CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1926
NUMMER 1751
ABONNEMENTSPRIJS
BUREAUHooigracht 35 Tel' <27S' p«slêir« 58936
Trfidrn Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Gewone advertentiën per regel 22'/, cent
Ingezonden Mede deelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Franco per post per kwartaal I 2.90
Oit nummer beslaat iiil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Een reclame-voorstel.
De Sociaal Democratische Kamer
fractie heeft tot den voorzitter dor
Tweede Kamer het Verzoek gericht de
Kamer bijeen te roepen ter behande
ling van een voorstel der fractie om
aan H. M. de Koningin te verzoeken
tot Kamerontbinding over te gaan.
Het motief voor dit verzoek is dui
delijk aangegeven in een hoofdartikel
van „Het Volk."
Het is de vrees dat het Kabinet Go-
lijn toch nog zal teriigkeeren en dat de
rechtsche samenwerking toch nog
weer zal worden hersteld.
Op een heel landige manier zoo, be
toogt het blad, wordt met name van
R.K. en van A.R. zijde de terugkeer
van Minister Colijn voorbereid. Men
zegt wel dat het in de gegeven omstan
digheden niet gewenscht is en dat de
antirevolutionaire partij geen trek
heeft om nog langer voor kop van Jut
te spelen, maar deze beweringen die
nen tot niet anders dan om later, al9
Colijn toch aanblijft te kunnen zeggen
dat dit een nieuw offer van hem is op
het altaar des vaderlands.
En daarom: „wil men den ergerlijken
terugkeer van den door de groote
meerderheid des volks verafschuwden
reactionair Colijn voorkomen" dan is
er slechts één uitweg: Kamerontbin
ding.
Uit deze aanhalingen is wel duide
lijk wat men bedoelt.
Als alles rustig is kan de S.D.A.P.
niet tieren. Over de houding van de
partijleiding, die wekenlang gesoebat
heeft om met de Roomschen een Ka
binet te mogen vormien is men het
lang niet algemeen eens en daarom
is wat opwinding noodzakelijk.
Natuurlijk is de Soc. Dem. Kamer
fractie verstandig genoeg om te be
grijpen, dat Kamerontbinding in cle
gegeven omstandigheden geen zin
heeft en dat zulk een ontbinding in elk
geval niet kan worden afgedwongen.
Maar dat is geen bezwaar.
Als maar weer eens agitatie kan ge
wekt worden als men weer eens een
extra-gelegenheid heeft om zijn fiolen
van gramschap over het hoofd van
„den verafschuwden reactionair Co
lijn" uit te storten, dan is het beoogde
doel reeds bereikt.
Het voorstel tot Kamerontbinding
heeft geen andere beteekenis, dan dat
het een propagandamiddel is voor de
S.D.A.P.
Het is een reclame-voorstel zonder
meer.
STADSNIEUWS.
Qemeenteraad
De Raad dezer gemeente is tegen
a.s. Maandag des nam. te 2 uur bijeen
geroepen ter behandeling van de vol
gende onderwerpen:
1. Benoeming van een Commissaris
der Gemeentelijke Bank van Leening.
2. Benoeming van eene Regentes van
het H. G. of Arme Wees- en Kinderhuis
3. Benoeming van een Stads-genees-
heer, voor het tijdvak 15 Augustus '25
15 Augustus 1926.
4. Benoeming van een Stads-Genees-
heer, voor het tijdvak 1 Januari 1926
1 Februari 1927.
5. Benoeming van een Stadsgenees
heer, voor het tijdvak 1 Februari 1926
—1 Februari 1927.
6. Benoeming van een leeraar(leera-
res in de oude talen aan het Gymna
sium.
7. Praeadvies op het verzoek van Dr.
N. J. Beversen, om ontslag als Rector
van het Gymnasium.
8. Praeadvies op het verzoek van A.
Cattel, om eervol ontsalg als onderwij
zer bij het openbaar vervolgonderwijs.
9. Voorstel tot verhuring van het.
perceel Terweepark No. 8 ,aau Ir. J.
