CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 6e JAARGANG VRIJDAG 19 FEBRUARI 1926 NUMMER 1752 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22\» cent Ingezonden Mede deelingen, dobbel tariei. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine adrertentiën Lij voornitbelaling van ten hoogste 30 woorden, woraen dage- lijk* geplaatst ad 40 cent. dit nuntmer iiesfaat ui! TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Naar welke school? Voor de openbare school wordt den laatsten tijd een sterke propaganda ge voerd. Nu de actie niet meer door allerlei dwangmaatregelen aan de openbare school is vastgehecht, maar de ouders meer in vrijheid kunnen kiezen, be gint het openbaar onderwijs te ver- loopen. Vandaar dat nu een reclame-cam pagne op touw is gezet om de openbare school weer nieutV leven in te blazen en verderen teruggang te voorkomen. De nieuwe reclame luidt: Eén volk, één school. „Naar welke school zal ik mijn kind zenden? „Naar die school, welke haar deu ren openzet voor alle kindeken des volks. „Naar die school, waar het geheele onderwijs, onder het aanleeren van gepaste en nuttige kundigheden, moet worden dienstbaar gemaakt aan de opleiding tot alle Christelijke en maat schappelijke deugden." Zelfs heeft men de stelling hooren verkondigen, dat wie waarlijk Christe lijk onderwijs begeert, verplicht is zijn kinderen te zenden naar de openbare school. In verband met deze propaganda kan het goed zijn nog even te wijzen op de (mislukte) protestvergadering tegen het ontslag van gehuwde onder wijzeressen, die deze week te Leiden werd gehouden. Uit het beleggen van deze vergade ring bleek reeds dat de ijveraars voor openbaar onderwijs niet in de eerste plaats het onderwijsbelang in hét oog houden. Was dat het geval, dan zou men veeleer zijn instemming met hot voor stel van B. en W. hebben betuigd, in plaats van een meeting te organisee- ren, waardoor het vertrouwen in de openbare school alweer niet is ver meerderd. Een der sprekers liet duidelijk uit komen, dat hij de „vrije liefde" voor de opvoeders tot alle Christelijke en maatschappelijke deugden een begee- renswaardige zaak acht. En een andere spreker, die nog wel als woordvoerder van de onderwijsor ganisaties optrad, kon niet nalaten de onderwijzeressen openlijk op te wekr ken een z.g. vrij huwelijk aan te gaan. En van zulke opvoedsters, die dus publiekelijk in strijd met de Christe lijke en burgerlijke zeden zouden le ven, zou men dan moeten verwachten, dat zij de kinderen zullen opleiden tot alle Christelijke en maatschappelijke deugden? Het is verblijdend dat zulke onchris telijke theorieën ook door zéér vele openbare onderwijzers en onderwijze ressen worden verafschuwd. Maar het is tevens begrijpelijk, dat tal van ouders kopschuw worden en dat ze aan een school, die door dergelijke propagandisten wordt ver dedigd, hunne kinderen niet langer durven toevertrouwen. Binnenkort is er weer overal gele genheid kinderen voor de scholen te laten inschrijven. Laten ouders die omtrent d^ vraag naar welke school zij hun kind zullen zenden, nog een weifelend standpunt innemen met wat op de Leidsche pro testvergadering verkondigd werd, ernstig rekening hcTuden. STADSNIEUWS. Wat is de Sata^? Voor een stampvolle zaal sprak gis teravond in Prediker op uitnoodiging van den Leidschen Chr. Besturenbond Ds. K. S c h i 1 d er van Oegstgeest over bovenstaand onderwerp. De voorzitter, de heer J. B. H. Gro tenhuis opende de vergadering, liet zingen Ps. 68:1, ging voor in gebed, las 1 Cor. 10:112 en heette daarna de aanwezigen