CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 7de JAARGANG DINSDAG 3 AUGUSTUS 1926 '"NUMMER f889 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.9Ó Oit nummer bestaat oit TWEE Binden. EERSTE BLAD. V Overheid en krankzinnigenverpleging. In het jongste nummer van „Anti revolutionaire Staatkunde" geeft de heer H. de Wilde een belangrijk artikel over „Overheid en Krankzinnigenver pleging". Enkele dagen geleden hebben wij ge wezen op het groote belang van een rechtsche meerderheid in de Provin ciale Staten, vooral ook in verband met de verpleging van krankzinnigen en de daaruit voortvloeiende kosten. Deze gedachte wordt in het artikel van den heer de Wilde meer in den breede ontwikkeld. Na eerst interessante xnededeelingen te hebben gedaan omtrent de geschie denis van de krankzinnigenverpleging wijst hij vervolgens op de gewichtige taak die die Provincie hierbij heeft te vervullen. Aan de provincie is toch opgedragen te zorgen voor voldoende plaatsruimte voor de verpleging van die krankzin nigen in liet gewest, voor wier opne; ming machtiging is verleend. De w ij z e waarop zij zich van dien plicht moet kwijten is niet voorge schreven. Zij kan een eigen provinciaal ge sticht hebben, zooals h.v. Noord-Hol land, maar zij kan ook op een andere wijze in de behoefte aan verpleegruim- te voorzien. Zuid-Holl&nd is zoo verstandig ge weest den laatsten weg te kiezen. Wel zijn meermalen pogingen aan gewend om te komen tot een provin ciaal gesticht maar die pogingen zijn niet geslaagd. Van particuliere zijde werd voldoen de gezorgd voor de noodige verpleeg ruimte en Gedeputeerde Staten kon den het best met de besturen van de particuliere gestichten vinden, zoodat er voor de provincie niet de minste reden bestond, een eigen gesticht ie hebben, en al de zorgen en alle risico daaraan verhonden, op zich te nemen. Nu 25 jaren geleden toen de meer derheid van de Staten van links naar rechts was verplaatst, was juist het vraagstuk der krankzinnigenverple ging urgent. De omstandigheden eischten, dat er iets gedaan moest worden. „De nieuwe meerderheid aldus de heer de Wilde Roomsch-Katholie- ken, anti-revolutionairen en christelijk historischen, was van meet af op dit gewichtig punt van provinciaal be leid volkomen eenstemmig. Zij wist van geen wijken en zeer be slist verzette zij zich tegen iedere po ging, om de Staten te brengen op den hoogst hedenkelijken weg van directe provinciale zorg voor de krankzinni genverpleging. Zeker, de toenmalige Commissaris der Koningin en Griffier der Staten, Mr. Patijn en Mr. Tavenraat, waren geenszins bewonderaars van provinci ale gestichten, doch indien zij niet een krachtig overtuigde meerderheid naast zich hadden gehad, zij zouden allicht bezweken zijn. Later is het liefhebberen in provin ciale armenzorg en krankzinnigenver pleging gaan luwen; zeker, maar voor af had de' rechtsche meerderheid het standpunt der Staten terdege vastge legd en bleek het al spoedig, welke voortreffelijke resultaten het particu liere initiatief had gegeven,zoodat het wel onzinnig zou zijn geweest .indien de Staten dat standpunt hadden ver laten". Wat de resultaten betreft, waarvan de heer de Wilde hier- spreekt, die waren van tweeërlei aard. Door het sluiten van contracten met de inrichtingen op protestantsch- cliristelijken grondslag, de R. K. ge stichten, en de gestichten Endegeest, Oud-Rozenburg, St. Jorisgasthuis enz. kan voor de patiënten van alle rich tingen worden gezorgd. Maar bovendien werd dit bereikt, dat de verplegingskosten belangrijk werden beperkt. Die kosten zijn, in verband met de hooge eischen die gesteld worden niet gering en