öit nummer lies'aa' «i» TWEE Bladen. ËËRSiË BLAD. het Communisme in Indië CHRISTELIJK DAGBLAD voorLETDKN FN OMSTRFKFN I ADVERTENTIE-PRIJS 7de JAARGANG MAANDAG 10 MEI'1926 NUMMER 1818" ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week I 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 IV. (Slot). Het Javaansclie volk en al het bovenstaan!Ie geldt bijna uilsiuitenu voor Java omdat gelukkig het com munisme huiten Jaya nog nagenoeg geen aanhang beeft gevonden en de ge schiedenis zich ook alleen op Java heeft atgespeeld hei Javaansciie voik is niel anti-godsdienstig, hr.ewe geheel vastgeroest in het Mohaninieda nis ui e l'e middelen van bestrijding van het Communisme moeten tan ook vóór alles een «liep-religieuzen achter grond hebben, n.l. bekendmaking mei den waren God en zijn dienst. Daarom ook kan van de S.D.A P. noch van den V.D. bond, medewerking voor die grondgedachte verwacht wor- uen Wij moeten hier inet andere Ciiristus-belijders alleen siaan Meer en meer ofschoon nog te weinig door alle zendelingen hoofd voorhoofd clat belang, gezien wordt neemt ook de Zending op dit maatschappelijk en politiek terrein een zegenrijke plaats in. Onze Inlandsche Christenen, en wellicht in de toekomst zij alleen, om dat de uitingswijze van het commu nisme zoo bij uitstek nationalistisch is zullen de terugwerkende kracut moeten zijn Beter, zij zullen de grond leggers van de ware volks vrijheden moeten worden. Maar voordat ze zoover zijn, zullen ze nog heel wat moeten leeren. Aan onze mannen, zendelingen, christen ambtenaren en christenen in particu liere betrekkingen in indië, de taak om die kennis en bekwaamheid hij te brengen Maar let nu eens op de getalsverhou dingen. De meeste Christenen hier hebben er niet het flauwste begrip van hoe weinig gelegenheid en mogelijkheid om die taak te volbrengen er vaak is. En dan, is het getal Europeanen te genover Inlanders niet 1 op 10Ü, of 1 op 1000, maar nauwelijks 1 op 25.000, hoe geheel anders wordt die verhom ding wanneer ge de positieve belijders er uit neemt. Die mannenen vrouwen moeten onzen steun hebben. Zij moeten zich gedragen weten door on9 gebed. Onze belangstelling moet groeien en nioet zich uiten in bestudeering van Indi sche aangelegenheden. In«lië. het land van de schier onbegrensde mogelijk heden op het terrein van landbouw en handel, kan nog zoo veel menschen, onze menschen, herbergen. Te weinig wordt nog aan het orga- niseeren in die richting gedaan. We hebben weliswaar een voorlichtings bureau. Onze menschen komen ln ien bestuursdienst en ook wel in het par ticuliere, maar hoeveel meer kan niet gedaan worden Voor alles echter hebben we liefde vóór- en belangstelling in Indië noo- dig, omdat het een stuk Nederland is, waar God ons een taak heeft gegeven, een taak nu niet weinig verzwaard door het ernstig dreigende gevaar van het communisme. Daarom als de Minister wil de sapoe lidi hanteeren (ten onrechte genoemd klapperbezem", al is dat instrument uit klapperpalmbladeren gemaakt, om dat het geen bezem is die in de klap pertuinen gebruikt wordt, waarop dat woord zou kunnen slaan, zooals wij spréken van een „stalbezem" en een „straatbezem.neen het Is een instru ment dat de 'baboe, het Indische ka mermeisje, gebruikt om de omhangen ledikanten van de lastige en gevaar lijke muskieten te ontdoen) dan gaan wij, met alle middelen, het door Gods gunst geplante boompje der Inland sche christenheid opkweeken en ver