CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS 7de JAARGANG VRIJDAG 11 JUNI 1926 NUMMER 1844 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen. BUREAUHooigracht 35 Leiden TeL 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 EERSTE BLAD. Is deze last gerechtvaardigd? De voorgestelde wegenbelasting zal een op zichzelf niet onaanzienlijk be drag vorderen van ondernemingen, welke talrijke autobussen of vracht wagens in bedrijf hebben. In de Memorie van Toelichting wordt er echter de aandacht op geves tigd, dat dit bedrag percentsgewijze slechts een geringe verhooging der aanzienlijke bedrijfskosten tengevolge zal hebben. „Het rapport van het wegen congres berekent, dat naar het daar voorge steld tarief de belasting voor vracht wagens met massieve gummibanden is te stellen op ongeveer drie kwart cent per tonkilometer bij een exploi tatiekostenbedrag van gemiddeld der tien cent per tonkilometer, en voor 'n wagen met luchtbanden zelfs op niet meer dan drie achtste cent per tonki lometer. Het rapport wijst er dan verder op, dat voor de meeste motorrijtuigen het aan belasting betaalde ruimschoots zal worden vergoed door daling van de exploitatiekosten als gevolg van de verbetering der wegen. De factoren: meer genot en gemak, sneller vervoer, minder beschadiging van breekbare of licht bederflijke waar worden hier slechts genoemd, niet geschat, daar ze voor schatting kwalijk zich leenen. Het aangevoerde rechtvaardigt het opleggen van dezen nieuwen last aan de houders van motorrijtuigen." Het wil ons voorkomen, dat hier de zaak wel wat al te eenvoudig wonlt voorgesteld. Als het aan belasting te betalen be drag ruimschoots zou worden vergoed door de daling der exploitatiekosten, als gevolg van de verbetering der we gen, waarbij dan nog komen de ande re hier genoemde voordeelen, die niet onder cijfers zijn te brengen, dan zou deze belasting voor de houders van motorrijtuigen feitelijk een financieel voordeeltje beteekenen. t En dat is, naar 't ons voorkomt toch niet het geval. Wel meenen wij, dat zoowel in het algemeen belang als in dat der hou ders van motorrijtuigen, het opleggen van deze last volkomen gerechtvaar digd is. V Aanzienlijke besparing. Omtrent de lagere bedrijfskosten, die van de verbetering van het wegen net het gevolg kan zijn, wordt in de Memorie van Toelichting het volgen de opgemerkt: De ervaring der jongste jaren heeft op dit gebied reeds enkele gegevens aan de hand gedaan, welke thans voorzichtige gevolgtrekkingen recht vaardigen, waar tot voor kort slechts onderstellingen waren te uiten. Vergelijkende proeven in Zwitser land, waarnemingen o.a. in Engeland, Frankrijk en Italië hebben een bespa ring door verbetering van wegen vast gesteld van 12.5 pet. tot 40 pet. op het gebruik van benzine, van 40 pet. tot 80 pet. (in Frankrijk, Italië en Zwit serland) bij het gebruik van rubber banden. De Staatscommissie voor het ver voer vi*aag stuk 9telt voor ons land met zijn vele slechte wegen van aller lei aard op' vaak slappen bodem de bezuiniging op benzine op 15 pet. op rubberbanden op 50 pet. Op de kosteri van onderhoud der motorrijtuigen wordt voor ons land een besparing berekend van 25 pet. Daarbij komt nog de langere levens duur der rijtuigen, dus lagere jaarlijk- sche afschrijving, stel van 5 pet. Wat een besparing van 12.5 pet. op benzineverbruik, wat een minder ban den verbruik van 40 pet. wat 25 pet minder aan onderhoudskosten, wat 5 pet. lagere afschrijving