terecht stelt de heer de Wil de dian ook de vraag aan de orde of het niet mogelijk is zonder de belan gen der patiënten te schaden, met de BUREAUHooigracht 35 - Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone advertentiSn per regel 23*/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel Uriel Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiCn bij to ornltbetaling ▼an ten boogate 30 woorden, worden dage- lij ka geplaatst ad 40 cent gegeven f 1.734.679 of 57 cents per in woner. Dat is een belangrijk bedrag, maar hij vergelijking met Noord-Holland waar men zich de weelde van een pro vinciaal gesticht veroorlooft, zijn de kosten toch betrekkelijk laag. In Noord-Holland werd n.l. in 1922 uitge geven f 1.06 per inwoner. Wel een bewijs, dat de Staten van Zuid-Holland verstandig handelden, toen zij aan het particulier initiatief de voorkeur gaven. „En toch zegt de heer de Wilde indien, wat helaas niet ondenkbaar is. de Statenverkiezingen van het volgend jaar dezen uitslag zouden hebben, dat de rechtsche partijen in de minderheid kwamen en de sociaal-democraten in nog grooter getale ook in de Zuid-Hol- landsche Statenvergadering mochten binnendringen, zou het zeer wel mo gelijk zijn, dat nogmaals een poging werd aangewend tot een provinciaal krankzinnigengesticht te komen". Dat hier geen overdrijving in het spel is, blijkt wel uit wat in de Staten vergadering van de vorige week werd gesproken. De socialisten geven hunne ideaicn niet prijs. Zoodra tyet rechtsche hek van den dam is, zullen ze trachten tot de uit voering te komen. In het belang daarom van de krank zinnigenverpleging -zoowel als van de provinciale financiën is het noodig, dat de rechterzijde in de Staten van Zuid-Holland in de meerderheid blijft. STADSNIEUWS. Vefnooging subsidie Bijzondere Scholen. Bij besluit van 1 December 1924 be schikten Gedeputeerde Staten dezer provincie op de beroepen vap een vier tal schoolbesturen tegen het Raadsbe sluit van 14 Mei 192d tot vaststelling van het gemeen iel lik voorschot voor 1923 op de vergoeding als bedoeld hij artikel 1U1 der Lagei-Onderwijs »vet 1920. Ter toelichting van' dit besluit vermelden B. en w. dat Gedeputeerde Staten daarbij de bezwaren in vijf pun ten verdeelden en dat de schooluestu ren door dat College op twee van de vijf punten in het gelijk werden ge steld. Die twee punten betreffen het niet in de berekening van liet voor schot opnemen van: a. de kosten van brandverzekering van schoolgebouwen en -meubelen en b. een deel der kosten wegens salarissen, kosten van verzeke ring tegen ongevallen, pensioenkosten van in dienst der gemeente zijnde per sonen, die op ©enigerlei wijze direct ol# indirect arbeid verrichten .ten be hoeve van de openbare scholen, waar onder begrepen ambtenaren ter ge meentesecretarie, tót een bedrag van f 0.50 per leerling, zoowel voor het ge woon- als voor het uitgebreid lager onderwijs. Thans is deze zaak in hoogste in stantie door de Kroon beslist. Bij Ko ninklijk Besluit van 18 Juni j.l. werd het bovengenoemd besluit van Gede puteerde Staten, vernietigd, in zoover daarbij was bepaald, dat de uitgaven sub a genoemd bij de berekening van het voorschot in aanmerking moeten komen. Van al de bezwaren is in boog ste instantie derhalve alleen het sub b genoemde bezwaar van de schoolbe sturen als juist erkend. Uitdrukkelijk wijzen B. en W. er op, dat tevoren reeds herhaaldelijk bij Koninklijk Be sluit was beslist, dat ook kosten als sub. b bedoeld, niet in aanmerking konden worden gebracht. Had de Kroon ten deze baar vroeger ingeno men standpunt gehandhaafd, en daar op moest onzerzijds toch worden ge rekend, aldus B. en W.. dan zouden dus alle bezwaren van de schoolbestu ren ongegrond verklaard. Juichen wij ©enerzijds deze Konink lijke beslissing toe, omdat het ons, zoo vervolgen B. 