CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
WOENSDAG 3 FEBRUARI 1926
f NUMMER 1738
ABONNEMENTSPRIJS
Ia Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
lijke geplaatst ad 40 cent.
Dit nummer bestaat uit ÏWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Het Voorontwerp.
Alvorens wij de voordeelen en de na-
deelen van collectieve arbeidsovereen
komsten in het kort bespreken, willen
wij eerst een overzicht geven van het
door Minister Aalberse bij den Hoogen
Raad van Arbeid aanhangig gemaakte
voorontwerp.
Het is wel waar dat deze materie
ook op een andere dan de voorgestelde
wijze kan worden geregeld, maar daar
staat tegenover dat wanneer wij dit
voorontwerp als leiddraad nemen, ver
schillende bezwaren die meermalen
worden aangevoerd, als b.v. dat de
helft plus een over de minderheid be
slist, dat de concurrentie belemmerd
wordt., en dat het verplicht lidmaat
schap moet worden ingevoerd zoo
goed als onbesproken kunnen blijven,
omdat ze reeds bij voorbaat ondervan
gen zijn.
Volgens bedoeld voorontwerp dan
kan de Minister van Arbeid, Handel
en Nijverheid bepalingen van een col
lectieve arbeidsovereenkomst, die voor
de regeling van de arbeidsvoorwaar
den in het bedrijf of het beroep of bin
nen het gebied, waarvoor zij geldt,
overwegende beteekenis heeft, alge
meen bindend verklaren en wel voor
een bepaalden tijd, niet langer dan
het vroegste tijdstip waarop de collec
tieve arbeidsovereenkomst kan eindi
gen.
Terugwerkende kracht kan aan die
verbindendverklaring niet worden ge-
gevm.
Uitgesloten van de verbindendver
klaring zijn bepalingen, die ten doel
hebben: a. invloed of dwang uit te
oefenen op werkgevers of arbeiders
om zich bij een vakvereeniging van
werkgevers of arbeiders aan te slui
ten; b. de arbeiders te betrekken bij do
handhaving van regelingen betreffen
de de prijzen, die voor goederen of
diensten door de werkgevers van der
den gevorderd zullen worden.
De verbindendverklaring geschiedt
alleen op verzoek van één of meer
werkgevers of een of meer vakvereeni
gingen van werkgevers of arbeiders,
die partij zijn bij de collectieve arbeids
overeenkomst.
Hen voorwaarde voor de ontwikke
ling van dergelijke overeenkomsten is
het bestaan van krachtige organisa
ties van. arbeiders en waar mogelijk
ook van werkgevers. Ging men nu die
verbindendverklaring mogelijk maken
op verzoek van hen, die geen partij
daarbij zijn, dan zou een parasiteeren
van de ongeorganiseerden op de vruch
ten van het werk der georganiseerden
mogelijk worden, dat noch aan de.ont
wikkeling van de organisaties, noch
aan die van het instituut der collec
tieve arbeidsovereenkomsten ten goe.-
de zou komen.
Onverminderd andere reden, die tot
weigering van een verzoek om verbin
dendverklaring kunnen nopen,
moet de minister zulk een verzoek
weigeren indien blijkt dat een belang
rijke minderheid (1/3) onder hen die
partij zijn bij de collectieve arbeids
overeenkomst zich tegen de verbin
dendverklaring verzet.
Ook maar dit staat niet in het
ontwerp zelf, doch in de memorie van
toelichting moet de verbindendver
klaring geweigerd kunnen worden in
dien daartoe gegronde redenen be
staan.
Dit zal o.a. het geval zijn indien de
verbindendverklaring in strijd zou
zijn met het algemeen belang of zou
leiden tot te groote benadeeling van de
rechtmatige belangen van derden in
het betrokken bedrijf of daarbuiten.
