CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dit nummer bestaat ui! TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGANG
ZATERDAG 2 JANUARI 1926
NUMMER 1710
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAUHooigracht 35
iLeiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiSn bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage>
Itjks geplaatst ad 40 cent.
EERSTE BLAD.
V Onzekerheid.
Het nieuwe jaar begint met onzeker
heid op schier elk gebied.
De maatschappelijke toestand is ver
van gunstig. In het zakenleven woréLt
veel en naar het schijnt niet ten on
rechte geklaagd en de strijd om het
bestaan is voor velen inderdaad een
bange strijd.
Onze bloembollenkweekers en -'han
delaars om nu geen andere voorbeel
den ie noemen, werden getroffen door
het Amerikaansche narcissen verbod
wat wel geen onherstelbare ramp be-
teekent, maar wat toch heel wat zor
gen meebrengt, en de bedrijfszekerheid
in niet geringe mate bedreigt.
Dit alles heeft zijn terugslag op de
arbeiders voor wie de zekerheid dat
er in de toekomst werk zal zijn en
broocl, steeds geringer wordt.
En zoo gaat 't over heel de linie.
Op politiek gebied is er mede een
gevoel van 'onzekerheid.
Omtrent het pogen van Minister De
Visser is nog niets anders bekend dat
dat er nog weinig uitzicht is op® een
bevredigende oplossing van de crisis,
die als ze niet spoedig beëindigd zal
worden, allerlei andere crisissen ten
gevolge zal hebben.
De leidende mannen zoowel in de
R.K. Staatspartij als in de Chr. Histo
rische Unie blijven zich blindstaren
op een punt van zeer ondergeschikten
aard, of zien ,wat ook mogelijk is, geen
kans, om nadat ze eerst zichzelf met
allerlei krasse uitspraken hebben vast
gewerkt op een bevredigende wijze
den aftocht te dekken.
Als een klein lichtpunt mag mis
schien worden opgemerkt dat dezer da
gen le Nederlander" een breed betoog
bevatte, waarin getracht werd duide
lijk te maken, dat het zenden van een
gezant huiten bezwaar van 's lands
schatkist met als inconstitutioneel be
hoeft te worden veroordeeld en dat
de Christelijk Historischen aan een
eventueele motie, waarin zulk een
daad werd afgekeurd, hun stem niet
zouden behoeven te geven.
Wij weten niet, of in deze richting
ee^i oplossing wordt gezocht, maar hier
uit blijkt in elk geval, dat alle mo
gelijkheden ernstig onder de oogen ge
zien woriüen.
Intusschen, de toestand blijft onze
ker en dat is temeer te betreuren om
dat in dezen tijd van revolutionaire
dreiging, onzekerheid minder dan ooit
gewer.scht is. Indien ooit, dan is er in
dezen tijd behoefte aan een Kabinet,
dat weet te regeeren en dat het gezag
weet'hoog te houden.
Onzeker is het in verband met dit
alles ook of de samenwerking van de
rechtsche partijen zal worflen voortge
zet, of dat de rechterzijde uiteen zal
vallen.
Ds. Kersten hoopt het laatste.
In het laatste nummer van ,.De Ba
nier" schrijft hij aan een Rood-Room-
sche Regeering de voorkeur te geven,
boven een Kabinet als we nu bezitten,
steunende op dé rechtsche partijen.
Wij deelen dezen wensch niet. Wij
zien hier een bedenkelijk symptoom
van politieke kortzichtigheid, die voor
land en volk de meest ernstige gevol
gen kan hebben en een onverantwoor
delijk verwaarloozen van de middelen
die God ons heeft geschonken.
Maar samenwerking of niet en dat
kan ons bij al deze onzekerheid rust
geven en kalmte, onze beginselen
blijven en behouden hun beteekenis.
En ie beginselen zijn waard dat wi;
ze verbreiden, dat we er voor strijden,
dat we pogen ze tot toepassing te bren
gen omdat ze gegrond zijn op het on
veranderlijke Woord van God.
V Week der gebeden.
Evenals vorige jaren wordt ook nu
weer te Leiden het nieuwe jaar ingezet
met een week der gebeden.
Een week van dankzegging vooront
vangen weldaden en zegeningen op zoo
menigerlei gebied; v. verootmoediging
over traagheid en zwakheid in het ge
loof en het verzondigen van de ga-
schonken weldaden en van gebed voor
allen nood op godsdienstig, zedelijk,
maatschappelijk en staatkundig ge
bied.
Deze bijeenkomsten, georganiseerd
door de Evangelische Alliantie,
die bedoelt de bevordering van de een
heid in geloof en liefde van allen die
den Naam des Heeren Jezus Christus
belijden, dragen geen kerkelijk karak
ter.