'en W., daargelaten of de thans aangenomen maatstaf juist is, niet onbillijk voorkomt, dat we gens administratiekosten en dergelijke een zeker bedrag aan de schoolbestu ren wordt toegekend, anderzijds be treuren wij de genomen beschikking, aangezien aldus nimmer een vast staande jurisprudentie wordt verkre gen. Uit bet Koninklijk Besluit vloeit voort, dat niet alleen het voprsohot voor het jaar 1923, maar ook de voor schotten voor de jaren 1924. 1925 en u=1 O.1926 moeten worden verhoogd. Voor krankzir nigenverpeging een ander^'het jaar 1923 achten B. enW echter richtte;; in te slaan en zoo de uitgaven j te beperken. In 1904 kostte de verzorging van armlastige patiënten aan de publiek kassen f 2 millioen. Thans kunnen die kosten op 14 15 millioen gulden ge steld worden. Op de begrooting van de provincie Zuid-Holland voor 1902 was voor krankzinnigenverpleging uitgetrokken •een bedrag van f 69.000 of 6 cents per •inwoner, n 1922 werd voor dit doel uit verhooging van het voorschot niet noo dig, nu inmiddels de gemeentereke- nijig over dat jaar is gesloten en mits dien Je vergoeding over dat jaar thans definitief kan worden vastgesteld. Ter tpeliel:ting van het voorstel tot liet verleen::n van die vergoeding dce- len B. en V.mede, dat 'de genuIeio kosten per leerling en per fn-vt uitzondering van de kosten rieering van vakonderwii: e:23 hebben bedragen, voor hoi u ,i jg.ir "'oon lager onderwijs f 16.61 .-u voor 'het openbaar uitgebreid lager onder wijs f 23.82. Deze bedragen dienen ech ter, krachtens het genoemde Konink lijk besluit met f 0.50 te worden ver meerderd en derhalve gebracht op f 17.11 en f24.32. Verder kan thans ook. aldus B. en W., de vergoeding voor vakonderwij zers, als bedoeld bij art. 101. 9e lid. der wet, over 1923 worden vastgesteld. Te dier zake heeft de gemeente in '23 uitgegeven voor de scholen voor ge woon lager onderwijs, voor nuttige handwerken gemiddeld f93. 23 per we kelijksch lesuur per jaar en voor licka melijke oefening f 115.52 en voor de scholen voor uitgebreid lager onder wijs voor lichamelijke oefening f116.15 en voor wiskunde f 150. De vergoeding voor vakonderwijzers wordt over een bepaald jaar toege kend voor ten hoogste het gemiddel de aantal lesuren, dat in het onmid dellijk voorafgaande kalenderjaar door vakonderwijzers aan overeenkomstige openbare scholen les is gegeven. Nu is gedurende 1922 aan de scholen voor ge woon lager onderwijs gemiddeld vak onderwijs gegeven in nuttige hand werken en lichamelijke oefening res pectievelijk 24.9 en 10.6077 uren en aan scholen voor uitgebreid lager onder wijs in lichamelijke oefening en wis kunde gemiddeld respectievelijk 13.2 en 10 uren. Deze getallen gelden voor de uitkeering van de vergoeding der halve als maxima. Op grond van een en ander geven B. en W. den Raad in oerweging nader door hen aangegeven bedragen aan de besturen der Bijizondere Scholen uit te keer en. Roemenië en Nederland. In verband met het bezoek van bet gezelschap Roemeensche professoren en studenten, aan ons land en ook aan onze stad, hebben wij heden met den leider van het gyaelschap. prof. Serban, een onuevhoul geha.l over #t e;'g' i. ijk doei van het bezoek aan ons .'and. Bij dit onderhoud, waarbij ook tegenwoordig was de heer Goedhart, consul van Roemexi'ë te Botterdam, .deelde Prof. Senav ons mede. dat het ace! van dit, bezoek een meer bijzon- deiv beteeken is nop ft Het denkbeeld dat dit gezelschap, waaronder oQk de oudmiinisters