CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 7d® JAARGANG DONDERDAG 29 APRIL 1926 NUMMER 1809 EIDSCHE COURANT De Communistische zweep. Aanvankelijk scheen de S.D.A.P. met het kabinet-De Geer ten zeerste ingenomen. Met name de Indische paragraaf uit de regeeringsverklaring heette gunstig af te steken bij die uit de Troonrede van het kabinet-Colijn. Het enthousiasme is echter al spoe dig geluwd, wat wel voor een goed deel zal moeten worden toegeschre ven aan het optreden van den heer L. de Visser. Deze communistische drijver heeft geweldig te keer gegaan tegen, wat hij noemde de onderdrukking van de Indische volksbeweging, waarbij de •conflicten van semi-bolsjewistischen aard, eenvoudig vereenzelvigd werden met de groote Javaansche geestes- stroomingen, waarover de minister zich volstrekt niet onsympathiek uit gelaten heeft. In de houding van de regeering was niets veranderd, maar zooals men bij de behandeling van de be grooting reeds gepoogd had deh com munist zoo dicht mogelijk op de hie len te blijven, hadden de sociaal de mocraten, toen het op stemming aan kwam, niet den moed om voor de be grooting te stemmen. En zoo - gebeurde het, dat de heer L. de Visser met niet minder dan 19 volgelingen, een ongehoord succes voor een communist de eindstreep haalde. Geen der roode heeren durfde zich van den communist los te ma ken. Ter verklaring heette het, dat bij den nieuwen minister nog weinig of niets van den nieuwen koers zou zijn te constateeren en dat Minister Ko ningsberger niet welwillend gezind was tegen de Indische volksbeweging De zaak is natuurlijk dat zooals de heer Cramer trouwens erkende de communisten in Indië meer vat hebben op de opstandige elementen clan de Sociaal-democraten en dat men nu op deze wijze gepóogd heeft daarin verandering te brengen. Het was een revolutionair gebaar, meer niet, een weelde die men zich zoolang men niet de verantwoordelijk heid draagt zonder bezwaar kan ver oorloven. daar een gebaar dat ons toch wel is te zeggen heeft, omdat hieruit weer opnieuw blijkt hoe de sociaal democraten, zij mogen dan nog zoo scherp het optreden der communisten afkeuren, zich gewillig door de com munistische zweep laten voortdrijven Principieel© weerstand tegen het bolsjewistische drijven is van die zij- Jde niet te verwachten, ABONNEMENTSPRIJS lii Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal I 2.50 Per week i 0.19 Franco p?r post per kwartaal 1 2.90 Uit ayiiinisr beslaat uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V familie. De Standaard brengt onder de aandacht, hoe dicht bij de behandeling van de Indische begrooting in de Twee de Kamer, het betoog van den Soci aal-Democraat weer stond bij dat van den Communist. Beiden komen tot de zelfde conclusie omtrent het Commu nisme. De Sociaal-Democraat zegt, dat hij is tegen het straffen van de Rajat- leden. De Communist zegt precies hetzelf- dë. De eerstgenoemde is tegen beper king van het vergaderrecht. De ander verklaart precies hetzelf de. De eerste is tegen in- en externee- ï'ing van personen. De tweede even eens. De eerste is tegen het spionnage- stelsel. De tweede ook. De eerste vraagt staking van de ver volging der Communisten als zooda nig. De tweede natuurlijk evenzeer. Het verontrust mij, zei Dr. Scheu- rer, dat de opvattingen zoo gelijk zijn. Letten wij er nu op, hoe dicht de Vrijzinnig-Democraat op zijn beurt weer kwam bij den Sociaal-Demo craat dan laat het zich denken, welke toekomst Indië en de Indische bevolking zouden tegengaan onder „democratische" leiding. Dan