Voorts kan de overeenkomst zich
niet leenen voor verbindendverklaring
hetzij omdat zij teveel overlaat aan
uitvoeringsmaatregelen, vast te stel
len door organen, op welker samen
stelling de niet door die overeenkomst
gebon'denen geen invloed hebben, het
zij omdat zij niet geschikt is voor toe
passing op andere ondernemingen dan
die van de bij die overeenkomst aan
gesloten werkgevers.
Het kwam den minister niet ge-
wenscbt voor al die redenen in de wet
op te sommen. Hij achtte de ministeri
eel© verantwoordelijkheid een voldoen
de waarborg voor een juiste hantee
ring van het recht om de verbindend
verklaring toe te staan»of te weigeren.
De minister maakt bet verzoek tot
verbindendverklaring openbaar op de
wijze, bij algemeenen maatregel van
bestuur vastgesteld, geeft van dat ver
zoek tevens kennis aan hen, die partij
hij de collectieve arbeidsovereenkomst
zijn, voorzoover het verzoek niet door
lien is gedaan en stelt hen in de gele
genheid daarover hun opmerkingen
schriftelijk aan hem kenbaar te maken
Hij stelt voor het ver-zoek met de daar
op betrekking hebbende stukken in
banden te geven van 'een commissie,
die hem over het verzoek advies uit
brengt.
De aanvrager en zij, die naar aanlei
ding van het verzoek bezwaren heb
ben gemaakt, krijgen gelegenheid hun
verzoek, hun bezwaren of opmerkin
gen voor de genoemde commissie van
advies mondeling 'toe te lichten.
Zoowel een beschikking tot afwij
zing als een tot inwilliging van het
verzoek, wanneer daartegen bezwaren
zijn ingebracht, moet met redenen zijn
omkleed, indien de werking der col
lectieve overeenkomst na het verstrij
ken van een termijn waarop de ver
bindendverklaring zou eindigen, nog
voortduurt.
Zij, die partij zijn bij een verbindend
verklaarde collectieve arbeidsovereen
komst kunnen van werkgevers of ar
beiders, die in strijd handelen met ver
bindend verklaarde bepalingen, ver
goeding vorderen van de schade, die
zij (of als het vereenigingen zijn, haar
leden) daardoor lijden.
Niet alle bepalingen eener collectie
ve arbeidsovereenkomst leenen zich
voor de verbindendverklaring. Als re
gel zijn uitgesloten de bepalingen, die
geen verplichtingen van de individu-
eele werkgevers en arbeiders betreffen
Als regel zullen wel voor verbin
dendverklaring in aanmerking kun
nen komen de bepalingen welke de ei
genlijke arbeidsvoorwaarden, d.w.z. de
rechten en verplichtingen van werkge
ver en arbeider bij een overeenkomst
regelen zooals de voorschriften betref
fende loon arbeidsduur, overwerk, va-*
cantie, uitkeering bij ziekte, beëindi
ging der diënstbetrekking enz.
Intusschen zijn er bepalingen in col
lectieve arbeidsovereenkomsten, die
buiten de eigenlijke arbeidsvoorwaar
den vallen en toch van grooten in
vloed zijn op de onderlinge concurren
tie, zooals die betreffende de perso-
neelsverhouding of dé beperking van
het aantal leerlingen, welke ten doel
hebben te voorkomen, dat een werk
gever stelselmatig jeugdige of begin
nende arbeiders, die later niet of moei
lijk in bet vak hun brood kunnen ver
dienen, te werk stelt.
Dergelijke regelingen behooren naar
het oordeel van den Minister ook voor
verbindendverklaring in aanmerking
te komen.
STADSNIEUWS,
Leidsche Christel. Oranjevereen.
Ter gelegenheid van het zilveren hu
welijksfeest van H. M. de Koningin en
Z. K. H. Prins Hendrik zal de Leidsche
Christelijke Oranjevereeniging mor
gen (Donderdag)avond een feestavond
houden.
Ds. H Thomas, voorzitter der veree-
niging zal een feestrede houden, ter
wijl verder de Christel. Zangvereeni-
ging „Ex Animo' het Christel. Muziek
gezelschap „Polyhymnia" en de. heer
Feiten, de bekende declamator uit
Utrecht hunne medewerking zullen
ver leenen.
