CHRISTELIJK DAGBLAD voorLEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 7de JAARGANG ZATERDAG 24 APRIL 1926 NUMMER 1803 COORANT ABONNEMENTSPRIJS Id Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentlSn per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine edrertentiSn bij Yooruilbetallng ▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent Oil numnter beslaat «i' TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Niet aïgeweken. De gezautschapskwestie, die zoo lan gen tijd het politieke leven beroerde nu afgedaan. Het gezantschap bij het Vaticaan wordt afgeschaft en de Koornsch Katholieken liebben reeds blijk gegeven, laatstelijk nog weer door het optreden van Minister Lam- booy in den bestaanden toestand te willen berusten. Het is dus niet waarschijnlijk, dat deze kwestie spoedig weer het politie ke pad onveilig zal maken Maar het is evenmin aan te nemen dat nu voortaan over dit onderwerp za! worden gezwegen. Voor sommige partijen die sinds jaar en dag met het gezantschap heb ben „gewerkt is bet nu eenmaal een levensbelang het voor te stellen, dat de A.H. partij door haar optreden het „Roomsche gevaar" in de hand werkt en dat zij van de beginselen, door Groen van Prinsterer en Dr. A. Kuy- per verdedigd, is afgeweken. Het was daarom een goede gedachte vn Mr. G. M. den Hartogb om de ar tikelen die bij over dit onderwerp in „Antnevolution. Staatkunde' schreef en v\aaiin een antwoord wordt gege ven op de vraag of de AR. partij in zake het gezantschap bij het Vaticaan in de lijn van Groen en Kuyper is ge bleven, afzonderlijk uit te geven. Gaarne willen we met een enkel woord op deze uitgave de aandacht vestigen. Na eerst een overzicht te hebben ge geven van de geschiedenis van het Ge zantschap, wordt uiteengezet dat tot 1862 het streven van Groen was: ge meen overleg van den Staat met alle Christelijke gezindheden in al wat met den godsdienst in verband staat. Wiar echter in dien tijd de Nederl. Herv. Kerk door de Regeering als een ondergeschikt orgaan scheen te wor den beschouwd en Groen het niet bil lijk vond dat dit voorrecht aan ééne kerk boven de andere werd gegund, achtte hij de opheffing der missie wenschelijk, daar tot dien tijd de be hartiging van de belangen, voort vloeiende uit de betrekking van den Staat tot de Roomsche Kerk de hoofd taak van onzen gezant te Rome was geweest. Na 1862 evenwel achtte hij de ophef fing noodzakelijk en vnoeg hij ze en daarop dient geletl niet als protestant, maar als burger van een constitutioneelen staat, waarin de liberale scheiding van Kerk en Staat gehuldigd werd. In zulk een staat, zoo oordeelde hij, kon geen missie met een kerkelijk ka rakter gehuldigd worden. „Zoo wij Protestanten afstand doen van al wat tot de rechten onzer speci aliteit behoord heeft, dan mogen wij ook van onze Roomsch-Katholieke landgenooten reciprociteit tegemoet zien." Groen verklaarde niet te vatten hoe een Kabinet dat scheiding van Kerk en Staat in top voert, de missie te Ro me ter bestendiging voorlegt. Hij voeg de daaraan echter toe, geen stemming oyer het artikel- te willen vragen. Sinds hij zijn ideaal van een Chris- telijken Staat moest laten rusten en zijn uitgangspunt nam in den consti tutioneelen Staat, bleef hij zich ver zetten tegen wat hij toen een onge rijmdheid noemde. Voor 'de Protestantsche leden der Kamer was z.i. het gezantschap ver dedigbaar uit het-oogpunt van staats wijsheid, diplomatieken tact en actua liteit, welke