kreeg Moskou vrij spel. Wat hier wordt opgemerkt is vol komen juist. Bij alle onderling verschil zijn er toch ook tal van punten van overeen komst. De familieband trekt. Dat blijkt niet alleen bij de be handeling van de Indische begroo ting, maar er komt bijna geen punt van beteekenis aan de orde of de over eenkomst komt aan het licht. Men denke slechts aan de Zondags wetgeving, de huwelijkswetgeving en zooveel meer. Het gaat nog altijd zoo, dat men, evenals Pilatus en Herodes, minder wordt, zoodra het gaat tegen den Christus en de Christelijke beginselen. BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiSn paf regel 221/» cent Ingezonden Mededeelogen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling van ten hoogete 30 woorden, worden dege lijke geplaatst ad 40 cent STADSNIEUWS. LEIDSCHE KUNSTKRING „VOOR ALLEN". Palestrina-koor. Wat is het toch, waardoor del stfjl! van Paiestrina zulk een bijzonderen .in vloed beert op het schoonneid-_gevoeüg Het is de onvertroebelde glans, de onovertroffen reinheid^ gepaard aan 'n zeldzame kiankenweeide, w elite uit zijin verheven hymmein tot ons komt. Paiestrina is een getru'Q en niet als dat andere genie Beethoven, een begin, een morgenschemering. Paiestiina is 'n eindpunt, eern vervulling, een apotheose die geen nieuwe mogelijkhedein ïpeer •open laat. Hij is de man, die ai de mo gelijkheden zijner Oud-Nedenamdsche voorgangers en trjaganootcn samengnjpt en de iNOordeifjhe stoerheid en kracnt weet te doorsidderen en te doorlichten van zijn zuidelijk temperement. Hij is het, die de zware, scnooische contrapun- tiek van het Noorden licht en leven en warmte geeft door den klaren, on gedwongen douw zijner melodieën en ue zonnige vreugde' van het rnythme. Niemand wist als hij de orgeien.de kiaiitvenschootniieid van menschelijke stemmen zoo te doen vloeien, zoo ta comuineeren, in zoo verheven stemming te doen juboeian en bidden, omdat nie mand ais np de grenzen en niogeiijk- neciiein. van net stemorgaan kende, en niemand machtiger de bewogenheid van net menscneiijK gemoed in \4jcaie com posities kon verioiken. in a raxes trina was geen opgang in den zuiveren vocaaistqi meer mogelijk: in •QUDoeieai zin is üjj een vervuuing, oox in de n.atno.ieKe iversjnuneK; zooais de Gotnien in de ivcrKeiijKe DouwKunst, zooais de fresco s der ioue eeuw ia de jxerEeiflKe scunner Kunst. Na dien tijd zoëict ue geest andere kanaien en vor men van scnaoirniead; op het bereikte kan niet mem- woruen voortgebouwd. Paiestrina s nymnen be no oren tot de iveiKenjivc ntuigie, maar de neeri^jke goivuig aer meiouieën, de verriikkenjke kiaaikenweelue, de transparante giueu van net stemmenweeisei, de soms b\j- na bovenaarasche scuoonheid stemjje- ïon deze muzaeik, bditon voroand niet dom Hatnoiiekcn gods mens t gedacht, tot de heei'iijkst© ausoiute muziek, die mem zich denken kan, muziek, die ai werd zij alieen maar gevocaliseerd, aitijd de menschejiziel omhcog zou voeren naar het rijk van volmaakte schoonheid. Wanneer wij de muziek van x alestrina zoo beschouwen, dan spreekt het van zelf, dat we aan de uitvoering van dezcn zang wei de allerhoogste eischen mogen stelten.