öit nummer lies'aa' «i» TWEE Bladen.
ËËRSiË BLAD.
het Communisme in Indië
CHRISTELIJK DAGBLAD voorLETDKN FN OMSTRFKFN I ADVERTENTIE-PRIJS
7de JAARGANG
MAANDAG 10 MEI'1926
NUMMER 1818"
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
IV. (Slot).
Het Javaansclie volk en al het
bovenstaan!Ie geldt bijna uilsiuitenu
voor Java omdat gelukkig het com
munisme huiten Jaya nog nagenoeg
geen aanhang beeft gevonden en de ge
schiedenis zich ook alleen op Java
heeft atgespeeld hei Javaansciie
voik is niel anti-godsdienstig, hr.ewe
geheel vastgeroest in het Mohaninieda
nis ui e l'e middelen van bestrijding
van het Communisme moeten tan ook
vóór alles een «liep-religieuzen achter
grond hebben, n.l. bekendmaking mei
den waren God en zijn dienst.
Daarom ook kan van de S.D.A P.
noch van den V.D. bond, medewerking
voor die grondgedachte verwacht wor-
uen Wij moeten hier inet andere
Ciiristus-belijders alleen siaan Meer
en meer ofschoon nog te weinig
door alle zendelingen hoofd voorhoofd
clat belang, gezien wordt neemt ook
de Zending op dit maatschappelijk en
politiek terrein een zegenrijke plaats
in. Onze Inlandsche Christenen, en
wellicht in de toekomst zij alleen, om
dat de uitingswijze van het commu
nisme zoo bij uitstek nationalistisch
is zullen de terugwerkende kracut
moeten zijn Beter, zij zullen de grond
leggers van de ware volks vrijheden
moeten worden.
Maar voordat ze zoover zijn, zullen
ze nog heel wat moeten leeren. Aan
onze mannen, zendelingen, christen
ambtenaren en christenen in particu
liere betrekkingen in indië, de taak
om die kennis en bekwaamheid hij te
brengen
Maar let nu eens op de getalsverhou
dingen.
De meeste Christenen hier hebben
er niet het flauwste begrip van hoe
weinig gelegenheid en mogelijkheid
om die taak te volbrengen er vaak is.
En dan, is het getal Europeanen te
genover Inlanders niet 1 op 10Ü, of 1
op 1000, maar nauwelijks 1 op 25.000,
hoe geheel anders wordt die verhom
ding wanneer ge de positieve belijders
er uit neemt.
Die mannenen vrouwen moeten
onzen steun hebben. Zij moeten zich
gedragen weten door on9 gebed. Onze
belangstelling moet groeien en nioet
zich uiten in bestudeering van Indi
sche aangelegenheden. In«lië. het land
van de schier onbegrensde mogelijk
heden op het terrein van landbouw en
handel, kan nog zoo veel menschen,
onze menschen, herbergen.
Te weinig wordt nog aan het orga-
niseeren in die richting gedaan. We
hebben weliswaar een voorlichtings
bureau. Onze menschen komen ln ien
bestuursdienst en ook wel in het par
ticuliere, maar hoeveel meer kan niet
gedaan worden
Voor alles echter hebben we liefde
vóór- en belangstelling in Indië noo-
dig, omdat het een stuk Nederland is,
waar God ons een taak heeft gegeven,
een taak nu niet weinig verzwaard
door het ernstig dreigende gevaar van
het communisme.
Daarom als de Minister wil de sapoe
lidi hanteeren (ten onrechte genoemd
klapperbezem", al is dat instrument
uit klapperpalmbladeren gemaakt, om
dat het geen bezem is die in de klap
pertuinen gebruikt wordt, waarop dat
woord zou kunnen slaan, zooals wij
spréken van een „stalbezem" en een
„straatbezem.neen het Is een instru
ment dat de 'baboe, het Indische ka
mermeisje, gebruikt om de omhangen
ledikanten van de lastige en gevaar
lijke muskieten te ontdoen) dan gaan
wij, met alle middelen, het door Gods
gunst geplante boompje der Inland
sche christenheid opkweeken en ver
menigvuldigen tot een sierliike plan
ting? Gods en gaan tevens de moe
rassen en andere broedplaatsen der
la«tige en gevaarlijke muskieten zui
veren opdat zij zoo mogelijk verdre
ven worden.
