CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 1 ADVERTENTIE-PRIJS 6e JAARGANG WOENSDAG 31 MAART 1926 NUMMER 1786 ABONNEMENTSPRIJS La Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal I 2.90 Oil luunmsr öestaaf ui' TWEE Bladen. EERSTE BLAD. IDSCHB COURANT Kennisgeving. A.s. Vrijdag 2 April zal ons blad NIET verschijnen. Ons Bureau zal evenwel den geheelen dag geopend zijn. DE DIRECTIE. V Vrijheidsbeperking. In de memorie van antwoord op he' voorl. verslag der Tweede Kamer in zake de On-lerwijsbegrooting wordt door den Minister o.m. het volgende opgemerkt: Volkomen terecht is er de aandacht op gevestigd, dat bij herhaling ge klaagd is over wettelijke en admini stratieve voorschriften, in de laatste jaren gegeven, die meer dan noodig is ingrijpen in de vrijheid dergenen, die de school te besturen en te leiden heb ben. Die klachten kwamen volstrekt niet eenzijdig uit de kringen van het bijzonder onderwijs, maar gingen even zeer van genjeentebesturen uit. Zij be troffen ook niet uitsluitend het lager onderwijs, maar golden in niet minde re mate het middelbaar, het voorbe reidend hooger en het nijverheidson derwijs. De toenmalige ambtsvoorganger van den" ondergeteekende heeft reeds bij den Onderwijsraad en bij het school toezicht voorlichting gezocht omtrent de vraag, in hoever voor dergelijke klachten grond aanwezig is en op wei ke wijze daaraan tegemoet gekompn zou kunnen worden De ondergetee kende stelt zich voor dit onderzoek ernstig voort te zetten en hoopt als resultaat daarvan de vrijheidsbeper king, die gelegen is in dergelijke voor schriften en die inderdaad zou blijken verder te gaan dan noodig is, uit den weg te ruimen. De klachten over onnoodige beper king der vrijheid van de schoolbestu ren ten gevolge van de wijze, waarop de Lager-onderwijswet wordt geïnter preteerd en uitgevoerd, zullen door den ondergeteekende ernstig onder het oog worden gezien. Overschrijding van wettelijke termij nen behoort, naar het oordeel van den ondergeteekende, niet plaats te heb ben. Ook in dit opzicht dient aan de wet een loyale uitvoering te worden gegeven." Het is een bemoedigend verschijn sel, als zoo officieel wordt geconsta teerd, dat volkomen terecht over onnoodige vrijheidsbeperking ge klaagd wordt en een. ernstig on derzoek naar verbetering wordt toege zegd. Ook wat omtrent de klachten over de interpretatie en de uitvoering van de Lager Onderwijswet wordt opge merkt, klinkt moedgevend. Alleen valt het te bejammeren, dat dank zij het optreden van de meest rechtsche err de meest ünksche groe pen in de .Tweede Kamer, Minister Rutgers, een deskundige hij uitne mendheid, niet in de gelegenheid werd gesteld, deze zaken te regelen. Moge Mr. Waszink zich een waar dig plaatsvervanger toonen. Bewaarschoolonderwijs. In de memorie van antwoord op het voorl verslag der- begrooting van on derwijs werd ook met een enkel woord Aandacht geschonken aan het be waarschoolonderwijs. „Lasten voor het bewaarschool onderwijs" zoo lezen wij daar, „kan het Rijk thans niet op zich nemen, geen wettelijk voorschrift, krach tens hetwelk een gemeente, die open baar bewaarschoolonderwijs geeft, het bijzonder financieel op gelijken voet moet behandelen gewenscht is, zal de ondergeteekende nader on derzoeken. Voorkomen dient im mers te worden, dat op de gemeen ten^ te zware lasten worden gelegd. Naar de gemeenten, die zich, of schoon onverplicht, de zorg voor het bewaarschoolonderwijs thans reeds aantrekken, stelt de onderge teekende een onderzoek in". Het valt toe te juichen, dat ook aan .iet bewaarschoolonderwijs