Oit nummer besiaa! uit TWEE Bladen.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGANG
ZATERDAG 20 MAARt 192©NUMMER 17Tfj
LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 1 2.50
Per week 1 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
EERSTE BLAD.
Vrede door recht.
Het kan als een gelukkig verschijn
sel worden aangemerkt dat er de laat
ste jaren een ernstig streven is om het
„vrede door recht" tot toepassing te
brengen.
We zien dat niet alleen op interna
tionaal gebied, in het leven der volken
waar getracht wordt het wapengeweld
door internationale rechtspraak te ver
vangen, maar ook in het maatschap
pelijk leven.
Langen tijd heeft daar de leuze ge
golden: vrede door overmacht, door
geweld.
Het liberalisme eerde het recht van
den sterkste. Wie de kracht had, had
ook recht op de macht.
En he.t gevolg was, dat het zwakke
en weerlooze op droeve wijze werd
overheerscht en verdrukt.
De maatschappelijke tegenstellingen
werden steeds grooter. Aan de eene
zijde vond men de vaak tergende
weelde en daartegenover de zwarte
armoede. De bezitters van geld en ma
chines heerschten over de niet-bezit-
ters, voor wie, afhankelijk als ze wa
ren, niet anders overbleef dan mok
kend en dreigend en vloekend soms
voor de overmacht te buigen.
Niet ten onrechte is in verband daar
mede gesproken van moderne slaver
nij En in die dagen was er geen rich
ter in het sociale Israël. Er was geen
Overheid die rechtend en richtend tus-
schenbeide kwam.
Daartegen is loen het Socialisme ih
verzat gekomen.
Het nam het op voor het zwakke en
verdrukte en dat was het mooie in het
Socialisme. Maar het leelijke was, dat
het zich, goed bezien, op hetzelfde
standpunt plaatste als het liberalisme.
De klassenstrijd werd gepredikt.
Tegenover de macht van het kapi
taal werd een andere macht geplaatst.
Men zoekt door de opzichzelf zwak
ke arbeiders te organiseeren, een
machtig leger te vormen, dat het kapi
talisme zou kunnen verpletteren. Eu
wee dan de overwonnenen.
Wat nu onderlag zou dan boven ko
men. De rollen zouden worden omge
keerd. Wie nu verdrukt werden zou
den dan de heerschers zijn.
Tegen beiderlei in den grond der
zaak revolutionair streven, waarbij
niet het recht, maar de macht op den
voorgrond werd geplaatst, heeft toen
het Christendom stelling genomen.
Het heeft ook gezien de tranen der
verdrukten eii het heeft ook niet min
der dan het Socialisme, getoornd tet-
gen de goddelooze en menschonteeren-
de toestanden op sociaal gebied.
De schitterende rede, waarmede Dr.
Kuyper het eerste Christelijk Sociaal
Congres opende, was een scherp en
fel protest tegen de toenmalige soci
ale misstanden en ook door anderen
is de critiek niet gespaard.
Maar men volgde niet het socialisti
sche voorbeeld om macht te plaatsen
tegenover macht.
De strijd van Christelijke zijde tegen
de sociale ellende gevoerd stond hoo-
ger, was mooier.
„Vrede door recht" dat was het irte
aal van allen, die in de Christelijk
sociale actie leiding gaven. Het ideaal
van organisaties als „Patrimonium"
en de Christel, vakbeweging; het ide
aal ook van mannen als Kuyper en
Talma en Aalberse en zoovele anderen.
Hun strijd was moeilijk. Maar met
dankbaarheid mag geconstateerd, dat
op dit gebied toch wel een en ander
is bereikt.
Wij hebben gekregen o.a. de wette
lijke bescherming van vrouwen en
kinderen, de wet op het Arbeidscon
tract en daarna ook de Arbeidsgeschil-
lenwet, een wet die bedoelt den socia
len vrede te bevorderen en omtrent
welker werking juist dezer dagen een
on ander werd gepubliceerd.
