abonnementsprijs CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN advertentie-prijs 7d* JAARGANG DINSDAG 25 MEI 1926 NUMMER 1829 COURANT In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal I 2.90 «ii nummer beslaat uil TWEE Bladen. EERbiE BLAD. V,De kracht van het beginsel in zijn „Aan üe Kiezers van 31 Mei 1804 schreel Mr. Groen van Prins ter er o.m. liet volgende: „Een lid der Tweede Kamer, op WAens meermalen gei)leken welwil lendheid jegens mij ik prijs stel, die aan liet oordeel van anderen overlaat of iii.l tot de conservatieve richting be hoort, en dien ik, gebruik makende van dit-verlof als een van haai' be kwaamste leden beschouw, de beer Wintgens, heeft, in April 1862, de zeer belangrijke historische opmerking ge maakt dat de conservatieve partij „als zoodanig nimmer een erkend en gere geld bestaan gehad heeft." Ook nog in Juni 1864, neem ik dit aan als een doorloopend en geconsta teerd feit. Maar ik kan niet toegeven, dat de oorzaak, gelijk men beweert, in het gemis aan een bekwamen leider moet worden gezocht. Aan mannen en bekwaamheid heeft het der conservatieve partij niet ont broken, en ontbreekt het haar ook nu niet. Haar ontbreekt een eigen beginsel. In een eigen beginsel ligt, al zou ie mand alleen staan, de oorsprong van de sterkte eener partij. In een eigen beginsel, dat zich zoodra het noodig is, in een leider belichaamt, die zelf door het beginsel geleid wordt. De conservatieve partij wordt mede- gesleept door het liberaal beginsel, door de gemeenschappelijke locomo tief." De juistheid van dit woord van Groen van Prinsterer is in de practijk herhaaldelijk gebleken. Het is altijd weer het beginsel dat den doorslag geeft. Eenmaal het revolutionair beginsel aanvaard, moesten de conservatieven, zoowel als de liberalen zich door de S.D.A.P, laten voorttrekken. En de S.D.A.P. op haar beurt wordt weer geleid door de communisten die weer wat verder gegaan zijn op dep revolutionairen weg en die meer con sequent de revolutionaire beginselen in practijk brengen. Dat is nog heel duidelijk gebleken ln 1918. Volkomen terecht merkte de „Stan daard'' in verband met de Engelsche staking dan ook op: ,.AIs het revolutionair beginsel is aan vaard, is matiging in den wensch dei- toepassing natuurlijk niet zonder waar de, maar het gebeurde in Engeland bewijst weer. hoe weinig men zich er op kan verlaten, als 'het oogenblik daartoe juist gekomen schijnt. In oogenblikken van spanning wint de consequentie het steeds m«§r van de halfheid en drijft de extremist den ge matigde onweerstaanbaar voort. In Engeland had men onder de lei ders mannen, die meer radicaal sche nen dan sociaal-democraat. Het rood verbleekte in rustige tijden tot licht rose. Zij keerden zich tegen het denk beeld eener algemeene politieke sta king. Zij begrepen zeer goed, welke el lende daaruit zou voortkomen. Om trent de beteekenis van zulk een ge welddaad waren zij zeer goed inge licht. Toch konden zij de communistische geesten niet weerstaan. En-toen hun gematigdheid het meest noodig was, versmolt zij als sneeuw voor de zon. en dreef de extremist zijn booze plan nen door. De gematigden Thomas en Mac Do nald hadden als de revolutionaire aan slag ware gelukt, de nederlaag der wettige Overheid als een öucces moe ten aanvaarden. Zij zouden dit hebben gedaan ook. Heel hun matiging ware dan vergeten." Bij onze beoodeeling van de partij en die staan op den grondslag van de revolut'onalre beginselen