Zoo kunnen Overheid en volk teza
men onder Gods gunst van Indië ma
ken het land dat naast de onuitspre
kelijke zegeningen op stoffelijk gebied,
den lof Gods ook in de maatschappe
lijke verhoudingen verkondigt.
H
LE1DSCHE COURANT
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
V Een arbeidersbelang.
Aan een redevoering van een der
Belgische ministers is het volgende
ontleend:
„De franc moet gered worden
omdat de franc, ook de franc is van
de arbeiders, van de Vakbonden van
alle partij-instellingen van de pen
sioen- en ziekenkassen, waarin de
armsten hun weinige renten hebben
gestort. Alles moet gedaan worden:
om te beletten, dat dit alles zonder
meer vernietigd wordt. Daarom heb
ben wij er in toegestemd, de belang
rijke hervormingen uit te stellen.
Doch de toestand van het land. blijft
gevaarlijk."
Het is duidelijk dat hier een wasch
echt kapitalist aan het woord is.
Want de veiligstelling van de munt
wij herinneren het ons uit de tegen
Colijn gevoerde hetze is immers
een puur kapilalistenbelang.
Een niet-kapitalist zou beginnen met
leger en vloot af te danken en voor de
rest het recept is bekend! zou
hij het geld halen waar het zit
Hij zou er niet aan denken belang
rijke hervormingen uit te stellen,
Hij zou maar laten we liever on
ze lezers uit den aroom helpen. Want
de man die zoo sprak was niemand
minder dan de heer Vandervelde, ie
mand die van alle ..kapitalistische"
smetten vrij is.
Men leze nu het bovenstaande citaat
nog eens over.
De veiligstelling van den franc, zoo
betoogt deze minister, is in de eerste
plaats een arbeidersbelang.
De franc moet gered worden, omdat
hij ook is de franc van de arbei
ders, van de pensioen- en ziekenkas
sen, waarin de armsten hun weinige
centen hebben gestort.
Alles moet gedaan worden om lo
he etten dat dit alles zonder meer ver
nietigd wordt.
Wat volgt hieruit anders dan dat de
heer Colijn de veel -gesmade, aan het
gebeele land, ja, maar inzonderheid
aan de maatschappelijk zwakken een
gruoten dienst heeft bewezen?
't Is wel merkwaardig, dat het een
vooraanstaand sociaal-democraat zijn
moet, die de leugen van de socialisti
sche propaganda en de beteekenis van
Colijn in het licht stelt.
V Wie betaalt het gelag?
De heer Oudegee9t welbekend uit de
dagen van de spoorwegstaking, een
van de leiaers der internationale ïe-
vulutionaire arbeidersbeweging heeft
zijn licht laten schijnen over de alge
meen? werkstaking in Engeland.
Hij is aiet bepaald optimistisch ge
stemd.
„De Engelschen, zoo verklaarde hij
zijn meestal meesters geweest in het
vinden van formules, waardoor een
compromis mogelijk werd Daar
schijnt men op het oogenblik nog niet
naai' te zoeken. Dat maakt den toe
stand gevaarlijk. Want als een derge
lijke algemeene staking eenigszins
lang duurt kunnen onlusten neit uit
blijven. In dat geval is de regeering
altijd het sterkste."
Verder wijst hij er op, dat de posi
tie der stakers niet sterk is omdat in
Engeland nog geen 50 pet. der arbei
ders georganiseerd is, zoodat er een
groot aantal vrijwilligers aanwezig is
Wat blijkt hieruit?
Dat de stakingsleiders de algemeene
werkstaking hebben afgekondigd zon
der rekening te houden met de ge
volgen.
Dat, zooals het gewoonlijk gaat de
vole-zame arbeiders het gelag en een
duur gelag zullen hebben te betalen
STADSNIEUWS.
Chr, Letterk. Kring.
Vrijdagavond vergaderde bovenge
noemde kring ten huize van een der le
den.
