CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 7d® JAARGANG DINSDAG 20 JULI 1926 NUMMER'187"^ CHE COURANT BUREAU; Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 V Eerste-Kamerverkiezingen. Uit wat dezer dagen omtrent de ver- kiezingen voor do Eerste Kamer gepu bliceerd werd, is duidelijk geworden, dat dank zij het samengaan van uen heer Braat met den Vrijheidshond, de Antirevolutionaire partij een zetel in de Eerste Kamer dreigt te verspelen. Iviet voldoening hebben wij gezien, dat de „Maasbode" die gewoon is de» 'dingen van den grooten kant te bezUn, onmiddellijk adviseerde de R.K. over- schotstemmen ter beschikking van de Antirevolutionairen te stellen en zoo liet liberale spel ongedaan te maken. Wordt dit advies gevolgd, dan be houdt de A.R. partij voor Zuid-Hol- land hare drie Eerste-Kamerzetels, ter wijl de R. Katholieken, die in de Sta ten evenveel stemmen uitbrengen zich met twee zetels tevreden blijven stel len. Hoe mooi dit aanbod van de „Maas bode' ook is, toch zit er in deze ge schiedenis iets pijnlijks. Immers deze hulp van katholieke zijde zou niet noodig zijn, indien de Staatkundig Gereformeerden, inp laats van hunne stemmen waardeloos te ma ken, besloten hunne twee stemmen te gebruiken ter versterking van de'rech terzijde. De Staatk. Gereformeerden volg én echter een andere tactiek. Terwijl hij den heer Braat het bloed nog kruipt waar het niet gaan kan en deze zijn stem gebruikt om de positie van den Vrijheidshond te versterken, stellen de Staatk. Gereformeerden een voudig „telcandidaten en speten zij in de kaart van de linkerzijde. Gelukkig, dat waarschijnlijk de R.K. verstandiger zullen zijn en door hun invloed voorkomen, dat de linkerzijde met den buit gaat strijken. V Blijvende waardeering. Naar aanleiding van wat zich dezer dagen in de Fransche Kamer afspeel de, toen Caillaux ten val gebracht werd, maakt de „Nederlander" onder meer de volgende opmerkingen: „De gehate man is nu weg. De rechten van het parlement zijn zoogenaamd gehandhaafd en de repu- biikeinsche beginselen hooggehouden. De kansen voor de kapitaalsheffing zijn gestegen en daarmede die van de vlucht van het kapitaal. De menschen, -volleerd in de kunst van afbreken, hebben gezegevierd. Zij kuifnen juichen. 01 dat persoonlijke, ook in de politiek! Doch de inflatie gaat voort. Frankrijk verteert zijn beste finan cieel© krachten. En dit alles is koren op den molen van de uitersten: communisten en fas cisten, in één woord van de revolutio nairen, die uitschreeuwen dat het par lementaire stelsel heeft afgedaan en roepen om de dictatuur, hetzij van het plebs hetzij, van den sabel. Mogen de staatslieden van Frankrijk 'dat zooveel moois, groots en edels heeft, alsnog tot bezinning komen en, meer het landsbelang dan net partij belang gevoelende, met vereende krach ten zijn financieel herstel beproeven! Maar als wij al zijn moeilijkheden en ellenden dezer laatste jaren op gel delijk gebied-nagaan, kunnen wij, Ne derlanders, niet dankbaar genoeg zijn, dat de rechtsche meerderheid in onze Sta ten-Generaal eendrachtig ons land. daarvoor heeft bewaard, geschaard om den man, die voor zijn beleid, wèl veel vuldig is gesmaad, maar zich tevens blijvende Waardeéring en dank van de groot© meerderheid van ons volk verworven heeft". Het zou mooier zijn geweest, indien de rechtsche meerderheid in de Twee de Kamer van haar waardeering en dankbaarheid blijk had gegeven door Minister Colijn in staat te stellen ook het tweede gedeelte van zijn program ma af te werken. Nu dit niet is geschied, nu men den heer Colijn over een punt van onder geschikten aard heeft laten struike len en aan zijn ministerieel leven on tijdig een einde heeft gemaakt, ma ken wij toch van deze uiting van waar deering met voldoening melding. STADSNIEUWS. Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland. III. Schelpkalk. In 1925 zijn uit de schelpgaten langs Rijnland's uilwate- ringskanaal vervoerd pl.m. 14000 kb. M. schelpen. In 1924 was dit een totaal van 16000 kb. M. Ook dit jaar werden zoo goed als geen schelpen rechtstreeks van de er ven der schelpen'visschers afgeleverd. Voorts meldde ons de N.V. „De Con ventie" dat zij een schelpenzuiger ex ploiteert, die met de andere zuigers een gedeelte der schelpen levert, die door schelpkalkbranderijen verbruikt worden. Een ander deel der ben oo dig de schel pen wordt geleverd door sclielpenvis- schers, die aan de stranden met be hulp van netten schelpen verzamelen Het zuigersbe drijf wordt in zeer ster ke mate beïnvloed' door het weer, dat dikwijls een uitoefenen der werkzaam heden belemmert. In hoofdzaak wor den de zuigers werkzaam gesteld in het Waddengebied der Zuiderzee. Voor het visschen of zuigen van schelpen is een zjiigvergunning benoo- digd, voor welke aan het Domein.be- stuur een niet onbelangrijke som m'c^t worden betaald. Concurrentie werd ondervonden, doordat gevischt werd op Duitsch ge bied (Eemsmonding) en vandaar schel pen werden ingevoerd. invoerrecht wordt niet geheven op schelpen en omdat op Duitsch gébied gevischt wordt, behoeven geen .'kosten voor een zuigvergunniug te worden be taald. Hierdoor wordt naar onze meeaing, groot© onbillijkheid in net leven geroe pen. Alhoewel hét steeds moeilijker wordt de plaatsen te vinden, die een rijke schelpenopbrengst geven, is de opbrengst in 1925 niet onbevredigend geweest voor onzen zuiger. De capaciteit van de zuiger^, die in het Waddengebied werken, is belang rijk grooter dan de behoefte aan schel pen, die natuurlijk sterk beïnvloed wordt door den omzet van net artikel schelpkalk. Moeilijkheden inzake scheepsgele genheid vöor 't vervoer van de gevisch te schelpen hebben zich niet voorge daan Voor de schelpkalkbranderijen is de belangrijke toename van den invoer der goedkoopere Belgische Kluitkalk zeer ongunstig geweest. Bedroeg deze invoer in 1913 volgens opgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek slechts 3170 ton, iia het afgeloopen jaar heeft deze invoer het formidabele cijfer van 224.532 ton be reikt. De fabrieken hebben tengevolge van 'dezen invoer dan ook groote moeite om slechts de helft hunner productie te verkoopen. Het is voor deze oude Hollandsche Industrie te hopen, dat haar productie allerwege bescherming en erkenning zal vinden. Blijft deze uit, dan bestaat zelfs de kans, dat een uitstekend inheemsch bouwmateriaal verdwijnen zal. iHet jaar 1925 was, wat betreft den omzet van het artikel Schelpkalk, een weinig gunstig jaar. Als factoren, die op den omzet hebhen gewerkt, moeten worden genoemd: le. het feit, dat de woningbouw on der leiding van Rijk of Gemeente be langrijk geringer is geworden; 2e. het feit, dat de eigenbouw toe nam en door deze houwers als regel slechts wordt uitgezien naar het goed koopste artikel, zonder dat veel aan dacht geschonken wordt aan kwalitei ten 3e. het feit, dat in 1925 in totaal min der gebouwd werd dan in 1924, waar door de behoefte aan bouwstoffen ge ringer was; 4e. het feit, dat in 1925, door de lage valuta onzer zuidelijke naburen, groo te hoeveelheden Belgische kalk wer den ingevoerd; deze kalk trad op als concurrent van inlandsche schelpkalk. Op dén invoer van buitenlandsche kalk worden