CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
'Ce JAARGANG
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1926
NUMMER 1746
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
EERSTE BLAD.
V Teekenend.
Ds. Bakels, de weergalooze spotter,
die zich jarenlang „verdienstelijk" ge
maakt heeft door v. den godsdienst 'n
caricatuur te maken, komt langzamer
hand aan het eind van zijn latijn.
Gedurende eenigen tijd vulde hij het
Centraal Orgaan van den Nederland-
schen Protestantenbond „De Hervor
ming" 'met zijn hatelijke spotternij,
maar de vrijzinnige lezers hebben op
ondubbelzinnige wijze te verstaan ge
geven, dat ze van zulke godslasterlijke
taal niet gediend zijn.
Een storm van verontwaardiging
brak los, en eenparig en stellig werd
aan de redactie te verstaan gegeven:
„Wij willen den Bijbel niet op deze
wijze, niet in dezen toon gelezen en
geinterpreteerd hebben."
Ds. Bakels, die van zijn „frissche"
en scherpe manier van schrijven zoo
hooge verwachtingen had, raakt op
den achtergrond.
De Bijbel, dien hij jarenlang heeft be
streden en belachelijk gemaakt, wordt
gelezen en herlezen en de orthodoxie,
die hij getracht heeft met zijn profa-
neerend geschrijf in een hatelijk dag
licht te stellen en weg te laten lachen,
blijft haar invloed behouden.
De oude geloofswaarheden, waarop
Ds. Bakels zijn scherp gepunte pijlen
van haat en spotternij jarenlang tever
geefs heeft gericht, staan vast en on
bewogen en de schutter die zich van
zijn hemelbestorming zoo veel had
voorgesteld, staat daar eenzaam en
Vergeten.
Niemand luistert meer naar z,ijn las
tertaal.
Niemand? Ja, toch well
In „Het Volk" van Woensdagavond
had hij een waardeerende recensie in
ontvangst te nemen. De „Volk"-recen-
sent verklaart onomwonden, dat hij
veel liever Bakels leest dan veel van
de „verheven stichtelijkheid" der hee-
ren theologen.
En hij voegt er aan toede mededee-
ling, dat de boekjes van Bakels, die
om hun profaneerenden inhoud zelfs
door de leden van den Protestanten
bond, waar men zich heusch niet aan
orthodoxie te buiten gaat, worden ge
schuwd, bij den Soc. Dem. boekhandel
„Ontwikkeling" veel worden verkocht
en dus door sociaal-democraten veel
worden gelezen.
Maar zeg nu niet, dat Sociaal-demo
cratie en Christendom een scherpe te
genstelling vormen en dat een belij
dend Christen zich in de Sociaal-de
mocratische sfeer nooit thuis kan ge
voelen. Want dat is absoluut niet
waar.
De gruwzame Bakelsche spotternij
mag door het Soc. Dem. hoofdorgaan
in bescherming worden genomen en
gesteld ver boven wat door Christe
lijke theologen wordt gepubliceerd, de
pennevruchten van Ds. Bakels mogen
door sociaal-democraten druk worden
gelezen, dit behoeft toch niemand die
Christus als Koning erkent te verhin
deren zich bij de S.D.A.P. aan te slui
ten en de Soc. Democratische idealen
na te jagen.
Het kan hem toch immers koud la
ten als zijn Heiland en Koning wordt
gelasterd en diens eer door het slijk
wordt gesleurd?
Christendom en Socialisme heet het
altijd, kunnen heel goed samengaan.
Ook belijdende Christenen kunnen zon
der hun geweten geweld aan te doen,
de roode banier volgen.
Zoo is de socialistische theorie.
Maar teekenend is toch wel, en on
ze Christelijke arbeiders, die neiging
mochten gevoelen om zich door deze
schoonschijnende propaganda te laten
misleiden, mogen daaraan aandacht
schenken, de houding van de socialis
ten en het socialistische hoofdorgaan
tegenover de schandelijke profanaties
van een Bakels.
STADSNIEUWS.
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
Hiks geplaatst ad 40 cent
„L.E.D. A.G.OH"
Met medewerking van het muziek-
ensemble „Bobette" gaf gisteravond in
de groote zaal van de Graanbeurs de
Christelijke Zangvereeniging voor Ge
mengd koor ,,L(of) E(n) D(ank) A(an)
G(od) O(nzen) H(eer)" een uitvoering
van zang en muziek.