M. Rademaker.
10. Voorstel tot verhuring van de
perceelen weiland in den Cronesteyn-
polder, Sectie M. Nis 3995, 3996 en
4003 aan H. C. Voorsluijs.
11. Voorstel inzake de verhuring van
het Notarishuis aan den Burcht, aan
de vereeniging van Leidsche Notaris
sen.
12. Voorstel tot openbaren verkoop
van op de Stadstimmerwerf aanwezige
buiten gebruik gestelde en onherstel
bare voorwerpen en materialen.
13. Voorstel tot aanvaarding van de
voorwaarden, waaronder door Gedepu
teerde Staten vergunning is verleend
voor den aanleg en de exploitatie van
een hoogspanningslijn ten behoeve
van de levering van electriciteit in de
gemeente Noordwijkerhout (buurt
schap „de Zilk").
14. Voorstel om Burg. en Weth. te
machtigen tot H. M. de Koningin het
verzoek te richten, het maximum aan
tal patiënten, dat in de beide pavil
joens voor vrouwelijke en mannelijke
jeugdige idioten van het krankzinni
gengesticht „Endegeest" mag worden
verpleegd, tijdelijk te vermeerderen.
15. Voorstel: a. tot overname in
eigendom bij de gemeente van verschil
lende thans gedempte en aan den
Rijnsburgerweg verheelde gedeelten
sloot ten Noord-Oosten van dien weg;
b. tot overname in eigendom bij de
gemeente van een strook grond, gele
gen ten Noord-Oosten van- en bereids
verheeld aan den Rijnsburgeweg, Sec
tie P, No. 10 ged.;
c. tot aankoop van verschillende ten
Noord-Oosten en ten Zuid-Westen van
den Rijnsburgerweg gelegen en aan
dien weg verheelde strooken grond.
16. Praeadvies op het verzoek van
de Leidsche Duinwater Maatschappij,
om vergunning tot het aanbrengen
van verschillende wijzigingen in hare
machinale installatie en in haar bui
zennet.
17. Voorstel tot het geven van nam-
men aan eenige straten en aan de tij
delijke brug over de Maresingsigracht.
18. Voorstel tot verlenging van den
termijn van ontruiming van verschil
lende onbewoonbaar verklaarde per
ceelen.
19. Praeadvies op het verzoek van de
afd. Leiden van de vacantiekolonie
„Naar Buiten", om toekenning van een
subsidie in de kosten van uitzending
van kinderen naar een vacantiekolo
nie.
20. Praeadvies op het verzoek van de
afd. Leiden van het R. K. Huisvestings
comité, om verhooging van het maxi
mum van de aan haar toegekende sub
sidie in de kosten van uitzending van
kinderen naar een vacantiekolonie.
21. Voorstel tot beschikbaarstelling
van gelden ten behoeve van de uitbrei
ding van den inventaris van den Wa-
renkeuringsdienst in het district Lei
den.
22. Voorstel: a. tot vaststelling van
het voorschot op de vergoeding voor
1926, bedoeld bij art. 101 der Lager On
derwijswet 192Ó, aan de besturen van
verschillende bijzondere scholen;
b. tot uitbetaling van het sub a be
doeld voorschot in drie zooveel moge
lijk gelijke termijnen.
23. Voorstel tot onveranderde hand
having van de verordening van 13 Juli
1925, regelende de heffing van school
geld voor het Lager Onderwijs.
24. Voorstel tot aanvaarding van de
schenking van den heer D. J. J. de
Koster, ten behoeve van den aanleg
van een wandelpark en tot het naar
aanleiding daarvan in het leven roe
pen van een stichting, genaamd „Fonds
voor aanleg, onderhoud en beheer va
Wandelparken", alsmede tot vaststel-
stelling van de statuten dier stichting.
25. Voorstel tot het aangaan van eer.
overeenkomst, betreffehde de levering
van electriciteit aan de gemeente bos
koop door de Stedelijke Electficiteits-
fabriek te Leiden.