geen rechten geheven. Aan de nieuwjaarsrede van den voor zitter der Kamer ontleenen we hierbij de volgende zinsnede: De prijs van schelpkalk was in 1925 in hoofdzaak gelijk aan dien van 1924; door de lage valuta in België en Frank rijk was het niet mogelijk naar dielan den te exporteeren. In 't algemeen zijn de hooge vervoerkosten- van 't. in ver houding goedkoop© artikel een beictsel voor export. Evenwel zou export ook met noodig zijn, wanneer buitenian-l- sche artikelen niet, of in aanzienlijk mindere mate op de Hollandsche markt kwamen. Alsdan zou ongetwij feld een zeer voldoend afzet voor schelpkalkfabrikanten zijn weggelegd. Indien de binnenlandsche verbrui ker de nationale industrie niet krach tiger steunt en de bouwnijverheid niet belangrijker toeneemt, verwachten wij voor het jaar 1926 geen verbetering van omzet. Dakpannen. De invoer van Bel gische dakpannen, die door de lage valuta en geringe invoerrechten m ons land aanmerkelijk goedkooper zijn, was groot en nadeelig voor de binnen landsche industrie. De steeds grooter wordende Belgische invoer heeft 'niet nagelaten ongerustheid te verwekken in de kringen an fabrikanten van dak pannen. In deze branche wordt ge klaagd óver den te korten werkdag. Als gewoonlijk viel ook in dit jaar om streeks MaartApril een geringe tij delijke opleving waar te nemen. Hieronder is opgenomen een over zicht van de toename van invoer van dakpannen uit België en Duitsch land a^.ix.vt 1921. terwijl daaraan is toege voegd een staatje, dat de heteekenis van onzen uitvoer aantoont. Een afscheid. De heer W. G. Aldershoff Jr., be noemd hoofd van de Geref. school voor L. O. aan de Hoogl. Kerkgr. alhier, nam de vorige week afscheid van bestuur en .leerlingen van de Chr. U. L. O. school te Winschoten. „Hij werd zoo lezen we in de „Nieuwe 'Winsch. Crt." hartelijktoe gesproken 'dooi* den voorzitter van 't bestuur, den heer J. D. de Vries, In specteur van het L .0., namens de ker keraad, de beide onderwijzers der school, het hoofd 'der I. s. en twee.der leerlingen. Van het bestuur en de leerlingen ontving de vertrekkende eenige prach tige cadeaux. Vooral voor de leerlin gen was het afscheid van den heer Al dershoff zwaar. Duidelijk bleek, hoe hier wederzijds banden waren gelegd, die nu verbro ken moesten warden. Ook van de zijde van het bestuur werd gezegd, dat het heengaan van den heer Aldershoff een verlies betee ken de voor de school, die onder zijn leiding in 5 jaren zulk een goeden naam kreeg in den geheelen omtrek. Hem en de zijnen werd den zegen 'toegezongen, nadat de heer Aldershoff zichtbaarg eroerd, allen hartelijk be dankt en zijn opvolger, den heer Zwart met alle vrijmoedigheid had aanbe volen. Onder de cadeaux bevond zich een album van het bestuur, dat algemeen werd geroemd om de prachtige uit voering. Het was vervaardigd bij den. heer Brand te Amsterdam, de foto's waren van den heer Potjewijd -en de caligra- pheering van den heer H. J. Schurin- ga, beiden alhier. Het Openluchtspel op 3 October a.s. Het bestuur der 3 Octobervereeni- ging is sinds eenigen tijd alweer druk bezig met de organisatie van de op ban den zijnde feesten. Dat het daarbij zeer practisch en voor de vereeniging ock voordeelig te werk gaat, kan blijken uit het feit, dat het in de behoefte aan een groote tribune voor het openlucht spel heeft voorzien door de hand te leg gen op materiaal, dat onlangs te Utrecht is gebruikt bij de viering van de Lustrumfeesten aldaar. Aanvankelijk scheen de kans met groot, dat het bestuur erin slagen zou de eigenaars over te halen, maar na langdurige onderhandelingen