CHRISTELIJK DAGBLAD voorLEIDEN EN OMSTREKEN 7d* JAARGANG ZATERDAG 1 MEI 1926 NUMMER 1811 LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22' cent Ingezonden Me de dee ling en, dubbel Uriel. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiëe bij Vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dagn» lijlcs geplaatst ad 40 oent. Oit nummer bestaat ait IWEE Bladen. EERSTE BLAD. Niet afgeweken. Mr. den Hartogh, aan wiens bro chure inzake het gezantschap bij het Vaticaan wij de vorige week enkele beschouwingen hebben gewijd, heeft nadat eerst het standpunt van Groen van Prinsterer is uiteengezet, ook aandacht geschonken aan de houding door Dr. Kuyper tegenover deze kwes tie ingenomen. En dan wordt begonnen met een uitspraak van Dr. Kuyper uit 1888, waarin hij zegt, dat de Roomschen die uiteraard prijs stellen op 'n missie bij het Vaticaan, hiertoe van welke Pro- testantsche partij ook, nooit medewer king hebben te wachten, omdat zulks een stuitende bevoorrechting zou be teeken en van de eene kerk boven de andere. Zoo kon Dr. Kuyper schrijven, om dat een missie in dien tijd te Rome onderhouden, een missie bij het hoofd der Kerk van Rome zou zijn en: „hier in zou een hulde en erkenning liggen opgesloten, die o.i. onze Koning als hoofd van een gemengde natie aan den Paus niet geven mag." Waar geen staatkundig belang de missie eischte en deze zelfs op dien grond niet werd gevraagd, zou het zenden van een gezant een ke r k e - 1 ij k karakter dragen en zou aan de Roomsche Kerk een zeker voorrecht hoven andere kerken worden toege kend. En daaraan wenschte Dr. Kuyper, wat aeer begrijpelijk is, niet mee te werken. Maar uit deze redeneering volgt dat er bij hem geen principieel bezwaar zou bestaan, wanneer zulk een ge zantschap niet uit kerkelijke, maar zooals dat sinds 1915 het geval was, uit s t a a t k u n d ige overwegingen werd begeerd. In 1893 heeft Dr. Kuyper zich op nieuw over deze kwestie uitgesproken Ook toen wees hij er op, dat „de be geerten en verlangens van onze Room sche landgenooten, ten opzichte van deze missie, jui9t omdat ze een gees telijk en k e r k e 1 ijk uitgangspunt hebben, niet anders dan antithetisch kunnen staan tegenover de wenschen van wie niet-Roomsch is en nochtans beweert tot de Christelijke Kerk te be- hooren. Wat men van Roomsche zijde verlangt, is volstrekt niet een onschul dige beleefdheid." Omdat we, zoo betoogde hij, en daarmee kwam hij geheel op de lijn van Groen van Prinsterer op kerke lijk gebied rechtsgelijkheid voorstaan, kunnen we niet toegeven,1 dat aan de Roomsche Kerk een officieel privilegie mag worden toegekend, dat implicite althans een erkenning van hare anti thetische kerkelijke pretentiön in houdt." En hij voegde daaraan nog toe, dat alles er op aankomt dat een missie op het Vaticaan noch stilzwijgend, noch openlijk zou inhouden de erkenning van den Paus als hoofd der gedoopte Christenheid. Door de beroovrng van zijn gebied had de Paus de souvereiniteit verlo ren, waarom de zending van een ge zant niet meer het karakter zou kun nen dragen van een gezantschap bij een regeerend Souverein. Dit is echter niet het laatste woord door Dr. Kuyper hieromtrent gespro ken. Zal er, zoo schreef hij, een missie naar het Vaticaan gaan, dan gaat die uit van het Departement van Buiten- landsche Zaken en moet derhalve te constateeren zijn, dat Nederland's vol kenrechtelijke positie hierin practisch meespreekt. M.a.w. er zou geen bezwaar bestaan indien het Vaticaan ook