CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
7de JAARGANG
LED
E COURANT
ADVERTENTIE-PRIJS
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Oil nummer bestaat ui! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Prinses Juliana.
H. K. H. Prinses Juliana mag van
daag haar 17den verjaardag yieren.
Het is een dag van vreugde niet al
leen voor het Vorstelijk gezin, maar
voor het geheele .Nederlandsche volk.
Het kleine Prinsesje, in 1909 met
zooveel vreugde begroet, is onder den
zegen des Heeren opgegroeid tot een
jonkvrouwe, tegen wip ons volk met
blijde verwachting opziet, en van wie
het voor de toekomst veel verwacht.
De omstandigheden zijn zejfs voor
Vorstenkinderen niet in alle opzichten
gunstig en waarschijnlijk zullen ook
onze jeugdige Prinses de zware zor
gen des levens niet gespaard blijven.
Maar thans mag zij zich nog in
tegenstelling met hare Moeder, die
reeds vroeg zich voor de zware rege
ringsverantwoordelijkheid geplaatst
zag, in een blijde en zonnige jeugd
verheugen.
Zij ook het nu ingetreden levensjaar
voor Prinses Juliana een jaar van rij
ken zegen.
Spare God haar zeer lang, voor ha
re Ouders en voor land en volk.
En worde het haar gegeven om even
als hare Doorluchtige Moeder reeds
vroeg te buigen voor den Koning der
Koningin, land en volk ten zegen.
Lang leve Prinses Juliana!
V Klaarkeid gewenscht.
Bij het debat over de Regeeringsver-
klaring van het Kabinet de Geer, heeft
de heer Heemskerk als zijne meening
uitgesproken, dat dit Kabinet lijdend
rwas aan een vitium originis in de po
sitie van zijn formateur, omdat het
niet zuiver is, dat een vooraanstaand
vertegenwoordiger yan zijn partij, die
als zoodanig zitting had in een parle
mentair Kabinet, optreedt als forma
teur van een extra-parlementair Kabi
net, dat het afgetreden parlementair
Kabinet vèrvangen heeft. En dat nog
te minder zuiver, nu dit geschiedde
op het oogenblik, dat de door hem ver
tegenwoordigde partij, zij het tegen
zijn zin, medegewerkt heeft om het
Kabinet ten val te brengen, in welks
val hij werd medegesleept.
Minister cfe Geer heeft daarop toen
uitvoerig en naar het ons voorkomt
afdoende geantwpord.
Hij wees op den langen en bescha-
menden duur van de crisis, waarbij
het prestige van het parlement zelfs
niet geheel buiten het geding scheen
te zullen blijven.
Dat alles drukte den heer de Geer
en benauwde hem en toen. zoo zeide
hij, kwam tenslotte het moment, waar
in ik het als een lafheid voelde, in de
ze uiterste noodzaak niet over mijn
bezwaren heen te stappen."
Deze verklaring is door de Kamer
zonder eenige reserve aanvaard, wat
ook wel daaruit blijkt, dat Mr. Heems
kerk den heer de Geer na diens rede
de hand kwam drukken.
Met dit te constateeren kan echter
de bespreking over de geboorte van
dit Kabinet en wat daaraan vooraf
ging, niet worden gesloten.
Want de vraag is of hier geen an
dere invloeden hebben gewerkt op
een wijze die niet door den beugel kan
Deze vraag is van belang, omdat
niet alleen de woordvoerders van de
rechtsche partijen hebben uitgespro
ken, dat herstel van de verbroken sa
menwerking in 's lands belang moet
worden .geacht, maar omdat ook de
obstakels, die den weg naar de samen
werking verspierden, uit den weg ge
ruimd schijnen te zijn.
Zal het echter weer tot 'samenwer
king komen, dan is vóór alles noodig
dat het onderling vertrouwen volledig
wordt hersteld en dan moet boven al
len twijfel verheven zijn, dat geen ach-
terbaksche pogingen werden gedaan
om bevriende ministers uit den zadel
te lichten.
En juist daarop zijn wij nu niet ga-
heel gerust.