welkom, in 't bijzonder den spreker. Na een kort openings woord, waarin hij ér op wees, dat de vakbeweging, die naar Christus' naam is genoemd op den grondslag der chris telijke beginselen strijdt voor het so ciale recht, gaf hij het woord aan den spreker. Ds. -Schilder begon met op te mer ken, dat er voor het onderwerp dat"hij dezen avond zou behandelen, In den tegenwoordigen tijd weer meerdere belangstelling is. Men begint weer re kening te houden met het tragisch feil van het bestaan van den Satan. Het woord Satan is niet zooals wij het aanvoelen een eigennaam; ook heeft het op zichzelf geen leelijke beteekenis. Het is afkomstig van een wortel die beteekent: iemand in den weg gaan staan. Zoo was de Engel, die Bileam in den weg stond, voor hem als een satan. Zoo zouden wij de macht die volgens Paulus den Anti-Christ weerhoudt, kunnen noemen een satanische macht, al komt zij van God. In Gen. 26:21 le zen wij dat Izak een put groef die hij Sitna noemde: twistbron, bron van te genstand of oppositie. De naam van dezen put heeft dezelfde medeklinkers als het woord Satan. Het woord Satan had alzoo oorspron kelijk geen ongunstige beteekenis, doch het heeft gekregen die donkere beteekenis, die het thans heeft. Andere namen, die de Satan in de Schrift draagt zijn o.a. Duivel (een Grieksch woord, dat lasteraar betee kent), Beëlzebul en Beëlzebub. De bei de laatste namen beteekenen ,heer van de muskieten" en heer van den mesthoop", twee namen, waarmee de Oosterlingen bedoelden dat de Satan is een groot gevaar en een verderfelijke matht. Wat leert de Bijbel betreffende den Satan? Men moet er rekening mee houden, dat de menschelijke woorden waarin ook de Bijbel geschreven is, nooit adaequaat zijn aan de werkelijk heid. die nog schrikkelijker is. Ook is er, ook onder de geloovige uitleggers, nog veel verschil omtrent Bijbelsche uitspraken, men denke b.v. aan de ge schiedenis van Job en de toovenares te Endor. Spi'. zal in enkele hoofdgedachten het Bijbelsch onderwijs" betreffende den Duivel samenvatten. De Duivel heeft ge?n vader en moeder, maar staat, op zichzelf; hieruit volgt, dat elk der duivelen met volkomen vrijf-n wil gekozen heeft tegen God en dus volkomen yerantwoordelijk is voor z'n zonde. De Duivel is een geest, dit onttrekt hem aan onze zintuigelijke waarne ming. Hij is een persoonlijke geest, dit loochenden in Jezus' tijd de Saddu ceeën ook thans velen op het voet spoor van Schleiermacher, die leerde dat alleen door den Heiligen Geest een persoonlijkheid ontstaat. Doch de Dui vel is oorspronkelijk een goede geest geweest, en van den oorspronkelijken toestand van kunnen-zondigen en kun nen-niet-zondigen is hij gekomen tot den toestand van niet-kunnen*niet- zondigen. De Duivel is alzoo ook een kwade geest, een absoluut-kwade geest. Hij is niet zooals Baudelaire die een loflied ter eere van Satan dichtte hem tee- kende, een vooruitgang, ook maakt hij geen vooruitgang. Hij is geen element van evolutie, maar hij is de groote re volutionair. Behalve een persoonlijke en een kwade geest is de Duivel ook een ge schapen geest. Hieruit volgt, dat hij ondergeschikt is aan Gods raad alsme de dat hij niet almachtig is: hij is be perkt tot den kring van het geschape ne. Het Christendom leert alzoo geen dualisme. De Duivel is gebonden aan de schep pingsordinantiën. Zoo kan hij niet groeien, omdat hij niet zooals wij menschen gèschapen is om te groei en. Daaruit volgt dat al zijn herinne ringen levensgroot voor hem staan en dat hij elk oogenblik met volkomen bewustheid zondigt. Omdat de Duivel is