beteekent, mo ge niet tot op een enkelen gulden na voor een geheel jaaï* te berekenen zijn de schatting der Staatscommissie voor het vervoervraagstuk van een be sparing van 1 cent per K.M. voor een personenauto en van 34 cent voorde zwaarste vrachtauto of autobus, kan niet opgedreven, dient veeleer laag genoemd te worden." Bij het beschouwen vam deze cijfers dient er rekening mee gehouden te worden dat het tal van jaren zal du ren eer het gehoele wegennet in orde is, terwijl bovendien niet alle wegen in het wegenplan zullen worden op genomen. De voorgestelde besparing zal dan ook slechts successievelijk Intreden. TMt neemt echter niet weg, dat on getwijfeld op een aanzienlijke vermin dering der bedrijfskosten gerekend mag worden. V Het belastingobject. Er is aanmerking op gemaakt dat voor de wegenbelasting het motorrij tuig zelf als object is genomen. Sommigen zouden de voorkeur ge ven aan een benzinebelasting; ande ren aan een bandenbelasting In de Memorie van Toelichting wordt toegegeven, dat aan de nu voor gestelde belasting een groot#bezwaar kleeft, t.w. dat daarbij geen rekening wordt gehouden met de door de mo torrijtuigen afgelegde afstanden, zoo dat de automobilist, die weinig van den weg gebruik maakt, evenveel zal betalen, als degeen die dat dagelijks doet. Hieraan is echter zooveel mogelijk tegemoet gekomen door bet geven van de gelegenheid tot het verkrijgen van belastingkaarten, geldende voor een kwartaal, en door de mogelijkheid te openen om zij het in heel bijzon dere gevallen zich het recht tot rij den te verschaffen gedurende 60, niet noodzakelijk achtereenvolgende- dagen Omtrent de benzinebelasting wordt gewezen op de omstandigheid, dat voor beweegkracht van de motorrijtui gen niet alleen gebruik wordt ge maakt van benzine, maar ook van electriciteit en in den laatsten tijd ook veel van benzol en spiritus. Voorts dat. wil voorkomen worden, dat ver schillende bedrijven, welke benzine voor andere doeleinden dan voor mo torrijtuigen gebruiken, door den dan zeer hoog te stellen prijs der benzine getroffen worden, verschillende maat regelen van administratieven aard noodig zouden worden, welke aan de ze belasting hare aantrekkelijkheid, voorzoover ze die al bezit, girooten- deels zouden ontnemen. Wat betreft de bandenbelasting, wordt opgemerkt, dat het aanbrengen van een merk, dat goed zichtbaar is en niet spoedig uitslijt, practisch zeer moeilijk is gebleken, en dat ook hier de belasting zeer hoog zou worden in verhouding tot den "prijs. Daarbij komt, dat zoodanige belas ting het lang in gebruik houden van de banden in de hand zou werken, en daardoor het rijden met sterk versle ten banden zou bevorderen. Deze bezwaren zijn zeker niet zen der beteekenis. STADSNIEUWS. Jaarvergadering Chr. Middenstands vereeniging. Het officieel programma voor de jaarvergadering en het congres van den Chr. Handeldrijvenden en Indus- trieelen Middenstand in Nederland, die hier Woensdag 16 en Donderdag 17 Juni in den Foyer der Stadsgehoor zaal gehouden worden, is thans ver schenen. De eerste indruk dien men uit het goed verzorgde boekje krijgt, is wel dat de Leidsche afdeeling he$ft ge borgd voor een uitstekende ontvangst, en verder, dat voor de Chr. Midden standers dit congres van veel beteeke nis kan worden. De huishoudelke vergadering vangt Woensdag des middags om twee uur aan. Behalve de jaarverslagen komen daai* ook aan de orde een voorstel van de afd. Schiedam inzake reorga nisatie van de