, waar
Jan Steen van 1656 tot 1660 gewoond
heeft.
Naar aanleiding daarvan hebben
wij te Warmond een onderzoek inge
steld, ten einde te trachten iets na
ders over het huis van Jan Steen al
daar te weten te komen.
Op de secretarie kon men ons wei
nig daaromtrent mededeelen; men
toonde ons eenige boeken uit dien
tijd, waarin de naam van Jan Steen,
schilder, voorkomt.
De meeste kans, meer gegevens te
krijgen, zouden wij hebben, indien wij
eens met den ouden heer William
Machin gingen praten. Deze heeft vele
jaren in liet gemeente-archief gesnuf
feld en aan hem is het te danken, dat
bekenid is geworden, dat Steen te War
mond: gewoond heeft en in welk huis.
Na eenig zoeken gelukte het ons, den
bijna 70-jarigen heer Machin te vin
den, voor wien het een genoegen
bleek te zijn over de geschiedenis van
zijn dorp te kunnen verhalen.
Hij deelde ons o.m. mede. dat hij
een groot deel -van zijn leven heeft be
steed aan het op schrift stellen van de
geschiedenis van Warmond. Zoeken
de in de archieven naar geheel iets
anders, kwam hij den naam van Jan
Steen tegen en ontdekte hij, dat deze
van 16Ö6 tot 1660 te Warmond heeft
gewoond. Misschien zou hij deze ont
dekking nooit wereldkundig hebben
gemaakt, (of het zou moeten geweest
aijn., indien zijn levenswerk ooit in
druk ware verschenen), indien niet
ongeveer vier jaren geleden in het
Oudheidkundig Jaarboek een beschrij
ving ware verschènen van het schil
derij „de Kippenhof" van Jan Steen.
Men had ontdekt, dat dit geschilder!
was op het."kasteel Lokhorst te War
mond en daarbij werd de veronder
stelling geuit, dat de katholieke heer
van Warmond den eveneens katho
lieken schilder Jan Steen uit Leiden
had laten komen, om het schilderij
te maken. De heer Machin heeft toen
over zijn ontdekking aan Dr. Bijleveid
geschreven en sindsdien staat vast,
dat Steen dit schilderij heeft gemaakt
gedurende zijn verblijf te Warmond.
Het is verder gelukt, uit te vinden,
in welk huis Jan Steen gewoond heeft
namelijk in dat, hetwelk nu genum
merd is met B 19 in de Dorpstraat.
Ik heb daarvoor drie bewijzen, zoo
vervolgde onze gastheer. Het eerste
is, dat de naam van Jan Steen in de
kohieren van 1656 tot 1660 voorkomt
voor een bedrag van 2 steeck (elke
steeck tegen 10 stuivers). Nu werden
<.'te belastingen geheven naar de groot
te der erven en ingeboekt van het erf
ten Oosten van het Ambacbt naar het
Westen toe. Bekend was, met welk
erf werd begonnen, zoodat op deze
wijze aangetoond kon worTm, welk
erf aan Steen behoorde. Dit komt ge
heel oven-cn met wat valt te leeren
uit een legger van de gemeente uit
het jaar 1665. terwijl bovendien in
dat laar een kaart van het Ambacbt
is uitgegeven.
Wn.t bet huis zelf betreft, êoo ver
namen wij verder, dit is ongeveer vier
jaren geleden geheel gerestaureerd.
Veie jaren is er een spekslagerij in
gevestigd geweest. Tot voor korten
tijd had het huis een typisch ouder-
wetsch geveltje, met vierkante kruis
ramen en een uit twee- deelen be
staande deur, met een zoogenaamde
onderdeur. Boven de ramen waren
gemetselde bogen met zandsteurien
sluitstukken, die ook boven bet zol
derraam voorkwamen.
HetTs in een dorp als hier niet ge
makkelijk, oude gebouwen intact te
houden, vertelde de heer Machin ver
der. Zoo is het ook niet gelukt, dit
huis in zijn ouden toestand te bewa
ren. Het bovenstuk van den gevel is
geheel afgebroken en de weerhaan,
die er op stond, is op het dak ge
plaatst. Verder is er aan verbouwd
en alles is met witkalk bestreken
Vóór de verbouwing is er een foto
gemaakt. De lieer Machin overhandig
de ons de afbeelding van den oor-
spronkelijken toestand van het huls,
düe voor zoover wij weten nimmer ge
publiceerd is.