menigvuldigen tot een sierliike plan ting? Gods en gaan tevens de moe rassen en andere broedplaatsen der la«tige en gevaarlijke muskieten zui veren opdat zij zoo mogelijk verdre ven worden. Zoo kunnen Overheid en volk teza men onder Gods gunst van Indië ma ken het land dat naast de onuitspre kelijke zegeningen op stoffelijk gebied, den lof Gods ook in de maatschappe lijke verhoudingen verkondigt. H LE1DSCHE COURANT BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 V Een arbeidersbelang. Aan een redevoering van een der Belgische ministers is het volgende ontleend: „De franc moet gered worden omdat de franc, ook de franc is van de arbeiders, van de Vakbonden van alle partij-instellingen van de pen sioen- en ziekenkassen, waarin de armsten hun weinige renten hebben gestort. Alles moet gedaan worden: om te beletten, dat dit alles zonder meer vernietigd wordt. Daarom heb ben wij er in toegestemd, de belang rijke hervormingen uit te stellen. Doch de toestand van het land. blijft gevaarlijk." Het is duidelijk dat hier een wasch echt kapitalist aan het woord is. Want de veiligstelling van de munt wij herinneren het ons uit de tegen Colijn gevoerde hetze is immers een puur kapilalistenbelang. Een niet-kapitalist zou beginnen met leger en vloot af te danken en voor de rest het recept is bekend! zou hij het geld halen waar het zit Hij zou er niet aan denken belang rijke hervormingen uit te stellen, Hij zou maar laten we liever on ze lezers uit den aroom helpen. Want de man die zoo sprak was niemand minder dan de heer Vandervelde, ie mand die van alle ..kapitalistische" smetten vrij is. Men leze nu het bovenstaande citaat nog eens over. De veiligstelling van den franc, zoo betoogt deze minister, is in de eerste plaats een arbeidersbelang. De franc moet gered worden, omdat hij ook is de franc van de arbei ders, van de pensioen- en ziekenkas sen, waarin de armsten hun weinige centen hebben gestort. Alles moet gedaan worden om lo he etten dat dit alles zonder meer ver nietigd wordt. Wat volgt hieruit anders dan dat de heer Colijn de veel -gesmade, aan het gebeele land, ja, maar inzonderheid aan de maatschappelijk zwakken een gruoten dienst heeft bewezen? 't Is wel merkwaardig, dat het een vooraanstaand sociaal-democraat zijn moet, die de leugen van de socialisti sche propaganda en de beteekenis van Colijn in het licht stelt. V Wie betaalt het gelag? De heer Oudegee9t welbekend uit de dagen van de spoorwegstaking, een van de leiaers der internationale ïe- vulutionaire arbeidersbeweging heeft zijn licht laten schijnen over de alge meen? werkstaking in Engeland. Hij is aiet bepaald optimistisch ge stemd. „De Engelschen, zoo verklaarde hij zijn meestal meesters geweest in het vinden van formules, waardoor een compromis mogelijk werd Daar schijnt men op het oogenblik nog niet naai' te zoeken. Dat maakt den toe stand gevaarlijk. Want als een derge lijke algemeene staking eenigszins lang duurt kunnen onlusten neit uit blijven. In dat geval is de regeering altijd het sterkste." Verder wijst hij er op, dat de posi tie der stakers niet sterk is omdat in Engeland nog geen 50 pet. der arbei ders georganiseerd is, zoodat er een groot aantal vrijwilligers aanwezig is Wat blijkt hieruit? Dat de stakingsleiders de algemeene werkstaking hebben afgekondigd zon der rekening te houden met de ge volgen. Dat, zooals het gewoonlijk gaat de vole-zame arbeiders het gelag en een duur gelag zullen