door de regeering aandacht wordt geschon den, al wil het ons voorkomen, dat een wettelijke regeling noch in het nelang van het rijk, noch in dat van de gemeenten, noch in dat van het be waarschoolonderwijs gewenscht is, Deze tak van onderwijs kan met het ager onderwijs niet op eene lijn wor den gesteld. Wanneer de gemeenten op dit ge- >ied iets doen, dan doen zij dat on- BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 verplicht. Niemand kan van de ge meenten eischen, dat zij de zorg voor het bewaarschoolonderwijs op zich ne men. Niet omdat er aan goede bewaar scholen geen behoefte zou bestaan en dit onderwijs geen beteekenis zou heb ben, maar omdat hier een taak ligt voor het particulier initiatief. Als de wetgever zich met dat on derwijs gaat bemoeien, dan wordt 't onnoodig kostbaar en dan z.al ook dat spreekt vanzelf financieele ge lijkstelling niet kunnen uitblijven. Veel meer gewenscht is het daarom dat de gemeenten, zooals dit tot nu toe regel was zich op den achtergrond houden, maar dat, waar daaraan be hoefte blijkt, het particulier initiatief wordt gesteund door een 'billijke sub sidieregeling, Dan kunnen verdere wettelijke voorschiften achterwege blijven, dan wordt voorkomen, dat op de gemeen- ten te zware lasten worden gelegd, en dan kan het bewaarschoolonder wijs zich overal naar zijn aard ontwik kelen. Op het verkrijgen van behoorlijke subsidieregelingen behoort dus overal het. streven gericht te zijn. STADSNIEUWS. Vereen, tot bevordering van de oplei ding tot instrumentmaker. In de gisteravond gehouden verga ring van de Vereeniging tot bevorde ring van de opleiding tot instrument maker heeft de secretaris-penning meester dezer vereeniging dr. C. A. Crommelin een rede uitgesproken ter herdenking van wijlen prof. dr H. Ka merlingh Onnes. Het is onder weemoedige omstandig heden, zoo ving dr. Crommelin zijn rede aan, dat wij zijn samengekomen om de 25ste jaarlijksche vergadering van onze vereeniging te houden Piof Kamerlingh Onnes, de stichter der vereeniging, haar voorzitter geil uren- de bijna 25 jaar, die gewoon was de jaarlijksche vergadering te leiden en die door zijn nu eens ernstig, dan wéér tintelend en geestig woord deze avon den belangwekkend en onderhoudend wist te maken, is niet meer in ons midden. De vereeniging lag prof. Onnes zeer na aan het hart. Den 5en Maart van dit jaar was het 25 jaar geleden, dat de stichtingsvergadering plaats vond. In de laatste weken van zijn leven heeft prof. Onnes in samenwerking met spr. plannen besproken en uitge werkt voor een waardige herdenking van dien stichtingsdag. Zijn geest heeft zich in de laatste weken van zijn leven bij voorkkeur met het wel en wee der vereeniging bezig gehoudeu. Spr. ging vervolgens na wat Onnes voor den opbloei der instrumentma- kerskunst heeft gedaan. Kort opha lend hoe de toestand bij prof. Onnes ambtsaanvaarding was, maakte spr. gewag van het feit, dat in het jaar 1895 niet alleen in het Leidsche laborato rium maar overal in ons land behoelte aan theoretisch en practisch goed ge schoolde vaklieden in het in9trument- makersvak en in verband daarmede ook in de electrotechniek sterk werd gevoeld. Dit was oorzaak, dat vele vaklieden uit den vreemde vooral uit Duitscb- land naar on9 land kwamen, hetgeen men in technische' kringen hier met leede oogen aanzag. In het Leidsche Laboratorium was echter, door den drang der omstandig heden de grondslag te bespeuren van wat later tot de opleiding zooals wij haar thans kennen, zou groeien. In 1895 waren er 9 leerlingen hetgeen ech ter voor de behoefte