CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ee jaargang DONDERDAG 25 FEBRUARI T926 Nummer I7$7 IDSCHS COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaalf 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke rednctie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Oii nummer hesiaal uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Een politieke manoeuvre. Wij hebben gisteren gewezen op* wat het liberale „Vaderland" naar aanlei ding van de nieuwe hetze tegen den heer Colijn ontketend, omtrent het op treden van dezen staatsman opmerkte. Interessant is ook wat hetzelfde blad schrijft omtrent de leugenpractijk die thans weer door de S.D.A.P. ge volgd wordt, teneinde het voorstel tot Kamerontbinding een schijn van recht te geven. „Nu heeft, speciaal de S.D.A.P. er stellig op gerekend, dat de maatrege len die Colijn nam, zijne verlaging van de ambtenaarssalarissen in de eerste plaats, de Coalitie in de minderheid zou brengen. Maar dat is nu eenmaal niet gebeurd. Toen hebben wij de schit terende, zij het dan ook niet nieuwe vondst gekregen in 1918 hij de ver gissing in de machtsverhoudingen is hetzelfde gebeurd dat men bij den stembusuit$lag de stemmen niet moet tellen maar wegen, en dat als men zulks deed, Colijn tegen den wil der kiezers, minister-president, was gewor den. Het is niet de moeite waard over de ze bewering veel woorden vuil te ma ken; ieder die op Rechts stemde wist, dat hij de formatie van een Coalitie kabinet in de hand werkte, en dat van zoo'n Kabinet Colijn de leider zou zijn was -althans de politieke par tijen niet onbekend. En zelfs de bewe ring, dat Colijn niet als Kabinetsfor mateur mocht optreden, omdat zijne partij het grootste verlies bij de ver kiezingen had geleden, beteekende niets, want als drie verbonden par tijen- een Kabinet willen formeeren, staat het aan haar en aan haar al leen ,aan te wijzen wie zij daarvan als leider willen hebben. Daarenboven was de bewering onjuist, want het ver lies dat de anti-revolutionaire partij had te boeken, was gedeeltelijk een gevolg van de wijziging van de Kies wet, waardoor het fortuintje haar in 1922 te beurt gevallen haar moest ont gaan, en haar werkelijk verlies was niet aan Links en allerminst aan de S.D.A.P. ten goede gekomen, tnaar aan Ds. Kersten." Deze redeneering is geheel zuiver. Van alle kanten heeft men dan ook moeten toegeven, dat het optreden van een Kabinet Colijn de logische conse quentie. was van den gevoerden stem busstrijd. Alleen de S. D A. P, wier leiders zi/hzelf gesuggereerd hadden, dat de rechterzijde geslagen was en dat aan den heer Colijn een „donderend halt" was toegeroepen, scheen dit niet te kunnen begrijpen En zoo vervolgt dan ook het boven aangehaalde liberale orgaan: „Het heeft alles niet belet, dat de S.D.A.P. steeds meer getracht heeft de legende ingang te doen yinden, dat het arpie kiezersvolk in 1925 treurig misleid is, en dat, als het maar ge weten had, dat stemmen op rechts 'n ministerie Colijn beteekende, een groot deel wel anders gestemd zou hebben, en wel liefst op de S.D.A.P Het sociaal democrat, blad „Voor waarts" gaat er nog mee door, en zegt brallend van de door haar gewensch- te Kamerontbinding: „Zij beteekent vertrouwen in de politieke rijpheid van het Nederlandsche"" volk. Zij beteekent geloof in den werkelijkheidszin van ons volk, dat zijn hoogste sociale en cultureele goederen niet langer speel bal van de politiek wil doen zijn, doch hen gediend wil zien met d'e waarachtige toewijding, die zij waard zijn". Wij kunnen dus