hebben te betalen STADSNIEUWS. Chr, Letterk. Kring. Vrijdagavond vergaderde bovenge noemde kring ten huize van een der le den. Na opening door den voorzitter met gebed, sprak deze een zeer gestyleerd openingswoord bn den aanvang van de nieuwe periode, deed den secretaris de notulen lezen en gaf vervolgens het woord aan den heer W. A. P. Smit, litt. stud, alhier, tot het Voordragen van znn referaat over: ,;Het Protestantsch element in de re ligieuze poëzie' van Revius tot Luy- ken". Is er in deze poëzie aldus spreker een algemeen kenmerk, waardoor ze zich in wezen onderscheidt van andere poëzie en het stempel van Protestan tisme draagt? Dit onderzoek is moeilijk: immers, het Protestantisme is niet, zoo- als 't Koomsch-Katholicisme een om lijnd begrip, waarmee in zijn geheel kan gewerkt worden. Bovendien stelt het Protestantisme de persoonlijkheid op den voorgrond. En waar komt die meer in uit dan in .de poëzie? Ieder zal op eigen wijze zijn geloof uitsoreken. De middeleewsche geest, wordt wel be weerd, is in al zijn uitingen Katholiek, heeft op een heele cultuur zijn stempel gedrukt. Niettemin hoopt spreker, Dij nadere beschouwing, het Prot. element te mogen aanwijzen. Ter orienteering geeft de referent nu een overzicht van de verscheiden groe pen en strooraingen in het Pro testantisme der 17e eeuw, en hun op elkaar werkende invloeden. In de ie plaats treft 't anti-Roomsche, dat ;n al deze poëzie sterk tot uiting komt. De opmerking van Kalff over Jer. de Decker, dat deze zachtmoedige dichter fel wordt, zoodra er sprake is van Rome, kan in zekeren zin voor de heele periode gelden. De niet-Calvimsten ziin milder: Camp- huyzen en Dullaert. Echter, dit anti- Roomsche is uitsluitend een negatief element en zou alleen niet 't recht geven te spreken van een wezenlijk Prot. sen timent. Evenmin wil spr. 't kenmerk zoeken in 't dogma en de leerstelligheid van den dichter. We zouden er de ont roering der poëzie door missen. Een positief en blijvend kenmerk van 't Cal vinisme noemt inleider 't intellectualis me. En dit is op de Prot. religieuze poëzie van grooten invloed geweest. Ze treft door beredeneerdheiu en deze zal 't den „moderne" moeilijk maken door te dringen tot 't sentiment, dat er échter ligt. Veel verzen hebben een bedoeling, willen stichtelijk en leerzaam zijn, pro paganda maken. Daarom kunnen zij den toets eener aesthetische critiek niet door staan. Kenmerkend schrijft Albert Verwey over de wijze van dich;en in de 17e eeuw, naar aanleiding vande tallooze gelegenheidsgedichten „In tegenstsl.ing met de dichters van nu, die van ontroering en indruk uit gaande, tot de gedachte komen, gaan de 17e eeuwers uit van de gedaente en komen vandaar tot den indruk en de ontroering. Bij 't doordringen van de mystiek wordt het intellectualisme brj SGmraigen op den achtergrond gedrongen, b.v. du Jan Luyken. Heel sterk spreekt bü aJ deze dichters ook 't besef van zonde tegenover de heiligheid Gods. We her inneren slecht aan „Zondeschuld" van Revius. Camphuysen ia de groote pre diker van de Deugd. Kan bij sommigen (o.a. Luyken) de persjon van Christus in hun geiooisbeschouwing eigenlbk geen plaats vinden, bp de maesten is hii „centraal". Hij is ae eenige weg„ die te rugvoert tot de liefde van den Vader (men leze Herman Duliaerts sonuet over Christus in Geihsemanj). In 'c algemeen, kunnen we zeggen, heeft 't Calvinisme grooten invloed gehad op deze poëzie. Het s.erke zondebesef, het