voor Neder land een beteekenisvol informatiebu reau was geweest zooals thans, naar de meening van alle tot oordeelen be voegden het geval is. Niemand heeft toch ontkend dat wij bij den Paus een diplomatiek centrum van den eersten rang hebben. Bij het debat in de Eerste Kamer in 1915 heeft Dr. Kuyper zich zakelijk niet anders uitgelaten. „Waar de Regeering onmiddellijk en beslist aan haar optreden een tij de 1 ij k karakter had gegeven, waar zij er van afgeweerd heeft elke po ging om er een k e r k e 1 ij k karakter aan te geven: waar zij het exceptio- neele van wat zij deed niet verbloem de of ontkende, daar mocht van Pro- testantsche zijde geen enkele beden king bestaa.n om in dit opzicht de po ging der Regeering niet alleen te steu nen, maar haar metterdaad toe te <ui- chen." Hieruit blijkt duidelijk, dat wie ter rechtvaardiging van zijn strijd tegen de missie bij het Vaticaan een beroep op Dr. Kuyper doet, als deze, onder scheid moet maken tusschen een ge zantschap met k e r k e 1 ij k en een met een staatkundig karakter. Hij zal zich met Dr. Kuyper verzet ten tegen een gezantschap met kerke lijk karakter, maar hij zal tegen een zending uit een staatkundig karakter, geen bezwaar, ^.lthans geen pr i n c i- p i e e 1 bezwaar* aanvoeren. De eenige vraag die dan beslist is deze, of 's lands belang en het belang van onze^ overzeesche gebieden eischt, dat in een diplomatiek centrum als bij het Vaticaan aanwezig is ook onze gezant zijn oor te luisteren legt en daar de belangen van ons land in het oog houdt. Omtrent die vraag kan verschil van gevoelen bestaan. Maar onjuist handelt en in strijd met de feiten, wie het voorstelt als zou de Antirevolutionaire partij wat deze zaak betreft van den door Groen en Kuyper aangegeven weg, zijn afgewe ken. Wij zijn niet afgeweken, maar ge heel gebleven in de lijn van Dr. Kuy per en Groen van Prinsterer. Aan Mr. den Hartogh die dit met de stukken aantoonde, mag een woord van dank voor dien arbeid niet wor den onthouden. V Pleziertreinen op Zondag. Het is aan de opvolgende Christe- lijke regeeringen en dat is iets wat wij ten zeer site betreuren niet ge- lutk aan het euvel der goedkoop© Zon- dagstreinen een einde te maken. Het aantal van dergelijke treinen is wel verminderd, maar telkens stuiten we toch nog op officieel© aankondigin gen waarin het publiek tot ontheili ging van den Dag des Heeren wordt geprikkeld, wat tevens een achterstel ling van het geloovig volksdeel in houdt. Wie onverschillig staat omtrent de heiliging van den Zondag, kan goed koop reizen, maar wie den Dag des Heeren wenscht te heiligen, mag het volle tarief betalen. Een verblijdend verschijnsel is ze ker, dat ook van R.K. zijde, waar men omtrent de Zondagsviering ruimer op vattingen heeft, tegen dit kwaad op getreden wordt. Zoo sprak onlangs de Bisschop van Haarlem zich iii een herderlijk schrij ven als volgt uit: „Het is bekend, dat wij onzen gees telijken adviseurs hebben opgedragen er voor te waken, dat de Zondag ge vierd wordt als de dag des Heeren en hunne vereenigingen de Zondagsrust voor anderen niet onmogelijk maken; daarom zullen zij het houden van ver gaderingen op Zondag zooveel moge lijk tegengaan, en zeker het gebruik maken van publieke vervoermiddelen, zooveel zij slechts kunnen, verbieden." Ook door de R.K. „Residentiebode" werd er op aangedrongen de Zondags- pleziertreinen te laten vervallen. Wij hopen van harte dat Minister Van d. Vegte ook met deze uitspraken rekening zal houden en dat