't Belooft een mooie avond te wor
den, althans indien het aan belangstel
ling niet ontbreekt. Want een feest-
vergadering, die slecht bezocht is,
moet noodzakelijkerwijze mislukken.
Nu maken wij ons daarover niet al
te bezorgd.
De Oranjevereeniging is in de keuze
van haar feestredenaar al zeer geluk
kig geweest ditmaal. Ds. Thomas over
de beteekenis van ons Oranjehuis te
hooren is altijd een bijzonder genot en
wij twijfelen niet of velen zullen dezen
avond vrij maken, om met de Christel.
Oranjevereeniging feest to komen vie
ren en van hun meeleven met ons
Vorstenhuis blijk te geven.
Het programma, dat na het uitspre
ken van de feestrede zal worden afge
werkt. belooft veel goeds.
Met name het optreden van den heer
Feiten, een bekend voordrachtkunste
naar zal door velen met ingenomen
heid worden- begroet.
Gaarne wekken wij dan ook onze le
zers op zich Donderdagavond naar de
Stadsgehoorzaal te begeven en met de
Christelijke Oranjevereeniging het zil
veren huwelijksfeest van onze Konin
gin mee te vieren.
Dank- en bedestond.
A.s. Zondag te half elf zal in de sy
nagoge der Israëlietische Gemeente al
hier een dankdienst worden gehouden
ter gelegenheid van het zilveren huwe
lijksfeest van H. M. de Koningin met
den Prins-gemaal.
Tevens zal dan een bidstond worden
gehouden voör de slachtoffers van den
watersnood.
De leeraar der gemeente, de heer H.
I. Cohen zal een gelegenheidsrede uit
spreken.
Voortgezette opleiding van reserve-
officieren.
Blijkens een aan de Leidsche Uni
versiteit bevestigd afschrift heeft de
minister van oorlog het volgend schrij
ven tpt den minister van onderwijs ge
richt:
Ik heb de eer Uwe Excellentie te be
richten, dat ik in afwachting van een
aanhangig te maken wijziging van de
reservewet 1925 een voorloopige rege
ling heb getroffen, waardoor het re-
servepersoneel op meer intensieve wij
ze zal kunnen worden geoefend.
Ik stelde bedoeld personeel daarbij
ii> de gelegenheid om in stede van
zooals nu de wet aangeeft om het
andere jaar voor een tijdvak van 6 we
ken voor herhalingsoefeningen te wor
den opgeroepen, dan wel jaarlijks voor
ten hoogste 3 weken, den in een 3-jarig
tijdvak te vervullen werkelijken dienst
als volgt te verdeelen:
In het 1ste en 2de jaar 6 dagen tot
het volgen van een gecomprimêerden
cursus;
In het 3de jaar 311'2 week.
Ik heb de eer Uwer Excellenties me
dewerking in te roepen, in afwachting
van bedoelde wetswijziging, de onder
U dan wel bij de onder U ressortee-
rende takken van dienst werkzame
ambtenaren, gedurende bovenbedoelde
tijdvakken in de gelegenheid te stelten
hun dienst te vervullen.
Ik teeken hierbij aan dat deze termij
nen herhalingsoefeningen zijn in den
zin van het Kon. Besl. van 2(5 Oct. 1923
(Stbk 494) en derhalve over dézeN tijd
vakken de burgerlijke jaarwedde moei
worden uitbetaald.
Daartegenover staat, dat, zooais
Uwe Excellentie uit het vorenstaande
moge blijken, elke periode'van 3 jaren
de opkomst van maximum 9 weken
wordt teruggebracht tot ongeveer 5
weken, zoodat geen meerdere uitgaven
te verwachten zijn. (L. Corr. Bur.)
Watersnood-Comité.