landelijke vereeniging, een voorstel van de afd. Assen inzake behandeling van haar program van actie op de jaarvergadering, verkie zing van twee hoofdbestuursleden en van vier leden van den Middenstands raad.. Na afloop van deze vergadering om 5 uur heeft ten stadhuize de offici- eele ontvangst door burgemeester en wethouders plaats, waarna om 8 uur den deelnemers door de afdeeling Lei den in „Zomerzorg' een gezellige ont moetingssamenkomst wordt aangebo den, waarbij muziek en -zang niet zul len ontbreken. Donderdagmorgen vangt te half 10 het Congres aan in den foyer der Stadsgehoorzaal. Na den voorzitter, die een openings rede zal houden, komen Mr. P. G. Knibbe, alhier en de heer K. Dijk uit Den Haag aan het woord, om te re fer eeren nesp. over: „Misstanden in het aanbestedingswezen en: Het ca- leau-stelsel. Voorts wordt in deze vergadering Dog een voorstel van do afd. Coevor- den behandeld, inzake invoering van snelrecht. Des namiddags om twee uur wordt een voor ieder toegankelijke vergade ring gehouden, waarin als sprekers zul en optreden Mr. H. Bijleveld uit Den Haag met het onderwerp: Pal staan of lamgeslagen, en Ds. G. H. Beekenkamp alhier, die een slotwoord zal spreken. Het congres wordt daar na gesloten. Na afloop wordt een gemeenschap pelijke maaltijd gehouden, waaraan waarschijnlijk door zeer veel bezoe kers zal worden deelgenomen, Bij voldoende deelname zal boven- diUn op den Vrijdagmorgen na bat Congres nog een tocht worden ge maakt, waarvan bet volgende pro gramma is opgemaakt Negen uur samenkomst op den Burcht. Bezichtiging van den Burcht, waar na gezamenlijke wandeling naar bet Van der Werf-park, alwaar bet stand beeld van Van der Werf in oogen- schouw zal worden genomen. Vandaar naar bet Pilgrim-Fathers hofje, langs de Pieterskerk, naar het Academiegebouw. Hierna zal gewandeld worden naar de Lakenhal, waar de verschillende bezienswaardigheden betreffende Lei den zullen worden getoond. Inmiddels is bet circa 12 uur gewor den en gaan de deelnemers per elec- trische tram naar de badplaats Noord wijk aan Zee, waar een warme lunch gereed zal staan. Een niet-alledaagssche promotie. Toen prof. dr. N. J. Krom omstreeks 1925 in Indië werkzaam was voor on derzoekingen ten behoeve van den Oud heidkundigen Dienst, ontmoette hij daar een jeugdigen Javaan, wiens groote begaafdheid op het gebied der Javaansche letterkunde hem was op gevallen, Raden ng. Poerbatjaraka. Deze behoorde tot den Soloneeschen adel en was oorspronkelijk bestemd .voor den dienst van den Soesoehoenan. Reeds vroeg voelde hij zich tot bet Oud-Javaansch en de studie van de oude cultuur van zijn vaderland aan- getrokken en door deze belangstelling vestigde hij de aandacht op zich van den toenmaligen adviseur voor inland scbe zaken, thans hoogleeraar in het Javaansch aan de Leidsche universi teit, prof. G. A. J. Hazeu. Deze bewerk te, dat de heer Poerbatjaraka te Bata via onder deskundige leiding kon ko men, waarmede dr. N. J. Krom, chef van den oudheidkundigen dienst, thans hoogleeraar te Leiden, zich be lastte. Van dat oogenblik af, in 1913, legde de heer Poerbatjaraka zich met ijver en succes op een meer weten schappelijke studie van Sanskrit. Ka- wi en Javaansche oudheidkunde toe, en schreef hij eenige artikelen in het Tijdschrift van het Bataviaasch Ge nootschap, welke de bijzondere aan dacht trokken van prof. Kern. In 1921 achtte de Indische regeering termen aanwezig om den heer Poer batjaraka door een studieopdracht