Van verschillende kanten werd in
dertijd dit wetsontwerp bestreden. De
liberalisten gevoelden er weinig voor,
omdat zij op dit gebied geen ingrijpen
van de Overheid dulden en de socia
listen waren er al evenmin warm voor
gestemd.
Hoe kan het ook anders. Hun ideaal
;s niet: vrede door recht, maar over
winning na strijd.
Maar de invloed van de Christelijk
sociale actie is op hen niet zonder in
vloed gebleven en zoo zijn ze dan ten
slotte, nadat eerst gepoogd was de
werking te verzwakken, met het ont
werp meegegaan.
De ervaring met dezen door de vre-
desgedachte beheerschten maatregel
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 23*/1 cent
Ingezonden Mede deeling en, dubbel Uriel.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogate 30 woordea, warden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
opgedaan, kan niet anders dan gun
stig worden genoemd.
Blijkens de tot nu toe gepubliceerde
verslagen, heeft het optreden der
Rijkshemiddelaars in een niet onbe
langrijk aantal gevallen geleid tot bij
legging van het geschil of tot bekor
ting van den duur eener staking of
uitsluiting.
Soms was de tusschenkomst van
den Rijksbemiddelaar voldoende om
partijen tot elkaar te brengen, in an
dere gevallen leidde die tusschen
komst tot heropening van de recht-
streeksche onderhandelingen van par
tijen.
Het doel: te komen tot een vreed
zame oplossing van arbeidsgeschillen,
werd in vele gevallen bereikt.
Van hoeveel heteekenis dat is, zoo
wel voor patroons als arbeiders en
voor heel het maatschappelijk leven,
behoeft geen betoog.
Want dat is het noodlottige, ook van
sociale oorlogen, dat de verliezen me
nigmaal grooter zijn dan de winsten,
en dat ook vele buitenstaanders vallen
als slachtoffers in zulk een strijd.
De Arbeidsgeschillenwet heeft naar
het eenparig oordeel van alle tot oor-
deelen bevoegden gunstig gewerkt.
Die wet dat mag hier nog wel
even herinnerd is een van de vele
vruchten van het Christelijk bewind.
Door die wet is het ideaal: „vrede
door recht" ook in het maatschappe
lijk leven, dichter in ons bereik ge
komen
V Het gezantschap.
Het gezantschap bij het Vaticaan is
nu definitief verworpen.
Met 48 tegen 41 stemmen werd de
door het Kabinet de Geer weer op de
btgrooting gebrachte post geschrapt.
De hoop van de regeering. dat nu
een zakelijke beslissing zou worden
genomen is niet verwezenlijkt. De za
kelijke argumenten voor het behoud
van het gezantschap, die toch niet zon
der gewicht konden worden geacht,
hadden niet den minsten invloed
Zelfs de heer Marchant en zijn vrien
den, die op 11 November togen stem
den en die daarna in hun program
het gezantschap aan de Roomschen
aanboden, namen nu weer hun draai
en stemden als één man tegen.
Een wereldschokkende gebeurtenis
is dit besluit niet. Het gezantschap
moge van beteekenis zijn, onmisbaar
is het uiteraard niet.
Het ergste van dit besluit is mis
schien dat nu de barst in de coalitie
weer wat grooter is geworden en dat
er heel wat menschen zijn, zelfs in
leidende kringen, die in allen ernst
meenen, dat nu een groote overwin
ning voor het Protestantisme i9 be
haald.
Wanneer men b.v. bladen als de „Ba
nier" leest, die nu jarenlang, week aan
week over het gezantschap hebben ge
schreven en tegen Rome gestookt, dan
krijgt men den indruk, dat d i t nu
eigenlijk als het groote gevaar van
"dezen tijd wordt beschouwd.
En men vergeet dat terwijl men
vreugde bedrijft over dezen slag aan
Rome toegebracht, waardoor Rome in
werkelijkheid in geen enkel opzicht
wordt verzwakt, het o n g e 1 o o f, en
met het ongeloof de revolutie hun
triumfen vieren.
Maar daarvoor heeft men geen oog,
naar het schijnt.
Van een krachtige ac'tie. om naar
het woord van Groen, de revolutie
door het evangelie te overwinnen, be
merkt men in die kringen niets.