Gelijk bekend, heeft de heer Snoeck
Henkemans reeds voor de verkiezin
gen met grooten nadruk verkondigd,
dat bij een eventueele rechtsche over
winning niet de heer Colijn, maar de
heer de Geer als Kabinetsformateur
behoorde op te treden.
En hij deed dit op zulk een wijze,
dat de heer de Geer het noodig oor
deelde in scherpe bewoordingen zijn
afkeuring daarover uit te spreken.
En nu kwam op 5 Februari j 1. de
„Houten Pomp" openlijk meed eel en,
wat reeds eenige dagen gefluisterd
werd, n.l. dat opveen feestje waarbij
verschillende politieke personen aan
wezig waren, ter eere van den heer
Snoeck Henkemans een lied werd ge
zongen met een refrein dat telkens
moest worden herhaald en dat aldU9
luidde:
En hij heeft Colijn de das om gedaan
En hij heeft hem in zijn hemdje laten
staan.
Wanneer dit wat ons vooralsnog
ongelooflijk voorkomt juist zou zijn
dan zou daaruit blijken dat van meet,,
af de bedoeling heeft voorgezeten het
Kabinet Colijn te wippen; dat toen het
gezantschap gebruikt is om dit voor
nemen uit te voeren en den heer Co
lijn de das om te doen en dat daarom
ook de pogingen van Dr. de Visser zijn
verijdeld.
Het komt ons voor, dat vóór pogin
gen worden gedaan om de samenwer
king hoe gewenscht overigens ook
te herstellen, hierover het volle
licht behoort op te gaan.
Wij vertrouwen dat de „Nederlan
der" niet zal nalaten het gewenschte
licht te ontsteken en volledige ophel
dering te schenken.
Zij het een verklaring even afdoen
de en bevredigend als door Minister
de Geer in de Kamer werd verstrekt.
STADSNIEUWS.
Geref. Schoolvereeniging.
Gisteravond werd onder leiding van
den heer J. Schaap Hz. de jaarver
gadering gehouden van de Gereform.
Schoolvereeniging.
Na de gebruikelijke opening en het
lezen van een gedeelte van Psalm 103
sprak de Voorzitter een kort openings
woord, waarin hij er op wees, dat de
betrekkelijk geringe opkomst niet in
tegenspraak is met de leus: de school
aan de ouders, daar de ouderavonden
steeds druk bezocht worden. Spr. ein
digde met 'den wensch, dat deze ver
gadering bevorderlijk mag zijn aan len
bloei onzer scholen.
Nadat de notulen waren goedge
keurd, kwam het jaarverslag van den
secretaris, den heer A. B. Mulder
aan de orde. In dit verslag, dat in op-
gewekten toon was gesteld, werd de
bestuurswisseling gememoreerd, als-
medo het vertrek van de onderwijze
ressen, de dames Koekkoek, Koning en
van Dorp, en de benoeming van den
heer Wilschut en de- dames Schreuder
en Veenendaal.
De toèstand van de scholen is be
vredigend. Het aantal kinderen neemt
voortdurend toe, aan de school Lust
hoflaan zelfs in die mate. dat tot de
sticht'ng van een nieuwe school moest
worden besloten. Sinds 15 November
1925 is in verband hiermede het be
stuur bezig „de wettelijke verhinderin
gen en de gemeentelijke barricaden"
uit den weg te ruimen.
Waardeerende woorden werden ge
wijd aan den heer W. Vros, die door
gezondheidsredenen gehoopt was ont
slag te vragen als hoofd der school
voor U.L.O. in wiens plaats de heer
Aldershoff van Winschoten werd be
noemd.
Met belangstelling werd naar dit
mooi gestyleerde verslag geluisterd.
Hierna werd het woord gegeven aan
den penningmeester, den heer T. S.
G o s 1 i n g a voor het uitbrengfen van
het financieel verslag.
Uit dit verslag bleek, dat op de ver
schillende uitgaven niet onaanzienlijk
is bezuinigd.