aan de Leidsche universiteit gelegen heid te geven, zijn gaven verder te ontplooien. Toen in 1922 het hulp- leeraarschap in het Javaansch aan deze universiteit vacant kwam, werd hij tot deze betrekking benoemd, wel ke bij ook thans nog bekleedt en aan het eind van den loopenden cursus zal neerleggen, om weder naar Indië te rug te keeren. Tijdens de ongesteldheid van prof. Hazeu heeft hij gedurende de laatste maanden diens colleges waargenomen. Inmiddels, tijdens zijn hulpleeraar- schap wist bij de resultaten van zijn voortgezette studie reeds ten deele te publiceeren in den vorm van eenige belangrijke artikelen in de „Bijdragen van het Kon. Instituut" te 's-Graven- hage; bovendien vond bij gelegenheid om, gebruik makend van de bepalin gen van het nieuwe Academisch Sta tuut, achtereenvolgens het candidaats- en doctoraal examen af te leggen in de Arische letteren. Heden heeft deze studie haar bekroning gevonden in een promotie tot doctor in de letteren op een proefschrift over: „Agastya in den Archipel". Een Tour dn Mond». Wat Jules Verne den waardigen Phileas Fogg eens beeft laten doen is nu al heel wat keeren door ande ren nagedaan en verbeterd. Vandaag heeft Leiden weer kennis gemaakt met een paar Hollandsche wereldrei zigers, die zich voorstellen om met een vrachtauto binnen tien jaar de vijf deelen der wereld te doorkruisen. Het zijn de heer Louis Engelsman, een Alphenaar, met zijn metgezel die twee jaar geleden met eenige Ameri kanen. Capt. Armstrong en Capt. Wun derwell die 'n dergelijken tocht maakten en met de redactie van de New York Herald een weddenschap hebben aangegaan om te toonon dat ook Hollanders wel tot een prestatie als deze in staat zijn. De heeren hebben in de twee Jaren dat zij op reis zijn Europa geheel doorkruist. Zij zijn geweest in Dene marken, Zweden, Noorwegen, Duitsch- land, Polen, Rusland Oostenrijk, Hon garije, de geheele Balkan, Italië, Span je Portugal, Frankrijk, en België, en zullen van Holland verder via Ham burg naar Amerika, Australië, Azië en Afrika gaan. De Europeesche route, ruim 75000 K.M. werd geheel afgelegd op de Hol landsche Vredestein-cusionbanden. Een mooie reclame dus. In het reisboek van den heer E. ko men handteekeningen voor van ver schillende vooraanstaande buiten lan- deart. Ben der bepalinge» de wed denschap is, dat de reizigers de kos ten uitsluitend moeten dekken door bet maken van reclame, het verfilmen van de reis, en den verkoop van kaar ten. De heer Engelsman zal met he denavond te beginnen, tot Maandag avond toe in het Luxortheater lederen avond spreken over de ondervonden wederwaardigheden bij het reeds af gewerkte gedeelte van de film. De voor het maken van de film benoo- digde apparaten en grondstoffen wor den voor reclame-doeleinden gratie geleverd door de fa. Ememanin. Amerikaansche week. Evenals eenige jaren geleden, zal ook dit jaar vanwege de Holland American foundation van de Univer siteit alhier een Amerikaansche week worden gehouden. Het aantal Ameri kaansche studenten, ditmaal uitslui tend medici, chemici en wis- en na tuurkundigen, dat aan deze Ameri kaansche week zal deelnemen, be draagt ongeveer 50. Ook 6 Amerikaansche professoren zullen deze Amerikaansche week, die •van 510 Juli zal duren, meemaken. Maandag 5 Juli des morgens 9 uur zullen de Amerikaansche professoren en studenten officieel door het gemeen tebestuur ten stadhuize worden ont vangen, waarbij de burgemeester Jhr. Mr. Dr. de Gijselaar een toespraak zal