Een breede kring van vrienden van
de zangvereeniging toonde door aan
wezigheid zijn belangstelling; over de
opkomst van het groote publiek kon
(waarschijnlijk weer door de groote
concurrentie gisteravond) niet wer
den geroemd. Ledagob moet aan deze
kwaal nogeens ernstig aandacht
schenken.
Het openingswoord werd uitgespro
ken door den heer J. G. Snel. Hij ver
klaarde den meer bescheiden opzet v.
deze uitvoering. De zaak is n.l. dat
verleden jaar de lustrum-uitvoering
in de Stadsgehoorzaal financieel heel
riadeelige gevolgen heeft gehad. Het
is te roemen in LEDAGOH, aldus spr.
dat zij over dit feit niet heenstapt,
doch ernstig tracht het te verhelpen
alvorens op den gewonen voet door te
gaan.
Nadat spr. in gebed was voorgegaan
verklaarde hij de uitvoering voor geo
pend, en nam deze een aanvang met
het zingen van LEDAGOH's Vaandel
lied, dat door het koor bij Bobette's
forsche streken met veel élan werd
gezongen.
Op het programma stonden voorts
twee hoofdnummers voor koor, ,.Het
lied van de Klok" een Hollandsche
vertaling van Schiller's bekende lied,
getoonzet door A. Romberg, en „Strijd
en Zegepraal", een compositie van
Ledagoh's directeur den heer J. W.
Snel Jr. op woorden van D. Binne-
kamp.
In beide stukken liet het koor ver
scheidene goede eigenschappen blij
ken. Het is vocaal goed op kracht, er
zit harmonie in en het zingt met be
wustheid en bezieling. En ditmaal
kon de gekozen stof ook beter worden
beheerscht, al bleek dit nu niet voort
durend doordat vooral in het eerstge
noemde lied zeer veel overgelaten
wordt aan de solisten, wier plaatsen
juist werden ingenomen door krach
ten uit den eigen kring.
Dit neemt niet weg, dat de solisten
hun partij goed afwerkten en dat
meerdere passages uit het mooie lied
door de wijze waarop ze werden ver
tolkt, veel indruk maakten.
Wat het tweede werk betreft, dit
zou als geheel nieuw voorgedragen
eigenlijk een technische beoordeeling
vragen, die hier echter geen plaats
kan vinden. Liever constateeren we,
dat de uitvoering op verschillende pun
ten indruk maakte, dank zij de soms
zeer geslaagde compositie en de be
zieling die het koor erin liet doorstra
len. Vooral in het slotkoor: (het stuk
behandelt een episode uit de christen
vervolging onder de Romeinsche kei
zers) -zijn dichter en componist geluk
kig geweest. Dit kan n.l. niet van alle
phasen worden gezegd, daar een en
kele maal dichter en' componist el
kaar minder goed schijnen te hebben
begrepen, waardoor de woorden in 'n
onnatuurlijk verband worden gedron
gen en van hun wijding verliezen.
Maar nogeens. de indruk dien het
stukje maakte viel wel te verklaren.
Van de solisten was vooral in het
tweede stuk de sopraan goed te noe
men, en voorts moet een woord van
lof worden gereserveerd voor de be
geleiding van „Bobette" die het in
strumentaal gedeelte goed verzorgde.
Dit ensemble werkte verder mede.
door het programma te onderbreken
met eenige losse muzieknummers, de
bekende serenade van Rivelli en later
een door den heer J. P. Riedel op de
wijze zooals we dat van hem gewoon
zjjn, voorgedragen fluit-solo (Larisène
Bizet), met begeleiding van het en
semble.
Het programma sloot met het ver-
eenigingslied van Ledagob. uit de
weergave waarvan nog niet kon wor
den afgeleid dat de zangers aan het
eind van hun energie waren.
De heer J. G. Snel sloot de uitvoe
ring met dankgebed, nadat een warm
applaus den dank der aanwezigen ver
tolkt had.
Lydla Kindermann.
Het liècf fan "Schubert, van Mous
sorgsky en van Hugo Wolf! Er zou
een interessante vergelijkende studie te
schrijven zijn over déze drie groote
lieder-componisten, reken'ng houdend
met plaats en tijd. waarin zij'leefden;
SchuDert in het lachende "Weenen,
17971828; Moussorgsky, geboortig
uit het land der Moesjiks, liet groot
ste deel van zijn leven werkzaam te
Petersburg, of, wil men, Leningrad,
183518aï; Hugo Wolf, weer een
Oostenrijker, geboren in Stiermarken,
maar weldra zoekend het bewogen
leven van de oude keizerstad aan den
Donau, 18601903.