Sprekers van verschillende kerkelij
ke richtingen zullen ook nu weer het
woord voeren.
Gewoonlijk is er voor deze bijeen
komsten veel belangstelling.
Toch wekken wij gaarne onze lezers
en inzonderheid ook de mannelijke le
zers op, deze samenkomsten zooveel
mogelijk bij te wonen.
Laat het vól zijn in de Oosterkerk
de volgende week.
En moge de noodige geestelijke
warmte niet ontbreken.
STADSNIEUWS.
A. W. SIJTHOFF's UITG. MIJ.
A. W. Sijthoff's Uitg. Mij jubileert.
Het was gisteren 7<5 jaar geleden, dat
wijlen de heer A W. Sijthoff de druk
kerij oprichtte, die thans in uitge
groeid tot de bekende uitgeverszaak.
Ter gelegenheind van dit jubileum,
heeft de finna een met tal van foto's
versierd gedenkschrift het licht doen
zien, bewerkt door den heer D. Smit,
bibliograaf te Amsterdam.
Aan dit gedenkschrift, dat een voor
namen indruk maakt, is het volgende
ontleend:
Zoowel de stichter der firma, de heer
A. W. Sijthoff, als zijn opvolgers, de
heeren C. G. Frentzen en A. W. Frent-
zen,hebben er steeds een eer in ge
steld, hun inrichting op de hoogte van
den tijd te houden door het aanschaf
fen van de nieuwste lettersoorten en
machines en door het partij trekken
van uitvindingen op het gebied van
druk- en bindkunst. Zoo was de heer
A. W. Frentzen de eerste, die door het
stichten van de Nederlandsche Roto
gravure-Maatschappij het diepdruk-pro
cédé hier te lande invoerde.
Op Nieuwjaarsdag 1851 werd de zaak
geopend met een tiental knechts en
jongens; thans zijn naast de talrijke
machines een honderd man personeel
aan het werk. Velen van het personeel
zijn van vader op, zoon bij de firma
Sijthoff werkzaam geweest.
Den lsten Januari vestigde de toen
nog niet twee-en-twintigjarige Albertus
Willem Sijthoff zich als boekdrukker
te Leiden op de Oude Vest. Aanvanke
lijk drukte hij uitsluitend boeken voor
andere uitgevers. Het eerste werkje,
dat van zijn persen kwam, was: Ada-
ma van Scheltema, Gulden Levens
woord^. Ook van buiten de stad
stroomden de orders hem toe, zoodat
hij reeds in 1852 verplicht was, naar
grooter ruimte om te zien, ten einde
zijn drukkerij de noodige uitbreiding
te geven. De zaak werd toen overge
bracht naar een terrein aan de toen
malige Koepoortsgracht, later herdoopt
in Doezastraat. Met deze verplaatsing
onderging de drukkerij uitbreiding,
doordat er met het oog op het druk
ken van geillustreerde werken, een in
richting voor galvano-plastiek en een
houtgraveerschool aan werden toege
voegd. Een bewijs, dat uit deze inrich
ting goed werk kwam, levert de eer
volle vermelding, den heer Sijthoff
door de Nederlandsche Maatschappij
van Nijverheid in 1853 toegekend voor
de beste verzameling van op eigen
drukkerij vervaardigde kinder- of
school prenten. De uitgave van d eze
prenten was voor hem een eerste stap
op Jiet terrein der geilustreerde kin
derboeken, waarop hij zich later veel
heeft bewogen.
Weldra trad hij ook als onderne
mend uitgever op den voorgrond. Met
het Overnemen van de Kunstkroniek
behaalde hij zijn eerste succes. Deze
kostbare en veel zorg eischende perio
dieke uitgaaf, bracht den heer Sijthoff
in aanraking met vele schilders en
schrijvers, wat aanleiding is geworden
tot menige belangrijke uitgave. Van
groote beteekens voor het aanknoopen
en uitbreiden van buitenlandsche b?-
trekkinecn was dë aankoop van de cli
rhó's van Otto Spamer's Buch der Er-
findungen Rij de dames is Sijthoff het
meest bekend door de uitgave van het
mode-tijdschrift De Gracieuse, in 1863
opgerikht.