- Ln dan vragen we ons af: heeft het Paiestrlnakoor van J. Vranken aan deze eischen voidaan Y En dan yerklaren we onomwonden: Neen. Het koor, bestaande uit pLm. 30 menschen bcscniku over goed materiaal de sopranen en tenoren zijn heel mooi; de aiten en bassen staan niet geheel op dezelfde hoogue. Dit koor is uit stekend geschoofd, vooral m den pia- nissimo-zang, zeer zeker een groote kunst. Het maakt ragiijiie decrescen do's. Het is alles evenwichtig, bijna schreef ik: alles even netjes afgewo gen. Maar den geest van Paiestrina heeft het niet. Paiestrina was Italiaan, een zoon van het land van licht, waar over zich een diep doorzichtige hemel spant, vol siddeerende goudgmed. Pa iestrina was een genre, wiens ziel uit- bruist in somwijlen exaltatische Gods- verheerlijking en dan weer wegduizelt in mijmerende aanbidding. Dit koor gaf 011s een zang; altijd rein, altijd zuiver op toon, maar tevens al tijd ingehouden. Wij misten den gioed van den Italiaanschen hemel, de bruising en de plotselinge verstilling van het zuidelijk temperament. Wij misten de schoonheidsextase van het culminatie punt in verschillende hymnen en als rnjn even dacht, dat het zou komen, dan yerviakte alles weer in keurige afgewogenbeid. Men heeft kunnen be wonderen de prachtige structuur van alles wat werd voorgedragen, de magis trale eenheid der composities, maar men zou hetzelfde gehoord willen hebben van dee „Sixtijnsche Kapel", die ons eenige malen "t wonder v. dezen zang openbaar de, men zou, om zich tot Hollanders te bepalen, „Schola Cantorum onder lei ding van Hubert Cuypers hetzelfde pro gramma moeten hooren uitvoeren. Hoe leeft bij Cuypers' Paiestrina directie alles van een sidderende verrukking, hoe verinnigt zich daar de smeeking tot een subtielen krajikendroom, hoe overweldigt de jubilat.e en staan we hui verend v. eerbied voor de extase waar mee Gods majesteit wordt verheerlijkt. Nu ontbrak, voor ons gevoel de warnre vitaliteit, de bewogen golving, de brui sende Verheel-iijking, de zonnige vreug de. Het bleef alles te. veel meditatie'. Het koor zong ,een drielal motetten, en vervolgens Kyrie, Gloria, Sanctus, Benedictus, en Agnus Dei van de Missa Brevis. Van he, Benedictus hebben we onverdeeld .kunnen genieten, dat was zeer schoon' en we herhalen de pianissi- mo-zang was in t algemeen subliem. Later volgden nog een drietal andere nummers. Is in historische orde Paiestrina, het •eerste, Joh. Seb. Bach is het tweede muzikaal genie, dat in alle opzichten nieuwe mogelijkheden vervulde en open de. Met hem is de ontwikkeling van net orgel tot een hoogtepunt gekomen en Bach is de geweldige, die met zpn in tuïtie de verdere mogelijkheden van het koninklijk instrument moet hebben voor zien. Nu op den orgelbouw de meest geperfectioneerde techniek is toegepast helaas nog niet op dat in de Pie terskerk blijken zijn magistrale composities eerst volkomen tot hun recht te kunnen komen. De orgelsolist, de heer J. Spaander man Sr. leidde het concert in met een Praeludium in C-mol. Het wilde ons voorkomen, dat de organist met de eigenaardigheden van ons Leidsche in strument niet geheel op de hoogte was. Orgels hebben soms een merkwaardige en stugge mentaliteit, Men moet om zoo te zeggen de invididualiteit van het instrument doorgronden, om het te doen gewen, wat het geven kan. De voordracht leek ons wat mono toon, de registratie niet kleurig genoeg Het zelfde geldt van „Zwei Choral- vorspiele über „Vater Unser". Mej. Greta van der Wal speelde met mooie toon vorming het Largo uit de Cello-sonate 111 B-es van Vivaldi (17de eeuw) en later het zeer mooie Adagio Cantabile uit het Celloconcert in D van Bocherini's weinig bekende, maar typi sche muriek uit de 18de eeuw, waarbij we soms even dachten aan de gratie van Mozart. De heer Spaanderman begeleidde een en ander. De kerk was mooi bezet. Prof. Kamerlingh Onnes-herdenking. Naar wij vernemen, beeft de re geering baar wensch