Hierna hebben wij een bezoek ge
bracht aan het huis, vroeger door Jan
Steen, thans door de familie Overes
bewoond. In den wit gepleisterden
voorgevel is de steen met het jaartal
van den bouw (1611) aangebracht.
Niets onderscheidt het van de vele
heerenhuisjes, die men buiten overal
aantreft. De tegenwoordige bewoners
deelden ons mede. dat zij er geen be
zwaar tegen hadden ,den gevel in den
ouden toestand te laten, toen de bur
gemeester van Warmond hun dit
vroeg, doch de extra kosten van on
geveer f200 wilden zij niet voor hun
rekening nemen. „Het is geen familie
van ons, dus zelf voelden we er niets
voor" déelden zij den burgemeester
mede. Deze verschafte echter de be-
noodigde gelden niet en toen er ge
vaar voor omvallen ontstond, kregen
zij van den gemeente-opzichter op
dracht, -maatregelen voor de openbare
veiligheid te nemen. We' hebben den
gevel toen maar heelemaal afgebro
ken. vertelden de eigenaars ons, en
het smeedwerk (een anker), dat aan
den gevel was aangebracht, hebben
we, toen bleek, dat niemand het heb
ben wilde, voor oud roest verkocht.
Het inwendige va:p het huis beslaat
beneden uit een paar flinke vertrek
ken, die vroeger een aantal kleinere
hebben gevormd. Boven is een zolder
over het heele huis met een achter
vertrek, door middel vhn een trapje
te bereiken. Het zou ons niet verwon
deren, indien dit vertrek als atelier
van den meester gediend heeft. Het
dak wordt door zware eikenhouten
balken gedragen, die waarschijnlijk
nog van den oorspronkelijken bouw
afkomstig zijn.
De achtergevel is nog in den ouden
toestand gebleven.
In 1637 is ter rechterzijde van bet
huis een woning gebouwd'.
Een nieuwe straatveger.
Na den motorspro?i\vae:en de
Gemeentelijke Reinigingsdienst thans 'n
motorveegmachine aangeschaft. Reeds
eenige malen heeft men de beweeglüke
machine door de straten kunnen zien
gaan
Na den motor van nabü te hebben ge
zien en ons de werking ervan door
den heer de Koning, den directeur van
den G. R. te hebben laten uitleggen,
meenen we. dat deze verandering wel
een verbetering is.
De nieuwe motor vervangt gemakke
lijk twee veegmachines met paarden
kracht. Éii een proef, die vorige week
in een stil morgenuur genomen werd,
veegde men de Steenstraat en Stations
weg in een klein kwartiertje schoon.
Daarbti heeft de constructie van deze
machine een ander voordeel. Het be
staat hierin, dat bjj een st^ffigen weg
•een sproeier in het werk kan worden
gesteld, die voorkomt, dat de ronddraai
ende bezem het st-of zou opwerpen.
Deze sproeier bevindt zich even voor
den bezem2 en kan naar verkiezing on
der een min of meer hoogen druk wor
den gebracht. De bedoeling is intus-
•fchen niet, dat de machine de straat
j,schrobt", zcoals reeds geconcludeerd
is. Wel kan b.v. in den winter, wanneer
door sneeuwval of werking van den
grond de straten heel vet zrjn, de wa
tertoevoer wel zoodanig worden opge
voerd, dat hyet vuil gemakkelijk los
laat. Een eigenschap, aie vooral bij de
festeldheid van onze straten wel' op
aar plaats is.
Het waterreservoir van de machine
wordt gemakkelijk en vlug gevuld
zooals ons werd gedemonstreerd, en kan
500 Liter bevatten.
De motor is er weer een van de dion
bouton, hetzelfde merk dat de groote
sproeiwagen draagt. Zij is 10 P. K.
sterk, en ziet er, in weerwil van de
veelzqdige functie die zij helpt vei-
vullen, zeer eenvoudig en degelijk uit
De auto rijdt volgens een verbeterd
systeem op luchtbanden, die voor het
behoud van den motor beter schijnen
te zijn dan de massieve banden.