Opgemerkt en uitgewerkt zou moe
ten worden, hoe Schubert de schep
per is van het moderne kunstlied,
waardoor aan den inhoud van het ge-
dichtt een verdiepte uitdrukking ge
geven wordt, maar met strenge inacht-
name van het rhythme en harmonie;
hoe Moussorgsky zich uiterlijk om het
rhythme niet meer bekommert, alle
formalisme verwerpt, zich allerlei me
lodische en harmon.sche vrijheden ver
oorlooft en voor den Westerling iets
heeft van een anarchist in de muziek,
terwijl roch door alles weer 't diepere
zielsrhythme vari een genialen geest
stuwt, die door zijn suggestief-overtui-
fende declamatie aan het woord een
ijna eisioenaire kracht weet bij te zet
ten, de uitdrukking der zangpartij aan
psychische yerinnigïngen en dan weer
hartstochtelijke uitbundigheden weet
dienstbaar te maken als alleen de Sla
vische volksziel kent.
En dan weer de fijne Hugo Wolf
met zijn droomende resignatie, in vele
opzichten de zielsverwant van Schu
bert, alles innerlijkheid, zonder eenig
effect-bejag, in diepste wezen reli
gieus en rein en daarom ook in staat
een serene sfeer te scheppen om het
gedicht, hetzij dit een godsdienstig ge
tuite hymne, hetzij het een lied der
liefde is.
Geen lichte opgaaf voor een zange
res, ons in de sfeer dezer drie lieaer-
componisten in te doen leven, ons
hun eigen muzikale persoonlijkheid
te doen aanvoelen. Allerminst licht,
wanneer deze zangeres beschikt over
een vol en zwaar altgeluid, dal uit
den aard der zaak niet zoo soepel,
met zoo kleurrijk is als een sopraan.
Een in Ihoogen graacl ontwikkelde
zangtechniek is niet altijd in staat de
psychische verfijning van een droo-
menziel als Schubert te vertolken.
Daardoor misten we in enkele lie
deren van Schubert de eigenlijke Schu
bert-sfeer, zooals wij die meenen aan
te voelen.
Te zwaarwichtig, te dik, "vonden wé
„Heimliches Lieben"; zonniger, speel-
scher, fijner, dachten we ons „Das
Lied im Grünen", terwijl het sterk
dramatische van „Fahrt zum Hades",
ons niet bewust wiide worden. Den
echten Schubert vonden we in „Auf-
lösung," en „Am See". Deze beide
nummers werden stralend gezongen.
Eerst in haar volle kracht gat de
zangeres zich in twee liedergroepen
van Moussorgsky. Met absolute ~be-
heersching wist ze hier haar zeldzaam
expressief dramatisch talent aan te
wenden en ons ingespannen te doen
luisteren naar haar nobel donker ge
luid. Met de voonzuiverheid. die in
de Schubertliederen even weifelde was
het hier volkomen in orde. Wij kon
den geheei meeleven in de wisselende
stemmingen van droom en hoop, van
angst en smart, van opstand en berus
ting. Wij hebben beluisterd, hoe plot
seling uit de vrije declamatie zich de
melodieën ontwikkelden, weemoedig
en droefgeestig, geïnspireerd door
echt Slavische volksliederen. Voor
al de liederen „Aus der Kinderstube
stelden zeer zware eischen aan de voor
drachtkunst der zangeres, maar zii
wist er het publiek mee te dwingen
tot een ovatie, die wederkeerig dwong
tot een herhaling van het laatste
„Hopek'\ Er viel dan in dit laatste
ook een zeldzame zwierigheid en ,een
brillante expressiviteit le waardeeren.
En toch geven we de voorkeur aan
haar vertolking van het ernstige genre
van Hugo Wolf. We meenen dat ze
hierin nog beter zichzelf kon uitleven.
Van Hugo Wolf hoorden we een
zeer schoone rij „Liebeslieder", alle
onverdeela schoon en met verinniging
gezongen. De uitbundigheid, de bra-
vour, welke Mous:orgsky nu eenmaal
eischt, had hie.r plaats gemaakt voor
een bijna contemplatieve teerheid. Wij
zagen het beeld van den zwaarmoedi-
gen droomer voor ons, in zichzelf
gekeerd, peinzend, toch altijd verwach
tend van net leven's levens zegeningen
en in de hoop weer kracht vindend
tot nieuwe liederen tot aan zijn
tragischen ondergang. Had de zange
res ons nog een paar zijner over-
schoone „Geistüche Lieder" gegeven,
dan viel er niets meer te wenschen.