is het gelukkig toch zoover gekomen. Het moet een flink ingerichte tribu ne zijn, die plaats biedt voor 4500 per sonen. De stellage zal nu wel spoedig op het terrein aan den Hoogen Rijndijk verrijzen. Het Stedelijk Museum „De Lakenhal". Verschenen is het jaarverslag over 1925 van het Sted. Museum De La kenhal. De samenstelling van de Gemeente lijke Commissie voor het Museum, bleef oingewijzigid; de periodie c aftre- Idende leden, de heeren Dr. J. A. J. Barge, Dr. G. J. Boekenooglen en J. A. van Hamel, werden door den raad herbenoemd. Aan den bewaker E. Wi. Thomassen werd, op diens verzoek, eervol ontslag verleend en in zijne plaats werd C. S. Thomassen bejflpemd In de opstelling der voorwerpen kwam eenige verandering door de plaatsing van de aanwinsten van het bruikleen Ruys de Perez. O.a. werd hierdoor de gelegenheid geboden om de zoogenaamde Oude bestuurskamer beter in te richten. De zware vitrine in de historische zaal, die te zeer de gebreken van ouderdom begon te ver toonen, werd vervangen door een mo derner exemplaar. De rangschikking der schilderijen enderging eenige ver andering doorhet terug Wragen van ide van baron Ed. von der Heydt in bruikleen ontvangen stukken. In ide portrettenzaal werd een iambris onder de portretten aangebra:ht, waar door het geheel een aangenamer aan blik verkreeg. De toestand der verzamel:ngen en van het gebouw gjeeft alle reden tot tevredenheid.. Het goudleer in het kamertje van de Delftsche schouw werd nagezien en de rouwborden in de hal werden gerestaureerd. Ter tegemoetkoming aan het be zwaar van het steeds noodige heen- en weerslecpen van stoelen bij voor drachten in het museum_ werd aldaar een stoelendepot gevestigd. 'In ver band met de vernieuwing van de as- surantie.Dolis werden de aanwinsten sinds 192b bijgevoegd en opnieuw ge taxeerd. Evenals in vorige jaren werd liet stoken der centrale verwaiming be perkt ter be. paring van kosten. Door het koel houden der lokalen werd te vens voorkomen dat de schilderijen! of voorwerpen eenig nadeel ondervon den. Ook dit jaar werd tijdelijk af stand gedaan van 2.0 pet. van het voor aankoop en onderhoud oor3pronkeliik beschikbaar getelde bedrag. Een be- ;roep op Z.Exc. den Minister van On derwijs, Kunsten en Wetenschappen iom terug te komen op zijn besluit tot het intrekken van de Rijkssubsidie van f (500,speciaal in verband met het belang der verzamelingen voorliet onderwijs in de kunstgeschiedenis aan de Rijks. Universiteit alhier, leidde niet tot het gewenschte resultaat. Te genover deze voor de uitbreiding en completeering der verzamelinglen be zwarende omstandigheden, kon wor den gewezen op eene beslissing van den Secretaris-Generaal van Financiën, volgens welke schenkingien en erfla tingen aan het museum geacht kun nen worden vrijgesteld te zijn van suc cessierecht. Het bezoek aan het museum ver toont dit jaar een teruggang, naar het oordeel der commissie deels ten gevol ge van de toenemende be angptelliiig voor sport. Het museum werd in 1925 bezocht door 14879 bezoekers, waar van 7691 betalende en 7188 op de vrije dagen. In het bijzonder vallen hierbij te vermelden de bezoeken van 185 leden van-het Internationaal Con gres voor ongevallenverzekering op 11 September en van omstreeks 50 deel nemers aan de excursie va onderwij zeressen uit Australië en de Britsche koloniën op 7 April. Prof. Dr. W. Martin bezocht gere geld met zijne leerlingen he: museum in verband met zijne colleges over kunstgeschiedenis en verschillende on derwijzers maakten gebruik van de ge legenheid tot kosteloos bezoek met hunne leerlingen. Door de Directie werden tentoon stellingen gehouden van werken van Theo van Rijsselberghe, H. A. Daa!