Een onderneming, die heel wat voe
ten in de aarde had, vóór zij tot stand
kwam, was de opzet van het Nieuw
Nederlandsch Biographisch Woorden
boek.
iGrootere bekendheid kreeg de firma
buiten de grenzen, zelfs buiten o^s we
relddeel, door twee kostbare onderne
mingen: de uitgave van de Codices
uffaeci et Latini en het Breviarium Gri
mani, in photographische reproductie
Op het gebied der couranten-indus
trie werd mede heel wat tot stand
gebracht. Zoo werd eerst in 1886 het
„Leidsch Dagblad" opgericht en later
dë ..Haagsche Courant" en het Rotter-
damsch Nieuwsblad".
De oudste schoonzoon, de heer C. G.
Frentzen, was in 1885 als medewerker
in de Leidsche uitgeverszaak opgetre
den waard'oor tevens Sijthoff's wengch,
om een kundig vertegenwoordiger en
plaatsvervanger te hebben, vervuld
werd. In 1905 achtte de heer Sijthoff
den tijd gekomen om zijn zaak om te
zetten in een Naamlooze Vennootschap
Het Leidsch Dagblad' werd een N. V.
en de drukkerij en uitgeverszaak wer
den A. W. Sijthoff's Uitgeversmaat
schappij onder directie van den heer
A. W.. Sijthoff, bijgestaan door dë
heeren C. G. Frentzen en A. W, Frent
zen, die eenigen tijd daarna tot direc
teuren werden benoemd. Vooral aan
het initiatief van den heer C. G. Frent
zen is het te danken, dat aan de Duit-
sche relaties uitbreiding werd gegeven,
vooral voor uitgaven van kostbare
prachtwerken
In 1913 overleed de heer A ,W. sijt
hoff op hoogen leeftijd te Feldafing.
de leiding der zaken hiermede geheel
overlatende aan de heeren C. G. Frent
zen en A. W. Frentzen, Kort daarop
werd ook de heer C. G. Frentzen aan
zijn werkkring ontrukt, op 68-jarigen
leeftijd, even voor het uitbreken van
den oorlog. Toen werd het bestuur der
zaken geheel overgenomen door zijn
zoon, den heer A.W. Frentzen, die
zich door een verblijf in het buitenland
zelfstandig gevormd had.
Het bedrijf werd geheel in overeen
stemming met den geest van zijn groot
vader en vad'er voortgezet.
Als een bewijs, hoezeer de zaken zich
hebben uitgebreid, kunnen de volgende
cijfers dienen:
In 1851 werd aan salarissen uitbe
taald f4800; in 1925 f180.000. De aan-
koopen van drukpapier bedroegen in
1860 plm. f 10.000 en in 1925 f 70.000,
Uit deze enkele gegevens blijkt wel,
dat er voor de juhileerende firma alle
reden is om feest te vieren.
Bij de vele gelukwenschen die zij bij
deze gelegenheid ontvangst, voegen wij
gaarne de onze.
Blijve zij ook in de toekomst trouw
aan het eenmaal gekozen devies:
Alt ij t Waek Saem.
Gemeenteraad
Gedeputeerde Staten dezer provincie
hebben èericht, dat zij zich met het be
sluit van den Gemeenteraad, waarbij
de rente, verschuldigd over de door de
meente ten behoeve van de z.g. premie
bouwplannen verleende voorschotten
tijdelijk van 1 Januari tot 1 Juli
l-Y - werd verminderd van 6 pet. tot
5 pet., teneinde een verlaging van de
huurprijzen gedurende dat tijdvak mo
gelijk te maken, niet kunnen vereeni
gen. Zij nemen echter genoegen met de
door B. en W. voorgestelde verlaging
van den rentevoet met een half procent.
In verband hiermede geven B. en W.
den Raad in overweging met intrek
king van het besluit van 21 December
1925, hun College te machtigen:
le. ten aanzien van de bedoelde pre
miebouwplannen, genoegen te nemen
met de ontvangst van een annuïteit,
berekend over het tijdvak 1 Januari
1926 tot en met 30 Juni 1926, naar een
jaarlijksche rente van 5B pet.
2e. het noodige te verrichten ter uit
voering van defl sub le genoemden
maatregel.
B. en W. deelen nog mede, dat zij,
ten einde de huurders niet langer dan
strikt noodig is, op de in uitzicht ge
stelde huurverlaging te laten wachten,
de betrokken woningbouwverenigin
gen bereids heeft gemachtigd aan deze
aangelegenheid uitvoering te «even
naar den maatstaf van' een rentever
mindering met een half procent.
Schaken.
Winter wedstrijd Leidsoh Schaak-*
genootschap.
Gisteravond werden de wedstrijden
voortgezet met de volgende uitslagen:
Groep A. W. Demmendal wint van
F. Niewold. W. H. v. 4' Nat Jr. en
Ir. H. N. Francois afgebr. jtextij.
