CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
7de JAARGANG
VRIJDAG 11 JUNI 1926
NUMMER 1844
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
EERSTE BLAD.
Is deze last gerechtvaardigd?
De voorgestelde wegenbelasting zal
een op zichzelf niet onaanzienlijk be
drag vorderen van ondernemingen,
welke talrijke autobussen of vracht
wagens in bedrijf hebben.
In de Memorie van Toelichting
wordt er echter de aandacht op geves
tigd, dat dit bedrag percentsgewijze
slechts een geringe verhooging der
aanzienlijke bedrijfskosten tengevolge
zal hebben.
„Het rapport van het wegen congres
berekent, dat naar het daar voorge
steld tarief de belasting voor vracht
wagens met massieve gummibanden
is te stellen op ongeveer drie kwart
cent per tonkilometer bij een exploi
tatiekostenbedrag van gemiddeld der
tien cent per tonkilometer, en voor 'n
wagen met luchtbanden zelfs op niet
meer dan drie achtste cent per tonki
lometer.
Het rapport wijst er dan verder op,
dat voor de meeste motorrijtuigen het
aan belasting betaalde ruimschoots
zal worden vergoed door daling van
de exploitatiekosten als gevolg van
de verbetering der wegen.
De factoren: meer genot en gemak,
sneller vervoer, minder beschadiging
van breekbare of licht bederflijke
waar worden hier slechts genoemd,
niet geschat, daar ze voor schatting
kwalijk zich leenen.
Het aangevoerde rechtvaardigt het
opleggen van dezen nieuwen last aan
de houders van motorrijtuigen."
Het wil ons voorkomen, dat hier de
zaak wel wat al te eenvoudig wonlt
voorgesteld.
Als het aan belasting te betalen be
drag ruimschoots zou worden vergoed
door de daling der exploitatiekosten,
als gevolg van de verbetering der we
gen, waarbij dan nog komen de ande
re hier genoemde voordeelen, die niet
onder cijfers zijn te brengen, dan zou
deze belasting voor de houders van
motorrijtuigen feitelijk een financieel
voordeeltje beteekenen. t
En dat is, naar 't ons voorkomt toch
niet het geval.
Wel meenen wij, dat zoowel in het
algemeen belang als in dat der hou
ders van motorrijtuigen, het opleggen
van deze last volkomen gerechtvaar
digd is.
V Aanzienlijke besparing.
Omtrent de lagere bedrijfskosten,
die van de verbetering van het wegen
net het gevolg kan zijn, wordt in de
Memorie van Toelichting het volgen
de opgemerkt:
De ervaring der jongste jaren heeft
op dit gebied reeds enkele gegevens
aan de hand gedaan, welke thans
voorzichtige gevolgtrekkingen recht
vaardigen, waar tot voor kort slechts
onderstellingen waren te uiten.
Vergelijkende proeven in Zwitser
land, waarnemingen o.a. in Engeland,
Frankrijk en Italië hebben een bespa
ring door verbetering van wegen vast
gesteld van 12.5 pet. tot 40 pet. op het
gebruik van benzine, van 40 pet. tot
80 pet. (in Frankrijk, Italië en Zwit
serland) bij het gebruik van rubber
banden.
De Staatscommissie voor het ver
voer vi*aag stuk 9telt voor ons land
met zijn vele slechte wegen van aller
lei aard op' vaak slappen bodem de
bezuiniging op benzine op 15 pet. op
rubberbanden op 50 pet.
Op de kosteri van onderhoud der
motorrijtuigen wordt voor ons land
een besparing berekend van 25 pet.
Daarbij komt nog de langere levens
duur der rijtuigen, dus lagere jaarlijk-
sche afschrijving, stel van 5 pet.
Wat een besparing van 12.5 pet. op
benzineverbruik, wat een minder ban
den verbruik van 40 pet. wat 25 pet
minder aan onderhoudskosten, wat 5
pet. lagere afschrijving beteekent, mo
ge niet tot op een enkelen gulden na
voor een geheel jaaï* te berekenen zijn
de schatting der Staatscommissie
voor het vervoervraagstuk van een be
sparing van 1 cent per K.M. voor een
personenauto en van 34 cent voorde
zwaarste vrachtauto of autobus, kan
niet opgedreven, dient veeleer laag
genoemd te worden."