redenen echter, omdat het wereldlijk gezag van den Paus geëin digd was. niet meer konden gelden. „Waren er, aldus Mr. den H., bedui dende zuiver staatkundige belangen bij het gezantschap betrokken dan dit werd toentertijd als een van- zelfsheid beschouwd waarvan men steeds in de debatten ging dan zou niemand, ook Groen niet tegen het voortbestaan bezwaar gemaakt heb ben. De volkenrechtelijke en diplomatie ke beteekenis van het gezantschap was evenwel steeds gering geweest. En het verdwijnen van het Koninkrijk der beide Siciliën en de steeds minderen de uitgestrektheid van den Kerkdij ken Staat, vermeerderden de onbedui dendheid nog. De zuiver staatkundige belangen, die de missie te behartigen had, waren veel te gering, dan dat daarmee haar bestaan zou kunnen ge wettigd worden." Zelfs de Minister van Buitenland- Mr. G. M. den Hartogh. Eén uit gangspunt, éen weg, éen doell Kam pen, J. II. Kok. 9che Zaken moest toegeven dat de missie te Rome objectief beschouwd voor ons niet noodig was; hij kon het behoud slechts bepleiten met een be roep op de teederheid der aangelegen heid. Hieruit blijkt en in het geschrift van mr, den H. wordt dit meer breed voerig aangetoond dat de A R. par tij wat dit punt betreft, niet overstag is gegaan. Aan een gezantschap ter beharti ging van kerkelijke aangelegenheden zou zij nooit haar steun hebben ge geven. Het was voor onze voormannen om met Groen te spreken een kwes tie van staatswijsheid, diplomatieken tact en actualiteit. Had de regeering dan ook verklaard uit dien hoofde op 't gezantschap geen of betrekkelijk weinig prijs te stellen, onze fractie zou met vreugde aan de afschaffing hebben meegewerkt. Maar juist het omgekeerde was het geval. Niet eens, maar herhaaldelijk ver klaarde de Minister van Buitenland- sche Zaken het gezantschap van veel belang te achten, omdat het Vaticaan nu eenmaal is een belangrijk middel punt van diplomatiek verkeer. Dót en dót alleen was de reden, waarom de A.R. Kamerfractie het ge zantschap steunde, en waarom ook Ghr. Historische ministers bereid wa ren het met hunne verantwoordelijk heid te dekken En daardoor zijn ze gebleven in de lijn van Groen van Prinsterer. Ze zijn niet afgeweken! Let op België. In ons land, waar zij tot nu toe geen i-egeerin^s verantwoordelijkheid dra gen, slaan de sociaal-democraten een hoogen toon aan als bet gaat over het behoud van de weermacht. Wie den moed beeft daarvoor te ijveren wordt beschuldigd van het gruwelijkste militairisme. Verdediging van onze vrijheid, hand having van onze neutraliteit, bescher ming van onze Koloniën, larie. Dat beteekent alles niets. Ja, in den oorlogstijd toen het ga- vaar dreigde, toen stemde men dap per voor de oorlogsbegrootingen, maar nu het gevaar geweken is, nu is er weer een roepen om ontwapening. Steeds wordt de indruk gewekt, dat men, als men 't voor het zeggen had, vandaag den dag leger en vloot zou afschaffen. Voor hen die onder den indruk van deze propaganda moc-hten zijn geko men, kan het goed zijn te letten op de p r a c t ij k bij de Belgische socialis ten. In de Kamerzitting van Donderdag kwam daar een ontwerp-militiewet aan de orde, waarbij door de Regee ring, waarvan ook de socialisten deel uitmaken, werd voorgesteld den mili tairen diensttijd voor de infanterie op 10 en voor de cavalerie op 12 maan den te stellen. Nu zou men mogen verwachten dat de socialisten tegen zulk een voorstel de meest scherpe oppositie zouden voeren. Immers