CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 6® JAARGANG ZATERDAG 23 JANUARI 1926 NUMMER 1723 UWE LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS Ib Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 ADVERTENTIE-PRIJS BUREAUHooigracht 35 Leiden - Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Oii nummer tefan! ui! ÏWEE iiatien. EERSTE BLAD. Volk en Overheid. Over onze Volksvertegenwoordiging en over het parlementaire stelsel, in het algemeen, wordt vaak weinig gun stig geoordeeld den laatsten tijd. Het is een beetje mode geworden op de parlementen af te geven. En wee den wolf, die in een kwaad gerucht staat Men heeft zelfs door overigens be zadigde en verstandige personen de mogelijkheid van een staatsgreep hoo- ren bespreken en telkens weer kan men hooren, dat het toch ^wel goed zou zijn indien een soort dictator op stond, die zijn wil als wet zou laten gelden. Tot op zekere hoogte is' dit eenigs- zins verklaarbaar. Een mensch valt nu eenmaal graag in uitersten. Jarenlang was democratie' het wachtwoord. Volksinvloed was niet voldoende,, neen, het volk moest door middel van zijne agenten de volksver tegenwoordigers, zelf de wet stellen en zelf regeeren. He geroep om algemeen kiesrecht was niet van de lucht. Als dat maar eenmaal veroverd was, dan zou een nieuwe dag aanbreken en dan zou het tot nu toe .geknechte volk vrij en zelf standig over zijn lot beslissen, De teleurstelling kon niet uitblijven en is niet uitgebleven. En nu bij wijze van reactie valt meri in een ander uiterste en roept men niet alleen in ons land, maar hier toch ■ook - om i.een sterke man" die leiding kan geven, die zijn gezag kan laten gelden en die, zonder zich om de Grondwettelijke bepalingen te bekom meren, de volksvertegenwoordiging eenvoudig uitschakelt. Toegegeven kan worden dat het par lement hier niet geheel vrijuit gaat. Er is onmiskenbaar een streven om zijn invloedssfeer zooveel mogelijk uit te breiden en inplaats van het volk te vertegenwoordigen en de belangen des volks bij de Regeering te beplei ten, zelf te regeeren en op den stoel van de Overheid plaats te nemen. Daarvan getuigen de tallooze inter pellation en schriftelijke vragen, de veelvuldige initiatief ontwerpen en de wijze waarop meermalen van het recht van amendement gebruik werd ge maakt. Inplaats van de Regeering te -steu nen en voor de volksbelangen te wa ken is er meermalen een meer of min der geslaagd pogen geweest om de Re geering op zij te dringen en bij de uit oefening van hare taak te bemoeilij ken, met het gevolg dat het aanzien van het parlement onder het volk niet werd verhoogd. En het feit, dat in dezen tijd nu be langrijke onderwerpen de aandacht vragën, de geheele parlementaire ma chinerie om een punt van zeer onder geschikte beteekenis werd stopgezet en een opzichzëlf krachtig Kabinet tot werkeloosheid werd gedoemd, heeft er zeker niet toe bijgedragen om de po sitie van het parlement te versterken houden en de volksvertegenwoordi ging te houden op de plaats waar zij behoort. Voor hen die niet staan op Antire volutionaire standpunt en die niet er kennen dat de Overheid regeert bij de gratie Gods, is dat vrijwel onmogelijk. Als de Overheid regeert uit kracht van haar macht, dan moet. dit altijd tot willekeur leiden, want dan zijner aan die macht geen grenzen, tenzij er een andere macht opstaat, die sterker is en aan wie dan ook het recht moet worden toegekend zich van het gezag meester te maken. Een voortdurende strijd om de macht kan dan niet uit blijven. Maar volgens ons Antirevolutionair beginsel staat de zaak anders Wij belijden, dat de Overheid regeert bij de gratie Gods en dat haar taak is het recht te dienen. Daardoor staat het gezag van de