prof. Jean Borcen en prof. Jean Inculetz, zich bevonden, er toe heeft geleid naar ons land te komen, is, het Holland- sche volk en de Hollandsche bescha ving van' nabij te leeren kennen en betrekkingen aan te knoopen tusschen de Hollandsche en de Roemeensche in tellectueelen. Als, zoo merkte prof. Ser ben op, ik mij niet vergis, dan is dit de eerste maal, dat er gepoogd wordt betrekkingen tusschen beide landen aan te knoopen. Prof. Serb'an van wien het denkbeeld tot dit bezoek is uitge gaan, sprak daarbij den wensch uit, dat het mocht leiden tot steeds nau were vriendschapsbetrekkingen tus schen beide volken. Volgens hem zijn deze betrekkingen van het grootste nut voor de kleine naties, waarbij wijzend op wat de Griek Stagyritos heeft ge zegd, dat men zijn vrienden slechts onder zijn gelijken moet zoèken. De kleine volken hebben niets te winnen bij vriendschap met groote naties en vriendschap met groote naties is al tijd gevaarlijk. Daarentegen kan een samenwerking van kleine naties deze brengen tot een zekere onafhankelijk" heid voor wat hun handelingen be treft, een onafhankelijkheid, die zij nooit kunnen krijgen als zll op zich zeiven blijven staan. De vriendschap tusschen Nederland, en Roemenië spruit, aldus prof. Ser- ban, als het ware vanzelf voort uit historische geographisrb* redenen niet alleen, doch ook uit economische. In dit verband wees spreker op de bijzon dere geographiscihe ligging van Neder land. Bovendien beheerscht Nederland de monden van den Rijn en de Maas en met 'dit voor oogen is het duidelijk, dat deze mogendheden belang hebben bij een goede verstandhouding met Hul land, ook om de rijke hulpbronnen van dit land en zijn rijkdom aan ka pitaal. Een vergelijking makende tusschen de geschiedenis van Nederland en Roe menië, zeide prof. Serban. dat hierin beide landen veel gemeen hebben. Heb ben de Hollanders jarenlang gezucht onder het Spaansche juk. de Roeme nen zijn jaren lang door de Turken on derdrukt. Wat de geographisch© lig ging van Roemenië aangaat, wees prof Serban er op. dat Roemenië in het be zit is van de monding van den Dopau. Deze geographische en historische ge lijkenis zijn als het ware een aanwij zing voor de toekomst van beide vol ken ten opzichte van elkander. Nederland, vervolgde pres. Serban, is een land dat overvloed heeft van in- tellectueelen. Het is als het ware daar mede overbevolkt en het bezit een be volking, werkzaam en volhardend. In dustrie, handel en zeevaart van Neder land nemen een zeer belangrijke plaats in. Bovendien bezit Nederland groote Kapitalen. De ecoonmische ontwikke ling van Nftrtarland heeft in haar nau we grenzen een ontzaglijke hoogte be reikt. Daarentegen is Roemenië een land, dat dun is bevolkt en zich pas aan het begin van zijn economische ontwikkeling bevindt. Echter herbergt Roemenië ontzaglijke rijkdommen: In den bodem bevindt zich een groote boeveelheid petroleum, steenkool, steenkoolgas, nethaangas, zout, ijzer; koper en zelfs goud. De bergen van Roemenië zijn bedekt met uitgestrekte bosschen en de rivieren en waterval len leveren een groote boeveelheid electrische kracht. De Roemeensche bodem heeft een ongekende vrucht baarheid. Doch Roemenië beschikt niet over voldoende energische krach ten en bovendien niet over voldoend kapitaal om haar rijkdommen te kun nen exploiteeren. Hier zou een samen werking tusschen Roemenië en Hol land met baar surplus aan intellec- tueelen en met het daar aanwezige ka pitaal veel kunnen bereiken met wat Roemenië haar in ruil biervoor heeft aan te bieden. D-ïze samenwerking sluit geenerlei gevaar in zich. omdat Roemenië een land is welks staatkun dige ontwikkeling