26. Voorstel: a. tot het aangaan van
een 2-tal geldleeningen bij het Alge
meen Burgerlijk Pensioenfonds;
b. tot verlaging van den rentevoet
van de leening gesloten bij het Eigen
Pensioenfonds voor de Europeesche
Burgerlijke Ambtenaren in Ned. Indiè,
ingevolge raadsbesluit van 25 Januari
1925;
c. tot aflossing van het restant der
5V2 pet. obligatieleening, aangegaan
krachtens raadsbesluit van 14 Aprii
1919;
d. tot vaststelling van den desbetref-
fenden begrootingsstaat.
27. Voorstel: a. om aan de aan de ge
meente verschuldigde annuiteiten
voor een 6-tal premiebouwplannen,
vanaf 1 April 1926 te berekenen, met
inachtneming van een rentevoet van
5 pet.;
b. om Burg. en Weth. te machtigen
ter uitvoering van het sub a genoemd
besluit het noodige te verrichten;
c. tot vaststelling van den desberef-
fenden begrootingsstaat.
28. Voorstel inzake de goedkeuring
van eenige door Burg. en Weth. geno
men maatregelen in verband met de
arbitrale uitspraak in het geschil tus-
schen de vereeniging „Tuinstadwijk
en de aannemers van haar eerste
bouwplan.
29. Verordening, betreffende hei ver-
leenen van ontslag aan onderwijzeres
sen, wegens het aangaan van een hu
welijk, en aan onderwijzers en onder
wijzeressen, wegens het bereiken van
een bepaalden leeftijd.
Prof. Dr. D. Plooy.
Bij Kon. besluit van 15 dezer is het
besluit van den raad der gemeente Am
sterdam, houdende benoeming van Dr.
D. Plooy, te Leiden, tot buitengewoon
hoogleeraar in de uitlegging van het
Nieuwe Testament en de Oud-Christe
lijke letterkunde aan de gemeentelijke
universiteit te Amsterdam, bekrach
tigd.
Beroepen.
De heer M. van Wijk, theol. cand.
alhier ontving een beroep naar Kollu-
merpomp (Fr,).
Een Bond van Puipverbruikers.
Sedert lang werd de behoefte ge
voeld aan een ernstige actie tot verde
diging van de belangen van puipver
bruikers. De condities van de pulp-
contracten zijn bezwarend voor den
verbruiker; de uitvoering van de con
tracten geeft algemeen aanleiding tot
klachten; de prijzen zijn te hoog; de
bepaling dat de pulp geleverd wordr
af fabriek werkt zeer ongunstig voor
den verbruiker; veelal is het waterge
halte van de pulp te hoog.
Daarbij komt nog, dat de agenten
zoo aan de fabriek zijn gebonden, dat
zij alleen met belangen van de fabriek
rekening kunnen houden. Feitelijk
staat de pulpverbruiker voor het oogen
blik onmachtig tegenover de fabrieken
Verscbilende pogingen tot nog toe in
het werk gesteld om in dien toestand
verbetering te brengen vermochten
niet de macht der fabrieken en van
bet leger harer agenten te breken.
Wij vernemen, dat zich nu te Leiden
een voorloopig Comité heeft gevormd
tot bevordering van de belangen van
pulpgebruikers.
Dit Comité bestaat o.m. uit afge
vaardigden van de volgende vereeni-
gingen: De Bond van Melkhouders, De
Bond van Kaasproducenten, De R K.
Diocesane Land- en Tuinbouwbond,
De Chr. Boeren- en Tuindersbond, De
Holl. Mij. v. Landbouw.
Het Comité heeft besloten over te
gaan tot oprichting van een Bond
van Puipverbruikers, die zijn werking
over het gebeele land zaï uitstrekken.
De oprichtingsvergadering zal plaats
hebben op Vrijdag 26 Februari a.s. om
11 uur te Leiden in de groote zaai van
Café „Zomerzorg" (tegenover het sta
tion). Op deze vergadering zal Dr. Lo-
vink, lid der Tweede Kamer, hande
len over het doel van dé op te ricliten
Bond, terwijl Mr. Dr. C. M. A. R. van
Roy, advocaat te Leiden, de opzet en
de werking ervan zal toelichten.
Het voorloopig Secretariaat is ge
vestigd te Leiden aan de Oude Vest No.