mogen wij dit niet uit het oog verliezen. Zij mogen nog zoo gematigd zijn en nog zoo afkeerig van uitersten, het zijn tenslotte de heillooze beginse len. die hen leiden en meeslepen zoo als 'n trein door den locomotief wordt meegesleept. Maar ook voor ons eigen partijleven heeft dit woord van Groen van Prin sterer nog wel iets te zeggen. Wij hebben een uitstekende partij organisatie. En aan bekwame leiders ontbreekt het ons niet. Maar vergeten wij het nietuDe oor sprong en de sterkte eener partij ligt in een eigen beginsel. Onze kracht ligt in ons isolement, of om het met de eigen woorden van Groen te zeggen: „In ons isolement of wilt ge liever een Hollandsch woord, ln onze zelf standigheid, in onze beginsel- vastheid ligt onze kracht." BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 STADSNIEUWS. Prof. J. Ph. Vogel. Prof. dr. J. Ph. Vogel, hoogleeraar in het Sanskrit aan de Leidsche Uni versiteit, die ongev. 1 jaar in Britsch Indië heeft vertoefd voor wetenschap pelijke onderzoekingen, is hier ter ste de teruggekeerd. Belgische advocaten te Leiden. Ongeveer 50 Belgische advocaten, be hoorende tot de Conférence du Jeune Barreau, uit Brussel hebben, velen met hun dames, gisteren een bezoek gebracht aan Leiden, van waaruit zij een rondvaart hebben gemaakt over de Kagerplassen. Na terugkomst te Leiden 's avonds zijn zij per trein naar België terugge-' keerd. Hulp aan blinden. Wij vestigen de aandacht onzer le zers op de in dt nummer voorkomende advertentie van de Ver. tot werkver schaffing aan hulpbehoevende blinden te Amsterdam, waarhij de jaarlijksche collecte voor genoemde Ver. wordt aangekondigd. Deze vereeniging die aan 160 blin den werk verschaft, heeft voor haar arbeid steun noodig en tracht dien steun te krijgen door het houden van jaarlijksche straatcollecte. Wij hevelen gaarne deze collecte, die met toestemming van het gemeentebe stuur plaats heeft, in de belangstelling onzer lezers aan. Jubileum. Naar wij vernemen zal het op Vrij dag 28 Mei a.s. 25 jaar geleden zijn, dat de heer J. A. Christiaanse bij de N. V. Zeep- en Eau de Colognefabriek v.h. Sanders en Co. in dienst trad, alwaar hij sinds een groot aantal jaren de functie van boekhouder en chef de bu reau vervult. Ongetwijfeld zal het hem op dien dag niet aan de noodige bewijzen van helangsteling en sympathie ontbreken, niet alleen van hen, die betrokken zijn bij het bedrijf, waarin hij werkzaam is, maar ook van de vele anderen, die hem buiten het bedrijf leerden ken nen. Zoo o.a, heeft de heer Christiaan se als leeraar M. O. Boekhouden velen in dat vak grondig onderwezen en door het houden van lezingen over Zwitser land en het berggebied van Oostenrijk welke streken hij meermalen bezocht, heeft hij velen aan zich yerplicht. Verder is hij ook in de muziekwe reld geen onbekende, waar hij als voorzitter van het N.V. Sanders' Ge mengd koor „De Ster", dit koor tot een grooten bloei wist op te voeren. Voor hen, die den heer Christiaanse bij dit jubileum wenschen te compli menteeren, zal daartoe gelegenheid bestaan op den dag van het jubileum, 28 Mei des namiddags tusschen 12 en 1 uur ten kantore van de N.V. San ders' Zeepfabriek aan het Levendaal alhier. De Pinksterdrukte. Het scheen de vorige week, vooral Vrijdag, wel of we na den wat fris- schen Hemelvaartsdag Pinksterdagen zouden krijgen met zulk heerlijk zo merweer, dat er wat dit betreft niets meer te verlangen overbleef. Wel niemand van de velen, die zich Zaterdagmiddag hadden opgemaakt, om de feestdagen bij hun familie of kennissen elders door te brengen, zal verwacht hebben dat 't weer zoo spoe dig om zou slaan. 