hij al zijn invloed zal aanwenden om aan deze officieel gepropageerde Zondagsonthei liging een einde te maken. Wij hebben, uit politieke overwegin gen het optreden van dezen Minister niet toegejuicht. Moge de uitkomst leeren, dat wij ons vergist hebben en dat zijn optre den meer dan verwacht kon worden, bevorderlijk was aan de toepassing onzer beginselen. V Looncijlers. Minister Kan heeft gisteren in de Tweede Kamer bij het debat over den noodtoestand in Drente enkele looncij- fers genoemd, die te denken geven. Ik heb, aldus de minister, een be spreking gehad met de drie inspec teurs en hun de vraag voorgelegd of er aanleiding was voor loonsverhoo- ging, doch alle drie waren zij van oor deel, dat eerder aan verlaging zou moe ten worden gedacht. In Friesland is het loon in de vrije bedrijven 25 tot 30 cent, bij de werkverschaffing ge middeld 26 cent; in Groningen in het vrije bedrijf 25 cent en in de werkver schaffing ook 25 cent; in Drente in het vrije bedrijf 25 tot 30 cent, bij de werkverschaffing buiten Emmen 28 H cent, in Emmen 31 cent. Hieruit blijkt, dat de klachten over de naar verhouding lage loonen bij de werkverschaffing ongegrond zijn. Maar tevens blijkt hieruit hoeveel de toestand van de arbeiders in be paalde streken nog te wenschen over laat. Ook al geven de genoemde cijfers misschien geen jui9ten kijk op de i n- komsten van de arbeiders, toch is het duidelijk, dat er in tal van gezin nen bi 11 e r e armoede moet worden geleden. De sociale nood is nog zoo groot me nigmaal. Qntbreke ook niet de sociale ontroe ring als vrucht van de doorwerking der Christelijke sociale beginselen. STADSNIEUWS. Leidsche Chr. Oranje-Vereeniging. De Leidsche Chr. Oranje-Vereeniging had gisteren, ter gelegenheid van den verjaardag van Prinses Juliana, een openbare feestvergadering belegd in de Stadsgehoorzaal, die als gewoonlijk ook nu weer geheel gevuld was. Aanwezig waren o.m. de burgemees ter en Mevr. de Gijselaar, de wethou ders Mulder en Meijnen, alsmede Over ste Jhr. Roëll. Nadat het muziekkorps het Wilhel mus had gespeeld, werd gezongen Ps. 95:1, waarna de voorzitter, Ds. H. Thomas de vergadering opende met gebed en vervolgens de aanwezigen welkom heette, in 't bijzonder den bur gemeester en Mevr. de Gijselaar, den Commandant van het Stedelijk Garni zoen en den ondercommandant van het Invalidenhuis. Het verheugt spr. ook tal van uniformen te zien, want van ontwapening moet spr. niets heb ben, omdat spr. weet dat de natuur sterker is dan de leer, ook bij hen die om ontwapening roepen. Spr. heet vervolgens welkom Ds. Schilder, den spreker van hedenavond den heer J. Noordanus, directeur van het Symphonie-Orchest „Per aspera ad astra", de Chr. Reciteerclub. die „de Juilanafeesten te Ruigenbeejt" zal op voeren en de afgevaardigden tran Pc*ly hymnia. Spr. eindigde met den wensch dat de goede God zijn zegen over deze samenkomst mocht gebieden en met een vurige peroratie op het Oranje huis, waarop daverend applaus volgde Nadat gezongen waren een tweetal coupletten van het Wilhelmus, speel de het orkest den „Leidsche Christ. Oranje-Vereenigingsmarsch" door den directeur zeiven gecomponeerd, de „Ouverture-Vercingetorix" van E. Ta- van en de „Loreiey-Paraphrase" van Jos. Nedvadba. Hierna was het woora aan Ds. K. Schilder tot het hou den zijner feestrede. Spr. begint met te wijden op een merkwaardige tegenstelling, die wijst op een nog merkwaardiger eenheid. Gisteren heeft de Koningin een krans gelegd op het graf van De