Na opening door den voorzitter met
gebed, sprak deze een zeer gestyleerd
openingswoord bn den aanvang van de
nieuwe periode, deed den secretaris de
notulen lezen en gaf vervolgens het
woord aan den heer W. A. P. Smit,
litt. stud, alhier, tot het Voordragen
van znn referaat over:
,;Het Protestantsch element in de re
ligieuze poëzie' van Revius tot Luy-
ken".
Is er in deze poëzie aldus spreker
een algemeen kenmerk, waardoor ze
zich in wezen onderscheidt van andere
poëzie en het stempel van Protestan
tisme draagt? Dit onderzoek is moeilijk:
immers, het Protestantisme is niet, zoo-
als 't Koomsch-Katholicisme een om
lijnd begrip, waarmee in zijn geheel
kan gewerkt worden. Bovendien stelt
het Protestantisme de persoonlijkheid op
den voorgrond. En waar komt die meer
in uit dan in .de poëzie? Ieder zal op
eigen wijze zijn geloof uitsoreken. De
middeleewsche geest, wordt wel be
weerd, is in al zijn uitingen Katholiek,
heeft op een heele cultuur zijn stempel
gedrukt. Niettemin hoopt spreker, Dij
nadere beschouwing, het Prot. element
te mogen aanwijzen.
Ter orienteering geeft de referent nu
een overzicht van de verscheiden groe
pen en strooraingen in het Pro
testantisme der 17e eeuw, en hun op
elkaar werkende invloeden.
In de ie plaats treft 't anti-Roomsche,
dat ;n al deze poëzie sterk tot uiting
komt. De opmerking van Kalff over
Jer. de Decker, dat deze zachtmoedige
dichter fel wordt, zoodra er sprake is
van Rome, kan in zekeren zin voor de
heele periode gelden.
De niet-Calvimsten ziin milder: Camp-
huyzen en Dullaert. Echter, dit anti-
Roomsche is uitsluitend een negatief
element en zou alleen niet 't recht geven
te spreken van een wezenlijk Prot. sen
timent. Evenmin wil spr. 't kenmerk
zoeken in 't dogma en de leerstelligheid
van den dichter. We zouden er de ont
roering der poëzie door missen. Een
positief en blijvend kenmerk van 't Cal
vinisme noemt inleider 't intellectualis
me. En dit is op de Prot. religieuze
poëzie van grooten invloed geweest. Ze
treft door beredeneerdheiu en deze
zal 't den „moderne" moeilijk maken
door te dringen tot 't sentiment, dat
er échter ligt.
Veel verzen hebben een bedoeling,
willen stichtelijk en leerzaam zijn, pro
paganda maken. Daarom kunnen zij den
toets eener aesthetische critiek niet door
staan.
Kenmerkend schrijft Albert Verwey
over de wijze van dich;en in de 17e
eeuw, naar aanleiding vande tallooze
gelegenheidsgedichten
„In tegenstsl.ing met de dichters van
nu, die van ontroering en indruk uit
gaande, tot de gedachte komen, gaan de
17e eeuwers uit van de gedaente en
komen vandaar tot den indruk en de
ontroering.
Bij 't doordringen van de mystiek
wordt het intellectualisme brj SGmraigen
op den achtergrond gedrongen, b.v. du
Jan Luyken. Heel sterk spreekt bü aJ
deze dichters ook 't besef van zonde
tegenover de heiligheid Gods. We her
inneren slecht aan „Zondeschuld" van
Revius. Camphuysen ia de groote pre
diker van de Deugd. Kan bij sommigen
(o.a. Luyken) de persjon van Christus
in hun geiooisbeschouwing eigenlbk
geen plaats vinden, bp de maesten is hii
„centraal". Hij is ae eenige weg„ die te
rugvoert tot de liefde van den Vader
(men leze Herman Duliaerts sonuet over
Christus in Geihsemanj). In 'c algemeen,
kunnen we zeggen, heeft 't Calvinisme
grooten invloed gehad op deze poëzie.
Het s.erke zondebesef, het genadegelooi
en de vertrouwende overgave zijn ken
merkend. Naarmate de mystiek toe
neemt, wordt meer dan op Gods Al-
maent op Zijn Liefde de naar uk gelegd.