de diensttijd is daar ongeveer tweemaal zoo lang dan in ons land, waar voortdurend op zoo heftige wijze tegen het „militairisme" gefulmineerd wordt. Het omgekeerde gebeurde echter. Een der socialistische leden, die voorgesteld had voor alle wapens den diensttijd op 10 maanden te stellen een weinig beteekenende verminde ring dus kwam verklaren dat hij, om te voldoen aan de bevelen der so cialistische linkerzijde, zijne amende menten introk. Zijn voorstel door een der Commu nisten overgenomen, werd daarna met bijna algemeene stemmen verworpen. Een ander voorstel om den duur van den diensttijd op 6 maanden te stellen werd eveneens met behulp van de roo- de garde om hals gebracht. Hier heet een diensttijd van ze9 maanden en minder, militairisme van de ergste soort. Daar mag aan een diensttijd van 10 maanden niet getornd worden. Bij de 1 Mei-viering zal het land weer daveren van het geroep om ont wapening. Maar let dan op België 1 STADSNIEUWS. Vereeniging voor Vreemdelingen verkeer. De Leidsche Vereeniging voorVreem delingenverkeer die dezer dagen voor al de algemeene belangstelling heeft in verband met bet 25-jarig bestaan dat zij vandaag herdenkt, heeft gis teravond in „Zómerzorg" haar jaar- lijksche vergadering gehouden. Zooal9 gebruikelijk, was het woer een uitgelezen, maar weinig talrijk gezelschap dat aan de oproeping had gevolg gegeven; een bewijs dat de lei ding van het bestuur, geheel terecht, nog steeds aller volle vertrouwen heeft. In zijn openingswoord uitte de voor zitter, de beer A. W. Frentzen de ver onderstelling dat van de aanwezigen er mogelijk waren opgekomen in de verwachting van dezen avond iets bij zonders te beleven in verband met het jubileum. Gedeeltelijk zou spr. dezul ken moeten teleurstellen, aangezien bet bestuur van V.V.V. in afwijking van de jubilea-rage van deze dagen, besloten heeft, het feit zonder opzien en in den eigen kring kalm te her denken. In het kort schetste spreker de op komst van de V.V.V. en haar ontwik keling nadat zij, uit de 3 Octoberver- eeniging voortgekomen, door vooraan staande personen uit die organisatie op dreef was gebracht. Van de oprichters destijds hebben er nog drie in het bestuur zitting, een feit dat wel belangrijk genoeg is om er even nader bii stil te staan. Het zijn de heeren Ch. v. Spall, A. J. den Hollander en B. de Koning. Deze jubilarissen, voor zoover aan wezig, want de heer de Koning was door verblijf buitenslands afwezig, werden vervolgens door den voorzitter afzonderlijk toegesproken en gecom plimenteerd. Den beer den Hollander die geduren de 25 jaar op uitnemende wijze de fi nanciën beheerde, bracht spr. harte lijk dank, waarbij hij hem als een tastbaar bewijs van sympathie een bedrag in enveloppp overhandigde, met den wensch dat de iubilaris daar van met zijn echtgenoote een flinke vacantiereis maken zou, die hij zich nog lang met genoegen zou kunnen herinneren. Daarna wendde spreker zich tot den heer van Spall, die voor de vereeni ging eveneens zeer veel heeft gedaan, zoowel door de uitstekende wijze waar op hij jarenlang het voorzitterschap bekleedde als doer zijn speciale zorg voor de rijwielloods, waarin trouwens de heer den Hollander ook ijverig meehielp. Spr. dankte hem namen9 alle leden en bestuursleden voor zijn leiding en zorg, en bood hem daarna een verrassing aan, n 1. een groote, in oud-zilver uitgevoerde lucifersdoos, met inscriptie. De voorzitter herinnerde aan den goeden geest, die er steeds