genadegelooi en de vertrouwende overgave zijn ken merkend. Naarmate de mystiek toe neemt, wordt meer dan op Gods Al- maent op Zijn Liefde de naar uk gelegd. Ook 't ivemonstrantisme heeit zijn invloed doen geLen. ral van verzen re citeert de referent ter illustratie van zpn gevoelen, waarna hp elk der dich ters arzonderlijk bespreekt. De doorwrochte scuuie, die den dank der aanwezigen oogstte, werd bekroond met een langdurige discussie over de al of niet aessüetsche waarae dezer po- ezie. Hierbij bleek 't subjectieve ele ment der „appreciatie" ae twistappel. 10e voorzitter was aiier toik in üen Vlamt aan uen heer omit voor zpn geuo- cumenteerden arbeia. uij ae DestUursv^rKiezing tengevolge van net a^scneid üer rennLigmeesteresoe mej. van Horp, werd mej. Gaspari be rem gevonuen (eniuelouze stemmmgen me ven achterwege) uezë xuncde over te nemen. iva dankzegging door den heer Vee- nendaal sloot ue voorzitter ueze leer zame vergadering. Restauratie kerk Heerengracftt. Door de Commissie van administra tie is .de restauratie van het kerkge bouw Heerengracht der Geref. Kerk alhier opgedragen aan de laagste in schrijvers: n.l. Timmerwerk etc. aan de firma Alberts en de Jong; Metsel werk etc. aan den heer P. vanRooyen; Schilderwerk (binnenwerk) aan den heer C. Veerman. De werkzaamheden zullen spoedig een aanvang nemen. Verkiezing ambtsdragers. Bij de gister gehouden stemming voor drie ouderlingen en twee diake nen bij de Geref. Kerk alhier, zijn ge kozen tot ouderling: de heer Th. Cu perus, M Vallentgoed en L. C. J. Ober en tot diakenen de heeren: Mr. P. G. Knibbe en J. Meyer. Dichtl-Kant. Met verwijzing naar de desbetreffen de advertentie in ons blad van heden, vestigen wij de aandacht onzer leze ressen op de demonstratie welke a.s. Dinsdag en Woensdag door de fa. Vroom en Dreesmann alhier wordt gehouden ter nadere bekendma king van het Dichtl-Kant. Zooals het naar den naam van den uitvinder genoemd is. Deze demonstratie moet zeer Interes sant zijn. Aanschouwelijk zal worden voorgesteld hoe men met geringe moei te (naar wij vernamen slechts met be hulp van één enkele naald) de fraaiste kantwerken naar de meest uiteenloo- pende patronen kan vervaardigen. Wij kunnen over deze demonstratie niet in bijzonderheden treden, maar naar wat wij er van te zien kregen, mag worden verwacht dat al onze jeugdige lezeressen morgen en Woens dag van de partij zullen ziin. De demonstratie wordt gehouden in de afdeeling Lingerieën. Het jubileum van den heer A. Eradus. Den 13en Mei hoopt de heer A. Era dus den dag te mogen herdenken, waarop hij voor 40 jaren in dienst traa hij den heer Duijser, toenmalig pach ter der Stadsgehoorzaal als huis knecht-kei Iner. Hij heeft in dit tijdvak van 40 jaar 5 verschillende pachters mee gemaakt, zoodat zijn taak niet ge makkelijk was, om het steed9 iederen pachter naar den zin te maken. Dat hij daarin hijzonder geslaagd is. blijkt wel daaruit, dat hij reeds na acht ja ren Werd benoemd tot oberkei Iner der Stadsgehoorzaal en nog steeds in de ze functie bij den tegen woord igen pachter den heer W. F. v. Ingen Sche- nau werkzaam is. Hieraan kan nog worden toegevoegd het de eerste kellner in Leiden is. die een jubileum van 40 jaar achtereen volgens in dezelfde zaak mag herden ken. Aangezien 13 Mei op Hemelvaarts dag valt, is de receptie inplaats van 13 Mei de 17e Mei in de Gehoorzaal tusschen 3 en 4 uur. Jubileum A. van Koperen. Vandaag heeft de heer A. van Ko