Het modernisme, zooals dat zich b.v.
in Noord-Holland, openbaart, heeft
van de Rome bekampende en de A.R.
partij bestrijdende groepen niet het
minste gevaar te duchten.
In zijn verblindheid juicht men
over wat genoemd wordt de „neder
laag van. Rome" en men bemerkt niet
dat het gejuich in revolutionaire krin
gen nog sterker is, omdat men terecht
inziet dat van de elkaar hartstochte
lijk bestrijdende rechtsche groepen
niets te vreezen, alles te hopen is
Dat is het stuitende in deze gezant
schapshistorie!
STADSNIEUWS.
Leeszaal „Reuvens."
1 Gistermiddag hield de openbare lees
zaal en bibliotheek Reuvens in de cou
rantenzaal haar jaarlijksche algemee-
ne ledenvergadering
De presidente, Mevr. K u e n e n open
de de vergadering en gaf daarna het
woord aan den secrètaris, den heer A.
A. van Rijnbach, tot het voorlezen van
de notulen der vorige vergdering. die
onveranderd werden vastgesteld.
Daarna las de secretaris het jaarver
slag over het jaar 1925:
De resultaten waren over het afse
loopen jaar, gelijk uit het bij dit jaar
verslag gevoegde overzicht blijken karj
wederom bevredigend; ook de financi
eel© uitkomsten gaven geen reden tot
klagen Het ledental vermeerderde met
78, dat dor Jeugdbibliotheek met 30.
Het aantal boeken werd door aankoop
en schenking niet onbelangrijk uitge
breid. De verhouding van het aantal
uitgeleende studiewerken tot dat der
romans was wederom gunstig: tegen
over 48891 romans werden uitgeleend
22478 studieboeken enz. (in 1924 waren
deze getallen 46534 en 21012), in het
geheel vermeerderde de uitlepning
met 4425 boeken; in de Jeugdbiblio
theek, die dit jaar zich ten volle kon
ontwikkelen, werden uitgeleend 12002
boeken, waaronder 3074 studieboeken,
in het geheel een vermeerdering met
2499 boeken.
Van het personeel werd aan Mej.
Stroink op haar verzoek in verband
met haar benoeming elders ontslag
verleend als assistente; het Bestuur
vond in Mej. P. E. Ritman een opvolg
ster, die het door haar voorgangster
met zoo veel succes aangevangen werk
in de Jeugdbibliotheek kon voortzet
ten. Aan den heer Meyer, die vanaf de
oprichting met veel toewijding voor
het correspondentschap te Voorscho
ten werkzaam was. werd op zijn ver
zoek wegens vertrek ontslag verleend,
in zijn plaats werd tot correspondent
benoemd de heer G. Emeis.
De door de Centrale Vöreeniging van
Openbare Leeszalen en Bibliotheken
ontworpen pensioenregeling voor het
personeel der leeszalen kreeg in het
afgeloopen jaar haar beslag, zoodat
thans ook ons personeel het vooruit
zicht heeft op een, zij het ook nog be
scheiden, pensioen.
Met het Bestuur der Afd. Leiden en
omstr. van de Ned. Vereeniging tot be
scherming van Dieren werd een over
eenkomst aangegaan voor het inbruik-
ieen geven van een aantal boeken in
de Jeugdbibliotheek; het ligt in de be
doeling deze verzameling, waarvan ge
regeld gebruik gemaakt wordt, uit te
breiden.
Het Bestuur verloor als medelid den
heer Mr. Dr J. Schokking, die zich tot
ons leedwezen genoodzaakt zag zijn
functie neer te leggen.
De ruimte, noodig voor de berging
der toenemende boekenverzameling
als voor het publiek, wordt, gelijk al
in het vorige jaarverslag werd opge
merkt, met den dag minder toerei
kend; tot een bevredigende oplossing
kwam het ook dit jaar niet, daar de
voor een afdoende verbouwing benoo-
digde gelden niet aanwezig zijn en te
vens de exploitatiekosten bij een uit
breiding der lees- en studiezalen be
langrijk zullen toenemen.