Overheid onwankelbaar vast. Want daaruit volgt dat wij hebben te gehoor zamen om Gods wil, omdat zij op treedt als dienaresse Gods. Maar daaruit volgt ook, dat de Over heid niet naar willekeur kan optre den. Haar macht vindt een begrenzing in de goddelijke ordinantiën, die ook voor andere levensterreinen gelden. Van het gezinsleven heeft zij af te blijven en ook in de Kerk heeft zij niets te zeggen. En in den loop der historie heeft ook het volk zekere rechten en vrijheden gekregen, die in de Grondwet zijn vastgelegd en die de Overheid heeft te eerbiedigen. En nu is het de taak van het parle ment over die vrijheden en die rech ten. die bij een volk met een groot© politieke ontwikkeling niet gering zijn te waken. Wij moeten daarover niet gering denken. Het is een groot voorrecht, dat we op prijs hebben te stellen. In landen met weinig politieke ont wikkeling en een wettig georganiseerd leven moet vanzelf de volksinvloed ge ring zijn. Maar in ons land met zijn rijke historie en zijn krachtig ont wikkeld volksleven is dat anders, en wij mogen dien invloed en die rechten niet moedwillig in de waagschaal stellen. De Overheid regeert. En wij erken nen haar gezag als dienaresse Gods. Maar aan het volk is het gegeven invloed uit te oefenen. Dat is van niet geringe beteekenis. 't Waren voor ons land niet de beste dagen toen die volksinvloed niet tot zijn recht kwam en wij moeten ons van een toestand waarin een dictator zijn zondigen wil aan 't volk oplegt, geen illusies vormen. - Zal aan de machteloosheid op poli tiek gebied een einde worden gemaakt dan moet dat niet geschieden door 'n staatsgreep, maar dan moeten volk en Overheid hun plaats leeren kennen en gemeenschappelijk buigeb voor het recht Gods. Dan moet de Overheid zichzelf lee ren zien als dienaresse Gods, het volk ten goede. En dan moet het volk de volksvertegenwoordiging, de Overheid erkennen als regeerende bij de gratie Gods en moet van alle pogen om de plaats van de Overheid in te nemen, radicaal afstand worden gedaan. parlementair Kabinet samen te stel len. Of Mr. Limburg slagen zal? Het is moeilijk op deze vraag een antwoord te geven. Mr. Limburg is ongetwijfeld 'n zeer bekwaam man, die èn om zijne ver diensten èn om zijne persoonlijkheid de algemeene achting geniet. Het feit, dat hij,1 hoewel vrij zinnig-de mocraat de laatste jaren niet vooraan stond in den politieken strijd, ver hoogt ongetwijfeld zijne kansen Maar evenals Dr. de Visser zal ook de heer Limburg te kampen hebben met de politieke moeilijkheden die er nu eenmaal zijn. Ook een door hem te vormen Kabi net zal zich over het gezantschap moe ten uitspreken. Wordt de post gehandhaafd, dan bestaat de kans dat dezelfde combi natie, die zich nu tegen verklaarde, zich opnieuw in denzelfden geest uit spreekt, tenzij een deel der linkerzijde het uit politieke overwegingen beter mocht achten nu een andere houding aan te nemen. En wordt de post geschrapt, dan hebben de R. K. het met de Soc. Dem. in hun hand het Kabinet ten val te brengen en een toestand van „de ui terste noodzaak" te forceeren. Bovendien is het zeer de vraag of mannen van eenige beteekenis zich in de gegeven omstandigheden nu zon der eenig bezwaar gestemd werd te gen een bepaalden post om regelen buiten dien post gelegen, voor het al tijd wisselvallige ministersambt zul len willen geven. Een gemakkelijke taak zal Mr. Lim burg in elk geval niet hebben. Voor ons is echter op dit oogenblik de hoofdzaak, dat met den aanvang van dit vierde bedrijf een belangrijk hoofdstuk in onze parlementaire ge schiedenis is afgesloten en dat het werk door mannen als Kuyper, Loh- man en Schaepman m. zooveel moeite tot stand gebracht, thans mee door hunne vrienden en volgelingen is