De zangeres, die met bloemen ge
huldigd werd, gat ten slotte nog een
mooie toegift.
Tot het welslagen van den avond
droeg zeker niet weinig bij', dat Louis
Schnitzler met volkomen toewijding en
overgave op het klavier begeleidde.
Als altijd leefde hij geheel mee in
den aard der composities, pointilleer
de, waar dit noodig was en hield zich
verder bescheiden op den achtergrond.
Door zijn illustratief spel wist nij de
sfeer van de zangstem te versterken.
Mevr. Kindermann deed hem steeds
deelen in de mild geboden hulde van
het publiek.
De zaal was vrijwel geheel bezet
en de Leidsche Kunstkring „Voor
Allen" mag met voldoening dezen
avond in gedachtenis houden.
Kamerkieskring „Leiden."
Het bestuur van den Kamerkies
kring „Leiden" hoopt morgen, Zater
dag 13 Februari, te den Haag een ver
gadering te houden. De agenda ver
meldt twee belangrijke punten: n.l.
le. rapport inzake reorganisatie on
zer partij en
2e. rapport inzake de Chr. Pers bin
nen den Kieskring „Leiden."
Aardig gezegd.
Als er ergens een staking uitbreekt
dan is de socialistische pers er altijd
als de kippen bij om zulk een feit aan
te kondigen. En 't recht is natuurlijk
altijd bij de stakers.
Maar nu is er onder de Leidsche loo-
pers van het „Haagsche Volk" een sta
king uitgebroken.
En ziehier nu op hoe kiesche wijze
dit aan de lezers wordt medegedeeld:
Doordat de bezorgers hangende de on
derhandelingen over een nieuwe loon
regeling plotseling met de bezorging
eindigden, ontvangen de abonné's hun
blad per post.
D'a's mooi gezeid.
De stakende loopers spreken in een
circulaire aan de lezers op ouderwet-
sche manier van stakers en waar
schuwen voor onderkruipers. Maar de
Directie zegt heel burgerlijkjes en keu
rigjes, dat bezorgers met de bezorging
plotseling eindigden.
Radio-ontvanginrichtiagen.
De Commissaris van Politie te Lei
den herinnert gebruikers van radio
ontvangtoestellen er a$u, dat z h c-
volge de wet op straffe verplicht zijn
van de aanwezigheid van een radio
ontvanginrichting kennis te geven aan
den Directeur van het Rijkstelegraaf-
kantoor.
Zij zijn verplicht de aangifte te doen
door invulling van formulieren, die
kosteloos aan 't telegraafkantoor ver
krijgbaar zijn.
Gebruikers, die deze verplichting
nog niet zijn nagekomen (ook bij ver
huizing moet opnieuw vorden kennis
gegeven), worden in hun eigen belang
aangeraden, die aangifte alsnog ten
spoedigste te doen.
Wanneer geconstateerd wordt, dat
gebruikers van radio-ontvanginrich-
tingen deze verplichting niet zijn na
gekomen. zal tegen hen proces-verbaal
worden opgemaakt.
Charles Benoist.
-Op uitnoodiging van de Leidsche
Yereeniging voor Wetenschappelijke
Voordrachten zal op Dinsdagavond 16
dezer de heer Chr. Benoist, oud-gezant
van Frankrijk in het" Klein Auditori
um der Universiteit een rede houdjn
over: de crisis in het parlementaire
stelsel.
De vergadering is voor alle belang
stellenden toegankelijk.
L. Corr. Bur.
Sadsevangelisaiie.
Onze bijzondere verslaggever van de
vergadering in he: belang der Stads
evangelisatie, waarin Ds. Tazelaar
sprak over „De vijf zwijgende to
rens" kon niet tijdig zijn verslag in
zenden, om het nog in dit nummer te
plaatsen.
Wel kunnen we al meedeelen, dat
de opbrengst der inteekenbiljetten de
Commissie zeer verblijdde, daar aan
jaarlijksche contributies werd getee-
kend voor f50, aan halfjaarlijksche
voor f 4.50 en aan 3-maandelijksche
voor fl.25. Een jaarlijksche contribu
tievermeerdering dus van f 64.
De collecte bedroeg nog f 44.92®, ter
wijl ook nog f 1.50 aan giften inkwam.
Het collegium van het Leidsch
Studentencorps heeft den heer D. Bos
candidaat gesteld voor de functie van
ab actis.