peren, reiniger bij d. gemeentelijken reiniging- en ontsmettingsdienst, den dag herdacht waarop hij, 40 jaar gele den. in dienst van de gemeente trad. Hij werd vanmorgen op het bur3au van de gemeen tere iniging aan de Noor derstraat Qntvangen en door den di recteur, den heer C. de Koning toege sproken. Ook de collega's van den jubilaris lieten zich niet onbetuigd. In de vergadering van de commissie van fabricage op a.s. Woensdag zal de heer v. Koperen door den wethouder van fabricage worden gecomplimen teerd. De jubilaris had vandaag vrijaf. Watersnood-Comité. Bij het Watersnood-Comité zijn de volgende giften ingekomen: M. f5. Giften worden nog gaarne inge wacht bij den Penningmeester, den heer F. Muys van de Moer, Plantsoen 49 Leiden, postgironummer 57471. Bij de politie zijn inlichtingen te verkrijgen aangaande een heerenrij wiel dat op den openbaren weg onbe heerd is aangetroffen. 'In de Stedelijke Werkinrichting zijn in den loop der vorige weck opge nomen 200 volwassen personen en 6 kinderen totaal 206 personen Men bericht ons, dat het beneden gedeelte met een bovenvoorkamer van het pand Stationsweg 43 door de Ka mer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland is verhuurd aan het Alge meen Assurantiekantoor Haaksma en Co., thans gevestigd Steenschuur 14. Het pand zal denkelijk 1 Juli a.s. in gebruik worden genomen. Burgerlijke stand. Ondertrouwd: J. P. Leget, wedr. en E. Jacobs, gesch.; W. J. Moenen, jm. en E. de la Rie, jd.; T. H. W. Sandberg, jm., 24 j. en H. G. v. Zanten, 22 j.: D. Eikerbout, jm., 29 j. en M C. Jansen, jd., 25 j.; F. Corba, jm., 22 j. en M. W. de Koning, jd., 21 j.; E. W. Thomassen, jm., 29 j. en J. A. Kley, jd., 23 j.; A. v. d. Eclaart, gesch, 49 j. en M. I. J. Cap- poni, jd., 34 j.; P. J. M. Kemperman, jm. 23 j. en M. B. Botermahs, jd., 23 j.: J. Barendse, jm., 27 j. en E. C. G. Bik, jd., 26 j.; H. de Cler, wedr., 36 j. en S. C. v. Weeren, wed., 34 j.; W. v. Dijk, jm., 24 j. en C. A. Zeelenberg, jd., 23 j. Gewone advertentiên per regel 22'/* cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel t&riel Bij contract, belangrijke reductie. Kleine adTertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Te 's-Gravenhage is een geheime distilleerderij ontdekt. Een brutale inbraak te Rotterdam. De algemeene vergadering der Fede ratie van Handels- en Kantoorbedien- denvereenigingen. Buitenland. Een draadlooze toespraak van Bald win over de algemeene staking in Engeland. Het antwoord der vakvereenigin- gen op de verklaring van Baldwin. Een Russische cheque door de sta kers geweigerd. De Belgische kabinetscrisis. BINNENLAND. Anti-rev. Persvereeniging. Donderdag j.l. werd te Gouda in een vergadering van belangstellenden een Anti-rev. Persvereeniging opgericht. Tot leden van het bestuur werden ge kozen: R. Meijer, voorz.; J. van der Poel, seer.; J. van Mensch, penn.; W. Piets, W. Frederikze, P. de Langen en Jongeneel. Het doel is: binnenkort te komen tot de uitgifte van een Anti- rev. weekblad voor Gouda en omstre ken. Hervatting bootdienst Hoek van HollandHarwich. De bootdienst Hoek van Holland Harwich zal hedenavond worden her vat. Controle op zoolleer. De bonden van lederfabrikanten hebben naar de Echo van het Zuiden mededeelt, aan de Bonden van Schoen makerspatroons hun antwoord doen toekomen terzake de controle ot.'.ooi- leer. De lederfabrikarien :en tot «ie conclusie dat zij zich i! 1 .