Bij het beschouwen vam deze cijfers
dient er rekening mee gehouden te
worden dat het tal van jaren zal du
ren eer het gehoele wegennet in orde
is, terwijl bovendien niet alle wegen
in het wegenplan zullen worden op
genomen.
De voorgestelde besparing zal dan
ook slechts successievelijk Intreden.
TMt neemt echter niet weg, dat on
getwijfeld op een aanzienlijke vermin
dering der bedrijfskosten gerekend
mag worden.
V Het belastingobject.
Er is aanmerking op gemaakt dat
voor de wegenbelasting het motorrij
tuig zelf als object is genomen.
Sommigen zouden de voorkeur ge
ven aan een benzinebelasting; ande
ren aan een bandenbelasting
In de Memorie van Toelichting
wordt toegegeven, dat aan de nu voor
gestelde belasting een groot#bezwaar
kleeft, t.w. dat daarbij geen rekening
wordt gehouden met de door de mo
torrijtuigen afgelegde afstanden, zoo
dat de automobilist, die weinig van
den weg gebruik maakt, evenveel zal
betalen, als degeen die dat dagelijks
doet.
Hieraan is echter zooveel mogelijk
tegemoet gekomen door bet geven van
de gelegenheid tot het verkrijgen van
belastingkaarten, geldende voor een
kwartaal, en door de mogelijkheid te
openen om zij het in heel bijzon
dere gevallen zich het recht tot rij
den te verschaffen gedurende 60, niet
noodzakelijk achtereenvolgende- dagen
Omtrent de benzinebelasting wordt
gewezen op de omstandigheid, dat
voor beweegkracht van de motorrijtui
gen niet alleen gebruik wordt ge
maakt van benzine, maar ook van
electriciteit en in den laatsten tijd ook
veel van benzol en spiritus. Voorts
dat. wil voorkomen worden, dat ver
schillende bedrijven, welke benzine
voor andere doeleinden dan voor mo
torrijtuigen gebruiken, door den dan
zeer hoog te stellen prijs der benzine
getroffen worden, verschillende maat
regelen van administratieven aard
noodig zouden worden, welke aan de
ze belasting hare aantrekkelijkheid,
voorzoover ze die al bezit, girooten-
deels zouden ontnemen.
Wat betreft de bandenbelasting,
wordt opgemerkt, dat het aanbrengen
van een merk, dat goed zichtbaar is
en niet spoedig uitslijt, practisch zeer
moeilijk is gebleken, en dat ook hier
de belasting zeer hoog zou worden in
verhouding tot den "prijs.
Daarbij komt, dat zoodanige belas
ting het lang in gebruik houden van
de banden in de hand zou werken, en
daardoor het rijden met sterk versle
ten banden zou bevorderen.
Deze bezwaren zijn zeker niet zen
der beteekenis.
STADSNIEUWS.
Jaarvergadering Chr. Middenstands
vereeniging.
Het officieel programma voor de
jaarvergadering en het congres van
den Chr. Handeldrijvenden en Indus-
trieelen Middenstand in Nederland,
die hier Woensdag 16 en Donderdag
17 Juni in den Foyer der Stadsgehoor
zaal gehouden worden, is thans ver
schenen.
De eerste indruk dien men uit het
goed verzorgde boekje krijgt, is wel
dat de Leidsche afdeeling he$ft ge
borgd voor een uitstekende ontvangst,
en verder, dat voor de Chr. Midden
standers dit congres van veel beteeke
nis kan worden.
De huishoudelke vergadering vangt
Woensdag des middags om twee uur
aan. Behalve de jaarverslagen komen
daai* ook aan de orde een voorstel
van de afd. Schiedam inzake reorga
nisatie van de landelijke vereeniging,
een voorstel van de afd. Assen inzake
behandeling van haar program van
actie op de jaarvergadering, verkie
zing van twee hoofdbestuursleden en
van vier leden van den Middenstands
raad..