'tWas Zaterdag avond bepaald koud en Zondag was 't al niet veel anders. Gistermorgen be gon de temperatuur al wat te stijgen doch de wat al te frissche wind deed zich nog ter dege voelen. Gistermid dag was 't weer zoo geworden dat toch ieder die maar «enigszins kon naar buiten ging, doch, zomer was 'tnog niet bepaald; 't was voor dezen tijd van 'tjaar veel te koel. Ér was gistermiddag dan ook wel iets van de traditioneele Pinksterdruk te te merken: wandelaars, fietsers, auto's op de wegen. Toch was 'tnog niet het rechte; wie verstandig -was had toch zijn overjas maar aangetrok- ken om geen kou te vatten. Voor velen, die 't van het vreemde lingenverkeer, en ook van dagjesmen- schen" moeten hebben, is een zoo kou de Pinksteren een groot nadeel ge weest; zij hebben slechte zaken ge maakt. De LeidscTie Duinwatermaatschappij. In de heden alhier, ond^r voorzitter schap van den heer N. C. F. van Gin- kel, gehouden algemeene vergadering van aandeelhouders der Leidsche Duinwater Maatschappij waren verte genwoordigd 27 aandeelen, uitbrengen de 24 stemmen. Aan het door de Directie uitgebrach te verslag over 1925 is het volgende ontleend: In het afgeloopen jaar werden te Kat wijk aan den Rijn uit het Duinreser voir opgepompt'2.138.971 kb. M. duin water.' tegen 1.968.679 kb. M. over het jaar 1924, zoodat 170.292 kb. M. meer is opgepompt dan in het vorige jaar. Gemiddeld werden per etmaal opge pompt 5860 kb. M. tegen 5379 kb. M. over 1924. De hoogdrukpompen werkten gemid deld 14 uur 29 min. per dag, tegen 13 uur 41 min. in 1921. Gesloten werden 238 abonnements- en 140 metercontracten, doch verval len zijn 42 abonnements- en, 6 meter contracten. Het totaal aantal contracten op het einde van dit jaar bedroeg 9690. Het water werd het geheele jaar ge regeld aangevoerd en onderzocht door Dr. G. M. Rutten. Zijn oordeel was: Zeer goed drinkwater, voor zooverre dit langs scheikundigen weg is uit te maken. Bacteriologisch werd het water ge regeld onderzocht aan het Chemisch en Bacteriologisch Laboratorium te Haarlem. Volgens het verslag van het labora torium was het kiemgehalte van het water geregeld zeer laag ook qualita- tief bacteriologisch was de hoedanig heid van het water zeer gunstig. De 2123 geplaatste watermeters heb ben een verbruik aangewezen van 806.945 kb. M. zoodat, gerekend naar het totaal verbruik van 2.138.971 kb. M. door de abonnenten moet gebruikt zijn 1.332.026 kb. M. waaronder echter het water voor spuien, brandblussching en lekkage begrepen is Het saldo der exploitatierekening in 1925 bedraagt f 247009.26^, zoodat na afschrijving op 'de rekening „Eigen dommen" reserveering van f 14500 voor extra lasten in 1926 en bijvoeging van het onverdeeld dividend-saldo van '24, een bedrag van f 181.921.21 A ter ver deeling blijft, waardoor aan aandeel houders aan rente en dividend 12 7/10 pet. en aan de gemeente Leiden een som van f72946.79 kan worden uitge keerd. De balans werd onder voorbehoud van goedkeuring door B. en W. der ge meen te Leiden vastgesteld. Ten slotte werd de Directie gemach tigd een leening aan te gaan tot een bedrag van f250.0C0, ter bestrijding van de kosten van uitbreidingswerken De voorwaarden der leening zullen door de Directie onder goedkeuring van 'den Raad der gemeente Leiden nader worden