Bij het Watersnood-Comité zijn weer
de volgende giften ingekomen:
A. S. f ID; H. P. V. f 10; N. N. f 5.07;
J, f 20; Verzameld op 'n vroolijken
avond Oom Johan f 2.1(5; M. S. Rijswijk
(Z.-H.) f 10; Mej. W. M. d. L. f 2; 2de
bijdrage van Mej. N. N. f 5.
Giften worden nog gaarne ingewacht
bij den Penningmeester, den heer F.
Muys van de Moer, Plantsoen 49, Lei
den, postgironummer 57471.
Het Notarishuis.
Naar de „L. Crt." verneemt zijn B. en
W. voornemens den Raad voor te stel
len het Notarishuis aan den Burcht op
te. heffen, en de huur, die op 1 Mei af
loopt, "niet te continueeren.
De notarissen, die dat „vendu' heb
ben sedert 1888, eerst voor een huur
van 1800 gld. later van 1000 gld. per
jaar, zouden dan dus naar een andere
gelegenheid moeten uitzien. Voor 1888
hadden zij een perceel aan de Lange-
brug, genaamd „Vrouwenverdrict"
(eertijds sociëteit), dat zij aan de ge
meente hebben verkocht, die er epn
openbare school bouwde.
B. en W. zouden als motief voor de
huuropzegging hebben, dat het binnen
plein van de Burcht op die dagen, dat
de goederen er ten verkoop zijn uitge
stald, zeer ontsierd wordt. De Burcht
zou dan voortaan geheel café-restau
rant en hotel worden.
Het motief, dat hier bij B. en W. on
dersteld wordt is zeker niet geheel on
gegrond.
Het uitstallen van de ten verkoop
aangeboden goederen draagt er zeker
niet toe bij het Burchtplein te ver
fraaien, hoewel aan den anderen kant
de verkoopingen aan deze omgeving
ook weer een typisch cachet geven.
Het is echter zeer de vraag of het
met de billijkheid is overeen te bren
gen de huurders, die bijna 40 jaar dit
pand in gebruik hebben op zoo korten
termijn tot ontruiming te noodzaken.
Het hebben van een verkoophuis is
toch ook een algemeen belang en er
zijn betrekkelijk weinig panden, die
voor dit doel geschikt geacht kunnen
worden.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Grietje, dv. J. L. C.
Sepers en H. Mohlen; Amie en Wil-
helmina, dsv. H. L. van Beiereij, Ber
gen en Henegouwen en W. J. de Vos;
Arie, zv. L. B. Noort en G. v. d.
Goeden; Maria, dv. H. v. Leeuwen
en M. Vergeer: Johanna Petronella,
dv. J. de Wolf en J. P. Schouten;
Neeltje, dv. J. Schroet en P. Sierat;,
Johannes, zv. J. Bavelaar en I.. Pianje;
Maria Ferdinanda, dv. F. J. Hakkaart
en M. Mark; Susanna dr. P. Ciere
en M. v. Westbroek; Johanna, dv. N.
Molenaar en A. H. J. v. Leeuwen;
Anthony, zv. A. Verstraten en C. M.
v. d. Kaai; Johanna dv. B. Masten
broek en J. van Rossen; Gerardus Pe
trus, zv. J. v. Haasteren en A. C.
Juffermans; Elisabeth Johanna dv. V.
C. den Edel en M. A. v. Benten;
Magdalena Adriana,'dv. A. v. *VVaarcl
en M. Brif; Johan Frederik, zv. T).
H. J. Heijdemaiin en "yV. Hamer; Uor-
nelis, zv. C. Seriier en M. Kop; Hen-
drikus Martinus, zv. A. G. Hillenaar
en Ml H. Ammerlaan; Maria Helena
dv. A- G. Flillenaar en M. H. Ammer
laan; Hendrika Geertruida, dv. H. G.
v. d. Horn en C. J. Platscharre; Hend-
drikus Henri Joseph, zv. M. H. P.