13-
Alles duidt er op, dat hiermede een
ernstig offensief van de puipverbrui
kers is ingeaet. De puipverbruikers
zelf hebben het nu in hoofdzaak in hun
handen of het tot de overwinning zal
leiden.
Sterk vereenigd, vertegenwoordigen
zij stellig een economische macht, die
tegenover die van de producenten kan
opwegen.
Naar wij vernamen wordt het initia
tief van het voorloopig Comité alge
meen met vreugde begroet. Het Comité
meent dan ook op de medewerking
van alle puipverbruikers te mogen re
kenen.
Splinter's Rebus.
Dinsdagavond had in tegenwoordig
heid van de Pers de verloting der prij
zen' plaats onder de goede oplossingen
van Splinter's Rebus.
Het aantal inzendingen van goede
oplossingen was evenals vorige jaren
legio, zoo ook van verscheidene schit
terende ontwerpen van patronen voor
Tapijten en Vloerzeilen, wat de taak
van degenen die met de bccordee-
ling belast waren niet vergemakke
lijkte. Evenwel werd met algemeene
stemmen der beoordeelaars besloten
de prijzen uit te reiken aan hen, wier
namen vermeld staan in Splinter's
advertentie voorkomende in dit num
mer, waarop wij Uwe aandacht vesti
gen.
Wij wensclien de firma Splinter met
deze mooie reclame veel succes, en
houden er ons van overtuigd, dat ve
len naar een volgende rebus uitzien.
Protestvergadering.
Uitgaande van de afdeelingen Leiden
van de Ver. van Staatsburgeressen,
den V.D.B., de S.D.A,P, de D.P. en van
het Ned. Onderw. Genootschap en den
Bond van Ned. Onderwijzers, is gister
avond in het Volkshuis een openbare
protestvergadering gehouden tegen 't
voorstel van B. en W. om aan de ge
huwde en huwende onderwijzeres on
gevraagd eervol ontslag te verleenen.
Sprekers op de zeer matig bezochte
vergadering waren de raadsleden
Mevr. van Itallievan Embden (V.D.ï
en de heeren Verwey (S.D.A.P.) en
Witmans (Dem.) alsmede de heer La-
mers als onderwijsspecialiteit.
De beer Verwey begon met eenige
opmerkingen te maken over de huidi
ge verwording van het parlementaire
stelsel, welke door den heer Charles
Benoist in zijn den vorigen dag gehou
den rede was geweten aan het alge
meen kiesrecht, wat spr. uiteraard
niet met hem eens was.
Vervolgens kwam spr. tot de onder
wijswet 1920, die hij een goede demo
cratische wet noemde en die z.i. een
vrucht was der revolutionaire situatie
in 1918
Daarna is gekomen de bezuinigings-
pplitiek del* thans demissionaire regee
ring, waaronder inzonderheid het on
derwijs geleden heeft. Een dezer be
zuinigingsmaatregelen is ook het ont
slag van de gehuwde of huwende on
derwijzeres.
Het argument, dat er zooveel onder
wijzers zonder betrekking zijn. wijst
spr, af,- reeds hierom omdat dit de
schuld is der regeering, die het aantal
leerlingen per onderwijzer heeft ver
hoogd. Bovendien gelooft spr. niet dat
deze maatregel het aantal werkloozen
beduidend zal verminderen, er is im
mers in Leiden niet één gehuwde om
derwijzeres (waar vecht men dan te
gen?)
Dat vele onderwijzeressen ook na
hun huwelijk in functie wenschen te
blijven, is volgens spr. niet om finan-
cieele redenen, maar uit een gevoei
van roeping, alzoo is hier het onder
wijs mee gediend.
Practische bezwaren tegen dit voor
stel zijn: de mogelijkheid, dat een on
derwijzeres gehuwd is of huwt met 'n
werklooze; de onderhoudsplicht vol
gens de armenwet; het in de handwer
ken der vrije liefde (wat spr. zoo erg
niet vindt, maar de rechtsche regee
ring wel!) de vrijheid van bet individu
Mevr. van Itallievan Embden wees
er op, dat de Chris u-Historische -taais
man de Savornin Lohman heeft ver
klaard, dat het in strijd met het chris
telijk beginsel is van de souvereiniteit
in eigen kring, de gehuwde ambtena
res te ontslaan. In overeenstemming
met dit advies werd door Mej. Frida
Katz een desbetreffend voorstel der.
landsregeering bestreden.