De winst- en verliesrekening al
dus het verslag doet opnieuw zien,
welk een groot deel der vereenigings-
inkomsten door de post Interest
f 1448.02) worden verslonden. Daaraan
kan alleen eenig paal en perk worden
gesteld door wetswijziging, waardoor
de gemeente verplicht wordt grootere
voorschotten te geven en bovendien
voorschotten voor vervolgonderwijs en
boventallige onderwijzers. Door het
bestuur zijn voorstellen in dien geest
ingediend bij onze Centrale Organisa
tie „De Schoolraad voor de Scholen
met den Bijbel" welke voorstellen op
de op 7 April j.l. gehouden Algemeene
Vergadering te Utrecht een gunstig
onthaal vonden.
Een aandachtige beschouwing van
de cijfers dezer Winst- en Verliesre
kening doet niettemin sterk de over
tuiging post vatten dat er in eigen
kring meer voor ons onderwijs moet
worden geofferd. De gedachte, dat se
dert de gelijkstelling het rijk en de ge
meente „alles" betalen, moet in het
licht der feiten worden losgelaten en
wij zullen weer zij het niet in dje
mate als ons voorgeslacht moeten
toonen dat het ongerept behoud en do
uitbreiding van ons eigen Gerefor
meerd onderwijs ons geld waard is.
Natuurlijk zullen wij niét verslappen
in onze eisch aan de autoriteiten om
ons recht te doen, doch als na uitput
ting van alle rechtsmiddelen de noo-
dige gelden om aan onze verplichtin
gen te voldoen ons blijven ontbreken,
dan is het toch zeker geheel met uw
instemming, dat. wij dan niet ons werk
inkrimpen of de verzorging van het
onderwijs verminderen, maar een be
roep doen op de wellicht hier en daar
ingesluimerde doch nooit verloren
VRIJDAG 30 APRIL 1920
liefde voor onze eigen Scholen met
den Bijbel?
Het bestuur twijfelt niet of het aan
tal van degenen die zich dan zullen
onttrekken zal blijken uiterst gering
te zijn."
Uit de overgelegde balans bleek dat
over 1925 een winst is gemaakt van
f 698.04, waarbij echter is aangenomen
dat het bestuur in alle beroepszaken
in. het gelijk zal worden gesteld, wat
evenwel nauwelijks te hopen is.
Bij monde van den heer van Varick
deelde de controle-commissie mede,
dat de boeken en bescheiden in de bes
te orde waren bevonden, waarom voor
gesteld werd den penningmeester te
decharcbeeren, waartoe dan ook werd
besloten.
Door den voorzitter werd aan beide
verslaggevers een woord van dank ge
bracht.
Bij de nu volgende bestuursverkie
zing werden de aftredende leden, de
heeren Dr. G. A. de Bruyne, G. Kupe-
rus, D. v. d. Most van Spijk en P.
Zijlstra, resp. met 26.17, 21 en 23 stem
men herkozen. In de plaats van den
heer Hoogendoorn, die ontslag had ge
nomen, werd met 19 stemmen geko
zen de heer W. D. Wendt.
Aan den heer Hoogendoorn werd
door den Voorzitter een woord van
dank gebracht voor den ijver en de be
langstelling waarmede hij de belan
gen der school had behartigd.
Tot leden van de controlecommis
sie voor 1926 werden benoemd de hee
ren Veenendaal en Not. Versluys.
Nadat tenslotte nog enkele mededee
lingen waren gedaan omtrent de te
stichten school, werd de vergadering
nailat de heer C. H. Overduin in dank
zegging was voorgegaan, door den
voorzitter gesloten.
Begrafenis J. E. v. d. Onweelen.
Onder groote belangstelling werd
hedenmorgen op de begraafplaats
„Rhijnhof" het stoffelijk overschot van
wijlen den heer J. E.v. d. Ouweelen
ter aarde besteld.
Aan de geopende groeve werd het
woord gevoerd door Ds. W. Bouwman,
die de leiding van de begrafenis had,
en die in treffende bewoordingen
schetste de groote belangstelling, die
de overledene in 't bijzonder voor bet
Chr. sociale leven bad, maar die ook
mocht wijzen op de hope des eeuwi
gen levens waarvan de overledene
mocht getuigen. t
Vervolgens werd nog een kort woord
gesproken door den heer J. Slechten-
horst namens den Chr. Besturenbond,
waarvan de heer v. d. Ouweelen jaren
lang bestuurslid was en door den heer
Zuidema, die de gevoelens van „Pa-
timonium" vertolkte.