een geschapen geest, kan hij zich vergissen, en hij vergist zich dikwijls hopeloos. Hij heeft zich vergist in Job, toen hij de volharding der heiligen ontkende. De Duivel weet al de eeuwen door, dat God het winnen zal en toch blijft hij tegen God strijden, omdat hij leven moet uit het kwade. Hij is het groote onlogische ding in de wereld. Christus wordt de Logos (het Woord) genoemd, nlaar bij den Duivel is de logos en ook de logica zoek. De Duivel is een geschapen geest, daarom leeft hij in een gezagsverhou ding en het duivelsche heirleger is een afspiegeling van het hemelscho heir leger. Nadat gezongen was Gebed des Hee- ren:8, zette spr. zijn rede voort. De Duivel kan veel, maar niet alles. Sonus legt de Bijbel er den nadruk op. dat hij veel kan, dan weer dat hij maar weinig kan. Ook in de kerk heb ben de actieve en passieve opvatting van den Duivel elkaar afgewisseld. In de Middeleeuwen legde men over 't al gemeen den nadruk op de activiteits gedachte; bij Dante vinden we de pas- siviteitsgedachte als hij den Duivel teekent vastgeklonken in den ijeput, zoodat hij zich niet verroeren kan. Het is onjuist eenzijdig oen dezer heide ge dachten naar voren te brengen. Alles te zamen vattend, zegt spr.: het geloof aan den Satkn is iels hards, maar het is een hoeksteen voor ons denken en doen: het is noodzakelijk voor ons geloof in Christus. Hii is ge- honden aan Gods raad: hij zingt den lof der zotheid, maar wordt de lof der Godheid. Hij heeft een eigen program ma, maar is toch gebonden aan Gods prograpma. De macht van Satan gaat niet als een nachtkaars uit. De laatste dagen zal hij werken als nooit te voren, groot zullen de wonderen van den An- ti-christ zijn, doch op die hoogste spanning der activiteit zal volgen de passiviteit der eeuwige binding: Chris tus zal den ouden Draak binden. Lachen om de komische figuur van den Satan (zooals een professor te Lei den hem een agent van de zedenpoli tie noemt) is spotten met den ernst van den Bijbel; doch wel is er ironie in zijn figuur: hij denkt zijn eigen wil te doen, maar doet den wil van God. De Duivel is de eenige theodicee; zijn figuur alleen verklaart ons den oorsprong van het kwaad in de we reld. Dat de Duivel kan bestaan, is Gods groote goedertierenheid, het is een gevolg van het hooge begrip der. vrijheid in de schepping. Het geloof aan den Satan prikkelt onsdenken en staalt ons besef var* verantwoordelijkheid. Alleen wie aan den Satan gelooft, kan met Job zeg gen: mijn Rechter zal ik om genade smeeken, en wie bij Golgotha genade gevonden heeft, kan zeggen: Beef, Sa tan, Hij die ons geleidt, zal u de vlag doen strijken. De voorzitter dankte den spreker voor zijn schoone rede, waarna Ds. Schilder voorging in dankzegging en voorzitter de vergadering sloot. Geref. Schoolvereeniging. In eenige lokalen van de Schoolge bouwen aan de Hooglandsche Kerk gr. hield gisteravond de Geref. Schoolver eeniging een ouderavond, waarvoor zeer veel belangstelling werd getoond. De leiding berustte bij den heer J. van Weeren, die bij den aanvang liet zingen Ps. 111 6, in gebed voor ging en daarna een gedeelte van Han delingen 21 voorlas. Het betrof daarin de bekende geschiedenis van Paulus te Jeruzalem, waar hij na in een op roer betrokken en aanvankelijk voor een oproermaker gehouden te zijn, door de stadsdienaren als iemand van hoogere geestelijke ontwikkeling en stand wordt herkend aan zijn ken nis van de Grieksche taal. Naar aanleiding daarvan wees spr. op de groote gave van de Gem. Gratie die wij en onze kinderen in de taalwe tenschap hebben ontvangen