is voltooid. Het Roemeensche volk heeft zijn ideaal volkomen verwezenlijkt gezien. Het heeft geen begeerte naar een verove ring van grondgebied. Er blijft voor Roemenië slechts ovac *>m zich zelf op te werken tot en zich sterk te maken voor een vreedzame beschaving. Da groep Roemeniërs, welke thans Hol land bezoekt, en die bezield is niet ide alen als prof. Serban zoo juist heeft geschetst, zou hetgeen zij zicli tot taak beeft gesteld reeds verwezenlijkt zien indien het de belangstelling van het Nederlandsche volk voor Roeme nië had weten te wekken. Om dit te bereiken heeft het gezelschap em be zoek gebracht aan de Nederlandsche universiteiten, waarmede het offfcieeie betrekkingen heeft aangeknoopt om de mannen der wetenschap in Holland alsook de Nederlandsche stu lonten, die de toekomst van hun land beheer- schen, uit te noodigen een bezoek aan Roemenië te brengen en zich met eigen oogen rekenschap te geven van wat Roemenië te geven en wat Roemenië in de toekomst bied. Al draagt bet bezoek van het Roe meensche gezelschap géén officieel ka rakter, en al bezoeken de leden van het gezelschap Nederland alleen en uitsluitend als particulieren, toch durft prof. Serban de verzekering te geven, dat bét voor de Roemeensche regeering en voor de Roemeensche be volking een groot genoegen zal zijn de wetenschappelijke mannen van Hol land te mogen ontvangen. Prof. Serban eindigde zijn mededee lingen met er op te wijzen, dat de re geering hun alle mogelijke faciliteiten zal verleenen, wat vooruit wordt ge waarborgd. Onze winkelstand. Hedenmiddag heeft de heropening plaats gevonden van de geheel gemodei diseerde zaak in parfumerieën en toilet artikelen van den heer F. J. Corn© lisse, Breestraat 148, naast de Boa» Bank. Het eensluidend getuigenis van allen die den winkel in zijn oude gedaante met den karakteristiek hoogen opstap hebben gekend is, dat het pand als zoo danig niet meer is te herkennen. Inrichting en stql ondergingen dan ook wel een radicale vernieuwing. De hooge. stoep verdween, en inplaats va nde twee gewone spiegelruiten Kwam een zeer fraai ontworpen en afgewerkte pui, met een ruime en schitterend ver lichte etalage. Inplaats van in, zijn er thans twee- ingangen vanuit een ruime portiek, waar van er een rechtstreeks naar de scheel' salon leidt, terwijl men naar links gaan de direct in den winkel kan komen. Deze is ook inwendig van de salon en de wacht kamer gescheiden door middel van nieuwe glazen deuren. De leeskamer onderging een flinke uitbreiding door het betrekken vaneen andere ruimte, en daarnevens is ook het interieur van den winkel geheel ver anderd. De opstand van den winkel werd ge heel vernieuwd, evenals de stoffeering. Keurig effecteeren de talrijke soorten parfumeriën en toilet-artikelen in ae mooie vitrines en glazen wandkasten. In de constructie van de etalage zjjn eenige prachtige vindingen opgenomen, speciaal op het gebied van de verlichting De architect van het schoone geheel, de heer A. Rosdorff, zoon van den heer Ph. Rosdorff die het geheele werk aannam en liet uitvoeren, werkte hier in samen met de Stichtsche glashande\ zoodat een alleszins doelmatige con structie werd verkregen. Door de wijze waarop het gekleurde glas werd ge plaatst ten opzichte van ae lampen, werd een kunstige verdeeling van net licht schijnsel verkregen, die des avonds in de etalage een verrassend effect maakw Resumeerend kunnen wij vaststellen, dat de heer Cornelisse er geheel in ge slaagd is om zijn zaak met de eiscnen des tüds in overeenstemming te breit- Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. Een autobusbedrijf van de Neder landsche