Een broeder van den overledene
dankte namens de familie voor de be
toonde belangstelling.
Het Roet -en Schoorsteenvraagstuk.
In „In den vergulden Turk" is gis
teravond een vergadering gehouden
van brood- en banketbakkers ter be
spreking van het stoken der ovens,
waarbij het roet- en schoorsteenvraag
stuk aan de orde is gesteld.
Aanwezig was de heer Kiers, Di
recteur van Bouw- en woningtoezicht,
die zich bereid had verklaard de noo-
dige inlichtingen te geven op deze ver
gadering.
De vergadering werd gepresideerd
door den heer J. Raaphorst.
De voorzitter opende de vergadering
en heette de weinig talrijke aanwezi
gen welkom. Vervolgens gaf spr: het
woord aan den heer Kiers.
De heer Kiers zette het doel der
vergadering uiteen. Spr. had geboord
dat men in Amsterdam door een be
paalde soort kolen (met een lager
vluchtigheidsgehalte dan 18 pet.) te
stoken, minder roet veroorzaakt. Deze
zaak is op spr.'s verzoek in de bakkers
vereenigingen aan de orde gesteld.
Op verzoek van spr. zet de beer
K o e 1 m a, technisch ambtenaar aan
Bouw- en woningtoezicht, deze zaak
nader uiteen.
Herhaaldelijk wordt ook hier ter
stede geklaagd over neerslaanden
rook en neervallende roetvlokken, die
voor een deel ook uit bakkerijen af
komstig zijn. Hoe dit euvel weg te ne
men? Op verschillende wijzen is door
de Overheid, maar ook door de direct,
belanghebbenden (de bakkers) naar
een oplossing gezocht. Spr. wijst op de
aanjagers en roetvangers. Door een
roetvanger wordt evenwel de trek van
den schoorsteen min of meer vermin
derd; ook zijn daaraan nog andere be
zwaren verbonden, b.v. het gevaar van
het in brand vliegen van het zich daar
vasthechtende roet. In fabrieken heeft
de stoommachine over 't algemeen af
gedaan en i9 door den electro-motor
als drijfkracht vervangen. Hier is dus
de hinder van het veroorzaken van
roet en rook grooten deels verdwenen;
met de bakkersovens is dit evenwel
nog niet het geval.
Den laatsten tijd kwam hierin ver
betering door de invoering van ka
naal-, heete lucht- en heetwaterovens,
alsmede gasovens, de laatste vooral
bij banketbakkers.
De „vereeniging tot bevordering van
rookvrij stoken" heeft ook veel goed
werk in dezen verricht. Ook de kolen-
leveranciers beginnen hun klanten in
dezen voor te lichten en geven tal van
deskundige wenken., Het is een geluk
kig verschijnsel, dat de kolen die voor
de bakkers het voordeeligst zijn (de
nagenoeg geheel verbrandbare, dus
die met een vluchtigjieidsgehalte van
minder dan 18 pet.) 'tevens den min
sten hinder veroorzaken in den vorm
•^an roet, vliegasch en rook. Limburg-
sche magere kolen bevatten slechts
15—17 pet. vluchtige stoffen.
In Amsterdam ïshet gebruik van
dergelijke kolen voorgeschreven, wat
te Amsterdam kan, kan ook te Leiden,
en spr. geeft dit dan ook aan de aan
wezige hakkers in overweging.
De voorzitter dankt de beide
sprekers en opent zelf de bespreking
door het beroep op Amsterdam af te
wijzen met de opmerking, dat men
daar niet op tijd begint- met bakken,
doch maar raak werkt zonder zich
aan de Arbeidswet te storen. Als men
den tijd heeft, kan men wel magere
kolen stoken. Gewezen wordt voorts
door een der aanwezigen op het z.i.
vaststaande feit, dat men zich in Am
sterdam toch niet aan het voorschrift
inzake het vluchigheidsgehale der ke
len houdt.