Onder de kleinere dingen, die de uit-
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Oprichting litterair economische af
deeling Chr. H. B. S. te Leiden.
Ongekende bedrijvigheid ln de ha
vens te Rotterdam.
Buitenland.
De mijnwerkersóonierentie is zonder
eenig besluit te hebben genomen tot
heden verdaagd.
De Derde Internationale verlangt
voortzetting van de staking in Enge.
land.
Dnitschland's standpunt Inzake de
kwestie der zetels van den Volken-
bondsraad.
Een mislukte revolutiepoging in
Mexico.
stekend verzorgde uitrusting van den
motorwagen voltooien zijn ook eenige
kilometertellers, die den afgelegden ai
stand en dien, over welken geveegd is»
afzonderlek registreerd. Voor de con
trole van het nuttig effect is dit natuut
ljjk van veel be teekenis.
Wq wenschen den heer de Koning
geluk met het nieuwe instrument, waai
over he de beschikking heeft gekregen
en hopen, dat het ijverig zal medewer
ken, om onze Leidsche straten haar lee»
leke reputatie zoo spoedig mogelijk te
doen verliezen.
Niet de heer Johs. Verhoog, maar
de heer D. M. van Nes, Vreewijkstr.
alhier heef-t gedurende vijf jaren lei
ding gegeven aan de Hongaarsche
kinderactie als voor2ïitter van het
plaatselijk, zoowel als van het cen
traal comité De heer Verhoog, van
wiens onderscheiding wij gisteren
melding maakten, nam op andere wij
ze deel aan de actie. Dit ter aanvul
ling van het gister geplaatste bencht.
dat daaromtrent een anderen indruk
gaf.
De heer H. Vroom alhier slaagde
voor het examen Nijverheidsonderwijs,
acte N. V.
Omtrent het ongeval op de Bree-
straat, waarvan wij gisteren maiding
maakten, vernemen wij nog, .dat de
juffrouw, die een harer voeten ernstig
verwondde, de 19jarige mej. A. II., is.
Zij wilde, rechts van den weg rijdend,
een andere wielrijdster, mej. G. 3., pas-
seerên, waarbij de sturen van de beide
fietsen elkaar raakten, hetgeen aanlei
ding werd tot beider val.
Dr. Blóte, die zooals gemeld, in Café
Neuf eerste hulp verleende, constateer
de een gescheurde pees in de rechter
voet.
Mej. S., bekwam geen letsel.
Gistermiddag liep op de Hooge-
woerd van 1 en g. of ut enwagen van
den heer C v. d. M., uit Oegstgeest,
een wiel af pc wagen zakte over, en
de groenfceulaj/i kwam op de straat te
recht, tussciien de rails. Er ontstond
even staguaiie 111 het verkeer, doch na
tien minuten waren de groenten over
geladen en ken alle? weer zij 1 gewo
nen gang gaan
Aan het politiebureau kan men
worden ingelicht omtrent een opgevan
gen uond, e^a Dobbermann pincher
Op den openbaren weg is eon
transportrijwiei aangetroffen, waar
van de eigenaar Ret üokend is
--- Geslaagd te s Gravenhage voor
het examen Nijv. Onderw. (N.C.) de
heer P. J. van Weerlee, alhier
Mr. P. E. Briët, lid van .de Éér
ste Kamer, heeft zich voor eenigeni
tijd naar Finland bege en.
BINNENLAND.
H. M. de Koningin-Moeder.
H. M. de Koningin-Moeder bracht
gisteren per auto een bezoek aan Am
sterdam.
Om 3 uur werd in bel gemeente-mu
seum de moderne Fransche kunst be
zichtigd en daarna in het Rijksmuseum
de oude Fransche kunst.
H. M. was vergezeld van de Hof
dame baronesse van I tiers iuu, de
groot-officier Jhr. mr. Schimme'pen-
ninck en den particulieren secretaris,
baron van Heemstra.
Veertig Jaar het Koninklijk Hnis
gediend.
Op 1 September hoopt de hoffourier
H. Kublie zijn 40-jarig dienstjubiloum
ten paleize te 's-Gravenhage te vieren.
Wijlen Z. M. Willem 111 benoemde
hem op 1 September 1886 tot Hof Jager.
Op 1 Januari 1887 werd hij Kamer
dienaar van Z. M. en na 's K'mixurs