Na afloop van deze vergadering om
5 uur heeft ten stadhuize de offici-
eele ontvangst door burgemeester en
wethouders plaats, waarna om 8 uur
den deelnemers door de afdeeling Lei
den in „Zomerzorg' een gezellige ont
moetingssamenkomst wordt aangebo
den, waarbij muziek en -zang niet zul
len ontbreken.
Donderdagmorgen vangt te half 10
het Congres aan in den foyer der
Stadsgehoorzaal.
Na den voorzitter, die een openings
rede zal houden, komen Mr. P. G.
Knibbe, alhier en de heer K. Dijk uit
Den Haag aan het woord, om te re
fer eeren nesp. over: „Misstanden in
het aanbestedingswezen en: Het ca-
leau-stelsel.
Voorts wordt in deze vergadering
Dog een voorstel van do afd. Coevor-
den behandeld, inzake invoering van
snelrecht.
Des namiddags om twee uur wordt
een voor ieder toegankelijke vergade
ring gehouden, waarin als sprekers
zul en optreden Mr. H. Bijleveld uit
Den Haag met het onderwerp: Pal
staan of lamgeslagen, en Ds. G. H.
Beekenkamp alhier, die een slotwoord
zal spreken. Het congres wordt daar
na gesloten.
Na afloop wordt een gemeenschap
pelijke maaltijd gehouden, waaraan
waarschijnlijk door zeer veel bezoe
kers zal worden deelgenomen,
Bij voldoende deelname zal boven-
diUn op den Vrijdagmorgen na bat
Congres nog een tocht worden ge
maakt, waarvan bet volgende pro
gramma is opgemaakt
Negen uur samenkomst op den
Burcht.
Bezichtiging van den Burcht, waar
na gezamenlijke wandeling naar bet
Van der Werf-park, alwaar bet stand
beeld van Van der Werf in oogen-
schouw zal worden genomen.
Vandaar naar bet Pilgrim-Fathers
hofje, langs de Pieterskerk, naar het
Academiegebouw.
Hierna zal gewandeld worden naar
de Lakenhal, waar de verschillende
bezienswaardigheden betreffende Lei
den zullen worden getoond.
Inmiddels is bet circa 12 uur gewor
den en gaan de deelnemers per elec-
trische tram naar de badplaats Noord
wijk aan Zee, waar een warme lunch
gereed zal staan.
Een niet-alledaagssche promotie.
Toen prof. dr. N. J. Krom omstreeks
1925 in Indië werkzaam was voor on
derzoekingen ten behoeve van den Oud
heidkundigen Dienst, ontmoette hij
daar een jeugdigen Javaan, wiens
groote begaafdheid op het gebied der
Javaansche letterkunde hem was op
gevallen, Raden ng. Poerbatjaraka.
Deze behoorde tot den Soloneeschen
adel en was oorspronkelijk bestemd
.voor den dienst van den Soesoehoenan.
Reeds vroeg voelde hij zich tot bet
Oud-Javaansch en de studie van de
oude cultuur van zijn vaderland aan-
getrokken en door deze belangstelling
vestigde hij de aandacht op zich van
den toenmaligen adviseur voor inland
scbe zaken, thans hoogleeraar in het
Javaansch aan de Leidsche universi
teit, prof. G. A. J. Hazeu. Deze bewerk
te, dat de heer Poerbatjaraka te Bata
via onder deskundige leiding kon ko
men, waarmede dr. N. J. Krom, chef
van den oudheidkundigen dienst,
thans hoogleeraar te Leiden, zich be
lastte. Van dat oogenblik af, in 1913,
legde de heer Poerbatjaraka zich met
ijver en succes op een meer weten
schappelijke studie van Sanskrit. Ka-
wi en Javaansche oudheidkunde toe,
en schreef hij eenige artikelen in het
Tijdschrift van het Bataviaasch Ge
nootschap, welke de bijzondere aan
dacht trokken van prof. Kern.
