CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6s JAARGANG
DONDERDAG 4 FEBRUARI 1926
NUMMER 1739
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/t cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage»
lijks geplaatst ad 40 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
■I 1 II M
V De dageraad blinkt)
Toevallig kwam ons dezer dagen in
handen een artikel uit „Het Volk" ge-
schreven in de stormachtige Novem
berdagen van 1918.
In verschillende landen was de re
volutie uitgebroken.
De kronen rolden over de straten.
Met gejuich werden deze gebeurte
nissen door het socialistische hoofd
orgaan, als de dageraad van den
nieuwen dag begroet.
In het Oosten was de revolutiezon,
opgegaan en straks zou zij ook hier tot
volle middaghoogte stijgen.
Ziehier hoe „Het Volk'' dat toen nog
in een overwinningsroes leefde, aan
zijn vreugde uiting gaf:
„Elk op haar eigen wijze zullen de
arbeiderspartijen uiting geven aan den
wil, om hij het groote werk dat de
Düitsche sociaaldemocratie op zicji
nam tot hernieuwing van de wereld,
haar waardig op zij te streven.
Elk op haar eigen wijze. Overal heeft
het kapitalistisch stelsel onherroepe
lijk zijn gezag over de massa's verlo
ren Overal voelt de massa, dat nieu
we vormen en gedachten bezig zijn te
ontkiemen. Overal zijn de slaafgebore-
nen ontwaakt.
De moderne arbeidersbeweging van
Nederland staat in volle wapenrusting
gereed, om uit den nieuwen toestand
alle konsekwenties te trekken. Zij zal
zich geen enkele mogelijkheid, die zich
voor haar opdoet, laten ontglippen.
Haar krijgsraad is gemobiliseerd.
Zij zou grootere plannen kunnen ma
ken, haar doel hooger kunnen stellen,
indien ook hier te lande althans het
socialistische deel der arbeidersklasse
een eenheid vormde. De verdeeldheid
tu*?schen Je socialisten onderling, het
streven van de kleinste der socialisti
sche partijen, om de macht tot zich te
trekken met vernietiging van de groot
ste. is op dit oogenblik de zwakte van
de Nedsrlandsche arbeidersklasse, i9
de macht van de kapitalistische klasse
Als één ding noodig is in dezen tijd
van Europeeschen hongersnood, is het
dat de veranderingen, die zich voltrek
ken, geschieden zoo veel mogelijk ge
organiseerd, zooveel mogelijk zonder
vernietiging. Desorganisatie, anarchie,
terreur, kunnen thans over de bezit-
looze massa de meest afschuwelijke
ellende brengen, een ellende als die in
de groote steden van Rusland heerscht
waar de boeren met geweld het bezit
van hun graan verdedigen en uitgehon
gerde proletariërs in ongetelde menig
te zich neder leggen om te sterven. Niet
zonder leedvermaak ziet de kapitalis
tische klasse, die overigens ten volle
onder den indruk is van een toestand?
die in de vlucht van Duitschland's
keizer het scherpst wordt gesymboli-y
seerd, het aan, dat zelfs iemand als
mevrouw Roland Holst 'in deze dagen
niet anders weet te doen, dan in naam
der liefde haar volgelingen ophitsen
tegen „de bloeddemocraten Troelstra,
Wibaut, Teilegen."
„Hier ligt de zwakte van de "Neder-
landsche arbeidersklasse. Maar deson
danks zal de moderne arbeidersbewe
ging haar plicht weten te doen. Zij
kiest haar weg zonder om te zien naar
rechts of links. Zij vraagt alleen, welke
eischen zij op dit oogenblik kan ver
wezenlijken. Zij 9telt ze en roept de
massa op tot den strijd. Tot dien ster
ken en hoopvollen strijd, waartoe al
leen de innige samenwerking van alle
organisaties de kracht kan geven. De
dageraad blinkt; en al staat ook in het
Oosten de zon hooger aan den hemel
dan hier, zij zal ook voor ons allengs
itijgen tot volle middaghoogte!"