in het be stuur heerschte en hoopte dat de pret tige samenwerking nog zeer lang zou duren. Verder deelde 9pr. mede, dat ter ge legenheid van het jubileum van V.V.V. aan de trouwe en ijverige informa- trice, Mej. M. Sclïuyt Best, aan den chef v. d. rijwielloods en het overig personeel een gratificatie zou worden ter hand gesteld. Nadat vervolgens de notulen van de vorige jaarvergadering waren goedge keurd, bracht de secretaris, de heer E. W. Wichers Rollandet het jaarver slag uit. Hierin vielen ditmaal weinig groote gebeurtenissen te vermelden, daar er geen bijzondere, aanleiding was tot massaal vreemdelingenbezoek, waar bij V.V.V. eventueel zou hebben kun nen medewerken. Groote congressen b.v. werden in bet afgeloopen jaar niet gehouden. De vereeniging stelde me dailles beschikbaar voor wedstrijden, die met veel vreemdelingenbezoek en -deelname gepaard gingen en gaf haar medewerking aan het verwijde ren van de befaamde markt op den Burght. Het informatiebureau deed onder leiding van Mej. H. M. Scbuyt Best weer uitnemend werk. In totaal wer den aan vreemdelingen 5899 inlich tingen verstrekt, w.o. 3568 Nederlan ders, 1555 Leidenaars, 253 Engelschen, 322 Duitschers, 22 Franscben, 8 Zwit sers, 96 Amerikanen, 15 Chineezen, 4 Portugeezen, 1 Japanner, 1 Ier en 2 Zuid-Afrikaanders. Daarnevens werden 1220 vreemde reisgidsen verkocht. Het verslag werd onder dank aan den secretaris goedgekeurd. De heer A. J. den Hollander gaf een overzicht van de financiën. Het le dental ging dit jaar helaas weer iet9 achteruit. Momenteel beeft de veree niging 315 gewon© leden, 9 donateur» en een lid voor het leven, met een contributie van totaal f391.50. Daar van bleef een bedrag van f20.50 on betaald, zoodat aan contributies werd ontvangen f 371. De totaal-ontvangst bedroeg f3286.94, w.o. een bedrag van f2272.58 als opbrengst van den ver koop van lectuur en gidsen in het in formatiebureau. Het aantal rijwielen dat in de loods gestald werd bedroeg dit jaar 73739; een vermindering al- zoo met 5761 stuks, die vermoedelijk haar oorzaak vindt in het zich nog sfeeds uitbreidend aantal vervoermid delen, vooral autobussen en trams. Hoewel de exploitatie nog reden voor tevredenheid geeft, schijnt toch thans, het hoogtepunt wel te zijn bereikt. Met dank aan den penningmeester werd het financieel beheer goedge keurd, nadat de kascontroleurs, de heeren Kriens en v. Lith gunstig rap port hadden uitgebracht. Bij de bestuursverkiezing die nu volgde, werden de heeren de Graai i, B. de Koning en E. W. Wichers Rol landet met algemeene stemmen her benoemd. De heer de Graaf is wel geen Leidenaar meer door zijn vertrek naar Wassenaar, maar V.V.V. is er ook voor de omstreken en de goede advie zen die de heer de Graaf *9teeds gaf, deden de vergadering zijn mandaat gaarne vernieuwen. Tot kasnazieners werden voor 1926 benoemd de heeren A. Dirks, E. v. d. Heyden en Joh. Mooi, als plaatsver vanger de heeren H. Planj er Jr. Step pelaar en Wolf. Aan het eind van de vergadering dankte de heer v. Spall voor de vrien delijke woorden die de voorzitter tot hem had gericht. Spr. zei veel Leid sche vereenigingen als bestuurslid te hebben gediend, en'nooit tot zijn on genoegen, maar toch is nergens de tijd zóó vlug voorbijgegaan als in V. V.V. Spr. kan bet zich moeilijk voor stellen dat hij nu ook in V.V.V. al 25 jaar „meeloopt." Ten slotte hield spr. één warm gestemd pleidooi voor het mooie werk v. de V.V.V. die geduren de deze 25 jaar