Ook wordt opgemerkt, dat het groot
bedrijf om 3- uur en 't kleinbedrijf om
6 uur mag beginnen, wat tengevolge
heeft, dat de menschen van het laat
ste meer last ondervinden, terwijl de
ambtenaren over 't algemeen bij het
grootbedrijf hun onderzoekingen in
stellen.
Een ander der aanwezigen gelooft,
dat de klachten wel wat overdreven
zijn. Om 'n uur of 10 zijn de meeste
bakkers al afgebakken; laten de men
schen dien korten tijd dat de ovens
gestookt worden de ramen maar even
sluiten.
De directeur wijst er op, dat het
middel dat hier voorgesteld wordt om
aan dit euvel een eind te maken zeer
eenvoudig is, ja dat het zelfs nog in
het belang der bakkers is om de be
sparing die het meebrengt.
Van verschillende zijden wordt op
gemerkt, dat over 't algemeen hier ter
stede Nuszkolen gestookt worden; ge
vraagd wordt of de directeur eens een
onderzoek naar het gehalte en de
werking dezer kolen wil instellen.
De heeren van Noort, van de Hoo-
gewoerd, van Noort van de Doezastr.
van Dorsten, Beulink, Thijssen, Alke
made en Kemperpaan verklaren zich
bereid gedurende een week een proef
te nemen met magere kolen.
Met een woord van dank aan de aan
wezigen sloot de voorzitter de verga
dering.
Reclame Marktdag.
Morgen organiseert de Marktkoop-*
liedenbond „Ons Belang" ter gelegen
heid van zijn 5-jarig bestaan op
markt een reclamedag, waaraan ver
bonden is een etalagewedstrijd. Be
schikbaar zijn gesteld eenige fraaie
prijzen, als le prijs een zilveren lau
werkrans van de Federatie van Markt
koopliedenvereen. in Nederland.
Des morgens 10V2 uur moeten de
kramen gereed zijn en vangt de jury
met haar taak aan. De Markt zal ge
heel in vlaggentooi zijn.. Indien het
mooi weer is, belooft het een goede
Marktdag te worden, speciaal voor de
jubileerende vereeniging, die Maandag
a.s. haar feestelijkheden voortzet in
café-rest. Zomérzorg.
De Burgemeester en de Wieithouder
van 't Marktwezen zonden bericht, de
zen feestavond te bezoeken.
Het Nederlandsch-Belgi9ch Verdrag.
In het Groot-Auditorium van het
Academiegebouw aan het Rapenburg
alhier heeft gisteravond de Veree
niging voor Staatkunde een vergade
ring gehouden, waarin bet verdrag
met België behandeld werd.
De eerste sprekér, de heer H. Dün-
lop verdedigde het verdrag aan de
hand van de volgende stellingen.
I. Het feit dat Nederland in het be
zit is van de Schelde legt Nederland
de verplichting op, die rivier zoo te
behandelen alsof zij Belgisch bezit
ware, opdat duidelijk blijke dat de in
1648 geschapen toestand voor goed
tot het verleden behoort.
II. Weliswaar kan niet bewezen wor
den dat Rotterdam geenerlei 9chade
door het AntwerpenMoerdijk kanaal
zou kunnen lijden. Maar dergelijke
projecten hebben ook vroeger steeds
bezwaren gewekt, die later sterk over
dreven bleken te zijn.
III. Voor Nederland is het expedi-
eeren van goederen, hoe belangrijk
ook voor de welvaart, en hoezeer zelfs
ook expeditie van goederen een be
langrijk onderdeel van de productie
mag heeten, toch geenszins het begin
en bet einde van alle wijsheid.
NUMMER 1810
Gewone advertentiën per regel 22Vt cent
Ingezonden Mededee lingen, dobbel Uriel
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
▼an ten hoogate 30 woorden, worden dage
lij ka geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Verjaardag van H. K. H. Prinses Ju
liana.
Herdenking van Prof. Kamerlingh
Onnes.
Buitenland.
Het Fransche aanbod inzake de be
taling der oorlogsschuld aan Amerika
is goedgekeurd.