De dageraad blinkt.
Hoog staat reeds in het Oosten de
zon aan den hemel.
Och arme!
Hoe is de massa die zich door dit
dwaze geschrijf van het socialistische
hoofdorgaan liet beïnvloeden, teleur
gesteld.
Bloedrood is de revolutiezon in
Duitschland en andere landen onder
gegaan.
Wat men hier zag als het schijn
sel van den nieuwen dag, was niet an
ders dan de rosse gloed van de revo-
lutievlammen, die dood en verderf
brad? ten.
Zwaar zijn de landen, waar de revo
lutiezon zoo hoog aan den hemel stond
getroffen en het zwaarst werd daarbij
getroffen de arbeidersklasse, die zich
misleid als zij werd, aan den rooden
schijn vergaapte.
Gelukkig is de voorspelling van „Het
Volk" dat ook hier de revolutiezon al
lengs tot volle middaghoogte zou stij
gen niet bewaarheid.
Dank zij het optreden van de Chris
telijke partijen en het Christelijk Ka
binet is ons volk voor die ramp be
waard gebleven.
Met dankbaarheid mag Üit worden
geconstateerd.
Maar tevens moet he:1 innerd aan de
Bijbelsche waarschuwing: Zoo zij niet
handelen naar dit woord, zij zullen
geen dageraad hebben.
STADSNIEUWS.
De Engelenwereld.
Over dit onderwerp heeft Ds. T. L.
de Vries van Rijnsburg, gisteravond op
Mitnoodiging van de Chr. Geref. Jomge-
lingsvereeniging een rede gehouden.
In zijn voorwoord wees spr. op de be
hoefte van den mensch, om voortdurend
in contact te staan met de geestelijke
dingen. Het materialisme, dat in de vo
rige eeuw een tijdlang opgang maakte,
heeft dan ook op den "duur niet kunnen
bevredigen, en luider dan ooit wordt de
vraag vernomen om brood voor de ziel.
Adam Anthrapos: uit het stof
naar boven ziende; dat is de teekening
van den echten, volgroeiden mensch.
Geheel geestelijk echter zijn de enge
len, niet als een geslacht, dat zichzelf
voortteelt, doch ieder persoonlijk door
God geschapen. Zij bewonen de lich
tende geestenwereld, die niet haar beeld
vindt in kerkhofrust, doch in voortdu
rend bewegen. Echter ook weer niet
in ongeregeld en onsamenhangend bewe
gen, doch, zooals de Schrift zegt, in
orde, schoonheid en harmonie.
Achtereenvolgens stond spr. daarna
in zijn rede stil Dij de lichtende geesten
wereld in betrekking: a. tot Gods Zoon;
b. tot Gods kind; en c. tot Gods vijand.
Terecht heeft iemand eens het Chris
tendom den Godsdienst van den arbeid
genoemd. In dit opzicht zijn de engelen
ons ten voorbeeld. De HeidelbergschJe)
Catechismus spreekt van een trouw ver
vullen van ons dagelij ksch beroep, ge
lijk de engelen in den hemel, Hun arbeid
is God verheerlijken, dienen en strijden.
Toen de aarde is gegrondvest, hebben
zij, de morgensterren, vroolijk gezon
gen. Maar Hun lied werd droevig ver
stoord, toen tegenover de tienduizenden,
die God loofden, twee menschen Zijn
recht vertrapten.
Het eerste probleem wordt geboren,
als een uit het gevallen geslacht, Abel,
den hemel wordt binnengedragen, en
moeilijker wordt het voor hen, naarmate
meerderen volgen. Zij zijn, zooals Pau-
lus het uitdrukt, begeerig om in het plan
Gods in te zien, maar verstaan eerst
Zijn bedoeling als na 4000 jaren Gods
Zoon in den Kerstnacht neerdaalt, en
zij# het: „in menschen welbehagen" in
duizendvoudige accoorden mogen ver
kondigen.