L. Corr. Bur.
Gistermiddag, even voor vier uur
is de 19-jarige groentenkoopman M.
v. 'tZ. toen hij met een handwagen
achter zich van de Geeregrachtbrug
kwam afloopen, gestruikeld, en voor
over op de straat gevallen, waarna de
wagen over hem heen ging.
De Eerste Hulpdienst stelde een on
derzoek in naar eventueele verwon
dingen, die echter gelukkig niet van
ernstigen aard bleken te zijn. v. 'tZ.
had een wondje aan de kin en een op
gezette rechterhand bekomen.
Onbekenden hebben zich met be
hulp van valsche sleutels toegang ver
schaft tot de woning van I. Z. aan den
Binnenland.
Het huwelijksfeest van de Konink
lijke Familie.
Mr. Th. Heemskerk te Sassenheim.
Buitenland.
De Buitsche rijksregeering zal da
jongste rede van Mussolini niet beant
woorden.
Aanslagen op het leven van Prime
de Rivera.
De besprekingen van Vandervelde
te Parijs.
Maresingel, terwijl de bewoners afwe
zig waren. Er werd voor ongeveer f 22
aan geld vermist.
Ten nadeele van een Rotter-
damscb bouwvakarbeider, J. M. v. S.
is van een bouwwerk aan de Joh. de
Witstraat een paar roodlederen schoe
nen ontvreemd.
De heer E. L. vermiste gister
avond, nadat hij een bezoek had ge
bracht aan een winkelier aan deEree-
siraat, zijn rijwiel, dat hij even buiten
had laten staan.
Gistermiddag moest A. v. d. K.
toen hij met zijn vrachtauto van de
Haarlemmerstraat af de Leege Werf-
steeg wilde inrijden, uitwijken voor
eenige kinderen lie dafar speelden, en
geen gevolg schenen te willen geven
aan het w aarschuwings-signaal. Blijk
baar kon de chauffeur niet tijdig stop
pen, want hij week naar den anderen
kant uit en reed tegen de deur van de
garage der fa Pieck aan, die vrij ern
stig beschadigd werd. Van de auto
werd de voorruit vernield.
BUITENLAND.
DUITSCHLAND EN ITALlë.
Hei incident gesloten.
De Italiaansche bladen zijn van op-
vattting, dat door de redevoeringen
van Mussolini en Stresemann een ont
spanning in den toestand is gekomen.
Mussolini heeft met zijn antwoord den
strijd niet willen verlengen, doch ten
einde brengen.
De openlijke debatten zullen voor de
algemeene verzoening niet nutteloos
geweest zijn. Het is niet denkbaar, dat
Italië's betrekkingen tot Duitschland
daardoor verbitterd zouden worden
Voor Duitschland is de vriendschap
van Italië van groote beteekenis.
Naar de Berlijnsche bladen verne
men, is de Duitsche rijksregeering
niet van plan, op de jongste senaats
rede van Mussolini officieel te ant
woorden, daar men uit die rede den
indruk krijgt, dat het incident als ge
sloten kan worden beschouwd.
AANSLAG OP PRIMO DE RIVERA.
Hef werk vai syndicalisten.
Op den Spaanschen premier Primo
de Rivera is een aanslag gepleegd.
Deze aanslag had plaats de vorige
week nabij Barcelona, op den dag, dal
de Rivera van Barcelona naar Madrid
terugkeerde.
Spoorwegambtenaren te Gracia, 3 mij
len van Barcelona hoorden een luide
ontploffing, juist toen de trein, waar
in generaal de Rivera gezeten was, na
derde. Bij een onderzoek vond men
een bom in de omgeving van de lijn.
Had zij een minuut later ontploft, dan
zou waarschijnlijk een ernstig onge
luk zijn gebeurd.
Een telegram uit Hendraye (Fransch-
Spaansche grens) aan de Parijsche
„Journal" meldt nog, dat gedurende
het verblijf van generaal Primo
Rivera in Catalonië zelfs verscheidene
aanslagen zijn gepleegd.
Vijf bommen zijn op verschillende
plaatsen ontploft.
De aanslagen werden bedreven door
syndicalistische en Catalaansche ele
menten, juist op den vooravond van
de veroordeeling der personen die het
vorig jaar in de tunnel van Garra9
een aanslag op het leven van den ge
neraal hadden beraamd.
FRANSCH-BELGISCHE BESPRE
KINGEN.
Verklaringen van Vandervelde.
Vandervelde, die te Parijs geweest
is voor besprekingen met Briand en
Painlevé, beeft gisteravond bii zijn