Een onbevredigend antwoord der
Riffi op de Fransch-Spaansche nota.
Een nieuw voorstel der Britscbe
mijn directies.
Marx treedt binnenkort nit het
Dnitsche kabinet.
Prof. ir. J. Nelemans verdedigde le
volgende stellingen
I. Een goede staat van de Schelde
op den duur alleen te bereiken door
normalisering, waartoe het verdrag
den weg .opent, druischt niet in tegen
de veiligheid van den waterstaatkun
digen toestand van Zeeland.
II. De ondergang van Zeeland ware
het bederf van de Schelde en een mo
gelijke ramp voor Antwerpen.
III. Het beheer dei Soheld< ioor n
commissie, wier taak tot de bevaar
baarheid en de scheepvaartbei an gen
is beperkt, is uit administru tief en po
litioneel oogpunt niet in strijd met de
belangen- der polders.
Tenslotte verdedigde mr. F. W J.
Drion de volgende stellingen:
1. Het Tractaat thans met België ge
sloten, is slechts e^n uitwerking van
de algemeene bepalingen van het Trac
taat van 1839.
2. Noch de opheffing van art. VII,
noch die van art. XIV van het Trac
taat van 1839 is als een offer voor Ne
derland té beschouwen.
3. Het is een Ned ear lands ch belang
dat de verhouding tU9schen België en
Nederland door die beidé landen, en
niet door de groote mogendheden be
paald wordt.
Prof. Dr. C. C. Uhlenbeck.
Bij Kon. besluit van 28 April Is aan
dr. C. C. Uhlenbeck, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als hooglee
raar aan de Rijksuniversiteit te Lei
den, met dankbetuiging voor de door
hem bewezen langdurige diensten.
Laf.
Aangifte is gedaan door «1en heer
H. op het Plantsoen, dat hedennacht
een tuinbank die in zijn voortuintje
stond, is vernield.
Gistermiddag omstreeks 12 uur
is P. J. H. op zijn rijwiel aangereden
door W. v. d. B.; zulks geschiedde op
den hoek van de Breestraat en het
Steenshuur. Van het rijwiel van den
eerste is het voorwiel vernield
Gistermiddag half twaalf werd de
wielrijdster Mej. V. op den hoek van
dé Vrouwenkerksteeg en de Caécilia-
straat aangereden door een auto, be
stuurd door J. R. Het rijwiel werd ern
stig beschadigd.
Gisteravond is de brugwachter v.
d. B. mishandeld door J. J. G. dien hij
wilde arresteeren omdat hii met eeni
ge andere jongelui een roeiboot in de
Oude Ve9t onbeheerd liet drijven. Ge
lijk later bleek, was deze boot wegge
nomen van de werf van Z. waartoe .le
baldadige jongens over een hooge
schutting moesten klimmen en 't slot
met grendel, waaraan de boot vastlag,
verbreken. Bij het weer over de schut
ting klimmen werd een der roeispa
nen vernield.
BINNENLAND.
Prins Hendrik te Haarlem.
Prins Hendrik kwam gistermiddag
ongeveer vier uur per auto in ge
zelschap van zijm adjudant, den kapi
tein ter zee jhr. von Mühlen uit Am
sterdam te Haarlem aan om een be
zoek te brengen aan de schilderijen
tentoonstelling van den heer Pirch. In
het gebouw van de hoofdwacht aan
de Groote Markt, waar de tentoon
stelling wordt gehouden, werd de
Prins ontvangen aoor den burgemees
ter den heer Maarschalk, den heer
Pirch den heer J. L. Iadema, secr.
van ae Ver. „Haerlem" en den heer
L. C. Dumont. directeur van open
bare werken. De Prins, die ongeveer
een halt uur op de tentoonstelling ver
toefde, gaf, in het bijzonder zijn inge
nomenheid te kennen met he geschil
derde portret van Prinses Juliana
Te ongeveer kwart over vier ver
trok de Prins per auto naar Den
Haag.
De 0-zant Ml het Vatteen.
Naar wii vernemen, zal Jhr Mr. O.
F. A. .K van Nupen tot immi 11,1.