om daar mede in de wereld invloed ten goede uit te oefenen. Met een woord van welkom tot de talrijke aanwezigen en van voorloopi- gen dank aan allen, die voor dezen avond hun medewerking ha'dden toe gezegd verklaarde spr. daarna den ouderavond voor geopend. Een uit de leerlingen gevormd Zang koor zong onder leiding van den heer Meyer, hoofd der L- School H. Kerkgr. ter inleiding zeer verdienstelijk eenige meerstemmige liederen. Wat die fris- sche kelen ten gehoore brachten, vrij en beschaafd, was werkelijk de stille aandacht die het genoot wel waard. De heer Meyer gaf nog een zeer ge slaagd humoristisch nummer met eenige „halstarrige leerlingen" ih den vorm van een muziekles, die de ouders flink aan het lachen bracht, om ver volgens uit een paar opstellen van leerlingen uit de 7de klasse, die hij mooi voorlas, te laten zien hoe de leer lingen het reeds ver hebben gebracht in de beheersching van taal en stijl. De voorgelezen stukjes waren bijzonder aardig van teekening en maakten ia druk. De heer W i 11 e m s e„ onderwijzer' aan de L. School H. Kerkgr., sprak in een belangwekkend referaat over de onderscheiden taak van ouders orj school; en over den invloed, die van het onderwijs kan uitgaan op de algemee- ne opvoeding, waarvoor de ouders ten slotte altijd verantwoordelijk blijven. Er moet daarom samenwerking zijn* tusschen huisgezin en school. Dat is op zichzelf bekend genoeg, en reeds meermalen betoogd, aldus spr., maar we moeten nog naar middelen z^ckun. Ouders en onderwijzers moeten het eens zijn over het doel van de opv.e- ding, over de begrippen kwaad en straf en moeten elkanders mecning eerbiedigen, en er vooral geen aanmer king op maken in het bijzijn van de kinderen. Vroeger werd beweerd, dat de rap porten het beste middel waren om het verband tusschen school en ouders te onderhouden, maar men moet er niet al te zeer op steunen. Ook andere mid delen werden genoemd en besproken. Vooral moet de omgang tusschen ouders en onderwijzers nog vertrou welijker worden en moeten zij de kin deren, ook in het gebed, laten g^voelm dat zij het met elkaar een,b zijn. De vergadering toonde voor het woord van den hêer Willemse veel waardeering, zij het niet in een druk* ke bespreking; blijkbaar had de vee^ zijdige belichting geen duistere puQ- ten meer over gelaten. De Voorzitter bracht den heer Wil lemse hartelijk dank. Nadat een heerlijk kopje thee geser veerd was, trad de pauze in, waarvan gretig gebruik werd gemaakt cm het ter inzage liggende werk van de leer lingen in de verschillende klasasn te bezichtigen. /Toen allen zich weer in de aula hadden vereenigd gaf de voorzitter het woord aan den heer T. G o s 1 i n- g a, die een interessant overzicht gaf van de verhouding tusschen schoolbe stuur en gemeente onder de L.O.-wet van 1920. Na het aandeel van rijk cn gemeente in den steun aan het ouder wijs te hebben omschreven herinnerde spr. er aan, dat de wet 1920, naast de zeer gewichtige verbeteringen die .ze heeft gebracht, toch ook beduiden ie leemten bevat. Bij de exploitatie ondervinden som mige bijz. scholen dikwijls moeilijk heden, omdat ze er niet kunnen komen met het door de gemeente beschikbaar gestelde geld voor de exploitatie van gebouwen en terreinen enz. De zaak is n.l., dat de gemeente niet meer uit keert dan de kosten per leerling aan de O. L. scholen, en deze berekent b.v. de gem. Leiden door een omslag over de bijna 5000 leerl. van het O. L. O Waar nu de eene school duurder werkt dan de andere, dikwijls door toevallige omstandigheden, komen de bijz. scho len wel eens voor