zonder vrees voor tegenspraak zeggén, dat het sociaal democratisch voorstel, dat Dinsdag 2 Maart in de Tweede Kamer ter tafel zal komen, een politieke manoeüvre is, waardoor zij, die er tegen zijn, zul len gebrandmertk worden als voor standers van den terugkeer van den „verafschuwden Colijn", terwijl de voorstanders daarvan zullen verheer lijkt worden als de mannen van ver trouwen in de politieke rijpheid van het Nederlandsche volk. Die kwalificatie, hoewel niet bijzon der vleiend voor de S.D.A.P. is toch volkómen juist. Het stemmen tegen den gezant- schapspost, om bijkomstige 'redenen, was reeds een poiitieke manoeuvre, waarvan het alleen te betreuren is, dat de beteekenis daarvan door een deel van de rechterzijde niet werd doorzien. En wat men nu weer op touw heeft gezet is niets anders. De hooge sociale en cultureele goeJ deren waarvan de „Voorwaarts" zoo hoog opgeeft, worden eenvoudig tot een speelbal gemaakt en opgeofferd voor partij-politieke doeleinden. STADSNIEUWS. Begrafenis Prof. KamerlLigfc Onnes. •Hedenmiddag te 1 uur is op de Ned. Herv. begraafplaats te Voorschoten ter aarde besteld het stoffelijk over schot van Prof. Kamerlingh Onnes, oud-hoogleeraar aan de Universiteit alhier. Bij deze droeve plechtigheid, waar bij. tal van personen uit de academi sche wereld tegenwoordig waren, werd het woord gevoerd door Prof. H. A. Lorentz, den oudsten viend van den overledene, die de volgende rede hield Wel is het een droeve taak, die ik heden heb te vervullen. Menigen goe den vriend, menigen waarden en ge- waardeerden ambtgenoot heb ik mede naar de laatste rustplaats geleid, ik denk in het bijzonder aan Van Bem- melen, dr. Van de Sande Bakhuyzen en Kuenen, en nu zal ik een woord wijden aan de nagedachtenis van een der laatst overgeblevenen uit den kring, die mij eens zoo lief was. Het zou niet in den geest van Onnes zijn, als aan zijn groeve veel werd ge zegd, maar het ware ook niet goed als niet, hoe onvolledig dan ook, werd uitgesproken hoeveel wij in hem ver liezen en van hoe groote beteekenis hij voor de wetenschap en de univer siteit is geweest. Dat nu juist ik daar bij uw aller tolk mag zijn, dat heb ik te danken aan de trouwe, nooit ge stoorde vriendschap, die ons geduren de meer dan een halve eeuw met el kander heeft verbonden en die tot de beste behoort, die het leven mij gege ven heeft. Meer nog misschien dan eenig ander onder zijne vrienden, heb ik ondervonden hoe goed en hartelijk Onnes was. Het is mij een weemoedige gedachte, maar die mij tot groote dankbaarheid stemt, dat hij in zijn laatste levensjaar een groot deel van zijn tijd besteed heeft mij een feest te bereiden en dat hij niets zoozeer vrees de als dat hij op den daarvoor bepaal den dag niet aanwezig zou kunnen zijn In den langen tijd, waaraan ik nu terugdenk, kon ik van nabij in al zijn phasen het rijke en vruchtbare leven volgen, dat nu wérd afgesloten. Een mooie studententijd liet bij hem een innige gehechtheid aan zijn Groning- sche corps na, een gevoel waarin hij later ook de Leidsche studentenwe reld ruim liet deelen. Toen volgden de jaren van de volle ontplooiing zij ner wetenschappelijke talenten, te Heidelberg, Groningen weder, en Delft, toen het bleek, dat de dichterlijk aangelegde student een uitstekend mathematicus was, en zich bij de uit voering van een experimenteel onder zoek door geen moeilijkheden liet af schrikken. Wij herinneren ons nog levendig, Haga en ik, hoe hij in den Delftschen tijd zich met geestdrift de nieuwe denkbeelden, die bij Clerk Maxwell én van der Waals