Aan een verzoek aan de te Leiden
verschijnende dagbladen om maande
lijks een lijst der aanwinsten van de
bibliotheek te willen opnemen, werd
tot ons groote genoegen door de Nieu
we Leidsche Courant voldaan; het Be
stuur is overtuigd, dat de O. L. B.
zoowel als de lezers door deze sym
pathieke medewerking ten zeerste ge
baat zijn en zou het zeer op prijs stel
len indien ook "de andere bladen dit
voorbeeld zouden volgen.
Ten slotte kan met voldoening mel
ding gemaakt worden van het verschij
nen van een Catalogus der Jeugdbibli
otheek en van een Supplement-Cata
logus der O. L. B. die de Directrice
en hare assistente met veel zorg be
werkten.
Het verslag werd goedgekeurd. Daar
na bracht de penningmeester, de heer
J. Schaap het financieel verslag uit.
Dë rekening van ontvangst en uit
gaaf sloot met een bedrag v. f 15.775.21,
het batig saldo bedroeg aan het eind
van het jaar f 121.81.
De contributies en subsidies bedroe
gen f 13273.45,- Aan salarissen werd
f 7309.05H betaald.
De heer Sytsma bracht namens de
commissie tot het nazien der boeken
rapport uit; alles was in orde bevon
den en de penningmeester werd van
zijn gehouden beheer gedechargeerd.
Niets meer aan de orde zijnde, sloot
de presidente de vergadering.
Prof. Uhlenbeck.
Naar wij vernemen, heeft Prof. Dr.
C. C. Uhlenbeck, sinds 13 Dec. 1899
hoogleeraar aan de Universiteit alhier
in het Gotisch, Angelsaksisch, Oud-
noorsch en de vergelijkende nldoger-
maansche taalwetenschap wegens ge
zondheidsredenen eervol ontslag ge
vraagd.
Oudheidkundige Lzingen.
Prof. Dr. R. Sahn, dir. v. d. Antic-
arion te Berlijn zal a.s. Dinsdag en
Donderdag in het Rijksmuseum van
Oudheden te Leiden twee lezingen hou
den over Antieke smeedkunst en Mo
derne Falschungen voor Antiker.
Prof. Sahn is een der beste ken
ners van de Grieksche kunst en maakt
een speciale studie van de schitteren
de producten .van goudsmeed- en juwe
lierskunst, die uit de graven in Zuid-
rusland voor den dag zijn gekomen.
Verkooping.
Gister is in openbare veiling het
bet bankgebouw van het Spaarfonds
voor Bodemqultuur aan den Stations
weg 29, alhier gekocht voor f35.500
door den architect W. van der Laan,
en zulks voor rekening van de Kamer
van Koophandel voor Rijnland, die
er haar kantoor zal vestigen.
Directeur van Gemeentewerken.
Artikel 28 der verordening, regelen
de den rechtstoestand van de ambte
naren der gemeente Leiden, bepaalt,
dat den ambtenaar eervol ontslag uit
zijn betrekking wordt verleend we
gens het hereiken van den pensioen
gerechtigden leeftijd; dit ontslag gaat
volgens art. 29 in op den eerstvolgen-
den lsten Januari.
Evenwel kan de autoriteit, die den
ambtenaar beeft aangesteld, deze be
paling, het hoofd van den tak van
dienst gehoord, telkens voor ten hoog
ste een jaar huiten toepassing laten,
totdat de .ambtenaar zijn 70e levens
jaar heeft volbracht.
De heer Ir. G. L. Driessen, Directeur
der Gemeentewerken, die op 6 Oct.
a.s. 65 jaar hoopt te worden, zou dus
ingevolge eerstgenoemde bepaling op
1 Januari 1927, den gemeentedienst
moeten verlaten. Vermits bet College
van B. en W. echter, evenals de Com
missie van Fabricage, op het aanblij
ven van den Directeur hoogen prijs
stelt en de heer Driessen bereid is zijn
betrekking ook gedurende het jaar
1927 te blijven waarnemen, geven zij
den raad in overweging te besluiteu
de bepaling van artikel 23, le lid sub
2o. der verordening regelende den
rechtstoestand van de ambtenaren
der gemeente Leiden, ten opzichte van
den Directeur der Gemeentewerken,
den heer G. L. Driessen, tot 1 Januari
1928 buiten toepassing te laten.