te weinig was. Het is Onne9 geweest, die zag dat hier de mpgelijkheid bestond tot het stichten van een systematische oplei ding van instrumentmakers en glas blazers en hij durfde zijn schouders onder het werk te zetten, een werk, dat aan zijn land in ruimeren zin en tevens aan zijn laboratorium in enge- ren zin in hooge mate ten goede zou komen. Het is hoofdzakelijk aan prof. On nes te danken geweest, dat 5 Maart 1901 deze vereeniging werd opgericht, waartoe het Leidsche Genootschap Mathesis Scientiarum Genetrix (dat reeds in 1895 cursussen begon te geven in electrotechniek) het Koninklijk In stituut van Ingenieurs en de regeering hadden medegewerkt. De vereeniging is begonnen met 27 leerlingen en 1 leerkracht terwijl zij thans 45 a 50 leerlingen telt met 10 leerkrachten; haar eerste rekening sloot met een bedrag van ruim f 20-»0 thans bedraagt het budget ongeveer f 24.000. De jongste leerling in het leer- lingenregister draagt het nummer 308. De oprichting der Leidsche opleiding is een volledig succes geweest, dat aan Onnes te danken i« Toen zich de wenschelijkheid open baarde begaafde doch onvermogende leerlingen door middel van extra-on dersteuningen door de eerste moeilijke jaren heen te helpen, werkte Onnes tot in de kleinste bijzonderheden een plan uit tot stichting van een fonds, dat in deze behoeften zou kunnen tegemoet komen. Dit plan verwierf de instemming van wijlen den heer P. W. Janssen te Amsterdam, die in het najaar van 1897 prof. Onnes een belangrijke .som ter hand stelde om, bij wijze van proef, dit geld te besteden overeenkomstig het opgemaakte plan. Dit is de oorsprong van het „Janssenfonds", waaraan na den dood van den heer Janssen door diens zoon, den heer dr. C. W. Jans sen jaarlijks een belangrijke bijdrage wordt geschonken. In de laatste dagen van Onnes' leven heeft dit fonds zijn geest nog bezig gehouden en de laat-' ste handteekening, die hij zou zetten, anderhalf etmaal voor zijn verschei den, staat onder een verslag van het „Janssenfonds". Spr. besloot met te constateeren, dat prof. Onnes op het gebied der vak opleiding niet minder dan op zuiver wetenschappelijk terrein, de schepper is geweest van een geheel, schoon en harmonisch, dat den stempel draagt van zijn sterlfe en oorspronkelijke geest, terwijl wij, zoo ging spr. voort, er een eer in stellen zijn werk in zijn geest voort te zetten. Aan het jaarverslag over het jaar 1925 dat vervolgens ddbr dr. C. A. Crommelin werd uitgebracht, ontlee- nen wij, dat dank zij een welwillende beschikking der regeering de voorge stelde nieuwe regeling der salaris sen van het onderwijzend personeel werd goedgekeurd. Het ledental bedroeg op 31 December 1925 247. Van het Leidsch Universi teitsfonds werd weer een bijdrage van f 100 ontvangen. Het aantal leerlingen bedroeg bij den aanvang des jaars 45. In den loop van het jaar verlieten 8 leerlingen de opleiding; 3 werden aangesteld tot amanuenses aan openbare instellin gen, 1 tot amanuensis-glasblazer aan de Universiteit te Oxford, 3 tot instiu- mentmaker of monteur bij «ie electro- technische industrie, terwijl er 1 we gens ongesteldheid de opleiding moest verlaten.. 