waren opgekomen, ei gen maakte en reeds in de door dezen laatsten gewezen richting verder wist te gaan. Spoedig daarna, op 11 November 1882, begon de werkzaamheid aan het Leidsche laboratorium, waaraan hij zich van toen af met hart en zie] heeft gewijd, een schitterend voorbeeld ge vende van inspanning en van wèlover- legd streven. Al aanstonds had hij de hoofdlijnen van zijn weg -,afgebakend en, al zijn er groote en verblijdende verrassingen geweest, het is toch of liij met profetischen blik heeft voor zien wat de toekomst hem brengen zou. Aan de woorden van zijn intree rede „door meten tot weten" is het la boratorium steeds getrouw gebleven, en daarbij toonde hij een vermogen tot scheppen en organiseeren, zooals maar aan weinigen is geschonken. De aanvankelijk karig toegemeten hulpmiddelen wist hij tot zoodanige ontwikkeling te brengen, dat het Leid sche laboratorium thans onder die van de geheel© wereld een eereplaats inneemt. Hij omringde zich met een steeds uitgebreider staf van voortref felijk medewerkers en in nauw ver band met het laboratorium ontstond de inrichting voor de opleiding van instrumentmakers, die, terwijl zij aan het wetenschappelijk werk ten goede kwam, in maatschappelijk opzicht hon "derden tot zegen is geweest. Eindelijk, toen men meer en meer in het gebied der lage temperaturen was doorgedrongen, kwamen de Vereeni- ging voor Kooltechniek en het Institut international de froid, waarvan Onnes de ziel was, de verkregen uitkomsten aan het algemeen belang dienstbaar maken en ontstonden door een geluk kige wisselwerking nieuwe mogelijk heden voor de ontwikkeling van het laboratorium. Zoo was dit meer en meer, wat het al spoedig was geworden, een belang rijk en alom erkend middelpunt van internationale samenwerking. Daar mede is zeker een der liefste wenschen van Onnes vervuld. Waar hij kon, en bij het gezag dat hij zich had verwor ven, was dat niet zelden, heeft hij voor eendrachtig samengaan op weten schappelijk gebied geijverd. Terwijl oudere natuurkundigen, en onder hen van de allereersten, de op lossing van belangrijke vraagstukken kwamen zoeken, vonden tal van jonge ren hier een kostelijke leerschool. Vele physici, over de geheele wereld ver spreid, zullen, ook om de welwillend heid en hulpvaardigheid, waarmede hij hen ontving, met groote dankbaar heid aan hun Leidschen meester blij ven denken. Zal ik u nu herinneren aan de ver kregen uitkomsten en de gevierde tri omfen? Aan het onderzoek van tal van verschijnselen bij uiterst lage tempe raturen, aan de vloeibaarmaking van het helium en aan de mooiste parel misschien van alle, de ontdekking van de suprageleiding? In hoofdzaak is dat alles algemeen hekend en voor bijzon-* derheden is het hier de plaats niet. Maar laat ik er op wijzen, dat, hoeveel bemoeiingen van materieelen en ad ministratieven aard er ook waren, de geest van Onnes altijd op het ideëel© gericht bleef. Hij heeft er krachtig toe hijgedragen, de omstandigheden voor d© beoefening der theoretische natuur kunde zoo gunstig mogelijk te doen zijn en het werk in het laboratorium had altijd een diepeb theöretischen achtergrond, hetzij het berustte op de inzichten van hem zelf en zijne mede werkers, of strekte om theoretische denkbeelden van anderen op de proef te stellen. Voor elke poging tot verhel dering van ons inzicht had hij een open oog. Welke nieuwe werkingen wellicht nog zouden kunnen worden opgespoord, welke nieuwe geheimen nog zouden kunnen worden ontsluierd dat bleven de vragen waarmede zijn geest zich on verpoost tot de