A.R. Kiesvereeniging.
De A.R. Kiesvereeniging zal a.s.
Woensdag des avonds te 8 uur in de
bovenzaal van „Amicitia" haar jaar
vergadering houden.
Aan de orde komt dan o.m. de ver
kiezing van bestuursleden en van af
gevaardigden naar de Staten-controle.
de verslagen van secretaris en pen
ningmeester enz.
Laten de leden zooveel mogelijk de
zen avond vrij houden en door een
trouwe opkomst tot het welslagen der
vergadering meewerken.
Chr. Letterkundige Kring.
Gisteravond heeft de Chr. Letterkun
dige Kring met een feestelijke bijeen
komst in huize Nijdam zijn eerste lus
trum gevierd.
Het verslag hopen wij Maandag te
plaatsen.
Leidsche Burgerwacht.
De wedstrijden in het prijsschieten
met marga zullen gehouden worden in
de schietzaal Morschpoort kazerne, op
Dinsdag 30 Maart a.s. te 8 uur n.m.
Er zal geschoten worden in 3 afdee-
iingen: Afd. A. Zij die de laatste 2
jaren reeds een prijs gewonnen heb
ben. Afd. B. Zij, die de laatste 2 jaren
geen prijs gewonnen hebben.
Afd. Veteranen (boven de 50 jaar).
Er wordt geschoten 1 x 10 patronen
(zonder proefschot). Houding naar
keuze. De 3 winners van iedere afdee-
ling schieten op 31 Maart a.s. om den
kampioensprijs.
De Gymnastiek- en Schermafdee-
ling heeft vacantie vanaf 27 Maart tot
12 April 1926. Eind April of begin Mei
zullen kleine wedstrijden gehouden
worden voor de beide afdeelingen
De Leidsche winkelstand.
De bekende zaak van den heer B. de
Koning, Haarlemmerstaathoek Don-
kersteeg heeft een betrekkelijk kleine
verandering ondergaan een gedeel
te van het bouwplan moest worden
uitgesteld die toch niet weinig tot
verfraaiing en ook tot verbetering van
de zaak heeft bijgedragen.
In de Donkersteeg is n.l een nieu
we* ingang gemaakt, waardoor een
prachtige uitstalling waartoe de gebo
gen glazen zich zoo bijzonder leenen,
kon worden verkregen.
Wij zullen van deze verbouwing niet
veel zeggen, maar liever onze lezers
en met name onze lezeressen aanra
den eens een kijkje te gaan nemen,
niet alleen voor, maar ook achter de
nieuwe ruiten.
't Loont inderdaad de moeite In
meer dan één opzicht.
Wl B rakel.
Aan den heer W. Brakel i9 door
Burgemeester en Wethouders op zijn
verzoek, met ingang van 1 Juni a s.
eervol ontslag verleend als concierge
van het Raadhuis, onder dankbetui
ging voor de als zoodanig bewezen
goede diensten.
De Paed. Bibliotheek.
Door het Bestuur der Vereeningiug
„De Paed. Bibliotheek" is aan de scho
len te dezer stede een schrijven ge
richt, waarin deelnemers worden op
geroepen voor een eventueele excursie
naar de Christelijke of Neutrale Mon
tessorischolen in Den Haag. De rege
ling daarvan zal dan later in nader
overleg worden vastgesteld.
Binnenland.
Het gezantschap bij het Vaticaan op*
nieuw door de Tweede Kamer verworv
pen.
De begrooting van Boitenlandsehe
Zaken goedgekeurd. Ben verklaring
van Dr. Nolens.
K. M. de Koningin naar het over
stroomde gebied.
Prof. Uhlenbeck te Lolden heeft ont
slag gevraagd
Buitenland.
Péret heeft zijn belastingplannen bf|
de financieele commissie nit de Fran*
sche Kamer ingediend.