Doumer en M. A. J. Geurts; Ttieodo-
rus Gerardus Hendrikus, zv. J. Be-
rendsen en A. M. v. d. Zwaan; Geertje
dv. C. v. Heiningen en C. J. C. Smit;
Catharina en Cornells, d. en zv. P.
vail Heiven en G. Charité; Jacoba
Johanna, dv. H. W. v. Oosten en M.
Pijnakker; Ferdinand en Annettha, z.
en dv. A. J. Dekstra en I. -S. Jansen;
Theuna Arendje, dv. R. v. d. Aar en
D. Stoker; Arie zv. A. Eradus en
M. Landwaart; Frederik Hermanus,
zv. F. PI. Lersmg en E. Kokkedee;
Maria Christina dv. M. Zaai en M.
C. v. Bemmeten; Matthys Johannes,
zv. M. J. Bouwman en M. v. Hersont;
Gerrit Jan, zv. T. Wind' en 'J. Sij-
brand; Pieter Hendrikus, zv. M. H.
Smittenaar en M. P. Ouclshoom.
Getrouwd: D. Petit, jm. 24 j.
en C. Stouten jd. 23 j.
Overleden: PI. de Jong—Luit-
jens, vr. 42 j.; L>. C. Peterse, zn.
24 j.; C. Hoek, dr. b mnd.; R. v.
Wijk, wedr. 71 j.; H. Dijkman, m.
65 j.; J. C. Langezaal, wede. 94 j.;
A. Vilders, wedr. 84 j.; J. J. Duk,
m. 32 j.; J. Janmaat, vn. 22 mnd.;
B. Dreet, m. 24 j.; P. D. v. Rijk,
vr. 64 j.; A. M. Geerlinghden Hol
lander. vr. 56 j.; H. Scnouten, zn. 1
j.; P. Molenaar, zn. 57 j.
Door de politie alhier is op ver
zoek van de Commissaris van politie
te Den Haag een 16-jarig meisje, W. PI.
dat uit een doorgangshuis weggeloopen
was aangehouden en teruggebracht.
Uit .de garderobe der Universi
teitsbibliotheek is een regenjas ont
vreemd ten nadeele van L. K. Dit is
met de eerste maal dat daar diefstal
geconstateerd is.
Over den brand in de Groenesteeg
kan nog medegedeeld worden, dat ver
moedelijk een brande sigaar of si
garet de oorzaak is geweest. De brand
weer was er spoedig bij en de schade
beperkte zich tot een paar stroo-ma
trassen.
BINNENLAND.
EEN RAPPORT OVER DE NOORD
ZEE-HARINGVISSCHERIJ.
Het hoofdbestuur der Reedersveree-
niging voor de Ned. Haringvisscherij
heeft een rapport uitgegeven, waaraan
wij het volgende ontleenen:
Overbevissching door de eigenlijke
haringdrijfnetvisschers kan men in
werkelijken zin niet constateeren. Uit
een vergelijking van de sterkte der
vloot en der statistische gegevens, der
laatste jaren met die van den voor-
oorlogstijd blijkt duidelijk, dat al
lengs een geringer aantal vaartuigen
aan de haringdrijfnetvisscherij deel
neemt en het quantum door die vaar
tuigen aangebrachte haring aller
minst op een sterke toeneming wijst.
In de andere landen, die aan de ha
ringdrijfnetvisscherij in de Noordzee
deelnemen, valt hetzélfde waar te ne
men.
Als vermoedelijke hoofdoorzaak van
den veranderden vischstand moet aan
genomen worden, het niet aanwezig
zijn van voldoend haringvoedse!
(plankton), waardoor vooral in het
afgeloopen jaar weinig haring is ge
vangen, die bovendien veelal klein van
stuk en van mindere qualiteit was dan
in het voorafgaande jaar. Daarbij
komt de aanwezigheid van veel tonij
nen, welke de laatste jaren meer en
meer noordelijk worden aangetroffen
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De bloemententoonstelling „Flora"
te Rijnsburg.
Een rapport over de Noordzeeharing-
visscherlj.