12 nieuwe leerlingen werden aangenomen, komende van de am bachtsscholen te Leiden, \rnhem, Nij megen en Hoogeveen Den 31sten Dec. bedroeg het aantal leerlingen 42. Aan den cursus voor instrumentma ker werd Qoor H» aan dien voor glas blazer door 30 personen deelgenomen. Het verslag maakt melding van de toe nemende belangstelling in het buiten land voor deze cursussen. Onder de deelnemers aan den glasblazerscursus bevonden zich dit jaar 3 Engelschen en 2 Belgen. De proef, het vorig jaar genomen om een der oudere leerlingen naar de instrumentmakerswerkpla,ats van de Sterrewacht te detacheeren, is op be vredigende wijze verloopen; hierin is aanleiding gevonden in overleg met prof. W. Einthoven een tweede leerling te detacheeren naar de werkplaats van het Psysiologisch Laboratorium te Leiden. Ook in 1925 werden herstellingen aan of constructies van niet aan de opleiding of aan het laboratorium toe- behoorende toestellen en instrumen ten verricht, die van wege de daaraan verbonden moeilijkheden nergens el ders in ons land konden worden uit gevoerd. In het bijzonder geschiedde dit ten dienste van openbare instellin gen en steed9 alleen in zulke gevallen, waarbij deze werkzaamheden buiten gewone moeilijkheden opleverden cn van concurrentie met de Nederland- sche industrie geen sprake kon zijn. Bij het punt bestuursverkiezing werd besloten het aantal bestuursle den met twee uit te breiden. Tot voorzitter werd benoemd Prof. Dr. W. J. de Haas; tot ondervoorzitter Prof. Dr. W. H. Keesom. Als nieuwe leden werden gekozen de heeren: Ir. J. A. Tours, Den Haag en Dr. G. Holst, Eindhoven, terwijl herkozen werd de heer L Tieleniu9 Kruythoff te Delft. Jubilè-W. Joosten. Zooals we gisteren reeds meldden, is gisteravond in den intiemen kring van het bekende Tehuis v. Militairen aan den Morschweg feestelijk het 25 jarig jubilé als huisvader van den heer VV. Joosten herdacht. Reeds lang voor achten was de keu rig versierde zaal gevuld met bezoe kers tal van oud-bezoekers, het Te huisbestuur en afgevaardigden van cenige organisaties. Toen de jubilaris met familie bin nentrad, klonk, begeleid door orgel en vioolmuziek, een dankspalm op in het zingen van Ps. 33:1. De heer J Bosch, die den voorzit ter van het Bestuur, dhr A. Mulder* verving, sprak na de lezing van Ps. 65 den huisvader toe. Hij wees er op, hoe het Bestuur van harte zich ver heugde over dit juhilé. De heer Joosten was immers in al die jaren gebleken wel de beste keuze te zijn geweest, welke het Bestuur in 1901 had kunnen doen. Dat heeft die 25 jaren Tehuis arbeid klaar doen zien en daarom heeft spr. ook juist den oogstpsalm voorgelezen. De heer Joosten en tot voor 2 jaien ook zijn, helaas overleden echtgenooie, hebben immers ook vruch ten mogen oogsten als ze niet zelden vernamen van den zegen welken hun werk voor vele Tehuisbezoekers heeft afgeworpen. In dit verband dankte spr. ook mej. A. Overvliet die reeds jaren als hulp en thans als plaatsvervangster der huismoeder, zooveel ze kan, de iedige plaats tracht aan te vullen. Bij de aanbieding van een prachtig cacfeau, een electrische lamp, voegde dhr. Bosch den hartelijken wenscb. dat huisvader, bestuur en bezoekers nog lang mogen samenwerken op de uitnemende wijze, als nu reeds 25 jaar geschiedde. Sergeant De Geus, als voorzitter der Chr. Onderoff. Vereeniging, sprak met herinnering aan eigen en anderer tehuisleven over den zegenlijken ar beid in de tehuizen verricht, waarvan" ook deze avond getuigt voor dezen huisvader. Hij zegt den jubilaris in 't bijzonder dank voor de welwillend heid de Leidsche Afd. der C.O.O.V. be wezen en biedt hem namens deze ver eeniging »een wandelstok met zilver gemonteerd aan. Namens de oud-bezoekers huldigde de heer Questro den huisvader. Enthousiast hebben velen, die langer of korter reeds weer in 't burgerleven zijn teruggekeerd gehoor gegeven aan zijn oproep om medewerking, 't Resul taat ervan biedt hij aan in een enve loppe met inhoud als bewijs van har telijken