- hoff, W. H. van der Nat, van Oh. Eyck en eenige met den irrix de Rome bekroonde kunstenaars, den beeldhou wer van Hall en de architecten van der Meij en Slothouwer en van wer ken van J. Israëls, J. en M. Maris, G. H. Bremier, J. Bosboom, A. Neuhuys, B. J. Blommers, P. G. J. Gabriel, A. Mauve, Alma Tadema, J. H. Weis- senhruch en enkele Fransche mees ters uit een particuliere verzameling. Deze laatste tentoonstelling bleef ge durende de zomermaanden geopend, van 81 Mei 'tott 4 Ootober; hieraan werd den 12en Juli esne tentoonstel ling verbonden van boekbanden en hoekbeslag in hoofdzaak uit de ver zamelingen van de Universiteitsbiblio theek en de Bibliotlieca Thysiana al hier, de Koninklijke Bibliotheek te 's- ,Gravenhage, de H.H. Dr. G. J. Boe- kenoogen, J. A. Frederiks, Mr. Dr. J. C. Overvoorde en de firma 'Burgers- dijk en Nerimans. De reeds in DeoemLer 1924 be gonnen tentoonstelling van werken van C. H. Brei toer, bleef tot 7 Januari geopend. In de kerstvacantie werd, in samen werking met den Leidschen Kunst kring eene tentoonstelling gehouden van schilderijen in bezit van Deid- sche ingezetenen en uit de naaste om geving, waarbij de hoofdgroep werd gevormd door werken van de i 28 Juni I.1. overleden oud-stadgenoot M. Ka- merlingh Onnes en andere schilders. Bii gelegenheid van de Academiefees ten meld een speciale Commissie eene tentoonstelling van portretten en voop- werpen, betrekking nebbende op de Leid sche Hoogeschool en van de Leidsche Kunstvereenigingen gaf de Leidsche Kunstkring een tentoonstelling van zwart en wit, door A. Schotel en A. J. Neuhuys en van schilderijen en gra fisch werk van W. Schumacher en T. Kelder en De Sphinx van werk van hare leden. De heer Corn. Veth hield voor den Kunstkring een lezing. Het verslag vermeld dan verder vep schillende belangrijke aanwinsten, waar na het besluit mét de vermelding van een geschenk? n.l. door bemiddeling van Mevr. de Gijselaar-Viruly werd door den heer T. J. B. Ruys de Perez te Bloe mendaal de keuze gegeven uit een bo langrijke verzameling meubelen, enz., waaronder antieke kasten, stoelen tafels scheepsmodellen, welke voor geruimen tijd in bruikleen werden ontvangen, en de firma Wed. A. Parmentier en Zn. gaf een stel van twee schrobbelmachh nes, een spinmolen, en een houten spin® newiel ten geschenke, welke alhier vrot ger gebruikt werden bij de dekenfabrh cage. Hoewel deze laatste voorwerpen zien door hun omvang en ruwe voi- men niet leenen tot het tentoonstellen .te midden der historische of kunstvoor werpen, achten wij deze aanwinst, waai voor op de zolderverdieping geschifte plaatsing kon gevonden worden, van groot technisch belang, daar dit waar schijnlijk het eenige in ons land be waarde voorbeeld is van dit sccrt, vros- §er gebruikt bij deze voor I/aden zoo elangrijke industrie. De machines, die reeds geruimen tijd buiten gebruik wa ren en daardoor in eenigszins verwaar loosden staat verkeerden, zijn door het museum-personeel gronuig schoonge maakt en daarna onder technische lei ding oüffesteld. ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiSn per regel 22l/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling ▼an ten hoogete 30 woorden, worden dage* lijk» geplaatet ad 40 cent. Binnenland. H.M. de Koningin keert wegens on gesteldheid nog niet uit Zwitserland terug. De Eerste Kamer over het handels verdrag met Dnitschland. De schorsing van Ds van den Brink te Zandvoort Dr. J. G. van der Sluys, oudste prac- tiseerend geneesheer te Leiden, over leden. Bnitenland. Herriot is er in geslaagd, een Fransch kabinet te vormen. In het Lagerhuis heeft Churchill een verklaring over de Fransch-Engel- sche schuldenregeling afgelegd. Dr. J. G. van der Sluys. f In het Diaconessenhuis is van- nachct op ruim 77-jarigen leeftijd over leden Dr. J. G. van der Sluys, de oud ste practiseerende geneesheer hier ter stede. Dr. van der Sluys is 19 Maart 1875 gepromoveerd tot doctor in de genees kunde en nam in '79 de practijk over van Dr. van Iterson, die tot hoogleeraar benoemd werd. In wijde kringen ge noot de overledenen een groot aanzien, hij stond bekend als een humaan en welwilend man. Verleden jaar is op luisterrijke wij ze het feit herdacht, dat hij voor 50 jaar de dokterspractijk aanvaar-ide. Onder voorzitterschap van Prof. Dr II. Kameringh Onnes had zich een comi té gevormd van patiënten er, oud-pa tiënten, die hem op grootsche wijze huldigden. Vrijdagmiddag 12 uur zal te Wester veld de crematie van het stoffelijk overschot plaats hebben. Vakschool voor Meisjes. Aan de Vakschool voor Meisjes Ra penburg, slaagden heden voor het di ploma huishoudkundige: E. J. M. Bursch, A. E. Fontein, A. C. van Nes, J M. Raadsen, L. H. Wittenrood,Lei den; J. Pel, Oegstgeest; M. F. J. C. van der Schalk, Noordwijk a. Zee; voor het diploma hulp in de huishouding: A. M. Sierag, M. J. Verhoog, C. M. v d. Waals. Leiden; N. van Egmond, Sas- senheim en V. Ronden burg, Oude wete ring; voor het diploma costuumnaai- en: A. S. van Hensbergen, P. Meijers, E. G. van Bemmelenkamp, Leiden; E. C. C. Baalbergen, Joawehand, C. W. Vis, Katwijk a. Zee; C. S. v. Dommelen Leiderdorp en M. Verweg, te Rijpwete- ring. Eindexamen meisjes H.B.S. mei 8-1. cursus. Voor het eindexamen zijn geslaagd de dames: A Ballego, J. P. Bots, J. W. de Bruyn. J. E. v. Buuren, M. J. Josson en. F. Kuilman, allen te Leiden; J. L. W. Rermanides te Noordwijk en H.i Jonker te Oegstgeest. Afgewezen geen. De weerbarstigen. Gisteren zijn weer drie wielrijders, aangehouden, wier voertuig niet voor zien was van een belastingplaatje De 20-jarige metselaar K. is gis- termiddag aan een groot gevaar ont komen. Bij wilde op de Breestraat, ter, hoogte van het Stadhuis een tram pas-» seeren. Op hetzelfde moment kwarfy van de Hoogewoerd ook een tram. die K. niet tijdig kon ontwijken, zoodat hij tusschen de twee trams bekneld ge raakte. Het rijwiel werd ernstig beschadigd, maar K. kreeg persoonlijk, wonderlijk genoeg, geen letsel. Een li*-jarige jongen J. W. fietste gistermiddag over den Heerensingel, toen hij opeens, waarschijnlijk door de' warmte, een flauwte kreeg en van zija fiets viel. Bezwijmd werd hij binnenw gebracht in de wasscherij van de Goe de, waar een geneesheer van den Eert» ste Hulpdienst hem onderzocht Hier bij bleek, dat de jongen bij zijn val geen uitwendig letsel had gekregen. Later kon hij naar huis terug k'. eren» In een winkel der fa. H. M. B.' aan de Haarlemmerstraat liet gister avond de winkeljuffrouw G. .de W een glazen schaal vallen, waarbij een ha- rer voeten door de scherven zoodanig werd gewond, dat zij zich onder genees kundige behandeling moest stellen. In het St. Elisabethsgasthuls werd. de noodige hulp verleend. Het echtpaar Ruitenbeek in de v<, d. Werffstr., aat dezer dagen zijn 6o-j. huwelijksfeest herdenkt, heeft van vef schillende znden veel belangstelling on®, der vonden. Gisteravond bracht het mu ziekkorps „Perosi" het jubileerende echtoaar voor de woning in de v. d. Werifstraat een serenade, waarbij we^ eenige honderden tegenwoordig waregv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1