«I achten, in welken vorm to lo t in stellen van een chemi. r.mirol op zoolleer hun medewerking te verier neo. Ook de directeur van het proef «tation heeft de looiers niet kunnen overtuigen van de gewenschtheid of noodzakelijkheid van zool leder-con trole eïi heeft ook geenszins de bezwa ren tegen de toegepaste analyse-me thode kunnen weerleggen. Conferentie paspoortenvraagstuk. De Nederlandsche regeering zal op de door den Volkenbond bijeengeroe pen conferentie ter bespreking van bet paspoortenvraagstuk, welke 12 dezer te Genève bijeenkomt, vertegenwoor digd zijn door den heer J. F. Boer, re ferendaris hij het departement van buitenlandsche zaken. Invoer van levensmiddelen uit België. Naar uit Brussel gemeld wordt, komt vandaag de commissie voor den export bijeen om te overwegen, of het niet noodzakelijk wordt den export van levensmiddelen naar Nederland stop te zetten, in verband met de stij ging der kosten van levensonderhoud in Belg De exporthandel aan de Holland- sche grens heeft den laatsten tiid groo ten omvang aangenomen. Dagelijks passeeren zeer veel Neder landsche auto's de grens, om 's avonds volgeladen met levensmiddelen terug te keeren. Vrijdagnacht werden drie honderd stuks vee nabij Mollenbeersch op Nederlandseh gebied geslacht. Dit vee was r,fkomstig uit België Bond tegen hel vloekeu. Dezer dagen is Bond het schenden vau Gois hefgen ..un te Amersfoort in ':e vergadering bijeen gekomen. De voorzitter, Dr. J. G. Scheurer, sprak in het openingswoord van den zegen Gods over den arbeid van den Bond in het afgeloopen jaar en spoor de aan in Gods kracht voort te varen. Uit de versiagen van secretaris en penningmeester bleek, dat de actie werd voortgezet en uitgebreid. Het huurcon tract met de directie der Nederland sche Spoorwegen voor het plaatsen van opschriften od de spoorwegstation: werd -wederom verlengd en een contract ge sloten met het hoofdbestuur der pos terijen voor de plaatsing van opschriften in de vestibules der postkantoren. Deze doeltreffende actie zal, zoo mo- geljjk, worden uitgebreid tot de tram wegen en gemeentetrams. De kos.elooze verstrekking van opschriften aan inrich tingen van verschillenden aard, fabrie ken, werkplaatsen, winkels, kantoren, enz,, alsmede van vlugschriften en kaartjes ter verspreiding geschiedde. Ook uit Indië kwam aanvraag om dit „strijdmateriaal": Dutscne Studiereis. In de week na Pinksteren zullen op aanstichting en onder leiding van den consul "der Nederlanden te Aken leden van zestien Kamers van Koophandel in West-Duitschland eenstudiereis naar Nederland ondernemen, die on-1 geveer 5 dagen zal duren en waarbij Amsterdam, Rotterdam. 's-Gravenha ge en Scheveningen zullen worden be zocht. Int. Arb. Conferentie te Genève. Benoemd zijn tot afgevaardigden der Ned. Regeering naar de 8e Int. Arbeidsconferentie op 28 Mei te Genè ve te houden: tot lid-voorzitter Mgr. Dr. W. H. No- lens, Minister van Staat en lid der Tweede Kameiv; tot lid C. J. P. Zaalberg, directeur- generaal van den Arbeid; tot afgevaardigde der werkgevers M. H de Beaufort, directeur van den Kon. Holl Lloyd; tot afgevaardigde der Ned. arbeiders J. Brautigam, voorzitter van den Cen tra len Bond van Transportarbeiders, te Rotterdam; tot technische Raadslieden van de f! c ge er ingsaf ge vaardigden: A. Folmer, ii van dcc dienst der Werkloosheid- en arbeidsbemiddeling; Mej. Mr G. J. Stemberg, referendaris bij het .Depar tement van Arbeid;

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1