te kennen gege ven, tegenwoordig te willen zijn bij de herdenking van Prof. Kamerlingh On nes, vanwege de Ned. Ver. voor Koel techniek, morgen, Vrijdag, alhier. Vermoedelijk zal de Minister van Arbeid, Handel en. Nijverheid, Frof. Slotemaker de Bruine of de Minister van Ondewv Kunsten en Wetenschap pen, Mi*. Waszink, de regeering bij deze plechtigheid vertegenwoordigen. Mr. Dr. J. G. Overvoorde. Naar wij vernemen, zal a.s. Zater dag, 1 Mei, na de officieele huldi ging van Mr. Dr. J. C. Overvoorde gelegermeici aan belangstellenden wor den gegeven in de Laxenhal, om hun opwachting te maken bij den jubilaris. De officieele huldiging vangt aan om 4 uur in de Lakenhal. Jubileum P. v. Iterson. Als aanvulling van het verslag van gisteren inzake het jubileum P. van Iterson kunnen wij nog meedeelen, dat hem ook namens het Personeel een enveloppe met inhoud is overhan digd. Geref. Schoolvereniging. Wij 'herinneren aan de vergadering van de Geref. Schoolvereeniging, die vanavond in de school aan de Hoogl. Kerkgracht zal worden gehouden. Blijke uit de opkomst dat er bij de ouders belangstelling is voor de scho len. Chr. Oranje-vereeniging. Wij vestigen nog eens de aandacht onzer lezers op de in dit nummer voor komende advertentie van de Christ. lOranjevereen., waarbij wordt opge wekt tot bijwoning van de feestelijke bijeenkomst in de Stadsgehoorzaal, ter gelegenheid van Prinses Juliana's ver jaardag op mogenavond. Het bestuur is er in geslaagd, een mooi programma samen te stellen. De hoofdschotel daarop vormt de feest rede van Ds. K. Schilder, van Oegstgeest,; dat alleen is een gang naar de Gehoorzaal overwaard. Maar nu zijn er nog verschillende attracties. Muziek, Zang, Tractatie en eindelijk een samenspraak waaraan door 20 per sonen wordt deelgenomen, getiteld: „De Julianafeesten te Ruigenbeek". Geen enkele Oranjeklant ontbreke morgenavond 'in de Gehoorzaal. N. V. Nieuwe Leidsche Courant. Onder leiding van den heer W„ War- naar, van Sassenheim, had gisteravond de jaarlijksche vergadering van aan deelhouders der N.V. Nieuwe Keid- sche Courant plaats. Na opening en lezing der notulen, bracht de directeur verslag uit over het boekjaar 1925. Hierna werd de Balans en Verlies- en Winstrekening behandeld en goed gekeurd. Als Commissaris werd herkozen de heer P. Boot Jr. en gekozen in de vacature C. Mulder, de heer P. A. C o 1 ij n te Boskoop, en in de vacature Chr. v. d. Heuvel, de heer Mr. P. G. Knibbe te Leiden. De heeren Boot en Knibbe, die ter vergadering aanwezig waren, namen hunne benoeming aan. Na gehouden rond waag bracht de voorzitter dank aan de vergadering voor de betoonde belangstelling. t.Qt den arbeid onzer Chr. Pers en ging de heer v. Leeuwen Sr., van Sassen heim, voor in dankzegging. Radio-avond. Gisteravond hebben in het kerkge bouw Oude Vest van de Geref. Kerk de leerlingen van verschillende Zon dagsscholen met hun onderwijzers en onderwijzeressen geluisterd naar de ra- dio-iiitzending uit Hilversum, van den Zondagschoolavond. Het ontvangtoestel, dat heel goed functiomneerde, werd behandeld door de heeren H. M. v. d. Bos en I. Snoek. Voor de versterking werd ge bruik gemaakt van den nieuwen „Sfe- ravox" loudspeaker, die zonder hoorn geconstrueerd, het geluid toch enorm versterkt en zonder eeriïge verwarming De sprekers waren goed te volgen, wat het geluid aangaat, maar de belangstelling van het jeugdig publiek concentreerde zich toch wel in hoofd zaak op de muziek en den zang. Verkiezing ambtsdragers. Van de op 18 April j.l. gekozen 'ouderlingen en diakenen