Spoorwegen. De veiligheid op den electrischen trein RotterdamDen Haag. De Hollandsche Maatschappij van Landbouw vraagt een tijdelijk invoer verbod vna buitenlandsch vieesch. Een 8-jarig knaapje te Leiden dood gedrukt. Buitenland. Poincaré's financieele ontwerpen door den ministerraad goedgekeurd. Tal van incidenten in verband met de kerkvervolging in Mexico. Massa-arrestaties van ontevreden Communisten in Sovjet-Rusland. gen, en dat de aangebrachte verbetering op dit gunstig gelegen punt ook naai waarde uitkomt. Tragisch ongeval. Een knaap doodgedrukt Hedenmorgen tegen elf uur is op de Haarlemmerstraat een zeer tra gisch «vngeluk gebeurd. De 8-jarige Everrardus G Seis veld, wonende Haarlemmerstraat 28, Stond met z'n broertje, ie kijken voor •de etalage van de firma Biesiot. Voor den winkel stond, gedeeltelijk! in de rails een handwagen. Juis moest een tram van de H.T.Mi. pacseeren. Aanvankelijk scheen de. handwagen geen belemmering, want de eerste va gen passeerde gewoon. De tweede •echter greep den handwagen, die nu met een ruk omdraaide en over het trottoir schoof, waarbij de genoem de knaap, die z'.ch nog zoae en van geein gevaar bewust was, in een on deelbaar oogenlik, zuncte da: zelfs ::'n broertje gcui bemerkte wat et gaande was, met het hoofd tuschea de pui van den winkel en uen wage tl bekneld geraakte. Bewusteloos zakte de arme jongen ineen, terwijl het bloed hem uit neus en mond stroomde. Reeds na eenige oogenblikken moest worden vastge steld dat de knaap was overleden. Het is wel heel tragisch. De recherche heeft dadelijk een on derzoek ingesteld, en verzoekt vooral de aanmelding van den wielrijder die op liet noodlottig moment zelf van zijn rijwiel stapte om een botsing te ont gaan, doch later weer is doorgereden. Zijn aanwijzingen worden zeer op prijs gesteld. Gistermiddag heeft op het ter rein der Stedelijke Lichtfabrieken de 22-jarige P. v. u ©en lorrie u-gen het rechterbeen gekregen, mei: het gé- volg dat de enkel brak. e Eerste Huipdienst ver eende gene skundige hulp. Op de Hoogewoerd gebeurde» gistermiddag een ongeval waarin zichj weer het gevaarlijke demonsmevrde van adhter op een voertuig te zitten. Achter elkaar reden twee vrachtai^ to's. Op de voorste, bestuurd door. A. D. uit Zoeterwoude hadden eenige» personen bovenop plaats genomen. Toen de auto voor een tram moest stoppen, reed de volgende, «lie door iG. H. v. K. bestuurd werd te ver door. Het gevolg was dat een van de personen die op de voorste auto zaten C. v. E. imR z'n beenen bekneld geraakte, en een enkel brak, zooalsi door de Eerste Hulpdienst werd ge constateerd. v. E. werd ter behahdeling naar heö St. Elisabethsgesticht overgebracht. Bij het verrichten van werkzaam heden is gistermorgen in dc Stadsge hoorzaal W. H., \an de balustrade» af naar beneden gevallen. De Eerste Hulpdienst onderzocht hem, en kon gelukkig vaststellen dat; hij er zonder letsel was afgekomen. In de Hooglandsche Kerkkoor* steeg is gisteren een bespannen wa gen tegen ee.i handwagen geredénb aie voor de drukkerij van de heer Duw verman stond. De handwagen weral weggeduwd en ging door twee ruiten' heen. Gisteravond geraakte aan de Ou de Heerengracht ae 8-jarige I. v. D.„ spelenderwijs te water geraakt. Een voorbijganger. J. Z. begaf zich g^ kleed te water en smaakte het ge noegen de drenkeling te redden. M„ heeft eei aanklacht ii\gty diend tegen den. student v. R., aie hem op de I.angebrug in het gelaatl heeft geslagen. Bij de firma Dieben is een wis te hit gestald, die vannacht werd aanr getroffen, terwijl hij in de Johan da iVittatraat onbeheerd rondliep.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1