Groep C. Dr. C. H. Eins en W. H.
Bosscha, afgebr. partij. M. M. Segaar
en D. Noteboom, afgebr. partij.
De afgebr. partij Noteboom en D. de
Jong werd door Noteboom gewonnen.
Groep E. P. C. Segaar wint van J.
J. Swaan Jr. M. B. Hofman verliest
van C. J. van Goor. Van Goor wint
van Th. A. M. Couwenberg. Couwen-
berg wint van Swaan.
Hier volgt de stand in verschillende
groepen^ uitgezonderd van groep B,
waarm nog niet gespeeld werd. Met
de partij C. Dross v. Dusseldorp en H.
G. Hofman is deze groep uitgespeeld.
Groep A. W. Demmendal 8 uit 9, W.
H. v. d. Nat Jr. 5 uit 7 en 1 aigebr.
parttj. Ir. H. N. Francois 2 uit o en
1 afgebr. partij. F. Niewold o.uit 7. W.
A. A. v. Otterio 4 uit 6 en D. P. Kar-
nin 1 uit 5.
Groep C. Dr. C. H. Hins 3V2 uit 6 en
afgebr. partij. M. M. Segaar 4 uit 6
en 1 afgebr. partij. D. ae Jong 1 uit
6. W. H. Bosscha 2V2 uit 5 en 1 afgebr.
partij en D. Noteboom 3 uit 5 en 1
afgebr. partij.
Groep D. G. Bol 4 uit 5. W. de Bruin
o uit 4 en 1 afgebr. partij. A. Th.
Cahen 2 uit 5. G. Schoppen 3V2 uit 5
en 1 afgebr. partij. Ds. C.K Rjjnr 1
1/2 uit 6 en Ir. .J J. G. v. d.
7. uit 9.
Groep E. J. J. Swaan Jr. 3 uit 6,
P. C. Segaar 6 uit 8, M. B. Hofman
21/2 uit 7, Kapt. G. Kuyper 2 uit 2,
Th. A. M. Couwenberg 3V2 uit 9. L.
Driessen 2 uit 8 en C. J. v. Goor 4
uit 6
Ioidsche Mode-vakschool.
We vestigen de aandacht onzer le
zers, en nog meer onzer lezeressen,
op de in dit 110. voorkomende adverten
tie van bovengenoemde school, op wel
ker hoofdcursus wordt opgeleid tot ge
diplomeerde costumière, coupeuse en
leerares.
Verleden jaar slaagde 100 pet der
candidaten; ongetwijfeld een schitterend
resultaat.
De gisteren gehouden bloempjes ver
koop ten bate van het tuberculosefonds
„Draagt elkanders lasten" heeft een
zeer bevredigend resultaat gehad.
Ondanks het betrekkelijk klein getal
verkoopers(sters) werd in totaal ont
vangen f 482,77.
Heden werd door het Burgerlijk
Armbestuur ontvangen f38, als zijnde
'de opbrengst der circulaires van de
winkelweek Breestr.Maarsmanssteeg.
Geslaagd voor het Mercurius-di
ploma voor Boekhouden en a.v. de hee
ren: [Fr. Knetter, J. N. Korswagen, Adr.
J. van der Pompe, Ti. Wiersma, leer
iingen van de Handelsschool „Kennis
is Macht". (Leeraar de heer H. D. M.
Knol).
Mede is voor dit examen geslaagd
Mej. S. P. Colpa, Leiden, leerling van
den heer H. D. M. Knol.
BINNENLAND.
DE POLITIEKE TOESTAND.
Op het doode punt?
De parlementaire redactur van dé
Maasbode schrijft o.mj.
De crisis duurt op het oogenblik
reeds 50 dagen en van een oplos
sing vernemen we nog niets. Men
is hard op weg, om het record,
dat sedert de verwerping van de
Vlootwet voor een ministercrissis op
73 dagen staat, te slaan.
Na de mislukte poging an dr.
de Visser tot vorming van een par
lementair kabinet, kwam de nieuw/-,
zeer onverwachte, tot vorming van
een kabinet zonder meer.
Op welke wijze Dr. de Visser dat
kabinet wil formeeren, weet mén
niet. Hij heeft zich gewend tot de
Roomsch Katholieke ministers, m
daarna ook tot de andere. Maar
zal de oplossing daardoor geroken
worden voor de kwestie die van al
les de oorzaak is We betwijfelért
het, daa. niet van de ministers, maar
van de Kamer die oplossing moet
komen.
Er zijn tal van vragen te stel
len, zonder dat daarop een ant
woord te geven is, omdat men niet
weet, in welke richting de leidér dér
Christelijk-Historische partij zoekt.