bij de Geref. Kerk alhier, hebben de navolgémde hee ren voor hun benoeming bedankt: Als ouderling: A. J. Anes, G. Bake- ma en R. Zuidema. Als diaken: de heer H. van Weereio. Doordat de heer J. Hoogervorst, die diaken was, zijn belnoeming tot ouder ling heeft aanvaard, zal dus binnenkort weer een nieuwe verkiezing moeteil plaats hebben, toer voorziening in de vacatures van 3 ouderlingen en 2 dia kenen Eind examen H. B. S. Voor het eindexamen H.B.S. 5-j. c. (litt. econ. afd.;'aan het Instituut Wul- lings te Voorschoten zijn tot gecom mitteerden benoemd de heeren dr. E. E. J. Messing, docent aan 'de Han- delshoogeschool te Rotterdam; P. Werkman, oud-leeraar M.O. alhier; mr. J. B. Breukelman, referendaris bij den Raad van State, en dr. W> F. Hart man, Den Haag. Het earillon. Vanaf Vrijdag 30 April a.s. des n.m. 12 uur zal het carillon van den Stad huistoren laten hooren: Vóór Heelslag „Hollandsche liedje" woorden en muz. S. Abramsz. Vóór Halfslag: „Wie maar den goeden God laat zorgen'" Melodie van Georg Neumark 1621. Leidsche Spaarbank. Aan het jaarverslag over 1925 van de Leidsche Spaarbank is het volgen de ontleend: Het totaal tegoed der inleggers be droeg op 1 Januari 1925 f 5.302.312, in gelegd werd f 3.298.830, terwijl aan rente werd bijgeschreven f 160.863, te rug betaald werd f 2.893.669, zoodat" het saldo tegoed bedroeg f 5.868.336, waarvan f 276 werd overgebracht naar reserve niet opgevraagde posten. Op de per 1 Juli 1925 geopende reke ning bij den Post- chèque en Girodienst werd gestort en bijgeschreven f 62.67? terwijl hiervan f 29.264 werd opge vraagd, zoodat deze rekening met een saldo van f 33.412 sloot. Als gevolg van de lage prolongatie rente en de vermeerdering der schuld aan inleggers met ruim f 500.000, werd behalve f 200.000, 4 pet. Ned. schat kistbiljetten en voor ongeveer f 50.000 stedelijke leeningen nog voor bijna f 200.000 aan pandbrieven van verschil lende hypotheekbanken gekocht. Ten gunste van de rekening reserve koers verschil effecten kon dit jaar f 86 357 geboekt worden. Deze rekening be draagt thans f 111.295. Aan de gemeente Leiden werd in Januari f 300.000 op korten termijn verstrekt, waarvan in Dec. f 15.000 werd afgelost. Het in prolongatie uit- geztte bedrag vermeerderde met f 570.000 hierin was aan het einde van het boekjaar f 820.000 belegd. De rekening van het hoofdkapitaal sluit met een voordeelig saldo van f 82.655. De rente, welke dit jaar ge middeld van het hoofdkapitaal werd gemaakt, bedroeg 4.763 pet. (in 1924 4.692 pet.). Leidsche Ziekenkas. Wy ontvingen het jaarverslag over 1925 van de „Leidsche Ziekenkas", en ontleenen daaraan het volgende: Er werden 7 bestuursvergaderingen gehouden, onder lei<jing van den ijve- rigen voorzitter, den heer J. J. Hoüps. De verstandhouding onder het be stuur is uitstekend. Tot Kasnazieners werden benoemd: (W. J. Wittenaar, "J. P. Hanzen en v. d. Kaai. Als afgevaardigde naar den Provin cialen Bond weid benjemd J. J. Houps 2 Ledenvergaderingen werden ge houden, dë ec op 7 April was slecht bc.'< - r* ïaci e. op 30 Juli, beter. Het ie e a i c.noeg op 1 Januari 571 en op oj. ivecember o84. Er werden 45 nieuwe leden inge schreven. 1 Lid werd afgekeurd en' 1 tijdelijk afgekeurd. 8 Leden werden afgevoerd wegens contributieschuld. 