Ruyter en vandaag herdenkt zij de geboorte van Prinses Juliana. Doch deze tegenstel ling lost zich op in een hoogere een heid: de leiding Gods in de historie. Bij de overdenking daarvan laten we ons leiden door de Heilige Schrift en dan komt spr. in de gedachten de figuur van Bileam, den man wiens profetie niet was organisch-vrij, maar mechanisch-gebonden. En in 't bijzon der denkt spr. aan Bileams woord over Israël: „Zijn koningschap zal ver ■heven zijn boven Agag" (Numeri 24). Wat bedoelt Bileam daarmee? Met Agag kan niet gemeend zijn de Ama- lekietsche koning uit Sauls tijd, maar Agag was een titel, zooals Farao in Egypte, Abimelech tij de Filistijnen, Caesar en Augustus bij de Romelhen. „Agag" beteekent de brandende. Zoo als God en Christus vuur werpen op de aarde, doen de Ages dit ook en zij stellen hun vuur tegenover dat, van God. Hun koningshuis staat tegenover dat van Israël. Thans zijn de Israëlie ten nog slechts een nomadenvolk, af- getobt door de woestijnreis, zoo ziet Bileam ze, maar in de toekomst zal hun koningschap verheven worden bo ven dat der Agags. Bileam heeft hier een blik in de his torie; de Heilige Geest grijpt hem aan en doet hem zijn subject verliezen zoodat hij heeft em objectieven blik in den gang der historie die be- heerscht wordt door de antithese. Spr. gaat vervolgens na welke be- teekenis bet heeft zoowel voor Israël als voor ons, dat het koningschap is verheven boven Agag. God maakt de historie, zij is afspie geling van Zijn raad en voordenken eer de wereld was. Daarom groeit el- ken dag de openbaring en neemt el- ken dag toe onze kennis van de lei ding Gods in de historie. Daarom is wie morgen overtreedt grooter zon daar dan wie gisteren overtreedt. En is Amalek grooter zondaar dan Egyp te. Bileam zdei dit, daarom is voor hem niet de groote tegenstelling: Egypte—Israë\ maar: Agag-Israël. Wij kunnen uit dit woord een drie tal dingen leeren. Vooreerst, dht Bile am is te prijzen om zijii zin voor de werkelijkheid, of juister gezegd, dat de Heilige Geest, die door Bileam spreekt, ons werkelijkheidszin leert. Saul, die Agag den koning der Ama- lekieten spaarde, wilde op die wijze toonen, dat zijn koningschap triom feerde boven Agag. Doch hij ging in tegen de profetie in haar diepsten zin want bij wilde wel uitwendig de pro fetie erkennen, doch niet de antithese beleven. Daarom gaat God voort his torie te maken en stelt David, in de plaats van Saul. Ook voor ons land. is bet van betee- kenis, dat er geen tegenstelling is tus schen koningschap en profetie; wij mogen God danken dat wij hebben een koningshuis, dat het publiekelijk uit spreekt, dat er geen macht is dan die van boven is gegeven. Moge ook Prin ses Juliana steeds de diepe antithese beleven, die belichaamd is in Jezus Christus, onzen hoogsten Profeet en Koning. Nog op een andere gedachte wijst spr. Bjleam profeteert actueel, niet over de vroegere antithese (Egypte), maar over de tegenwoordige (Amalek) Ook ons heeft dit veel te zeggen. Er zijn er die alleen naar het verleden kijken, zij zeggen: Willem van Oranje heeft gestreden tegen de Roomschen, daarom zien zij wel in Rome den vij and, maar niet in de tegenwoordige stroomingen van socialisme, commu nisme en anarchisme. Bileam was wij zer dan deze menschen, hij greep de antithese in haar actueelen en tegelijk meest scherpen vorm. Wie Oranje in haar diepste traditie wil eeren, vechte niet voor een leus op papier, hoe eer biedwaardig die ook klinken moge, maar strijde den