Aan cle Kroon heeft hij verslag
uitgebracht van zijn tor eden ver
richten arbeid, maar het Nederland
sche volk weet nog van niets en
dat zal ten slotte toch het gelag
moeten betalen.
'Wat nu de pogingen van Dr. de
Visser betreft, zouden we willén vra-
Binnenland.
De watersnood in Limburg en in het
land van Maas en Waal. H. M. de Ko
ningin bezoekt de overstroomde gebie
den..
De Ministers Colijn en Bongaerts
naar de geteisterde streken.
A. W. Sijthofis Uitg. Mij. te Leiden,
bestaat 75 jaar.
De heer Braat heeft zijn wetsvoorstel
inzake den zomertijd ingetrokken.
Buitenland.
Ook België is zeer zwaar getroffen
door de overstroomingsramp.
Berlijn door een orkaan geteisterd.
Een aardbeving in Noord-Italië.
Ernstige ontploffing in een Chinee-
sche vuurwerkiabriek te Macao.
De mummie van Toet-ank-Amen is
naar het museum te Kairo vervoerd.
gen, waarom hij zich gewend heeft
tot de ministers persoonlijk en met
tot den premier, den héér Colijn, dié
immersze gekozen had wetende, dat
hij up de kwestie vaja het gezant
schap zou kunnen stranden. Hij was
toch de eerst aangewezene om, zoo
men met de zittende ministers wudé
onderhandelen, daarbij leiding te ge
ven, aangezien hij! als formate1 r de
onderhandelingen voerde met dé par
tijen over zijn program.
Zoo op een extra-parlementair ka
binet werd aangestuurd waarom zich
Han ook niet gewend tot anderen
dan de zittende ministers Alleen
in dat geval had hij bij mislukking ge-
wezen kunnen worden op een aan
tal beproefde formaties.
Ter voorkoming van 'misverstand
voegen we hier echtér aanstonds aan
toe, 'dat van mislukking (nog niets be
kend is.
Over den arbeid, die in decé wé-»
ken is verricht, hangt /een cli elite
sluier: voor zoover bekend, hééft Dr.
de Visser alleen overlég gépléégd
met zijn eigen fractie, b né\ éns mét
de beide Christelijk-Historische mi,
nieters, maar niet met de anóeré
rechtsche fractieleiders.
Dezer dagen schijnt voor het éérst
een onderhoud te nebbén plaats gé-
had tueschen Dr. de Visser en mi
nister Colijn.
Hoe het kabinet ook .eeten mag,
dat mogelijk onder beider saménwéV
king gevormd zal worden, steeds zal
het komen te staan voor de niét op-
Seloste kwestie van dén gézant bij
en H. Stoel en voor dezé oplos
sing zal een meerdérhéid, moëtén zijn
in de Kamer.
Van de heeren Snoeck Henké-
mans en Krijger, die bekend staan
als de beide felste tegnstandérs in
de Christelijk Historische Tweede
Kamerfractie, mag men aannemen,
dat ze niet genegen zijn, het g<
vallen besluit lot schrapping der gel
den voor het gezantschap te her
zien. Hun uitlatingen in ae pers ge
tuigen hiervan op de meest ondub
belzinnige wijze en maken eén té-
rugkeer onmogelijk.
Dit maakt het werk van Dr. de
Visserv vooral nu hij zich niet tot
nieuwe mannen gewend lieéft/ zéér
moeilijk en wettigt de veronderstél-
ling, dat hij bij zijn formatie van
een kabinet als door hem gedacht
op het doode punt is gekomen.
Mocht onzë onderstelling juist zijn,
dan kan in de eerste aagen tan
het nieuwe jaar een volgendé poging
ter oplossing van de crisis worden
tegemoet gezien. Eengroot aantal
pogingen zullen immers nog beproefd
moeten worden vooraleer de uitérst
noodzaak voor de R.-K. Staatspartij
aanwezig is.
Het eind der crisis zien wij nog
niet in het verschiet.
Uit het Sociale Leven.
Uit de Textielindustrie.
Hoewel er nog geen definitieve be
slissing is gevallen, daar begin 1926
vermoedelijk voor de tweede maal iub-
schan de werkgevers en werknamera
geconfereerd zal worden, zal. daar 200
wel de moderne als de ooi 'ssioneele
arbeidersorganisaties de voorstellen der
fabrikanten van de hand wezen, de 48-
urige werkweek met" ingang van 1 Jan.
a.s. van kracht worden.
In verschillende fabrieken is dit voor
de arbeiders zoo heucheiyke £eit reeds
verkondigd