Kondoeriotis treedt af als president
van de Grieksche republiek.
Jhr. London zal Nederland vertegen
woordigen op de voorbereidende Ont
wapeningsconferentie.
Bovendien wordt daarin gevraagd,
wie wenscht deel te nemen aan een
te vormén leesgezelschap voor paeda-
gogische tijdschriften, en wordt de aan*
dacht gevestigd op de lezing van Mr.
Smeets, Directeur v. d. Tuchtschool te
Nijmegen over: „Misdeelde en misda
dige jeugd.
BINNENLAND.
De Koningin in hetgland van Maas en
Waal.
H. M. de Koningin heeft gistermid
dag, met klein gevolg een niet offi-
eel bezoek gebracht aan het Land van
Maas en Waal, waarbij H. M. om.
was vergezeld van Baron van Heem
stra^ commissaris der Koninginits
Gelderland, en den inspecteur van
Volksgezondheid, ir. Kuysten.
Van Wamel, waar de noodwoningen
werden bezichtigd, werd per auto ge
reden naar Dreumel, waai- werd uit
gestapt aan den ou'ien Maasdijk, de
plaats waar de gemeente bet meest;
beeft geleden. Op het gem enteuuis
werden eenige vooraanstaande -o-
nen door H. M. ontvangen
Over den herstelden daasdijk ging
nu de tocht naar Alfen. Oook hier infor
meerde H. M. na$r de maatregelen,
welke genomen zijn ten bate der slacht
offers van den watersnood. Vandaar;
ging het naar Maasbommel, waar ook
slechts kort werd vertoefd
Via Appeltern werd de tocht voort
gezet naar Niftrik. Hier arriveerde til
M. omstreeks halfdrie aan de si uis.
welke sinds eenige dagen werkt tol
groote verlichting van Wychen en om
geving. Nabij deze sluis is een stoom
gemaal in aanbouw, welk werk door
H. M. met belangstelling werd bezich
tigd. Vervolgens vertoefde do Konin
gin enkele oogenblikken bij den doof
bekistingen zwaar versterkten Ruffels
dijk, die, zooals men weet. de laatste
weken dag en nacht door de mare-
chaussees i9 bewaakt, omdat mon be
vreesd was dat de dijk zou worden
doorgestoken Nu het water steeds
meer valt, is het gevaar daarvoor ge^
weken.
De tocht werd daarna voortgezel
naar Raveristein,^ van waar 't gesel
schap plaats nam in den gereedstaan-
den trein om zich hiermede naar Nij
megen te begeven.
Het bezoek van de Koningin wat
streng incognito en bleef in óp dorpen,
waar H. M. passeerde, schier, onopge
merkt Ook bij het vertrek van den
trein uit Ravenstein, omstreeks drt#
uur, waren slechts enkele belangstel
lenden aanwezig.
De auto's waren inmiddels van Rar
venstein naar het station te Nijmegen,
gereden. Nadat de trein daar was aan
gekomen, werd in de gereedstaande
auto's plaats genomen en naar het
gemeentehuis gereden.
Daar hadden zich in de trouwzaal
vereenigd B. en W. de heer mr J. A.
Timmerman, kringcomnhissariH van
het Ned. Rood© Kruis in Gelderland^
mr. F. W. A. Hütechier, voorzitter van
Vie afdeeling Nijmegen van het Ned.
Roode Kruis, kapelaan Knegtel, gees
telijk adviseur en mevr. Dietvors, pre
sidente van de afdeeling Nijmegen van
het R.K. Huisvestingscomité, luit-ko-
lonel Webb, commandant van het He
reg. infanterie en luitenant V plaats
vervanger van luit-kolonel Rouckons,
commandant der Kol Reserve, bij af
wezigheid van laatstgenoemde.
H. M. informeerde met belangstel
ling naar al hetgeen op verschillend
gebied tijdens en na de overstroom in^
van off ideale en partleulUrs ifjde ta
Nijmegen Is gedaan voor de slachtof
fers van den watersnood.
Herhaaldelijk he* #is