De regeering beeft het destijds aan
de afzonderlijke gemeentebesturen
overgelaten, hoe zij inzake het ojitslag
aan de huwende onderwijzeres wilden
handelen. Dit heeft tot gevolg gehad,
dat de grootst mogelijke onzekerheid
ïn dezen ontstond; in de eene gemeen
te is de toestand geheel anders dan in
de andere.
Spr. heeft een enquête ingesteld naar
den toestand in andere landen, en
overal laat men de amibtenares -vrij of
zij huwen wil en men doet dit om het
wettelijk huwelijk te bevorderen. Onze
Chr. regeering daarentegen drijft de
vrouwen naar het onwettig huwelijk
heen, terwijl zij zegt het wettelijk hu
welijk zoo hoog te stellen.
Spr. vindt het voorts inconsequent
van de Overheid, dat zij niet allen
arbeid door gehuwde vrouwen, ook in
de vrije beroepen, verbiedt.
Spr. -vreest al9 gevolg van den voor
gestel den maatregel, dat de ouders
minder moeite en kosten zullen beste
den aan de opvoeding der meisjes en
dat deze laatste zich minder zullen in
teresseeren voor hun werk. Het is im
mers toch maar voor een paar jaar.
zoo zullen zij denken. (En vlak te vo
ren had spr. verk'sard, dat zoo'n groot
percentage vrouwen nooit huwt!)
Spr. noemt het voorts D on Quichot-
terie van de regeering een wet te ma
ken tegen iets wat haast niet bestaat,
er zijn immers bijna geen gehuwde
onderwijzeressen.
Ook spr. vindt het een zegen als de
gehuwde vrouw ir. huis blijft, doch dit
moet vrijwillig gebeuren. Spr. eindigt
met het woord van den „grijzen staats
man de Savornin Lohman": De Over
heid blijve af van de souvereiniteit
van het gezin.
De heer Witmans is van oordeel, dat
de Overheid alleen maar mag vragen
naar de geschiktheid en bekwaamheid,
harer ambtenaren De onderwijzeres
heeft door het halen van haar acte
de bevoegdheid tot het geven van on
derwijs gekregen en daarom mag nie
mand haar verbieden van die bevoegd
heid gebruik te maken. B. en W. van
Leiden hebben dan ook geen goeden
dag gehad, toen zij den betreffenden
maatregel voorstelden.
Spr. leidt daaruit af dat de onder
wijzeres geen rechtspositie heeft, zij
is afhankelijk van de besluiten derge
nen, die boven, haar staan.
Spr. is het met de argumentatie der
vorige sprekers eens en acht den voor
gestelden maatregel een ramp voor de
maatschappij.
Na dezen spreker, d^e nog verklaar
de „noch rechtsch noch linksch te zijn,
maar tusschen rechts en links in te
staan" voerde als vierde spreker het
woord de heer Lamers, secretaris van
den Bond van Ned. onderwijzers.
Deze spreker was van meening, dat
de geheele actie om de gehuwde amb
tenares te ontslaan niets anders was
dan een middel van de conservatieve'
regeering om de „mannen broeders"
tevreden te stellen. De antirevolutio
nairen zijn eigenlijk de schuld van de
wijziging der wet op het L. O. waar
door de gemeentebesturen de vrijheid
kregen de huwende onderwijzeres te
ontslaan
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De Tweede Kamer zal Dinsdag 2
Maart bijeenkomen.
Buitenland.
De bij de B[ongaarsche bankbiljetten
vervalsching betrokken Schulze heeft
zich bij de Berlijnsche politie aange
geven.
De branden in Australië breideu zich
weer uit.
Thans heeft Italië zijn bemiddeling
aangeboden ia nail xiusslsch-Zwit-
sersch geschi.