dank voor alles wat elk in het Leidsche Tehuis heeft genoten. De marine-kustwacht Koebrug ge uitte in van zeer veel waardeering ge tuigende bewoordingen de dankbaar heid, welke de tegenwoo. dige bezoe kers vervult, die avond aan avond juist door den persoon en den omgang met de militairen van dezen huisvader zich als naar dit Tehuis getrokken ge voelen. Een zware eiken kapstok met kleed biedt hij namens zijn collega- bezoekers aan. Afgewisseld door kleine pauzes, waarin muziek en gezel liglieid den tijd deoen vergeten, wor.dt deze toespraak gevolgd door een hartelijk woord van den afgevaardigde van de Huisvaders- vereeniging den heer Kalde way uit L treem. iiij zegt er persoonlijk op ge steld te zijn geweest hier afgevaardig de te wezen omdat hij voor collega Joosten, zooals hij die in den kring dei- huisvaders heeft leeren kennen, per soonlijke sympathie heeft opgevat. Hij brengt dank voor J.'s meeleven en mee leven en meewerken, voor zijn niet te conservatieve, maar ook niet alles, wat maar voor de tehuizen aantrekkelijk schijnt, goedkeurende, adviezen. Hij doet 'n beroep voor de toekomst bij J. voor den buisvaderskring en brengt dan naast de gelukwenschen aan buis- vader en bestuur, het laatste een eere- saluut voor de wijze waarop dit be stuur door vriendelijke samenwerking het dezen huisvader heeft mogelijk ge maakt zoo lang welgemoed te kunnen arbeiden. Ten slotte biedt hij den jubilaris een fraaien sigarenkoker met inscriptie in goud aan. De heer C. Th. Breebaart, secre taris van het Tehuisbestuur, puttend uit bestuurs- en eigen herinneringen brengt hij verschillende historische momenten, ook op zeer hartelijke wij ze hulde aan de overleden huismoeder, die 23 jaar lang in den vollen zin de: woords voor de „jongens" een moeder is geweest. Het Tehuis is zeker voor velen niet het minst door haar een wel daad geweest, voor oudere en ook de jongste militairen (de vroegere ma troosjes). Man en vrouw zijn hier eei gave Gods op het gebed van het Be stuur gebleken, toen het. voor de be noemingskeuze stond in 1901. Dhr. Breebaart brengt ook de geluk wenschen van het Bestuur van den Ned. Mil. Bond over, dat altijd met de hoogste waardeering den arbeid in dit Tehuis gadeslaat. Als oqk nog de heer DeZwartna mens Burger-Pro-Rege zijn gelukwen schen, vergezeld van grooten palm aan geboden heeft verkrijgt de heer Joos ten zelf het woord om te danken voor zulk een huldiging als dezen avond hem is geworden. Hij brengt daarvoor, naast God, dank aan bestuur, bezoe kers, oud-bezoekers en afgevaardigden en hoopt dat als steeds Christelijke liefde de band moge blijven, dlb een samenwerking als tot heden mogelijk zal maken. Zelf oud-militair is zijn lust en leven onder de militaiuen zoo te werken. Deze onvergetelijke avon i Gewone advertentiën per regel. 221/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief* Bij contract, belangrijke reductie. Kleine adYertentiën bij vooruitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Buitenland De verwachting is, dat een kabinets crisis in Frankrijk zal vermeden kun nen worden. Het aftreden van den Secretaris-Ge neraal der fascistiscue partij, Far»-- naccl. Rusland zal geen debl nemen aan de ontwapenings-conferentie. is daartoe weer een nieuwe aanspo ring. Ook de zoon van den huisvader, de heer C. H. v. Ulden wil hier danken niet alleen voor deze huldiging, maar vooral ook voor de zoo tereent door den Utrechtschen huisvader genoemde samenwerking van het bestuur. In t bijzonder denkt hij daarbij aan de wij ze, waarop de huishoudelijke zorgen van de