werkelijk heel veel heeft gedaan om den vreemdelingen- trek naar Leiden te bevorderen en daarop veel vrucht heeft gezien. De heer den Hollander zei zich daar bij volkomen te kunnen aansluiten en zich met dank voor de ondervonden vriendschapsbewijzen nog gaarne voor zijn functie beschikbaar te stellen. Nadat nog eenige besprekingen wa ren gehouden, sloot de voorzitter de vergadering met een woord van dank voor de getoonde belangstelling, in het bijzonder gericht aan de heeren v. d. Laan, Spaargaren en de Wilde, die als moderamen der 3 Oct. Vereen, de vergadering bijwoonden. Vereeniging „Oud Leiden." Gistermiddag te 4 uur hield boven genoemde vereeniging in.een der bo venzalen van café-restaurant In den Vergulden Turk", de jaarlijksche alge» meene ledenvergadering onder voor zitterschap van prof. L. Knappert. De notulen der vorige vergadering, door den secretaris, aen heer L. Ie Poole gelezen, werden onveranderd vastgesteld. Aan het jaarverslag over de jaren 1924 en 1925, hierna uitgebracht door den secretaris en dat wordt opgeno men in het eerstdaags verschijnende jaarboekje, is het volgende ontleend. Het ledental steeg aanmerkelijk door dat vele studenten aan den oproep van het studenten-bestuurslid gehoor gaven en zich als lid opgaven. Vari de oude luifels aan. oude ge bouwen in Leiden is er nóg slechts één overgebleven, n.l. aan den Ouden Rijn bij het bekend AmsterdamsCh Veerhuis. Deze luifel was echter dus danig in verval, dat restauratie nood zakelijk bleek om den luifel te be houden. Gelukkig bleek de eigenaar bereid, de helft aer kosten te dragen. Het verslag memoreert voorts, dat er twee lezingen werden gehouden, n.l. door ir. G. L. Driessen en prof. Knap pert. Voorts werd een excussie geor- faniseerd naar Katwijk, waar men het t. Willebrordus College bezocht en de graftombe in de Nederduitsch Her vormde Kerk. Daarna was men de fast van den heer en mevrouw Eerd- eek, welke laatste interessante mede- deelingen deed over de geschiedenis van Katwijk. Tenslotte meldde het verslag, dat ook de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten thans in het bestuur ver tegenwoordigd is, n.l. door mej. A. E. Charannes. De rekening en verantwoording van den penningmeester, den heer van Steeden gaf een saldo aan van f873.57, vorig jaar f 446.25. Hiervan moet ech ter het eerstdaags verschijnende Jaar boekje betaald worden. Den heer v. Steeden werd décharge verleend voor zijn gehouden beheer. ^Vjjl slechts één lid op de vergade ring aanwezig was, werd het beauur in zijn geheel zonder stemming herko zen. Hierna werd de vergadering geslo ten. Radio-muzlek per telefoon. Zooals indertijd reeds werd mede gedeeld, zijn ook bier ter stede proe ven genomen met het brengen van radio-muziek onder het bereik van de telefoon-abonné's. Verschillende personen kregen daar toe evenals de dagblad-bureaux een daartoe gefabriceerd toestelletje aan hun telefoon en waren daardoor in de gelegenheid op die wijze te luiste ren naar wat door het Engelsche zend station Daventry werd uitgezonden. Gezegd kan worden dat de proeven Binnenland. Twee kinderen te Amsterdam ver brand. De pers over de ministers wisseling. De behandeling van de Indische be grooting in de Tweede Kamer. Buitenland. Het Duitsch-Russlsche verdrag zal binnen enkele dagen geteekeud worden teekend worden. Primo de Rivera verwacht niet, dat de vredesonderhandelingen in Marok ko zullen slagen. Verklaringen van Briand over de betrekkingen