een tekort te staan. Een andere moeilijkheid is, dat het zoo lang duurt eer de gemeente haar rekening over een bepaald dienstjaar heeft afgesloten, waardoor de'uitkee- ring van de geheele bijdrage wordt vertraagd. Wel moet de gemeente een voorschot van SO 'pet. geven (art. lOij maar die 20 pet. blijven dan toch staan, en als m ennu aanneemt, dat de rekening van 1923 nog niet is vastge steld dan kan men nagaan, dat op dua duur een groot tekort aan kasgeld moet ontstaan, zooals ook dezer dagen het geval geweest is. Met de inning van schoolgelden gaat liet ook niet zoo goed als vroeger, toen dé schoolbesturen het zelf deden. Nog in '21 werd aan de ongesplitste school van den lieer Vros f 1JOOÜ aan schoolgeld geind. De inning verliep vlot en men had heel weinig kwade posten. Thans, nu de kohieren door de gemeente worden opgemaakt en het schoolgeld geind, komt de helft van het geld binnen, en is de inning veel duurder. Zoo komt het schoolbestuur hij he vervulling van zijn taak meermalen voor moeilijkheden, want de gemeente lijke vergoeding sAijnt steeds minder te zullen worden. Toch zal geen Onzer, aldus spr., rie mooie scholen, die we als vrucht van het voorbereidend werk der vaderen hebben gekregen, onze scholen met den bijbel weer willen missen en daar om mag -worden verwacht, dat wan neer we straks voor een blijvend te kort mochten komen te staan, dé ouders weer als vroeger bereid zullen zijn om behalve hun belastingpen- ningen voor de bijz. school een extra offer te brengen. De vergadering antwoordde hierop met een krachtig applaus, en de heer v. Weeren, na den spreker te hebben bedankt, voegde er nog het een en an der aan toe, dat van dezelfde strekking was. Hij verklaarde o.m., dat het in de bedoeling van het bestuur ligt om langzamerhand (als 't kan ineens) aMe ouders van de kinderen, die de Geref. Scholen bezoeken, contribueerende leden te maken, om het onderwijs, waar aanvulling van het subsidie noodig is, zoo gted mogelijk te ver zorgen. De heer Goslinga deelde ook nog iels mede aangaande den bouw van een nieuwe school in het Kooikwartier. De benoodigde handteekeningen zijn bij na bijeen. Nada^ de voorzitter de vele aanwe zige ouders had gedankt voor hun be langstelling en ze een tot weerziens had toegeroepen, eindigde de heer Goslinga met dankgebed. De school H. Kerkgracht kan weer terugzien op een uitnemend geslaag den ouderavond, waarin duidelijk uit kwam dat zoowel bij de ouders als bij de onderwijzers de eerlijke begeerte naar samenwerking en de gezamenlij ke liefde voor de school met den bijbel leeft. Er heerschte den geheelen avond een gezellige toon en velen hebben weer dingen gezien en gehoord die ben dichter bij het onderwijs brachten. Het Notarishals. Aan don Raad dezer gemeente is door de Vereen van Notarissen het volgenden adres gezonden: Bij dezerzijdsche Missive van 26 Sep tember 1925, werd aan heeren Nurgv- meester en Wethouders verzocht het daarheen te willen leiden, dat de huur Belangrijkste nieuws in dit Klimmer. Binnenland. De aanbieding van geschenken aan het Koninklijk Echtpaar Baitenland. Het economisch program der Dull- sche regeering. Herstel van den gouden standaard in België. van het Notarishuis, expireerend- 20 Maart 1926 weder voor 10 (tien) jaren wierd verlengd, evenals zulks tien ja ren geleden was geschied. Bij brief van B. en W. d.d. 24 Dec. 1925, ontvangen 28 Dec., dus 3 maan den later, ontving de Vereeniging een uitnoodiging om met het College van B. en W. over dat verzoek te conferee- ren op Maandag 4 Januari 1926. Eene Commissie uit ons