Het einde der Belgische metaalbe
werkersstaking in het zicht.
De Minisui van Onderwijs, Dr.
de Visser was het er volgens dezen
spreker, die wel bijzonder goed inge
licht scheen, eigenlijk niet mee eens,
maar hij legde er zich bij neer ter
wille van de coalilic.
Van genoemde w eis wijziging is het
thans aan uo orde zijnde voorstel van
B. en W. een uitvloeisel.
Spr. is van oordeel, dat het ontslag
der gehuwde onderwijzeres niet i? in
't belang van het.Onderwijs. De hoofd
zaak om een goed onderwijzer of on
derwijzeres te zijn is niet de bevoegd
heid, maar de persoonlijkheid, noodïg
is liefde voor het kind en begrijpen
van het kind.
Daarom zou spr. het een zegen ach
ten indien alle onderwijzers en onder
wijzeressen zelf kinderen hadden (ook
een zegen voor de kinderen der laat
ste?)
Het huwelijksverbod maakt voorts
van de onderwijzeres, die haar natuur
lijken sexueelen aandrang niet kan
volgen een zure vrouw, die een plaag
is voor de kinderen en dat vindt spr.
veel erger dan het aangaan van een
vrij huwelijk. Deed ze dit laatste
maar!
Spr. noemt als bezwaar tegen het op
geven van haar betrekking door de
huwende onderwijzeres, dat zij, verge
leken met het arbeidersmilieu, waar
uit zij is voortgekomen een betrekke
lijke weelde geniet en daarom in haar
stand wil blijven.
Spr. noemt het een farizeesch argu
ment, dat het bij dit voorstel gaan zou
om de werkloosheid onder de onder
wijzers te verminderen.
Als het Jhr. de Gijselaar daar wer
kelijk om te doen is. laat hij dan in de
Eerste Kamer en in de coalitie het
woord voeren tegen de handhaving der
onderwijzersfabrieken in Noord-Bra
bant en Limburg, die tengevolge heb
ben dat de werkloosheid onder de on
derwijzers vergroot wordt en de kloos-
terkassen gestijfd door de tractemen-
ten die de nonnen en paters uit de
Staatskas genieten.
Aldus eindigde deze spreker, die een
onsympathieken indruk maakte door
het steeds maar veronderstellen van
kwade trouw hij zijn tegenstanders.
Van de gelegenheid tot debat werd
gebruik gemaakt door den heer van
Bredewold, die zonder een bepaald
partijstandpunt te vertegenwoordigen
met tal van voor de hand liggende
argumenten het nogal gemakkelijk te
weerleggen betoog der sprekers be
streed, terwijl de heer Brak den spre
ker vroeg of hij de religieuzen van de
opleiding tot onderwijzer of onderwij
zeres wilde uitsluiten en hoe dit te
rijmen was met de liefde voor de vrij
heid en het zelfbeschikkingsrecht der
menschen, waarvan de. sprekers zeg
gen over te loopen.'
De heer Lamers verduidelijkte zijn
bedoeling door te zeggen dat hij geen
bezwaar had tegen het geven van on
derwijs door religieuzen. Met de non
nen en paters, had hij op het noe de
leeraars aan de opleidjnigsinrichtin-
gen, wier salarissen in sterke mate
op de staatsbegrooting drukken. ter
wijl deze inrichtingen, die men in
Noord-Brabant en Limburg. doch ook
wel ejders vindt, dp werkloosheid on
der de onderwijzers vergrooten
Heel veel wijzer werden we niet van
deze toelichting, waaruit in elk geval
blijkt dat deze spreker een benaalde
categorie van medeburgers wi' uitslui
ten. Waarom noemde hii anders de
opleidingsinricbtingen 'n Noord-Bra
bant en Limburg en niet h.v die in
Frie«lnnd en Noord-Holland?
Bfvordpren dezo laatste de werk-
Jonsheid soms niet?
Nadat de voorzitter der vergadering
de heer Svtsma^ in een kort slotwoord
den wensch had geuit, dat de dezer
avond uitgesproken „waarheid" hand
loop mocht hebben, wat de met eoo-