houden. Vervolgens heeft in het. groot-audi torium der Universiteit de ontvangst plaats door den Academischen Senaat waar de rector magnificus Prof. de Sitter de studenten namens den Se naat zal toespreken, waarna Prof. Lo- rentz een wetenschappelijke voor dracht zal houden. Andere hoogl. zul len op verschillende dagen in deze week speciale colleges geven. Verder staan op het programma uit stapjes naar Haarlem en Dordrecht en een feestavond te Noordwijk. Tot besluit is er Zaterdag een rond vaart over de Kagerplassen, aangebo den door „Vreemdelingenverkeer." Examens Mathesis Scientiarum Genetrix. De uitslag van de onlangs afgeno men eind-examens aan de dag- en avondschool 'van het genootschap Mathesis Scientiarum Genetrix is als volgt: Eind-exainen dagcursus in Werk tuigbouw: geslaagd P. A. Harte- velt, J. Koopman, J. R. van Minos, G. Reyngoud, R. J. A. Sleyster en A. J. Solleveld. Idem dagcursus in Waterbouw kunde: geslaagd J. Buys, P. A. Kou- wenhoven en J. P. v. Schravendijk. Idem dagcursus in Bouwkunde: geslaagd P. A. Kouwenhoven en J. P. Schravendijk. Avondcursus, afd. Bouwkunde: geslaagd C. Meerburg en A. v. Muyeu. R.-K. Vakschool voor Meisjee Noord- einde 50. Aan het examen ter verkrijging van het diploma koken en voedingsleer, na men 11 leerlingen deel. Hiervan slaag den (voor het theoretisch gedeelte) 10 candidaten. De gevaarlijke stoomtram. Een ramp, als onlangs onder Zeist veroorzaakt, tengevolge van neerslaan- den rook en stoom van de stoomtram, dreigt nog op verschillende andere wegen. Zoo wordt onze aandacht erop gevestigd, aldus „De Kampioen", d&t Zondag j.l. bij dampig weer de pas ver- breede Rijnsburgerweg te Leiden even eens gehuld was in wolken van stoom en rook, afkomstig van de locomotie ven, waaronder er nog zijn, waarmede ruim veertig jaar geleden de tram- dienst tusschen Leiden en Haarlem \verd aangevangen. Al die jaren is er niets gedaan tegen dit euvel, niettegen staande de kans zeer groot blijft, dat zich een ongeluk voordoet zooals dat bij Zeist. Moet er niet ingegrepen worden? vraagt de berichtgever. Broodprijzen. Blijkens een in dit blad voorkomen de aankondiging, worden de brood prijzen vanaf a.s. Maandag met een halve cent verhoogd. De voortdurende stijging der bloem en tarweprijzen is hiervan de oorzaak. Leidsche Scherpschutters vereeniging. Gistermiddag hield het bestuur der Leidsche Scherpschutter svereeniging receptite ter gelegenheid van het 00- jarig bestaan dezer vereeniging. Tal van personen en corporaties hadden van deze gelegenheid gebruik gemaakt de vereeniging en haar be stuur met dit jubileum geluk te wen- schen, o.w. wij noemen den burge meester onzer gemeente Jhr. Mr. Dr. de Gii sela ar en weth. Sanders, den commandant der Marine Kustwacht, he: Leidsch Studenten Corps, de On derofficieren Scli iet vereeniging „Ge neraal Snijders", de Burgerwacht, de Schietverenigingen „Willem Teil" hier ter stede en „Oranje-Naaeau" wit Den Haag Gewone advertentiSn pst regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine edvertentifn bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dege lijk» geplaatet ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De jaaxvergaderlng van de Oonfes- sioneele Vereeniging. De Provinciale Diaconale Conferen tie der Geref. Kerken in Zuid-Holland. De viering van het dertiende lnstxnm van „Prediker" te Leiden. Buitenland. Brazilië neemt ontslag als lid van den Volkenbondsraad. Spanje wil geen candidaat meer zijn bij