laatste dagen toe heeft bezig gehouden. Zoo is hij, en dat kon ook wel niet anders, van ons heengegaan, denken- ke aan het nog niet bereikte en zich verdiepende in onopgeloste problemen. En toch mogen wij hem gelukkig prij zen omdat hij, zooveel als dat ons men schen gegeven is, de idealen di© hij zioh had gesteld, verwezenlijkt heeft mogen zien. Te meer zijn' wij daarvoor dankbaar omdat bij wie hem aan het werk zagen, wel eens de vraag rees of hij met zijn wankele gezondheid niet al te veel ondernam. Dat hij on der den last van den arbeid niet is be zweken, dat hij een onvergankelijk deel heeft kunnen nemen in de ver meerdering van liet. geestelijk bezit der menschheid, dat hebben wij te dan ken aan zijn strenge zelfbeperking en daarnaast aan haar die hem een trou we en liefdevolle levensgezellin is ge weest. Zij heeft hare woning met een spreekwoordelijk geworden gastvrij heid voor velen geopend, voor een •feestvergadering van Humboldt zoo wel als voor d© physici van het labo ratorium, voor het personeel der werk plaatsen zoowel als voor huitenland- sche geleerden, maar zij heeft bovenal Onnes gevrijwaard voor alles wat hem zou kunnen storen en zijn kracht zou kunnen verminderen; Het verhaal van den langen werkdag toen het helium werd vloeibaar gemaakt, dat altijd een der treffendste in de geschiedenis der natuurkunde zal blven, is voor de ingewijden aandoenlijk door het deel dat Mevrouw Kamerlingh Onnes erin gehad heeft. Zoo moge dan hare smart getemperd woeden door de herinnering aan het gezamenlijke en rijk beloonde streven van vele jaren. Voor zijn zoon en wie na hem komen zal Onnes een verhe ven voorbeeld blijven van wat volhar ding en toewijding vermogen. Wij zul len zijne gedachtenis in eere houden en met eerbied en genegenheid, be wondering en erkentelijkheid aan hem blijven denken. Gereformeerde Oudervereeniging. Onder leiding van Ds. W. Bouwman hield gisteravond de Gereformeerde Oudervereeniging in een der catechisa tielokalen bij de Hooigrachtkerk haar jaarvergadering. Aangevangen werd met het zingen van Ps. 86: 6, het lezen van Pi'ed. 3 en gebed, waarna de voorzitter een ope" ningswoord uitsprak. Wat de verhouding tusschen de Ou dervereeniging en de *van hèar uit gaande jeugdverenigingen betreft, moest, Z.Eerw. constateeren, dat men van het doel: de plaatsen der aan J.V. ontleende leiders te doen innemen door ouderen, nog ver verwijderd is. Wel zijn reeds eenige leden der O V. als leiders werkzaam, maar hun aan tal blijft té gering. Nu is dat in een overgangstijdperk als dit niet zoo erg, maar op den duur ,moe£ het toch anders worden. Dat kan, wanneer de leden der O.V. wat druk ker de jeugdvergaderingen bezoeken Zij zullen dan een mooie gedachte krij gen van het werk en er zich geleide lijk gaan voorspannen. Er is moeilijk mooier en nuttiger werk te bedenken dan de arbeid onder de jeugd. Het is ook zulk een hoog noodig werk. Want het geldt voor een deelde toekomst van ons Gereformeerde le ven en alvorens er zich aan te ont trekken, mag ieder zich wel afvragen: hoe zal het onder een volgend geslacht gaan met de Chr. 