In 1921 achtte de Indische regeering
termen aanwezig om den heer Poer
batjaraka door een studieopdracht
aan de Leidsche universiteit gelegen
heid te geven, zijn gaven verder te
ontplooien. Toen in 1922 het hulp-
leeraarschap in het Javaansch aan
deze universiteit vacant kwam, werd
hij tot deze betrekking benoemd, wel
ke bij ook thans nog bekleedt en aan
het eind van den loopenden cursus zal
neerleggen, om weder naar Indië te
rug te keeren. Tijdens de ongesteldheid
van prof. Hazeu heeft hij gedurende
de laatste maanden diens colleges
waargenomen.
Inmiddels, tijdens zijn hulpleeraar-
schap wist bij de resultaten van zijn
voortgezette studie reeds ten deele te
publiceeren in den vorm van eenige
belangrijke artikelen in de „Bijdragen
van het Kon. Instituut" te 's-Graven-
hage; bovendien vond bij gelegenheid
om, gebruik makend van de bepalin
gen van het nieuwe Academisch Sta
tuut, achtereenvolgens het candidaats-
en doctoraal examen af te leggen in
de Arische letteren. Heden heeft deze
studie haar bekroning gevonden in
een promotie tot doctor in de letteren
op een proefschrift over: „Agastya in
den Archipel".
Een Tour dn Mond».
Wat Jules Verne den waardigen
Phileas Fogg eens beeft laten doen
is nu al heel wat keeren door ande
ren nagedaan en verbeterd. Vandaag
heeft Leiden weer kennis gemaakt
met een paar Hollandsche wereldrei
zigers, die zich voorstellen om met
een vrachtauto binnen tien jaar de
vijf deelen der wereld te doorkruisen.
Het zijn de heer Louis Engelsman,
een Alphenaar, met zijn metgezel die
twee jaar geleden met eenige Ameri
kanen. Capt. Armstrong en Capt. Wun
derwell die 'n dergelijken tocht
maakten en met de redactie van de
New York Herald een weddenschap
hebben aangegaan om te toonon dat
ook Hollanders wel tot een prestatie
als deze in staat zijn.
De heeren hebben in de twee Jaren
dat zij op reis zijn Europa geheel
doorkruist. Zij zijn geweest in Dene
marken, Zweden, Noorwegen, Duitsch-
land, Polen, Rusland Oostenrijk, Hon
garije, de geheele Balkan, Italië, Span
je Portugal, Frankrijk, en België, en
zullen van Holland verder via Ham
burg naar Amerika, Australië, Azië
en Afrika gaan.
De Europeesche route, ruim 75000
K.M. werd geheel afgelegd op de Hol
landsche Vredestein-cusionbanden.
Een mooie reclame dus.
In het reisboek van den heer E. ko
men handteekeningen voor van ver
schillende vooraanstaande buiten lan-
deart. Ben der bepalinge» de wed
denschap is, dat de reizigers de kos
ten uitsluitend moeten dekken door
bet maken van reclame, het verfilmen
van de reis, en den verkoop van kaar
ten. De heer Engelsman zal met he
denavond te beginnen, tot Maandag
avond toe in het Luxortheater lederen
avond spreken over de ondervonden
wederwaardigheden bij het reeds af
gewerkte gedeelte van de film. De
voor het maken van de film benoo-
digde apparaten en grondstoffen wor
den voor reclame-doeleinden gratie
geleverd door de fa. Ememanin.
Amerikaansche week.
Evenals eenige jaren geleden, zal
ook dit jaar vanwege de Holland
American foundation van de Univer
siteit alhier een Amerikaansche week
worden gehouden. Het aantal Ameri
kaansche studenten, ditmaal uitslui
tend medici, chemici en wis- en na
tuurkundigen, dat aan deze Ameri
kaansche week zal deelnemen, be
draagt ongeveer 50.
Ook 6 Amerikaansche professoren
zullen deze Amerikaansche week, die
•van 510 Juli zal duren, meemaken.
Maandag 5 Juli des morgens 9 uur
zullen de Amerikaansche professoren
en studenten officieel door het gemeen
tebestuur ten stadhuize worden ont
vangen, waarbij de burgemeester Jhr.
Mr. Dr. de Gijselaar een toespraak zal
houden.