vastgesteld. In de Stedelijke Werkinrichting zijn opgenomen 214 volwassen perso nen en 6 kinderen. Totaal 220. Door de politie is in beslag ge nomen 'n handwagen, die eenige da gen onbeheerd op straat had gestaan. Zaterdagmiddag 11.40 had op de Steenstraat een aanrijding plaats van een 4-wielig motorrijwiel. bestuurd door G .en een 3-wielig transportrij wiel, bestuurd door H. Het transportrijwiel werd nogal be sohadigd, bovendien braken een 30- tal eieren en 2 flesschen pap. De 15-jarige wielrijdster, T. v. L. is Zaterdagmiddag, omstreeks 1 uur, op de Steenstraat bij het standbeeld van Boerhaave, aangereden door een anderen wielrijder, N. v. Z. De jongedame kwam te vallen en verwondde zich aan de rechterknie In een politieposthuis binnengebracht werd zij door een geneesheer verhon den, en vervolgens naar het Zieken huis overgebracht ter verdere behan deling. J. J. y. T. houtbewerker, wonen de op de Waardgracht, heeft zich bij de politie beklaagd, dat J. 'de W. hem Zondagmiddag opzettelijk met een boksijzer aan het hoofd heeft ver wond. De caféhouder N. V., heeft, zich bij de politie beklaagd, dat v. d. H gisteravond een glasruit in zijn cafe heeft kapot gemaakt, omdat hij de deur gesloten had, teneinde te verhin deren, dat zijn klant zender te be talen zou weggaan. Tegen v. d. H. is proces verbaal op gemaakt. Procesverbaal is opgemaakt te gen den werkman L. v. H. die gister avond half 10 in de Steenstraat de voorruit van een auto, toebehoorende aan L. de B. te Amsterdam, heeft stuk geslagen, nog wel zonder dat daar aan leiding toe bestond. De schade be draagt f25. Ook heeft gisteren een groep on bekend gebleven personen aai! de Steenstraat stoeienderwijs een groote spiegelruit gebroken. BargerlIJka «tand. Ondertrouwd: D. van Wouw, ge- sch. 47 jaar en W. J. Jansen, id. 39 jaar. J. Hoekt, w. 39 jaar en H. M. Ou- werkerk, w. 30 jaar. H. Lagerberg, jm. 25 jaar en H. G. van Polanen, ia. 25 ;jaar. N. Seller, jm. 25 jaar en M. van Weerlee,jd. 20 jaar. G. Stikkelorum, jm. 2jaar en B. de Vogel id. 23 i. A. LaWrdus, w. 25 jaar en Smit, iel. 22 jaar. P. de Groot', jm. 24 jaar en M. C. Nieuwenburg, 25 jaar. S. R. Tfcn- chelse, jm. 28 jaar en E. J. Hollebeek, id. 23 jaar. J. Boekmer, jm. 32 jaar en E. Sandberg, jd. 27 jaar. G e h u wdP. Spaanderman, jm. en C. K. M. Ouwerkerk, jd. G. Tesseihoff, jm. en J. P. Mooten, jd. J. v. Es, jm. en M. Kantebeen, jd. H. Langeres, jm. en T. Cornelius, jd. J. Barendse, jm. en E. C. G. Bik, jd. P. J. M. Kemyer- man, jm. en M. B. Boterman, jd. E. W. Thomassen, jm. en J. A. Klejj, jd. F. Corba. j.m. en M. W. de Koning, jd. D. Eikerbout, jm. en M. C. Jansen,'id. T. H. W. Sandberg, jm. en H. G. v. Zanten, jd. W. J. Moenen, jm. en E. dela Rie, jd. J. P. Legefc, wèdr. en E. Jacobs, gesch. I. Melet, gesch. enL. Krook, jd. A. A. de Lang, jm. en J. Tetjn, jd. BINNENLAND. De nieuwe Bioscoopwet. In Staatsblad no. 118 is afgekondigd de Wet van 14 Mei 1926, tot bestrijding van de zedelijke en maatschappelijke gevaren van den bioscoop. Art. 15 stelt voor het Rijk een cen trale commissie in voor de keuring van films. De zetel, samenstelling, taak en werkwijze dezer commissie worsen geregeld bij alg. maatregel van bestuur. Blijkens lid 3 moet voor de keuring een bij K.B. vast te stellen bedrag worden betaald, hetwelk ten bate van het Rijk komt. In het openbaar mogen, naar art. 16 bepaalt, geen films worden vertoond, dan, indien en voorzoover zij door de ze centrale commissie, als