huismoeder werden verlicht of weggenomen en voor de hartelijke waardeering, die moeder en ook een maal de dochter ondervonden van het bestuur. Hij brengt daarbij namen als van de heeren Rensink en .P. J. M u l- der in herinne/ing, die naast de an dere bestuursleden niet weinig aan de goede verhouding hebben bijgedragen. De heer J Joosten broeder van den huisvader spreekt insgelijks zijn dank uit. Onder het genot van versnaperingen voordrachten en muziek werd deze prachtavond doorgebracht, die stellig op allen een onvergertelijken indruk zal achterlaten. De heer Breebaart sloot met dank gebed, toen het in het Tehuis zoo wel bekende: ,,'kWil U, o God, mijn dank betalen" van harte was opgezongen.' Het Tehuisbestuur heeft in verband met het overlijden van de huismoeder, een sobere, maar waardige herdenking gewild. We kunnen zeggen, dat het daarin volkomen is geslaagd. Morgen, de eigenlijke dag, zal het den jubilaris zeker ook niet aan be langstelling ontbreken. Het nieuwe orgel in de kerk Heeren gracht. Onder zeer groote belangstelling e en gatergen waren tot in alle noeken dicht bezet is gisteravond het nieuwe orgel van het kerkgebouw aan de Heerengracht van de Geref. Kerk offceal in gebruik genomen. Bij dè ple?htighe:d waren o.m. aan wezig de meeste loden van den Kerkc- raad. de commiss'e van administratie en de Orgelcommissie, nevens verschei dene deskundigen, o.w. alle org "- listen der drie kerkgebouwen. De leiding berustte bij D|. H. J. Kouwenhoven, die bij den aanvang liet cingen Ps. 122: i en 11a in <*ebed te zijn voorgegaan, een inleidena woord sprak. Z. Eerw. schetste in enkele wel gekozen woorden de hooge beteekeni3 van de samenkomsten der gemeente^ waarin voor haar ambtelijk het woora wordt bediend, doch waar'n zij tevens haar profetische roeping vervult door in het gewijde lied te getuigen van haar geloof en God te verheerlijken. Van oudsher is het orgel het instrument ge weest, dat daarbij van begeleiding dien- de. Van hoe grooten invloed kan de be geleiding zijn op den zang der Gemeente Hoe kan net welbespeelde instrument ons bezielen en opwekken tot jubelen, maar hoe kan het ons hart ook stemmen 'tot deemoed en verootmoediging voor het aangezicht des Heeren. Er is een tijd geweest dat de Gemeen te onder den indruk van do rechte pre diking des Woords als het alle moedig ste, aan het andere niet evenredig aan dacht schonk. En zeker ii de zuivere prediking het alLmoedzakelgks e, maar wjj zijn toch dankbaar wanneer God ons naast dat allernoodigste ook nog datgene geeft wat kan medewerken om de Godsdienstoefening op hooger peil te brengen door leiding te geven wan neer de Gemeente zien uitspreekt in het lied en door alles te voorkomen wat storend zou kunnen werken. Daar om aanvaarden wij ook met blijdschap dit instrument als een gave van God en hopen wij het ook waarlijk te ge bruiken tot verheerlijking van Zijn Naam. De heer J. H. Besselaar organist van de (Geref.) Nieuwe Zuiderkerk te Rotterdam, naar wiens plan en onder wiens toezicht het instrument werd ge- (xiuwd, gaf hierna een bespeling van het nieuwe orgel. Het spel van den be kenden orgelkunstenaar was als altijd verrassend mooi, doch er bleek tevens uit, en daarom ging liet wel in de eer ste plaats, dat het instrument waar over hij bc hi..te. schitterende kwa liteiten heeft die dep goeden speler alle gewenschte combinaties en wisse lingen mogelijk maken. De heer Bes selaar toonde zich geheel den gewensch- ten man om de ei genschappen van het nieuwe orgel te aemonstreeren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1