Vervolgens heeft in het. groot-audi
torium der Universiteit de ontvangst
plaats door den Academischen Senaat
waar de rector magnificus Prof. de
Sitter de studenten namens den Se
naat zal toespreken, waarna Prof. Lo-
rentz een wetenschappelijke voor
dracht zal houden. Andere hoogl. zul
len op verschillende dagen in deze
week speciale colleges geven.
Verder staan op het programma uit
stapjes naar Haarlem en Dordrecht
en een feestavond te Noordwijk.
Tot besluit is er Zaterdag een rond
vaart over de Kagerplassen, aangebo
den door „Vreemdelingenverkeer."
Examens Mathesis Scientiarum
Genetrix.
De uitslag van de onlangs afgeno
men eind-examens aan de dag- en
avondschool 'van het genootschap
Mathesis Scientiarum Genetrix is als
volgt:
Eind-exainen dagcursus in Werk
tuigbouw: geslaagd P. A. Harte-
velt, J. Koopman, J. R. van Minos, G.
Reyngoud, R. J. A. Sleyster en A. J.
Solleveld.
Idem dagcursus in Waterbouw
kunde: geslaagd J. Buys, P. A. Kou-
wenhoven en J. P. v. Schravendijk.
Idem dagcursus in Bouwkunde:
geslaagd P. A. Kouwenhoven en J. P.
Schravendijk.
Avondcursus, afd. Bouwkunde:
geslaagd C. Meerburg en A. v. Muyeu.
R.-K. Vakschool voor Meisjee Noord-
einde 50.
Aan het examen ter verkrijging van
het diploma koken en voedingsleer, na
men 11 leerlingen deel. Hiervan slaag
den (voor het theoretisch gedeelte) 10
candidaten.
De gevaarlijke stoomtram.
Een ramp, als onlangs onder Zeist
veroorzaakt, tengevolge van neerslaan-
den rook en stoom van de stoomtram,
dreigt nog op verschillende andere
wegen. Zoo wordt onze aandacht erop
gevestigd, aldus „De Kampioen", d&t
Zondag j.l. bij dampig weer de pas ver-
breede Rijnsburgerweg te Leiden even
eens gehuld was in wolken van stoom
en rook, afkomstig van de locomotie
ven, waaronder er nog zijn, waarmede
ruim veertig jaar geleden de tram-
dienst tusschen Leiden en Haarlem
\verd aangevangen. Al die jaren is er
niets gedaan tegen dit euvel, niettegen
staande de kans zeer groot blijft, dat
zich een ongeluk voordoet zooals dat
bij Zeist.
Moet er niet ingegrepen worden?
vraagt de berichtgever.
Broodprijzen.
Blijkens een in dit blad voorkomen
de aankondiging, worden de brood
prijzen vanaf a.s. Maandag met een
halve cent verhoogd.
De voortdurende stijging der bloem
en tarweprijzen is hiervan de oorzaak.
Leidsche Scherpschutters vereeniging.
Gistermiddag hield het bestuur der
Leidsche Scherpschutter svereeniging
receptite ter gelegenheid van het 00-
jarig bestaan dezer vereeniging.
Tal van personen en corporaties
hadden van deze gelegenheid gebruik
gemaakt de vereeniging en haar be
stuur met dit jubileum geluk te wen-
schen, o.w. wij noemen den burge
meester onzer gemeente Jhr. Mr. Dr.
de Gii sela ar en weth. Sanders, den
commandant der Marine Kustwacht,
he: Leidsch Studenten Corps, de On
derofficieren Scli iet vereeniging „Ge
neraal Snijders", de Burgerwacht, de
Schietverenigingen „Willem Teil"
hier ter stede en „Oranje-Naaeau" wit
Den Haag
Gewone advertentiSn pst regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine edvertentifn bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijk» geplaatet ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De jaaxvergaderlng van de Oonfes-
sioneele Vereeniging.
De Provinciale Diaconale Conferen
tie der Geref. Kerken in Zuid-Holland.
De viering van het dertiende lnstxnm
van „Prediker" te Leiden.
Buitenland.
Brazilië neemt ontslag als lid van den
Volkenbondsraad.
Spanje wil geen candidaat meer zijn
bij Volkenbondsraadsverkiezingen.