En later? bij de verzoeking in Geth-
sémane, bi) de opstanding en de hemel
vaart zijn ze getuigen, evenals ze het
«uilen zijn bij net jongste gericht.
Er zijn in hoofdzaak twee onderschei
den engelengroepen, de Cherubijnen die
ccn afwerende en de Serafijnen,' die een
aanvallende taak hebben.
Aanvankelijk waren door de scheuring
tusschen de wereld der menschen en die
der engelen, de laatsten in rust gegaan.
Maar nu door Christus de onheüigheid
van de zonde is weggenomen, werken de
engelen mede aan de uitvoering van het
raadsplan Godes, Die het, naar Paulus'
woord, alles weer bijeenvergaderen en
onder één hoofd brengen zal.
Daarom iungeeren thans de engelen
als gedienstige geesten tot nut van hen,
die de zaligheid beërven zullen.
Hiermede is dus tevens gezegd, dat
ook voor de engelenwereld de vleesch-
wording van Christus, waardoor de ver
eeniging met het menschelijke geslacht
mogelijk werd, van direct belang is ge
weest.'
Of de wedergeborene contact heeft
met de wereld, der engelen? De Schrift
zegt, dat er blijdschap is onder hen,
over eiken zondaar, die zich bekeert.
En Paulus zegt dat de vrouwen in de
gemeente door een macht op het hoofd
te dragen als een teeken, dat zij niest
buiten de hen als vrouw in de gemeente
toebeschikte plaats treden, moeten voor
komen, dat de engelen met de gemeente
geen verbinding zouden kunnen hebben.
En vooral Cnristus spreekt duidelijk van
het verband tusschen engelen en geloo-
vigen, als hij de wereld vermaant niet
de kleinen in het geloof te ergeren, om
dat hunne engelen „dag en nacht het
aangezicht des vaders zien".
De zonde is het eerst opgetreden in
den kring der engelen. Dit stempelt God
niet tot auteur ervan, want Hjj heeft
tot zevenmaal, het getal der, volmaakt
heid, toe geconstateerd, dat hetgeen Hij
gemaakt had, goed was, en ook dat de
engelen geen enkc-I zedelijk gebrek had
den. Zij zijn ook niet verbondsgewiis,
zooals de mensch, maar groepsgewijs
gevallen. Zeer zéker hebben ^ook de
engeïèn eenmaal moetën kiezen tusschen
den dienst van God en dien van Satan.
Psalm 148 zegt, dat hun een orde is
gesteld, die zj] niet overtreden, en Ju
das, dat de gevallen engelen hun begin
sel niet bewaard hebben.
Vrijwilligheid en gehoorzaamheid wor
den van de engelen geëischt en (Joor
de goede engelen opgevolgd als het pa
rool in het heirleger Gods.
Met vele uitspraken der H. Schrift
omschreef spr. vervolgens de taak van
«de engelenlegers, waarin allen met hun
eigen aanvoerders optreden.
Zoo lezen we van Gabriël, dat hij
voor God staat en gemeenschap heeft
met de geloovigen, terwijl Michaël spe
ciaal optreedt als verdediger van de Sou
vereiniteit Gods en bestrijder van den
Vorst der duisternis.
Psalm 68 spreekt van verdubbelde
tienduizenden strijdkrachten Gods, en
de jongen van Eliza ziet in een gezicht
hoe zij heele velden en bergen bezetten,
terwijl de heidenen optrekken tegen Is
raël. Michaël strijdt met den Satan om
het lichaam van Mozes, en Johannes
ziet hem als bestrijder van den draak,
die de Kerk Gods wil verslinden. Hij
is het pok, die volgens den brief aan den
Thessalonisenzen den Anti-Christ tegen
houdt. Openbaart deze zich eenmaal in
vleesch en bloed, dan weten wü, dat
God tot Michael heeft gesproken en dat
het vreeselijke laatste tijdperk is aan
gebroken, dat om der uitverkorenen wil
zal verkort worden. Maar daarna zal
dan ook voor ons de triumf komen, als
Christus zal worden erkend boven de
koningen der aarde.. Dan zullen de en
gelen terugtreden voor ons, de verlosten
en zal ons verlossingslied ter eere van
het Lam, het hunne in diepe schoon
heid overtreffen.