Ook 't ivemonstrantisme heeit zijn
invloed doen geLen. ral van verzen re
citeert de referent ter illustratie van
zpn gevoelen, waarna hp elk der dich
ters arzonderlijk bespreekt.
De doorwrochte scuuie, die den dank
der aanwezigen oogstte, werd bekroond
met een langdurige discussie over de
al of niet aessüetsche waarae dezer po-
ezie. Hierbij bleek 't subjectieve ele
ment der „appreciatie" ae twistappel.
10e voorzitter was aiier toik in üen
Vlamt aan uen heer omit voor zpn geuo-
cumenteerden arbeia.
uij ae DestUursv^rKiezing tengevolge
van net a^scneid üer rennLigmeesteresoe
mej. van Horp, werd mej. Gaspari be
rem gevonuen (eniuelouze stemmmgen
me ven achterwege) uezë xuncde over te
nemen.
iva dankzegging door den heer Vee-
nendaal sloot ue voorzitter ueze leer
zame vergadering.
Restauratie kerk Heerengracftt.
Door de Commissie van administra
tie is .de restauratie van het kerkge
bouw Heerengracht der Geref. Kerk
alhier opgedragen aan de laagste in
schrijvers: n.l. Timmerwerk etc. aan
de firma Alberts en de Jong; Metsel
werk etc. aan den heer P. vanRooyen;
Schilderwerk (binnenwerk) aan den
heer C. Veerman.
De werkzaamheden zullen spoedig
een aanvang nemen.
Verkiezing ambtsdragers.
Bij de gister gehouden stemming
voor drie ouderlingen en twee diake
nen bij de Geref. Kerk alhier, zijn ge
kozen tot ouderling: de heer Th. Cu
perus, M Vallentgoed en L. C. J. Ober
en tot diakenen de heeren: Mr. P. G.
Knibbe en J. Meyer.
Dichtl-Kant.
Met verwijzing naar de desbetreffen
de advertentie in ons blad van heden,
vestigen wij de aandacht onzer leze
ressen op de demonstratie welke
a.s. Dinsdag en Woensdag door de fa.
Vroom en Dreesmann alhier
wordt gehouden ter nadere bekendma
king van het Dichtl-Kant. Zooals
het naar den naam van den uitvinder
genoemd is.
Deze demonstratie moet zeer Interes
sant zijn. Aanschouwelijk zal worden
voorgesteld hoe men met geringe moei
te (naar wij vernamen slechts met be
hulp van één enkele naald) de fraaiste
kantwerken naar de meest uiteenloo-
pende patronen kan vervaardigen.
Wij kunnen over deze demonstratie
niet in bijzonderheden treden, maar
naar wat wij er van te zien kregen,
mag worden verwacht dat al onze
jeugdige lezeressen morgen en Woens
dag van de partij zullen ziin.
De demonstratie wordt gehouden in
de afdeeling Lingerieën.
Het jubileum van den heer A. Eradus.
Den 13en Mei hoopt de heer A. Era
dus den dag te mogen herdenken,
waarop hij voor 40 jaren in dienst traa
hij den heer Duijser, toenmalig pach
ter der Stadsgehoorzaal als huis
knecht-kei Iner. Hij heeft in dit tijdvak
van 40 jaar 5 verschillende pachters
mee gemaakt, zoodat zijn taak niet ge
makkelijk was, om het steed9 iederen
pachter naar den zin te maken. Dat
hij daarin hijzonder geslaagd is. blijkt
wel daaruit, dat hij reeds na acht ja
ren Werd benoemd tot oberkei Iner der
Stadsgehoorzaal en nog steeds in de
ze functie bij den tegen woord igen
pachter den heer W. F. v. Ingen Sche-
nau werkzaam is.
Hieraan kan nog worden toegevoegd
het de eerste kellner in Leiden is. die
een jubileum van 40 jaar achtereen
volgens in dezelfde zaak mag herden
ken. Aangezien 13 Mei op Hemelvaarts
dag valt, is de receptie inplaats van
13 Mei de 17e Mei in de Gehoorzaal
tusschen 3 en 4 uur.
Jubileum A. van Koperen.
Vandaag heeft de heer A. van Ko
peren, reiniger bij d. gemeentelijken
reiniging- en ontsmettingsdienst, den
dag herdacht waarop hij, 40 jaar gele
den. in dienst van de gemeente trad.