midden, be staande uit de notarisen Van Hamel, Vych en Versluys gaf aan die uitnoo diging gevolg. Den 14en Januari 1926 werd ons ia degedeeld, brief van 12, dat B. en W. aan het verzoek van de Vereemgiug niet konden voldoen; slechts werd ons vergund tot 1 Mei 1927 de veilingen van roerend goed te blijv enh">uden, echter met deze restrictie, dat zooge naamd Buitengoed niet meer mocht verkocht worden en dat de endu- meester-concierge met 1 Mei 1926 ie woning moest verlaten en deze moest ter beschikking stellen van ïen heer Backer, die dan als nieuwe huurder zoude optreden en het Notarishuis als Hotel zoude gaan exploiteeren; voor het Onroerend goed mochten de Yrij- dagsche veilingen voorloopig besteu- digd blijven, tegen een ten bate van den heer B. door B en W. goedgekeurd tarief, zulks ter voorkoming van even tueel bovenmatige eischen van de zijde des heeren Backer. De Vereeniging sprak, bij schrijven van 19 Januari 1926, over deze beslis sing van B. eu W. haar leedwezen en have verbazing uit en verzocht alsnog eenig respyt van den zeer korten ter mijn, onder opmerking, dat het niet hare schuld was, dat op haar verzoek van 26 September eerst einde Decem ber was geréageerd Subsidair vroeg zij 'n termijn van een jaar om in dien tijd nader tijdig overleg te kunnen ple gen. Zij-beriep zich daarbij op een in dertijd (1888) met dé Gemeente Leiden aangegane overeenkomst toen zij, ter wille van het stichten van een schoo;- gebouw aan de Langebrug het aan de Vereeniging toebehoorden d gebouw voor denzelfden prijs, waarvoor zij dat gebouw had gekocht, weder aan de ge meente verkocht: waartegenover «ie'e laatste zich verbond het notarishuis aan den Burcht ter beschikking te stel len van de Notarissen, zulks voor den tijd van ongeveer 55 jaren. Wèl zag ie Vereeniging van notarissen zich 1905 verplicht, met het oog op den 'e hoogen pachtprijs en in verband mot, het niet loonende van het bedrijf, ont binding van de huurovereenkomst te vragen en werd toen in gemeen over leg, de pachtsom van f 1800 tot f 1000 verlaagd maar de Vereeniging meen de en zij meent dit nog, dat de mo- reele band tusschen de gemeente en haar was blijven bestaan. In dit Ijcht bezien krijgen de be schouwingen yan B. en W toch epn andere beteekenis, dan in bet voorstel van het College van Dagelijksch Be stuur tot uiting'komt Het. subsidaire* van B. en W. is geheel iets anders dan de Vereeniging bedoelde. Met te zeg gen, dat do Vereeniging het standpunt van B. en W. respecteerde, bedoelde zij slechts uit te spreken, dat zij natuur lijk geen zeggenschap had over eens ander« eigendom, alzoo een beleefd heidsformule. Over het geldelijke (een huursom is bij onze conferentie noch in debrW wisseling, een enkel woord gerepf.-TIet scheen, dat bij B. en W enkel het ide- eele woog: schenden van het natuur schoon, van de omgeving van den Burcht, door het houden van veilingen van roerend goed met de daarmede noodwendig gepaard gaande uitstal ling, enz. onz. èn de wensch om het gebouw weder te bestemmen voor ho tel. zooals tientallen jaren treleden! Thans blijkt, dat de heer Backer be reid is een pacht van f1200 to betalen. B. en W. noemen hunne beslissing 'n gemeentebelang. De pachtsom, die de heer B. aan biedt, Is de Vereeniring ook dd te geven en zij verzoekt uwen r t nv*t "beleefd aand"ang baar oorspronkelijk verzoek om huurverlaging met tien jaren in te Willigen, tegen een hi.ur van f1200: noode cn zeer subsidair 'n termijn van een iaar toft t staan ten einde nader overleg to plegen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1