'actie; ho© zal het in de toekomst gaan met Gods ge meente in Nederland? rMat klem drong spr. daarom aan op meer daadwerkelijke belangstelling in den jeugdarbeid en eindigde hij met den wensch, dat hef, nieuwe jaar in dit opzicht vooruitgang zou brengen. Nadat vervolgens Mej. de Graaff en de heer Rahms zeer verdienstelijk'een muzikale bijdrage hadden gegeven, (orgel en zang) bracht de heer S. Bulthuis, secretaris, het jaarver slag uit. Naar aanleiding hiervan werd de wenschelijkheid besproken van meer contact tusschen het bestuur en de leden, opdat de laatsten niet den in druk zullen krijgeh dat feitelijk het bestuur alleen „voogdij" over de ver- eenigingen uitoefent en de belangstel ling der ouders dus minder noodig is. Vervolgens werden de jaarverslagen der verschillende jeugdvereenigingen uitgebracht. Namens de beide afdee- lingen der K.V. M.z.g. M.u.h. sprak daarbij de heer Abr. v. Weeren Jr; na mens de Meisjesvereen. Tirza en Ta- litha mej. Frégères; namens de Jonge- liedenver. „Gideon" (dit jaar opgericht de heer G. J. Boter, en namens de Jon- gejiedenver. „Timotheus" de heer C. "Wassenaar. De verslagen, die weliswaar van wei nig belangstelling der ouders, maar toch van een opgewekt verenigings leven spraken, werden met belangstel ling aangehoord en afgewisseld door letterkundige en opvoedkundige bij dragen van de heeren Jacq. de Graaff, Abr. v. Weeren Hzn. en G. J. Boter, terwijl eenige malen een kopje koffie versterking bracht. De noodkreet, door den penning meester, den heer Jacq. de Graaff in zijn „jaarverslag", geslaakt had een goede uitwerking. Er werd een aard'g bedrag gecollecteerd, dat de grootst? zorgen weer verlicht. Namens den raad der Gerf. kerk, die het kerkelijk toezicht heeft, sprak do heer H. v. Weeren een „eenvoudig woord", terwijl de M. V. op G. G. ,,V. O.K." zich eveneens op een wijze, haar positie waardig, liet vertegenwoordi gen. Het was reeds over elf toen de niet zeer druk.bezochte, maar wel ge zellige vergadering door Ds. Bouw-, man werd gesloten, nadat de heer Val- lentgoed was voorgegaan in dankzeg ging: Chr. Middenstandsvereeniginy. Gisteravond werd in het Nutsge- bouw een vergadering gehouden van de Christelijke Middenstand3Voreeni7 ging, afdeeling Leiden. De vergade ring was goed bezocht. De voorzitter, de heer J. v. d. Steen, opende de vergadering op da gebrui kelijke wijze en sprak een welkomst woord, w.aarna de seuctaiïj, de heer M. Liegelaar, de notuieu dei Januari vergadering las, welke onveranderd werden goedgekeurd. Hierna werden enkele ingek >n n stukken behandeld. De voorzitter doet dan ecnigp mede deelingen, o.a. betreffende d° Bonds vergadering, welke dit jaar in Leiden zal worden gehouden op 16, i7 en 18 Juni a.s. Besloten wordt het Hoofdbestuur te vragen dezen datums alsnog te veran deren in 15, 16 en 17 Juni. De voorloopige plannen worden me degedeeld, waaruit.blijkt, dat aan de voorbereiding reeds hard wordt ge werkt. Vervolgens werden eenige commis sies benoemd, die verschillende werk zaamheden zullen te verrichten heb ben bij de voorbereiding van de Bonds vergadering. Daarop kreeg de heer Mr. F. H. v. d. Tas het woord voor het houden van een inleiding over: „Wettelijke aan sprakelijkheid". Spreker stelde eerst de vraag: „Wat is recht", en na het geven van een definitie hierover behandelde hij in 't kort het Verschil tusschen ongeschre ven en geschreven recht, privaat recht en publiekrecht. Hierna kwam hij tot zijn onder werp de wettelijke aansprakelijkheid, heiwelk hij, gezien het zeer uitgebici de terrein, beperkte tot de wettelijke aansprakelijkheid, zooals dit is om schreven in de Artt. 1401 tot en met 1407 van het Burgerlijk Wetboek. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. De zetel van bloembollencultuur. Een commissie van onderzoek naar bezuiniging bij de sociale wetgeving. Buitenland. De conclusies der parlementaire enquête-commissie naar den valsche- bankbiljettenzwendel in Hongarije. Een protestvergadering te Brussel tegen den geest van dictatuur in Europa. Schade is dikwijls gemaixKelijk, maar schuld moeilijk te bewijzen, het wo'ud onrechtmatig heeft stcedé vele moeilijkheden gegeven. Met enkele voorbeelden uit de prak tijk toont spreker nader aan, weike moeilijkheden zich hier kunnen voor doen. Voor den werkgever is van belang de aansprakelijkheid voor het perso neel, dat hij in dienst heeft. Hierover wijdt spreker uitvoerig uit. Ten slotte zegt hij, dat het voor den Christen vooral van belang is, dat hij weet, dat hij zich hier niet aan zijn plichten onttrekken mag, omdat dit de wil des Rechtvaardigen is. De voorzitter dankt den_heer Van der Tas en geeft gelegenheid tot hei stellen van vragen, waarvan door de heeren Alberts, Ziegelaar, Van Kan'ip, Wielinga, Breebaart en Van der Rey- den gebruik wordt gemaakt. Al deze heeren worden door don spreke^'beantwoord. Hierop wijst de heer de Vries nog op een andere wettelijke aansprake lijkheid, nl. die in de statuten der Vereeniging zelf is gegeven, waardoor elk lid verplicht is, de Christelijke Middensfandsvereeniging te steunen en haar belangen te bevorderen. Bij de rondvraag komen nog enkele zaken ter sprake, waarop de verga dering, na dankzegging door den heer de Vries, door den Voorzitter wordt gesloten. Leidsche Christelijke Besturenbond. Gisteravond hield de Leidsche Chris telijke Besturenbond een drukbezoch te vergadering. Alle aangesloten orga nisaties waren vertegenwoordigd. Nadat de voorzitter, de heer J. B. H. Grotenhuis de vergadering had geo pend met gebed en het lezen van Ps. 108, sprak hij een geestdriftig, maar ernstig gestemd openingswoord, waar in de aanwezigenwerden opgewekt het woord van den Psalmist tot het hunne t© maken: „In God zullen wij kloeke daden doen." Het jaarverslag van den Secretaris, den heer Slegtenhorst. een mooi stuk werk, dat een goeden kijk gaf op den veelziidigen en belangrijken arbeid van den Besturenbond en waar-an wij in een volgend numme" een en an der hopen te ontleenen v\ erd goed gekeurd. Onder instemming der ver gadering dankte de voorzitter den se cretaris voor den arbeid door hem in het belang van den Bond verriclii Ook het verslag van den Penning meester, den heer de Leeuw, werd goedgekeurd. De aftredende bestuursleden, de hee-- ren Ph. J. de Leeuw, J. Slegtenhorst, J, Wassenaar werden L>>j enkele can- didaatstelling herkozen. In de plaats van den heer J. E. Ouyeelen, die zich om gezondheidsredenen niet meer her kiesbaar stelde, wérd gekozen de heer H. van Bostelen. Met waardeering gewaagde de voor zitter van de véle diensten door den heer Ouweelen aan den Besturen bond bewezen. Nadat nog verschillende zaken van huishoudelijken aard waren behan deld, werd de uitstekend geslaagde vergadering met dankzegging gesloten A.-R. Propagandaclnb. Wij herinneren aan de vergadering van de A.-R. Propagandaclub, die he denavond wordt gehouden en waarin de heer C. Wassenaar een inleiding zal leveren over „Het parlementaire stelsel". R. K. Vereeniging tot Wijkverpleging. Wij ontvingen het overzicht der werkzaamheden van de R. K. Vereen, tot Wijkverpleging over het jaar 1925. Van uit het gebouw aan de Oost- dwarsgracht werden 9457 bezoeken aan zieken gebracht; in het wijkge- bouw hadden 18156 behandelingen plaats; het aantal baden bedroeg 111, het aantal operaties 34. Voor het gebouw aan de Middelste gracht waren deze getallen resp. 7455, 12156, 85 en 25 en voor het gebouw aan de Boerhavestraat 6106, 6616, 84 en o. Verder werden verstrekt aan levens-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1