Volkenbondsraadsverkiezingen. Marx legt in den Duitschen Rijks dag een verklaring af over de regeling met de Vorstenhuizen. Te Washington ghan geruchten over de oprichting van een Amerlkaanschen Volkenbond. De Dnitsche Rijksdag heeft het ver drag met Sovjet-Rusland aangenomen. Het Nederlandsoh-Belgl8ch verdrag is door de Belgische Kameraldeellngen goedgekeurd. Ook verschillende schriftelijke ge- lukwenschen waren ingekomen, w o. van den commandant van het 4de ;'"e- giifient infanterie en van het bestuur der 3 Octobervereeniging. Tarief van bijdragen wegens zieken- huisverpleging. Hot is bekend, dat de door de ge meente te betalen kosten van verple ging van behoeftige personen in het Academisch Ziekenhuis, op 80 Novem ber 1866 vastgesteld op f0.n0 per verpleegdag, in den loop der iaren zijn gestegen tot respectievelijk 7o ets. en ö2Vi ct. en bij arbitrale uitspraak in het jaar 192b op il.91 per verpleeg dag. Bij", een verpleegprijs van resp. 50, 75 en 82Va ct. per verpleegdag was er geen voldoende aanleiding, om van de patiënten of hun verzorgers een bij drage in de verpleegkosten te vragen. Een groot deel van de opbrengst zou zelfs aan inningskosten zijn vegge- gaan, omdat men iemand met de in vordering van die kleine bedragen zou hebben moeten belasten, aangezien toen de geneeskundige dienst nog niet was ingesteld. Bij een verpleegprijs van f 1.91 staat de zaak echter geheel anders. Im mers, voor-een patient, die in staat is om öO, 7b of^QZ1/» cent per dag te be talen, zou een bedrag vkn. fl.91 te hoog kunnen zijn. Daarbij 'komt dat de opname in het Academisch Ziekenhuis vroeger al'een kon plaats hebben op verzoek en voor rekening van de gemeente, tenzij de ziekte, waaraan men leed, er:n onder wifs-object vormde. Het Ziekenhuis was derhalve tegen betaling voor niemand zonder meer toegankelijk. Thans is daarin venmderiug geko men; ieder kan zich in het Acade misch Ziekenhuis tegen betaling la ten opnemen. De verpleegkosten va" riëeren van fl.5Ö en i 2 tot f 2.50. Een en ander gal den Directeur van den -Geneeskundigen Dienst aanlei ding, om ejen tariet te ontwerpen, waarbij de door de patiënten ot hun verzorgers te betalen bijdragen in de voor rekening van de gemeente ko mende koeten van verpleging in zie* keninrichtingen in het al gem en wer den vastgesteld. Zooals uit een schrijven van den Directeur van 20 November 1925. met bijbehoorende tarieven en toelichting blijkt, heeft deze daarbij rekening ge houden met het inkomen van het ge zin, dooi" het stellen van inkomens grenzen. 'Die grenzen zijn voor ge huwden en ongehuwden verschillend, terwijl voor zooveel de eerste cate gorie betreft, bovendien rekening is gehoude met de getalsterkte van het ste grens voor de bijdrage bepaald op i ldS per dag, ornaat men reeds te gen den)prijs vuil fl.50 voor eigen rekening ui het Academisch Zieken huis kan worden opgenomen. Hoewel de tarieven zijn .istge» ld voor alle zie leeninrichting e% moes de verpleegprijs van het Accademi. c Zie kenhuis als basis dn oen, omdat men eerst in een particuliere ziekeniurich" ting wordt verpleegd, als er geen plaats is in het Academisch Zieken hui* De Commissie voor den >.jeneeskun* digen Dienst, in wier handen B. en Whet sciiruven van den Directeur stelden, kon nch met den inhoud over het algemeen vereenigjon. Behalve eenige wijzigingen van re- dactioneelen aard, stekle zij voor, de inkonvmegiMM "B** emieuoetf* W

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1