niet strijdig met de goede zeden of de openbare or de, zijn toegelaten. Het tweede en derde lid van dit ar tikel maken onderscheid tusschen films, welker vertooning toelaatbaar is geacht voor kinderen beneden de 14 jaar en die, welke voor kinderen tus schen 14 en 18 jaar mogen worden af gedraaid. Bij uitzondering mogen, in spoedei- schende gevallen, films, betreffende onderwerpen van actueel belang, ver toond worden zonder voorafgaande keuring door de commissie. Doch toegelaten films mogen niet zonder meer in het openbaar worden vertoond. Hiervoor is, als regel nog schriftelijke goedkeuring van B. en W noodig (art. 1). Uitgezonderd zijn enkel voorstellingen ten dienste van door den minister van Onderwijs aangewe zen onderwijsinrichtingen en die, waar in slechts films worden vertoond be treffende onderwerpen v. wetenschap, nijverheid, landbouw en handel, mits door de centr. commissie goedgekeurd. B. en W. zullen vergunning slechts weigeren, indien te duchten is, dat de aanvrager de bepalingen, bij of krach tens de wet vastgesteld niet zal nako men; de plaats waar de voorstellingen zullen worden gegeven, niet voldoet aan de bij verordening gestelde of, bij gebreke daarvan, door B. en W. rede lijkerwijs te stellen eischen van veilig heid. gezondheid en zedelijkheid; of nog geen vijf jaren zijn verstreken se dert een aan den aanvrager Ingevolge deze wet verleende vergunning is in getrokken (art. 3). Voor de verleening van deze vergunning kan de gemeen teraad nog bijzondere voorwaarden stellen. Wordt een gevraagde vergunning ge weigerd, dan staat den exploitant be roep op Ged. Staten open, Ook voor deze vergunning dient be taald te worden, welk récht, jaarlijks te voldoen bij K. B. wordt vastgesteld. Van de opbrengst komt 1/3 ten bate van het Rijk en 2/3 ten bate der Ge meente art. 8). In iedere gemeente wordt een alphabetisch register bijge houden, vermeldende de namen Ier aanvragers en eventueele bijzonderhe den (art. 4). In plaatsen waar regelmatig open bare bioscoopvoorstellingen worden gegeven, benoemen B. en W. een com missie van'toezicht. Krachtens art. 19 is de burgemees ter bevoegd, indiën van de openbare vertooning van 'n toegelaten film stoor nis der openbare orde is te duchten, die te verbieden. De art. 23, 24 en 25 bevatten de straf bepaling. Overtreding van art. 1 (open bare vertooning zonder vergunning van B. en W.) wordt gestraft met ma ximaal twee maanden hechtenis, subs f2000 boete. De wet zal op een nader bij K.B te bepalen tijdstip in werking treden. Congres van de Communistische partij De Communistische partij beeft de Pinksterdagen weer eens een ruzie- congres gehouden. Het begon al vóór het begin, vóór de opening, op straat, aan den ingang Nieuwe Achtergracht te Amsterdam. Daar stonden de vertegenwoordigers van de geschorste, de uitgetreden of ae uitgesloten afdeeling Rotterdam, de ou^e afdeeling Rotterdam dus, onder aaüvoering van Van Burink; daar wa ren ook te vinden hunne bondgenoo- ten in de oppositie, de mannen van de sectie Oosterpark en van de sectie Gewon* edvertentiën per regel 221/» cent Ingexonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij Toornitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De nieuwe Bioscoopwet. Een noodlottig auto-ongeval. Bondsdag Ned. Herv. Jong. Vereeni ging op Gerei. Grondslag. Het congres van de communistische partij. De Algem. Vereen, voor Bioemboi- - v over de stichting van een ctraal o^T