strijd van vandaag. De laatste gedachte waar spr. op wijst is deze: Als Bileam de antithese teekent doet hij het zoo, dat de hoofd zaak hoofdzaak blijft en de bijzaak bijzaak. Moab dacht: het gaat Moab contra Israël, doch Moab wordt door Bileam glad genegeerd. Het gaat niet tusschen Moab en Israël, maar tus schen Agag en het koningschap van Israël. Moab was een vadsig volk, traag en zichzelf genoegzaam, doch Amalek was een hedouïnenvolk, vlug en ge vat. De hoofdzaak blijve hoofdzaak. Ditzelfde geldt ook voor ons. Moab is een kleine vijand, maar Amalek is de groote, actueele vijand. Zoo ook gaat het in den strijd voor Oranje om de geestelijke goederen. Dit is de hoofdzaak en dit is veel belangrijker dan het schermutselen met onze Mo ab i eten. Spr. eindigt met de tegenstelling van het boek Esther: Haman de Aga- giet tegenover de Jodin Esther. De galg van Haman bewijst dat bet Koningschap van Israël is boven dat van Agag. Dit staat in het kanonieke boek Es ther, maar er is ook een apocrief boek Esther, waarin geteekend. wordt een gevecht van twee draken, terwijl Ha man en Mordechai twee alledaagsche typen waren. Doch hun strijd was een drakengevecht, want het ging om de antithese van geloof en ongeloof, daar om gaat het ook thans nog. „Vreest God en.eert den koning" aldus eindig de spr. zijn schoone rede Onder applaus der vergadering wer den vervolgens pakjes tabak en siga ren aan de aanwezige bewoners van het Invalidenhuis uitgereikt, waarna werd gepauzeerd. Na de pauze werd door een twintig tal personen een samenspraak gehou den, die met veel aandacht werd ge volgd en langdurige toejuichingen verwierf. Met een kort slotwoord en dankzeg ging werd de vergadering door den voorzitter gesloten. Leidsche Spaarbank. Bij de Leidsche Spaarbank is in de maand April ingelegd f 211.673.66 en terugbetaald f 308.93717, terwijl 92 nieuwe inleggers zijn ingeschreven en 79 boekjes geheel werden afgelost. Het tegoed der 16718 inleggers be droeg einde April f 5.8924.045.49. N.V. Leidsche exploitatie maatschappij van onroerende goederen. In de gehouden vergadering van Commissarissen werd besloten aan de algemeene vergadering van aandeel houders, te houden op 18 Mei a.s. voor te stellen: na behoorlijke afschrijving, een dividend uit te keeren van 8K v. j. 8X en de reserves te verhoo- gen met f 8164.97, zoodat de totale re serves zullen worden f63498.23. Chr. Oratoriumvereen. „Con Amore". Dinsdag 11 Mei a.s. hoopt Con Amo re haar jaarlijksch kerkconcert te ge- .ven in de Hooglandsche Kerk. Zooals altijd is ook dit jaar aan de keuze der uit te voeren werken veel aandacht gewijd. Er is naar gestreefd een pro gramma samen te stellen, dat bij aan gename verscheidenheid toch artistie ke eenheid vertoont. Het Oud-Hol- landsche lied is vertegenwoordigd zoowel als de Nederlandsche muziek van den laatsten tijd: Brandts Buys en Verhey, Hftndel, Rheinberger en Schubert zullen tot on9 spreken zoo wel als Saint-Saëns, Widor en Faure. Van de laatste twee componisten o.a. zullen liederen gezongen worden door Mevr. Jo van IJzerVincent, uit Amsterdam. Het is onnoodig baar bij het Leidsche publiek in* te leiden. Haar optreden op drie concerten te Leiden, Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. De Tweede Kamer over den nood» toestand in Drente. Overval in een 3de klas wachtkamer te Bnssum. Buitenland De Britsche mijnwerk ersstaki»,] is hedennacht begonnen, De Riffijnén hebben tot 3 Mei tijd ge kregen om op de Fransen -Spaai ;ha