5 Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Vergadering van de Kamer van Koophandel voor Rijnland. Ds. W. N. van Duin te Haarlemmer meer gaat bij de Classis in beroep. Het collectief contract in de schoen industrie. Plechtige herdenking van deu sterf dag van De Ruyter. Buitenland. Baldwin over de afneming van de werkloosheid in Engeland. Perzië eischt een permanenten zetel in den Volkenbondsraad. De Belgische Kamer heeft den mil. diensttijd van 10 maanden in tweede lezing aangenomen. Leden werden algev^eia wegens over lijden. 1 Lid werd afgevoerd met ver- huisbiljet naar Enschedé. Nog enkele leden werden om verschillende rede nen afgevoerd. Het ledental is dus met 13 gestegen. Thans volgt het financieel verslag: Ontvangsten Ziekenkas fö9oh.~2. vo rig saldo f2466.93, samen 111419.15, uitgave 19852.23. Saldo in kas op 31 Deoemüer '25 t lob6.92. .Aan ziekengeld wti4 over 1925 uitgekeerd f83o2.1Ü. 14b00.42 ziektedagen werden uitbetaald. 203 ziektege allen werden geconstateerd. OveriijdensKa^ Om vangsten i 12.55 vorig saido f1373.51, samen 12086.06* uitgave f918.06. Saldo in kas op 31 Decern bei" 1925 f 1168. Reservekas Ontvangsten 1 9_ti.l3, vorig saldo 1429.30, samen 11351.43* uitgave 1158.62. Saldo ui kas op 31 December 1925 11192.60. Steunkas Ontvangsten 12 <4.58, vo rig saldo f 11.54, samen 1 28u.l2, uit gave f 104.92. Saido in kas op 31 December 1925 f 181.20. Uit deze cijfers blijkt zeer duideiijk hoe nuttig de Ziekenkas is. Het bestuur voor 1926 is als volgt samengesteld: J. J. Houps, voorzitter; J. nageroerg secretaris-penningmeester.. A. C. Plan ken; B. Hoek, W. Boeltee, J. \V. Schnabel; J. Krassenburg, en I. de Graaf, commissarissen. Haagsche Tramweg-Mij. Aan het verslag over 1925 van de Haagsche Tramweg-Mij. wordt het volgende ontleend: De verwachting in het verslag over 1924 uitgesproken, dat het jaar 1925 eeh vermeerdering van het reizigers- vervoer zou geven, en dat deze ver meerdering zich voornamelijk zou voordoen op de intercommunale lijnen is in vervulling gegaan. Het aantal reizigers bedroeg in 1925 totaal 57.379.267, tegen 54.928.330 in 24. De opbrengst bedroeg over 1925 f 6.253.196, tegen f 5.897..429 in 1924. Ook voor 1926 belooft de toestand gun stig te zullen worden. De uitgaven stegen van f 4.237.714 tot f 4.565.208. Het exploitatie-overschot steeg van f 1.569.714 tót f 1.687.988. De aan de gemeente s-Gravenhage betaalde bedragen namen wederom belangrijk toe. Totaal werd aan de ge meente betaaïd f 1.286.810, tegen f 1.195.173 in 1924 en f 1.021.794 in 1923 Het wagenpark werd, in overleg met de gemeente, uitgebreid met de in Oslo aangekochte tien open aanhang wagens. De totale lengte van het stadsspoor, met inbegrip van rangeer- en vërbin dingssporen, bedroeg in 1925 130.108 M. tegen 126.999 M. in 1924. De winst- en verliesrekening geeft een voordeelig saldo aan van i 219.553 (f 227.182), waarvan 5 pet. of f 10.977 aan'het reservefonds werd toegevoegd 4 5 pet. of f 10.977 f 10.159) aan dtn Raad van Beheer wei-d toegekend toe gekend, terwijl het dividend werd be paald op 15 pet. (onv.). Op nieuwe cz- kening werd overgebracht f 25'J t,f 864) Op de debetzijde van de verlies- en winstrekening komen o.m. nog voor bedragen van f 72,630 voor betalingen wegens verschillende uitkeeringen aan het personeel, f 493.969 (f 421382) voor afschrijving op rij/uVgen, autobussen, meubilair, materiei), administratiege bouw enz. Tot leden van den Raad van Beheer werden herkozen de heeren mr. D. van Houten en ir. J. F. R. van de Wall. Lief dochterke. De los-werkman G. S., wonende in de omgeving van de Ileorengracht, werd gisteravond bij de behandeling van een meeningbVcihchil met zijn 16- jarige dochter door de laatste met een ....defect olielampje ter hoogte

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1