af gebroken. V Kiezersbedrog. De Democratische regeering in'Bel gië heeft, zooals wij reeds meldden, een voorstel ingediend om den mili tairen diensttijd te brengen van 12 op 10 maanden. De minister van Oorlog heeft in ver band daarmede ontslag genomen, maar, zoo jubelde „Het Volk" de de mocratische regeering blijft gehand haafd. Intusschen is nu door de frontpartij een voorstel ingediend om den dienst tijd op 6 maanden te stellen. Een voorstel waarvan men mocht verwachten dat het door de Soc. De mocraten, de ontwapenaars van pro fessie met heide handen zou worden aangegrepen. Dat is echter niet het geval. „Na een debat van twee uur, dat soms zeer levendig was, heeft het be stuur van de socialistische partij be sloten te blijven bij het denkbeeld van Matthieu om te beginnen met 10 maan den, gevolgd door een jaarlijksche ver mindering met een maand tot de zes maanden bereikt zijn,, die 'ook in het socialistische programma geëischt wor deh. Alleen de fronters, de communis ten en een enkele uiterst linksche so cialist misschien zullen voor de zes maanden stemmen." Het is alweer de oude geschiedenis. Men denkt er niet aan te geven, wat men van anderen eischt. Ontwapening is een mooie leuze zoo lang men in de oppositie is, maar ook geen dag langer. Terwijl hier een regeering die den diensttijd op 5® maand stelde en die op verdere beperking bedacht is als militairistisch wordt uitgekreten, be sluit men in België zich tegen een voorstel in die richting te verzetten. Terwijl men hier de goedgeloovige partijgangers voor nationale ontwa pening laat demonstreeren, besluit men daar genoegen te nemen meteen diensttijd van-10 maanden. Zoo worden de kiezers bedrogen. STADSNIEUWS. AR. Propag&ndaclub «Dr. A. Kuyper" De gisteravond onder leiding van den heer H. Lambooy in „Feenstra" gehouden vergadering was voor bet grootste gedeelte gewijd aan de be spreking van den toestand waarin nu ons parlementsleven verkeert, welke ingeleid werd door den heer C. Niel sen met een referaat: de onzekerheid onzer dagen, die in zékerheid moet verkeeren. De inleider wees erop, dat dank zij de slappe en onzakelijke ,v :e .aar- op in den iaatsten tijd het parlement optreedt, het gezag van de regeering onder het volk aan het tanen is, en dat ook de z.g. groote mannen het niet meer eens zijn over den te vol gen koers, weshalve hij meer of min der in den geest van den heer Treub c.s. het optreden bepleitte van een z.g. sterken man, die aan al het gekibbel eens een einde zou weten te maken en zijn wil zou kunnen doorzetten. Op de inleiding volgde een zeer drukke bespreking waarbij opgemerkt werd dp.t hetgeen de inleider had ver dedigd, niet geen enkel artikel van Ons program is overeen te brengen en ook, dat niet zoozeer de onzekerheid van optreden door het parlement bij het volk onzekerheid wekt dan wel dat de onzekerheid van het volk en het gebrek aan kennis en eenheid.zich afspiegelt in de volksvertegenwoordi ging, hetgeen zich op z'n beurt wreekt met onzekerheid in de regeering door dat volgens het verkeerde liberale be ginsel nog altijd de wetgevende macht wordt gedeeld door de Koning en de Staten-Generaal, waarbij dus de V.V. is komen te staan op een plaats waai; zij niet behoort te staan. Daar men het niet geheel eens kon worden, werd overeengekomen, dat in de volgende vergadering, die waar schijnlijk op Woensdag 24 Febr. zal gehouden worden, de beer C. Wasse naar een inleiding zal geven op het onderwerp: ,Ons parlementaire stel sel." Nadat een der afgevaardigden ver slag had uitgebracht van de Woens dag te Utrecht gehouden vergadering van het Verband van AR. Propagan- daclubs, werden de extra-nummers van „N. en O." uitgereikt waarin het schema voor de bespreking van „de Chr. grondslagen van ons volksleven" is vervat. iHet was een zeer geanimeerde ver gadering waarin het eenig gebrek was dat zij niet druk was bezocht. Oranje-Comité. Het Oranjè-Comité-Leiden heeft bet voornemen Zaterdag 6 Februari a.s. een herdenkingsavond te houden ter gelegenheid van het Zilveren Huwe lijksfeest van H. M de Koningin en Z. K. H. den Prins der Nederlanden. De heeren Prof. Dr. P. J. Blok en Ds. H. Thomas hebben zich bereid verklaard op dien avond een korte re de te houden, terwijl een 5-tal Leid- sche personen en Vereenigingen op verschillend gebied werkzaam, hunne medewerking hébben toegezegd. Het Comité bedoelt daarmede een waardige voorbereiding voor den ei genlijken Huwelijksdag. De entreeprijzen zullen zoodanig ge steld worden dat de herdenkingsav. voor iedereen toegankelijk is. Men boude dus den avond van Za terdag 6 Februari a.s. vrij. De L.C.O.V. Gaarne vestigen wij de aandacht op de advertentie, voorkomende in dit blad voor de leden der L. Chr. O. V. betrekking hebbend op den grooten openbaren feestavond die 4 Februari a.s. zal gehouden worden Ook niet- leden zijn welkom. Van hen wordt 'n kleine toegangsprijs gevraagd. De leden hebben vrijen toegang, maar plaatsbespreking is aan te be velen. Want de L. C. O. V. verwacht vele Oranje vrienden op dezen merk- waardigen herdenkingsavond van bet zilver huwelijksjubileum van H M. de Koningin en Z. K. H. den Prins. Het schijnt -een mooie avond te zul len worden. Ook niet-leden wordt er op attent gemaakt, dat er maar een beperkt aantal toegangskaalden ver krijgbaar is. De staking bij Gebr. Van Hoeken. In verband met de „wiTde" staking bij de Ni V. Houthandel Gebr. Van Hoeken, heeft de rijksbemiddelaar, de oud-minister van Ysselstein, gister middag op verzoek van den gemeente lijken Dienst voor Sociale Zaken, met drie afgevaardigden van het personeel een bestuurder van den Chr. Houtbe- werkersbond en de heeren Van Hoe ken op het bureau van voormelden Gewone advertentien per regel 22*/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij toornitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Aan dr. De Visser is door H. M. de Koningin onth effing va,.? zijne opdracht tot Kabinetsformatie 'crleend. Aan luiburg is opgecu exil a-parlemwii cair Kabmei te iormee- ren. Buitenland. Kardinaal Mercier is stervende. Rusland heeft de uitnoodiging tot deelneming aan de economische we reldconferentie aanvaard, mits deze niet in Zwitserland wordi gehouden. Mededeelingen der Duitsche regee ring over de „uitvloeiselen" van het verdrag van Locarno. dienst een bespreking gehouden, ten einde tot een beëindiging der staking te komen. Het resultaat was, dat de 'rijksbe middelaar tenslotte het bemiddelings voorstel deed, dat alle stakers weder in dienst zouden worden genomen zonder rancunemaatregelen van de zij de der directie, dat binnen veertien dagen na de hervatting van het werk geen arbeiders gedaan zullen krijgen en dat, als wegens slapte in het be drijf personeel moet worden ontslagen dit zal geschieden volgens dienst en leeftijd. Wlnterlezing over Guido Gazelle In de Hooigrachtkerk hield voor liet Chr. Comité vo'or Winterlezingen Ds Callenbach uit Rotterdam een voor dracht over den grooten Vlaamschen dichter en priester Guido Gezelle Nadat Ds. Callenbach in gebed was voorgegaan, werd gezongen Ps. 19:1. Spr. begon met te wijzen op de. ei genschappen van de-zen bijzonderen mensch: innige vroomheid, groote na tuurliefde, zeldzame taalkennis Den 31 en Mei 1830 wend hij in Brug ge geboren. Zijn ouders waren zeer eenvoudige lieden, maar toch van bij zonder gehalte. Dit blijkt wel uit z'n gedichten, b.v. 