Gezongen werd Psalm 42^1, Gebed
des Heeren, vers 4, Psalm 103:10 en
11 en Psalm 68:9.
Vereeniging tot Bescherming van
Dieren.
In het Nutsgebouw werd gisteravond
de jaarvergadering van de afd. Leiden
van bovengenoemde vereeniging ger
houden.
De voorzitter, Prof. André de la
Porte heette alle aanwezigen welkom
en verzocht daarna de secretaresse,
Mevr. v. Poelgeest de notulen voor te
lezen, die zonder opmerkingen werden
vastgesteld.
Vervolgens bracht Mevr. v. Poelgeest
een verslag uit over 'twerk der ver
eeniging in het afgeloopen jaar, waar
aan we het volgende ontleenen:
Het ledental, dat heel wat te door
staan had van de malaise, vertrek
naar elders, overlijden enz. kon door
nieuwe aanwinsten van 525 op 550 ge
bracht worden. Het gaat dus wel ee-
nigszins in de goede richting, maar
veel te langzaam.
Het bestuur bleef in het afgeloopen
jaar vrijwel ongewijzigd; alleen trok
zich de heer Eeltjes als bestuurslid
terug, waardoor het verband van de
Afdeeling met de Jeugdgroep, die door
den heer Eeltjes geleid wordt, verbro
ken werd.
Mejuffrouw van Spall bleef de Afdee
ling vertegenwoordigen in de film
commissie. Het werk van den heer
Nord Thomson in de commisie „Brand
in stallen" ingesteld door het Hoofd
bestuur, werd beëindigd door het uit
gebrachte rapport.
De secretaresse bleef lid van het
Hoofdbestuur en voor de hoofd-vereeni
ging algemeen bestuurslid in den Na-
tionalen Vrouwenraad.
De kas-commisie bestond uit de hee
ren Sytsma, van Romburgh en Bader.
De afgevaardigden naar de Algemeene
Vergadering waren Mevrouw Jonker
en de heer van Poelgeest.
De heeren van Nes, Boelee, Eeltjes.
van Duyn en Hasselbach maakten zich
weer verdienstelijk met de controle op
den weg.
De afdeeling heeft het afgeloopen
jaar weer op allerlei wijzen publiciteit
aan haar werk gegeven en propaganda
gemaakt voor het doel der vereeniging
De klachten waren ook dit jaar om
zoo te zeggen niet van de lucht. Hoe
jammer het ook is, dat er voor de die
renvrienden steeds nog aanleiding te
over is om zich met ergerlijke gevallen
tot het bestuur te wenden, te waardee
ren is toch ook. dat het aantal belang
stellenden, dn, aandacht geeft aan de
behandeling der dieren en zich moeite
wil getroosten om te trachten daarin
iets te verbeteren, ieder jaar grootci
wordt.
De drie categorieën, waarover vrijwel
dagelijks reclames inkomen, zijn hot
veevervoer, met behandeling op de
markt, de hondenkarren en het te
zwaar belasten van paarden.
Tal van correspondenties werden
met verschillende personen en licha
men gevoerd in het belang van 'tdoel
der vereeniging.
Op 3 Augustus zond het Bestuur een
adres aan den Raad van Leiden met
het verzoek de verplichte muilkorf
voor trekhonden uit de verordeningen
te schrappen. Hoewel in een stad als
Rotterdam, waar duizenden trekhon^
den zwoegen, de muilkorf niet is voor
geschreven, meende de Leidsche Vroed
schap, dat het niet aanging menschen
aan gevaar of grooten hinder bloot te
stellen om een hond iets minder aan
genaams te besparen.
Het verzoek werd van de hand ge
wezen.
Op Zaterdag 17 Januari werd de stai
op het woonwagenterrein met een ope
ningsrede van den voorzitter officieel
ingewijd. Er was veel belangstelling
en verscheiden bladen namen enkele
foto's van de opening op.