met Italië en de vredes onderhandelingen ln Marokko. Op aandringen van Baldwin hebben de bij het Britsche mijnconfliet ho frokken partijen een commissie be noemd om de onderhandelingen voort te zetten. zeor goed. zijn geslaagd en dat de mu ziek als regel niet minder goed te hoo- rsn was dan aan het gewone radio toestel. Een voordeel van de radio-telefonie is dat men minder gehinderd wordt door de gewone stad9storingen; een nadeel dat men is aangewezen op wat door het aangesloten station wordt geboden. Toch sohijnt het, naar wij vernemen niet onmogelijk, dat wanneer tot defi nitieve invoering der telefoon-radio wordt besloten, de aangeslotenen op de keuze van het programma invloed kunnen uitoefenen. In verband met hetgeen hieromtrent vroeger werd medegedeeld vestigt de Directeur van het Rijkstelegraaf kan toor alhier er onze aandacht op, dat het initiatief in deze zaak niet van hem is uitgegaan, doch van den heer S. I. Langend ijk, beheerder van het radio-station Meijendel (Wassenaar). Na bekomen machtiging van heoger autoriteit is het ontwerp van den heer Langendijk ten telegraafkantore te Leiden aan de pracijk getoetst, en reeds thans kan worden gezegd, dat deze proeven uitstekend zijn geslaagd. De radio-ontvangst geschiedde op 't radio-station te Meijendel. Daaraan is het groote voordeel verbonden, dat de ontvangst geschiedt zonder dat daarop de storingen, welke bepaalde lijk in bebouwde kommen voorkomen (tramstoringen en derg.j van invloed kunnen zijn. Vanuit het radio-station Meijendel geschiedde overbrenging langs de be staande telefoongeleidingen, via het telegraafkantoor te 's-Gravenhacte, naar dat te Leiden, derhalve over een afstand van ruim 20 K.M. Bii de proe ven Is echter ook reeds met vrij groo te waarschijnlijkheid vastgesteld, dat overbrenging over beduidend grooter afstanden mogelijk is, zonder dot daar door het resultaat ook maar in het minst nadeelig wordt beïnvloed. De eventueel bij aangeslotenen aan het telefoonnet aan te brongen instal latie is uiterst eenvoudig. Bij de proeven werd do muziek ont vangen door hoofdtelefonen: uiter aard zal het echter ook mogelijk zijn de muziek te doen weergeven door middel van een luidspreker. Zendingsfeest. Vanwege de Ver. tot bevordering der Zendingszaak voor Leiden en Om streken zal op Hemelvaartsdag a s. des namiddags fe kwart over 'één op het landgoed Oud-Poelgeest", onder Oegstgeest, daartoe door de Eigena resse welwillend afgestaan, het 16e Zendingsfeest, gehouden worden. Als sprekers zullen optreden: Prof. Dr. H. M. van Nes, openingswoord; Ds. Wt A. Hoek, Nea. Herv. pred. te Am sterdam; Ds. H. Janssen, Leger- en Vlootpredikant in Algem. Dienst te *s- Gravenhage; de heer J. L. D. v. d. Roest, oud-zendeling van Nieuw-Gui- nea, onderwerp: „De donkere bos- schen van Nieuw-Guinea en het Licht des Hemels"; de heer L. Bodaan, oud zendeling van Deli, onderwerp: „In het binnenland van Sumatra", terwijl Ds. J. Nauta, Ned. #Herv. Pred. te Katwijk aan Zee de stolrede zal hou- den. De Chr. Harmomevereen. „Athalia", van Leiden, dirigent de heer J. Noor- danus, zal haar medewerking vcrlee- nen. Het aantal bezoekers neemt jaar- lijks toe. Het Zendingsfeest met He melvaartsdag op „Oud Poelgeest", wordt als algemeen bekend geacht en ook gewaardeerd. Het bestuur der vereeniging doet dan ook alle moeite om het Zendingsfeest zoo aantrek kc lijk mogelijk te maken. O a. zullen dit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1