't bekende „Moeder" Toen hij opgroeide, had hij veel last van hoofdpijn, tdaar zooals later bleek zijn hersenen te groot waren voor zijn toch al zeer groot hoofd. Voor handen arbeid deugde hij daarom niet. „dus" moest hij studeeren Door vrienden van zijn valder kon hij geplaatst worden als portiérken aan het klein seminarie te Rousse- laere waardoor hij gelegenheid kreeg z'n kost te verdienen en tegelijk dé lessen te volgen. Door een ernstige ziekte kon hij een maal niet overgaan, doch een van z'n leeraren ging met een gedicht, dat hij gemaakt had (de Mandelbeeke) naar den Bisschop, die oordeelde dat hij wel voor bevordering in aanmerking kwam. Daarna kwam hij op het Groot Se minarie te Brugge en maakte daar o.a. 't mooie werk over den opgezetten vogel, dat blijk geeft van zijn gewel dige- taalbeheersching. Toen hij zijn priesterwijding ontvan gen had, werd hij als leeraar naar de school gestuurd, waar bij eerst „por tiérken" geweest was. Daar moest hij les geven in boek houden en handelsrekenen. Gezelle, die nooit zijn eigen middelen h'eeft kunnen- beheeren, leeraar in boekhou den! Hij bleef dit dan ook niet lang, maar kreeg al spoedig opdracht les te geven in „poëzie." Van zijn vader kreeg hij z'n eerste practische les in de paedagogie. Die zei: „ge moet met uw jongens niet op de kronkelpaden der kennis gaan, maar op 't middenpad blijven en aan de prulmeboomen schudden Vader Gezelle bad veel vergelijkingen uit *z'n eigen tuin! Als leeraar In poëzie bracht hij z'n jongens, die nooit, anders lazen dan Molière of Corneille of hoogstens de Overwintering op Nova-Zembla var Tollens ln aanraking met Vondel, Ho merus en zoovele dichters, die vroegei vrijwel niet in aanmerking kwamej gelezen te worden. Zijn les geven waf dan ook iets bijzonders., Hugo Verriest, zjjn oud-leerling ei vriend, vertelt er veel van. Na zijn leeraars Jaren werd hij onder pastoor te Brugge en te Kortrijk Vat dien tijd hebbij wij weinig gedichten Maar al is het dus tot op zekere hoogte verklaarbaar, dat er vaak mei weinig waardeering over de volksver tegenwoordiging wordt gesproken toch moeten wij de voorzichtigheid betracht ten en maar niet gedaebtenfoos mee zingen in het koor waarin op afschaf fing van het parlementaire stelsel en het optreden van een dictator wordt aangedrongen. De bedoeling is toch in de meeste gevallen niet om het recht te dienen en de Overheid te beter aan hare god delijke roeping te doen beantwoorden, maar om eigen beginselen te doen ze gevieren en eigen wenschen te vervul len. Zoo was het in 1918 toen Mr. Troel stra een greep deed naar de macht En zoo is het ook nog wel in onze dagen nu soms getracht wordt, onze Vorstin en andere vooraanstaande per sonen tot ongrondwettige handelingen te prikkelen en den volksinvloed te breken. Als Antirevolutionairen mogen wij daaraan niet meedoen Maar wel hebben we mee te werken om het narlementaire oad zuiver ta Het vierde bedrijf. Wat de laatste dagen verwacht werd is juist gebleken. De pogingen van Dr de Visser om ,.een Kabinet" samen te stellen, zijn niet gelukt. De rechterzijde is in de gegeven om standigheden niet in staat gebleken eeri Kabinet te leveren. De wekenlang voortgezette pogin gen om de klove te overbruggen en een compromis te vinden, waardoor verdere samenwerking mogelijk werd hebben niet tot den gewenschten uit slag geleid. Men heeft van zekere zijde alles op haren en snaren gezet en nu zijn de snaren gesprongen. De rechterzijde ligt uiteengeslagen en tenzij zich zeer bijzondere om standigheden voordoen is het met het Kabinet Colijn gedaan. Het vierde bedrijf is nu begon nen Aan Mr. Limburg, die door ons eeds bij het begin der crisis als toe komstig Kabiüetsformateur werd ge doodverfd, is opgedragen een extra

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1