Marx legt in den Duitschen Rijks
dag een verklaring af over de regeling
met de Vorstenhuizen.
Te Washington ghan geruchten over
de oprichting van een Amerlkaanschen
Volkenbond.
De Dnitsche Rijksdag heeft het ver
drag met Sovjet-Rusland aangenomen.
Het Nederlandsoh-Belgl8ch verdrag
is door de Belgische Kameraldeellngen
goedgekeurd.
Ook verschillende schriftelijke ge-
lukwenschen waren ingekomen, w o.
van den commandant van het 4de ;'"e-
giifient infanterie en van het bestuur
der 3 Octobervereeniging.
Tarief van bijdragen wegens zieken-
huisverpleging.
Hot is bekend, dat de door de ge
meente te betalen kosten van verple
ging van behoeftige personen in het
Academisch Ziekenhuis, op 80 Novem
ber 1866 vastgesteld op f0.n0 per
verpleegdag, in den loop der iaren zijn
gestegen tot respectievelijk 7o ets. en
ö2Vi ct. en bij arbitrale uitspraak in
het jaar 192b op il.91 per verpleeg
dag.
Bij", een verpleegprijs van resp. 50,
75 en 82Va ct. per verpleegdag was
er geen voldoende aanleiding, om van
de patiënten of hun verzorgers een bij
drage in de verpleegkosten te vragen.
Een groot deel van de opbrengst zou
zelfs aan inningskosten zijn vegge-
gaan, omdat men iemand met de in
vordering van die kleine bedragen zou
hebben moeten belasten, aangezien
toen de geneeskundige dienst nog niet
was ingesteld.
Bij een verpleegprijs van f 1.91 staat
de zaak echter geheel anders. Im
mers, voor-een patient, die in staat is
om öO, 7b of^QZ1/» cent per dag te be
talen, zou een bedrag vkn. fl.91 te
hoog kunnen zijn.
Daarbij 'komt dat de opname in het
Academisch Ziekenhuis vroeger al'een
kon plaats hebben op verzoek en voor
rekening van de gemeente, tenzij de
ziekte, waaraan men leed, er:n onder
wifs-object vormde.
Het Ziekenhuis was derhalve tegen
betaling voor niemand zonder meer
toegankelijk.
Thans is daarin venmderiug geko
men; ieder kan zich in het Acade
misch Ziekenhuis tegen betaling la
ten opnemen. De verpleegkosten va"
riëeren van fl.5Ö en i 2 tot f 2.50.
Een en ander gal den Directeur van
den -Geneeskundigen Dienst aanlei
ding, om ejen tariet te ontwerpen,
waarbij de door de patiënten ot hun
verzorgers te betalen bijdragen in de
voor rekening van de gemeente ko
mende koeten van verpleging in zie*
keninrichtingen in het al gem en wer
den vastgesteld.
Zooals uit een schrijven van den
Directeur van 20 November 1925. met
bijbehoorende tarieven en toelichting
blijkt, heeft deze daarbij rekening ge
houden met het inkomen van het ge
zin, dooi" het stellen van inkomens
grenzen. 'Die grenzen zijn voor ge
huwden en ongehuwden verschillend,
terwijl voor zooveel de eerste cate
gorie betreft, bovendien rekening is
gehoude met de getalsterkte van het
ste grens voor de bijdrage bepaald op
i ldS per dag, ornaat men reeds te
gen den)prijs vuil fl.50 voor eigen
rekening ui het Academisch Zieken
huis kan worden opgenomen.
Hoewel de tarieven zijn .istge» ld
voor alle zie leeninrichting e% moes de
verpleegprijs van het Accademi. c Zie
kenhuis als basis dn oen, omdat men
eerst in een particuliere ziekeniurich"
ting wordt verpleegd, als er geen
plaats is in het Academisch Zieken
hui*
De Commissie voor den >.jeneeskun*
digen Dienst, in wier handen B. en
Whet sciiruven van den Directeur
stelden, kon nch met den inhoud over
het algemeen vereenigjon.
Behalve eenige wijzigingen van re-
dactioneelen aard, stekle zij voor, de
inkonvmegiMM "B** emieuoetf* W