De stal wordt druk gebruikt, er zijn
zelfs al oogenblikken geweest, dat hij
te klein was en dat we met andere
hulpmiddelen, zooals rietmatten, moes
ten bijspringen om de paarden te be
schutten, die in plaats van erin erach
ter moesten staan. In het algemeen is
de ruimte echter voldoende, maar als
de kas het toelaat, zal nog wel moeten
worden voorzien in eenige meerdere
beschutting van de open zijde.
De rietmatten, die tot dat doel tegen
het hek waren geplaatst, zijn totaal
verdwenen, zoodat ook hier alleen uit
komst te wachten is van ijzersterk ma
teriaal.
Met B. en W. heeft het bestuur met
bevredigenden afloop onderhandelin
gen gevoerd over het vastleggen der
juiste verhoudingen met de (gemeente
inzake den stal.
De in het vorig jaar reeds eenigszins
voorbereidtentoonstelling der verza
meling van Freule des Tombe, vond
begin April plaats in het Volkshuis,
en had groot succes. Meer dan dui
zend schoolkinderen zagen de interes
sante uitstalling en hoorden de zeer
leerzame toelichting van Freule des
Tombe aan.
Begin Mei werd door den heer H0I9-
heimer, Heerengracht 110, de polikli
niek voor huisdieren van on- en min
vermogenden geopend (Dinsdag- en
Vrijdagavond van 79). Deze instel
ling heeft tot heden aan alle verwach
tingen beantwoord.
Door de goede zorgen van Mevrouw
Jonker heeft het Bestuur in de Biblio
theek Reuvens ruimte beschikbaar ge
kregen om een afdeeling boeken op die
renbeschermend gebied te plaatsen
Reeds zijn ongeveer zeventig boeken
en boekjes, in hoofdzaak voor de jeugd
door Mevrouw Jonker aan de biblio
theek overgedragen, terwijl er ook nog
enkele tijdschriften in portefeuille ter
lezing zijn gelegd.
Van 13 tot en met 16 October werd 'n
bazar gehouden in de groote zaal van
Zomerzorg. Het heeft het bestuur ge
frappeerd, hoe algemeen de sympathie
voor zijn werk wordt; dit is vooral
toen ook gebleken.
Op 31 October werd tot slot van onze
najaars-actie nog een straatverkoop
gehouden.
De penningmeester deed daarna me
dedeelingen over den stand der finan
ciën. De inkomsten waren f3273.59 en
de uitgaven bedroegen f3239. 73, zoo
dat er een klein batig saldo is van 33.86
Eenige opmerkingen werden er ge
maakt over de hooge kosten voor het
dierenasyl, maar uit de toelichting
van den penningmeester bleek wel dat
deze uitgaven volkomen gerechtvaar
digd waren.
De begrooting voor 1926 bedraagt in
inkomsten en uitgaven, met een pro-
memoriepost voor de najaarsactie
f 3533.86.
Mevr. v. Beek en de heeren Badel en
Elders werden verzocht de rekening
na te zien. Mej. van Spall bracht na
mens de leden dank aan den heer en
mevr. v. Poelgeest voor hun accuraat
beheer.
De aftredende bestuursleden. Mevr.
C. S. VosmaerRoëll en Mr. G. H. E
Nord Thomson werden bij acclamatie
herkozen, terwijl naar de Alg. verg. te
Amersfoort afgevaardigd werden Me
vrouw v. Poelgeest en Mevr. Jonker.
De keer Sytsma vroeg og de Alg. ver
Belanprijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
De Post-cheque en Girodienst.
De Katholieken en de kabinetsioz-
matie.
Buitenland.
De Rijksdagcommissie heeft de rijks-
regeering gemachtigd Dnitschlands
toetreding tot den Volkenbond te ver
zoeken.
De mislukte staatsgreep in Porto-
gal.
gadering 't doodschieten van honden,
die na 9 uur buiten loopen, zooals in
Katwijk en Oegstgeest bepaald is ter
sprake te brengen.