Buitenland. Abd-el-Krim biedt zijn onderwer ping aan. De Jonvenel heeft de republiek van den Libanon geproclameerd. De Poolsche presidentsverkiezing zal 31 Mei te Warschau plaats hebben. De Britsche mijnwerkersstaking. Paderewski zal niet naar Polen vertrekken. Een schrijven yan den Belgischen koning aan den premier Jaspar. Ernstige treinramp bij München; 28 dooden en vele gewonden. Eilanden der afdeeling Amsterdam. Aan beide groepen werd de toegang tot de zaal geweigerd wat tot veel ge schreeuw aanleiding gaf. Het congres werd geopend door den heer L. de Visser, die o.m. vertelde, dat men bijeengekomen was een nieuw tijdperk voor de communistische par tij in Holland in te leiden. Deze hoop werd evenwel niet ver vuld. Nauw had de voorzitter de verkie zing van .drie congresvoorzitters aan de orde gesteld, of de oppositie begon zich te roeren Groningen vroeg het woord, om te protesteeren tegen de uitsluiting van Rotterdam. Zij vond in het congres veel steun, o.a. van Roosje Vos. De Visser wjlde hen eerst niet aan het woord laten, maar stelde daar na voor voet voor voet terugwijken de namens bestuur en Komintern, het congres te schorsen en met de af- deelingen die een terklaring willen af leggen omtrent Rotterdam een korte afzonderlijke zitting te houden. Maar daar wilde de oppositie niets van hebben. „Geen onderonsjes!" hoor de men schreeuwen De ^Visser deed nu een tweede concessie: indien men in de besloten conferentie 'niet tot over eenstemming kwam, zou er in open bare zitting gelegenheid zijn tot discus sie. De oppositie antwoordde prompt: Eerst Rotterdam toegelaten! Dan volg de de derde concessie van den congrss voorzitter. Hij wilde Groningen dan wel het woord geven. Uit hetgeen de vertegenwoordiger van die afdeeling, Huizinga genaamd, toen meedeelde, bleek, dat een groot aantal af deelingen, vooral uit het Noor den des lands, erop bleven staan dat de oude afdeeling Rotterdam werd toe gelaten als de eenige rechtmatige af deeling. Men kibbelde dan nog wat over de vraag of de oude afdeeling Rotterdam al of niet zichzelf heeft afgescheiden. Het eenige antwoord van de opposi tie hierop was het stereotiepe: Rotter dam moet er bij zijn! Bedoeld werd nu blijkbaar: ook bij de huishoudelijke conferentie. En nu deed de Visser zij ne laatste concessie voorloopig Ook dit verzoek, dezen eisch, willigde bij in„ En hij gaf toe dat de huishoudelij ke conferentie nok zou worden bijge woond door twee leden van-de uitge treden afdeeling Rotterdam. Daarna sloot hii voor een uur de openbare zit- 'ng van congres. De huishoudelijke conferentie, door den congresvoorzitter geschat op on geveer één uur, d.uurde van drie tot half zes, zoodat hat congres 's middags niet meer kon worden voortgezet. In de volgende zitting die weer door een huishoudelijke vergadering onder broken werd, kwam het opnieuw tot hevige conflicten; het resultaat was, dat de leiding de overwinning behaalde en dat de oude afdeeling Rotterdam geroyeerd werd, met het gevolg dat 22 afdeelingen de vergade ring verlieten. Hiermede was de rust teruggekeerd en kon de agenda verder worden afge werkt. Toch kreeg de partijloiding, vooral van Dr. .Knuttel te Leiden, nog wel eenige harde waarheden te slikken, bijv. over de onverantwoordelijke wij ze, waarop zij het conflict met de op positie op den spits had gedreven Men had het er op toegelegd Wijn» ïfArtn. van Ravesteiin, Ceton en veld

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1