Hij werd vanmorgen op het bur3au
van de gemeen tere iniging aan de Noor
derstraat Qntvangen en door den di
recteur, den heer C. de Koning toege
sproken.
Ook de collega's van den jubilaris
lieten zich niet onbetuigd.
In de vergadering van de commissie
van fabricage op a.s. Woensdag zal de
heer v. Koperen door den wethouder
van fabricage worden gecomplimen
teerd. De jubilaris had vandaag vrijaf.
Watersnood-Comité.
Bij het Watersnood-Comité zijn de
volgende giften ingekomen:
M. f5.
Giften worden nog gaarne inge
wacht bij den Penningmeester, den
heer F. Muys van de Moer, Plantsoen
49 Leiden, postgironummer 57471.
Bij de politie zijn inlichtingen te
verkrijgen aangaande een heerenrij
wiel dat op den openbaren weg onbe
heerd is aangetroffen.
'In de Stedelijke Werkinrichting
zijn in den loop der vorige weck opge
nomen 200 volwassen personen en 6
kinderen totaal 206 personen
Men bericht ons, dat het beneden
gedeelte met een bovenvoorkamer van
het pand Stationsweg 43 door de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland is verhuurd aan het Alge
meen Assurantiekantoor Haaksma en
Co., thans gevestigd Steenschuur 14.
Het pand zal denkelijk 1 Juli a.s. in
gebruik worden genomen.
Burgerlijke stand.
Ondertrouwd: J. P. Leget, wedr. en
E. Jacobs, gesch.; W. J. Moenen, jm. en
E. de la Rie, jd.; T. H. W. Sandberg,
jm., 24 j. en H. G. v. Zanten, 22 j.: D.
Eikerbout, jm., 29 j. en M C. Jansen,
jd., 25 j.; F. Corba, jm., 22 j. en M. W.
de Koning, jd., 21 j.; E. W. Thomassen,
jm., 29 j. en J. A. Kley, jd., 23 j.; A. v.
d. Eclaart, gesch, 49 j. en M. I. J. Cap-
poni, jd., 34 j.; P. J. M. Kemperman, jm.
23 j. en M. B. Botermahs, jd., 23 j.: J.
Barendse, jm., 27 j. en E. C. G. Bik, jd.,
26 j.; H. de Cler, wedr., 36 j. en S. C.
v. Weeren, wed., 34 j.; W. v. Dijk, jm.,
24 j. en C. A. Zeelenberg, jd., 23 j.
Gewone advertentiên per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel t&riel
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine adTertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Te 's-Gravenhage is een geheime
distilleerderij ontdekt.
Een brutale inbraak te Rotterdam.
De algemeene vergadering der Fede
ratie van Handels- en Kantoorbedien-
denvereenigingen.
Buitenland.
Een draadlooze toespraak van Bald
win over de algemeene staking in
Engeland.
Het antwoord der vakvereenigin-
gen op de verklaring van Baldwin.
Een Russische cheque door de sta
kers geweigerd.
De Belgische kabinetscrisis.
BINNENLAND.
Anti-rev. Persvereeniging.
Donderdag j.l. werd te Gouda in een
vergadering van belangstellenden een
Anti-rev. Persvereeniging opgericht.
Tot leden van het bestuur werden ge
kozen: R. Meijer, voorz.; J. van der
Poel, seer.; J. van Mensch, penn.; W.
Piets, W. Frederikze, P. de Langen en
Jongeneel. Het doel is: binnenkort te
komen tot de uitgifte van een Anti-
rev. weekblad voor Gouda en omstre
ken.
Hervatting bootdienst Hoek van
HollandHarwich.
De bootdienst Hoek van Holland
Harwich zal hedenavond worden her
vat.
Controle op zoolleer.
De bonden van lederfabrikanten
hebben naar de Echo van het Zuiden
mededeelt, aan de Bonden van Schoen
makerspatroons hun antwoord doen
toekomen terzake de controle ot.'.ooi-
leer.