Buitenland
Soechomlinof, de Russische oud-mi-
nister van Oorlog, is overleden.
Een interpellatie in de Belgische Ka
mer over het aftreden van Generaal
Kestens.
De samenstelling der economische
Volkenbondsconlerentie.
De Fransch'e iinancieele Kamerde
batten.
en groote verwoesting aanrichten on
der de haringscholen, waardoor dezQ
uiteen worden gejaagd.
Ten slotte meenen wij, dat stroom-
verandering in het Noordzeegebied
en verandering der temperatuur van
het water, het hunne er toe bijdragen,
dat de haring zich meer en meer heeft
verspreid. Een periode van abnormale
temperatuur van het water en van on-
voldoend voedsel oefent enormen in
vloed uit op de grootte en qualiteit van
de haring.
Deze factoren hebben er zéér waaiv
schijnlijk, zoo niet zeker toe geleid,
dat men op eertijds bekende goede
vangplaatsen, de paar laatste jaren
geen of zeer weinig haring aantrof.
Omtrent die vernieling van den
vischrijkdom wordt öpgemerkt, dat
vooral de groote stoomtreilers, welke
op schelvisch visschen, haringkuit ver
nielen, maar niet vergeten dient te
worden, dat de paaigronden eveneens
worden bezocht door groote scholen
schelvisch (z.g. spoon-schelvisch), wel
ke enorme hoeveelheden haringkuit
verorberen.
De vraag doet zich dan ook voor,
door welken vijand de voortplanting
van de haring het meest wordt bena
deeld: door de schelvisch, die groote
massa's kuit verzwelgt of door de op
die kuitioovende schelvisch visschen-
de stoomtreilers, die bij het visschen
evenzeer veel kuit en broed voor de
voortplanting van de haring doen ver
loren gaan? Stellig zou het voor de
haringvisscherij groot voordeel ople
veren, wanneer gedurende den paai-
tijd de stoomtreilvisscherij op Dolers
bank verboden kon worden.
Het wegvangen van z.g. zeebliek
dienf zoo krachtig mogelijk te worden
tegengegaan, aangezien wetenschappe
lijk is komen vast te staan, dat „zee
bliek" niets anders is dan jonge ha
ring.
Dat de haringtreil behalve de onder-
maatschc haring ook nog hariugkuit
en broed z<fu vernielen, vindt in de on
derzoekingen gepn bevestiging.
Het eenige wat de haringtreil ten
laste kan worden gelegd is. dat hij
eenige hoeveelheid ondermaatsche ha
ring vernietigt, en dat is altijd een on-
gewenscht bedrijf. De hoeveelheid
daarvan op zichzelf en de verhouding
van deze hoeveelheid tot de totaal
vangst blijkt echter tot dusver van
geen groote beteekenis te zijn.
Allen die belang hebben bij de ha
ringvisscherij hebben voorts in te zien.
dat het visschen in het seizoen met
natten van nauwe maas wijdte, m.ede
met het oog op de toekomstige belan
gen, zeker niet is aan te bevelen.
De invoer van Engelsche haring is
volgens het rapport op zich zelf niet
te bestrijden. Wel dient bestreden te
worden de uitvoer van hier ingevoerde
(dikwijls van inferieure kwaliteit zijn
de) Engelsche haring, onder den naam
van '„Hollandsche haring." Maatrege
len ter bestrijding van dit -euvel, mo
gen niet langer op zich laten wachten
en behooren tegelijk te worden geno
men met die, bedoeld bij het volgende
punt.
Ten slotte wordt nog opgepierkt. dat
de resultaten van het haringvisscherij-
bedrijf weliswaar voor het grootste
gedeelte beinvloed worden door prijs
en quantiteit van de vangst, doch ook
in sterke mate door de lasten die op
het bedrijf drukken.
Geen ander industrieel bedrijf keert,
in verhouding tot den omzet, zooveel
loon uit als het visscherijbedrijf. De-
kosten der sociale wetten, als Invali
diteitswet en Arbeidswet drukken dl»