De heer Bader, inspect, van politie
zeide, dat het ook bijzonder moeilijk
is op een loopend dier te schieten, zon
der gevaar voor de omgeving. Hij raad
de aan de Leidsche verordening, die
bepaalt dat de dieren naar het politie
bureau gebracht moeten wqrden, als
model voor te stellen.
Het bestuur stelde verder voor, dat
de dames en heeren die zich verdien
stelijk gemaakt hebben voor de na
jaarsactie, samen een commissie van
advies zullen vormen, om plannen
voor een nieuwe propaganda-actie te
maken. Bij de rondvraag kwamen nog
vele dingen ter sprake, ook over klach
ten van dierenmishandeling. Aangera
den werd, bij het constateeren van mis
handeling direct de politie op te bel
len, daar deze dan procesverbaal kan
opmaken.
Verder diende de heer Hasselbach
een aantal punten ter bespreking in,
waarover lang gediscussieerd werd.
Het bestuur zal met de betrokken
autoriteiten overleg plegen over deze
dingen.
Wies Moens over de jongeren in de
Vlaamsche poëzie.
Voor de afdeeling Leiden van het
Dietsch Studentenverbond en voor do
Litteraire faculteit der Leidsche stu
denten heeft gisteravond de Vlaam
sche dichter Wies Moens een lezing
gehouden in het klein auditorium van
de Leidsche universiteit over de jonge
ren in de Vlaamsche poëzie.
Spreker ving zijn rede aan met op te
merken, dat de Vlaamsche beweging,
zooals wij die kennen, van 1830 tot op
lecjen haar stempel heeft gedrukt op
de Vlaamsche poëzie. De generatie der
zoogenaamde jongeren in Vlaanderen
heeft twee van elkaar te onderschei
den stroomingen gehad.
De Belgische mentaliteit, aldus spr.
is tegen het Nederlandsche volk, maar
de Vlamingen alleen staan sympa
thiek tegenover de Nederlanders en
voelen zich daarmee verwant. De
strijd, ook thans gevoerd tegen de
Vlamingen, wordt in werkelijkheid ook
gevoerd tegen de Nederlanders.
Het is geen wonder, dat er van het
geestelijk leven •weinig terecht kon ko
men en er betrekkelijk weinig oorlogs
litteratuur is ontstaan. Zelfs studie
clubs, die door studenten en intellectu-
eelen waren opgerich, werden in 1917
door het legerbestuur aan het front
verboden.
Spreker gaf een overzicht van de
laatste bijeenkomst van zoo'n studie
club, zooals dit door prof. Daels in zijn
werk „Voor mijn volk in nood" is be
schreven. Vervolgens gaf spreker een
overzicht van eenige gedichten die aan
het front zijn geschreven en waaruit
sterk de liefde voor de Vlaamsche be
weging naar voren kwam, o.a. van
Daan Boens, van August van Cauwe-
laert, Fritz Francken, Frans de Bac
ker, Frans van Raemsdonck en ande
ren. Dan gaf spreker èen overzicht van
den tragischen dood van de gebroeders
van Raemsdonck en de weigering van
den Belgischen generaal om ten be
hoeve van deze slachtoffers een half
uur wapenstilstand aan te vragen, om
deze slachtoffers van broederliefde te
kunnen begraven, welke weigering
werd gemotiveerd met de woorden:
„Le plus jeune des deux était un fla
mingant'.
Het andere deel, zij die thuis geble
ven waren, begonnen de cultureele en
intellectueele wapenen te smeden die
moesten voorkomen, dat van den Vla
ming e 'enmonsterachtig fantoom ge
maakt werd. In de tweede helft van
1917 werd te Gent een tijdschrift op
gericht „De Regenboog", dat zooals uit
het prospectus bleek, niet alleen na
streefde de artistieke, politieke en
poëtische idealen te dienen, maar ook
een poging wilde doen om een dieper-
gaand beschavingsarbeid ter h&nd te
nemen.