De lederfabrikarien :en tot «ie
conclusie dat zij zich i! 1 .«I
achten, in welken vorm to lo t in
stellen van een chemi. r.mirol op
zoolleer hun medewerking te verier
neo. Ook de directeur van het proef
«tation heeft de looiers niet kunnen
overtuigen van de gewenschtheid of
noodzakelijkheid van zool leder-con
trole eïi heeft ook geenszins de bezwa
ren tegen de toegepaste analyse-me
thode kunnen weerleggen.
Conferentie paspoortenvraagstuk.
De Nederlandsche regeering zal op
de door den Volkenbond bijeengeroe
pen conferentie ter bespreking van bet
paspoortenvraagstuk, welke 12 dezer
te Genève bijeenkomt, vertegenwoor
digd zijn door den heer J. F. Boer, re
ferendaris hij het departement van
buitenlandsche zaken.
Invoer van levensmiddelen uit België.
Naar uit Brussel gemeld wordt,
komt vandaag de commissie voor den
export bijeen om te overwegen, of het
niet noodzakelijk wordt den export
van levensmiddelen naar Nederland
stop te zetten, in verband met de stij
ging der kosten van levensonderhoud
in Belg
De exporthandel aan de Holland-
sche grens heeft den laatsten tiid groo
ten omvang aangenomen.
Dagelijks passeeren zeer veel Neder
landsche auto's de grens, om 's avonds
volgeladen met levensmiddelen terug
te keeren. Vrijdagnacht werden drie
honderd stuks vee nabij Mollenbeersch
op Nederlandseh gebied geslacht. Dit
vee was r,fkomstig uit België
Bond tegen hel vloekeu.
Dezer dagen is Bond het
schenden vau Gois hefgen ..un te
Amersfoort in ':e vergadering
bijeen gekomen.
De voorzitter, Dr. J. G. Scheurer,
sprak in het openingswoord van den
zegen Gods over den arbeid van den
Bond in het afgeloopen jaar en spoor
de aan in Gods kracht voort te varen.
Uit de versiagen van secretaris en
penningmeester bleek, dat de actie werd
voortgezet en uitgebreid. Het huurcon
tract met de directie der Nederland
sche Spoorwegen voor het plaatsen van
opschriften od de spoorwegstation: werd
-wederom verlengd en een contract ge
sloten met het hoofdbestuur der pos
terijen voor de plaatsing van opschriften
in de vestibules der postkantoren.
Deze doeltreffende actie zal, zoo mo-
geljjk, worden uitgebreid tot de tram
wegen en gemeentetrams. De kos.elooze
verstrekking van opschriften aan inrich
tingen van verschillenden aard, fabrie
ken, werkplaatsen, winkels, kantoren,
enz,, alsmede van vlugschriften en
kaartjes ter verspreiding geschiedde.
Ook uit Indië kwam aanvraag om dit
„strijdmateriaal":
Dutscne Studiereis.
In de week na Pinksteren zullen op
aanstichting en onder leiding van den
consul "der Nederlanden te Aken leden
van zestien Kamers van Koophandel
in West-Duitschland eenstudiereis
naar Nederland ondernemen, die on-1
geveer 5 dagen zal duren en waarbij
Amsterdam, Rotterdam. 's-Gravenha
ge en Scheveningen zullen worden be
zocht.
Int. Arb. Conferentie te Genève.
Benoemd zijn tot afgevaardigden
der Ned. Regeering naar de 8e Int.
Arbeidsconferentie op 28 Mei te Genè
ve te houden:
tot lid-voorzitter Mgr. Dr. W. H. No-
lens, Minister van Staat en lid der
Tweede Kameiv;
tot lid C. J. P. Zaalberg, directeur-
generaal van den Arbeid;
tot afgevaardigde der werkgevers
M. H de Beaufort, directeur van den
Kon. Holl Lloyd;
tot afgevaardigde der Ned. arbeiders
J. Brautigam, voorzitter van den Cen
tra len Bond van Transportarbeiders,
te Rotterdam;
tot technische Raadslieden van de
f! c ge er ingsaf ge vaardigden: A. Folmer,
ii van dcc dienst der Werkloosheid-
en arbeidsbemiddeling; Mej. Mr G. J.
Stemberg, referendaris bij het .Depar
tement van Arbeid;