vredesvoorwaarden te antwoorden. Mussolini op geestdriiLye wijze ln het parlement gehuldigd. niet het minst op bet vorig kerkcon cert van „Con Amore' heeft bewezen, dat ze tot onze beste zangeressen be hoort. Mev. v. IJzer zal o.a. ook énke le Hollandsche liederen zingen. De tweede soliste, Mevr. Rosa Spier is te Leiden evenmin een onbekende. Het zal allen muziekliefhebbers .en genot zijn deze kunstenares, die over al waar zij optreedt, onlangs weer in Joego Slavië en Italië een schitteren de pers heeft, haar koninklijk instru ment te hooren bespelen. Mevr. Spier, zal op verzoek o.a. de Rêverie van John Thomas spelen, waarmee ze op Con Amore's eerste kerkconcert haar hoorders in verrukking bracht. Alles te zamen genomen een avond, wahrop aan ieder de toegangsprijs is zoo laag mogelijk gesteld de ge legenheid geboden wordt, zuiver kunst genot te smaken. Generale Repetitie. De deelnemers voor zang, muziek en declamatie aan den feestavond van jubileerende Ver. v. Onderwijzers en Onderwijzeressen in de inspectie Lei den, zullen op Woensdagavond a.s. te 7 uur in de Groote Stadsgehoorzaal Generale repetitie houden, die voor de ouders der kweekschoolleerlingen en verdere belangstellenden toegankelijk is gesteld. Voor bijzonderheden zie men de ad vertentie in dit nummer. Monseigneur Knebel. Naar wij vernemen, keert Mgr. Kne bel, die in de laatste jaren op tal van plaatsen voor de Hongaarsehe kinder actie gepleit heeft, 'eerlang naar zijn vaderland terug. A.s. Dinsdag 4 Mei zal hij door mid del van het Hilversumsche radio-otn- roep-station een afscheidswoord spre ken, waarin hij aan Nederland don dank overbrengt van Hongarije voor al wat bier te lande ten behoeve der Hon gaarsehe kinderen gedaan is en wordt. De beer Knebel zal van half acht tot acht uur spreken in het Nederlanusch! en van half tien tot tien uur in het Engelsch. Prof, Uhlenbeek. Naar wij vernemen zal prof. C. O» Uhlenbeek, hoogleeraar in he: Gotisch Angel-Saksisch en Oud-Noorsch en de vergelijkende Indo-Germaansche iaah wetenschap, die aan het eind van de zen academischen cursus het hoog leraarsambt zal neerleggen geen af scheidsrede houden. De hoogleeraar zal zijn laatste col lege eind Mei houden en het is zijn wensch, dat dit afloopt als ieder an der college, zonder eenige plichtple ging of toespraak. Het Vonkje. Wij ontvingen het eerste nummer, van „Het Vonkje", maandblad der vrije Evangelische Gemeenschap „Je- ruël", alhier, onder redactie van den heer F. v. d. Horst. Na een inleidend artikel wordt eeii begin gemaakt met Bijbelstudies. Dan volgt onder den titel „Kruis en Kroon" een verhaal van het totstand komen der Gemeenschap en den ar beid door haar verricht, en vervolgens een rubriek die meer speciaal voor da jeugd bestemd is. Behalve het programma der open- iuchtsamenkomst op Hemelvaartsdag te Katwijk aan Zee, bevat het blad en kele foto's van het lokaal aan de Mid delstegracht De technische verzorging van dit blaadje (het is gedrukt bij de „Nieuwe Leidsche Courant) laat niets te w en schen over. De druk is heidei en de foto's zijn onberispelijk weergegi n.- Het geheel maakt een frisschen in» druk. Christelijk Bewaarschoolonderwijs. De Vereen, voor Christelijk Onderwijs hoopt op 15 Mei a.s. haar tweede be waarschool te openen Deze school wordt gevestigd in de Plantsoenschool die het vorig jaar van de gemeente werd overgenomen. Tot hoofd van deze bewaarschool is benoemd Mej. Steunenberg. Ofi den,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1