CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
DONDERDAG 31 DECEMBER 1925
NUMMER 1700
LËIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaalf 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Dit Nummer bestaat uit DRIE Bladen
EERSTE BLAD.
MORSEN, 1 JANUARI, ZAL ONS
BLAD NIET VERSCHIJNEN.
Bij de jaarwisseling.
Schep moed! zeg aan uw sraarte
En zorgen goeden nacht I
Laat varen wat uw harte
In onrust heeft gebracht!
Gij wilt toch niet regeeren
Als een, die alles weet:
God blijft, als Heer der Heeren,
Met 't hoogst gezag bekleed.
Laat Hem besturen, waken,
't Is wijsheid wat Hij doet.
Het jaar 1925 is zoo goed als ten ein
de. 1926 gaat beginnen.
Wij hebben weer een rustpunt be
reikt in ons leven en onwillekeurig
hebben we dan neiging om terug te
blikken en als 't mogelijk was vooruit
te zien en na te gaan wat i&e toekomst
voor ons verborgen houdt.
Wij blikken terug en dan zien we
naast veel donkerheid, ook licht; naast
veel zorgen ook tal van zegeningen.
Van zegen mogen we spreken en
dan denken we aan het feit, dat ons
land voor algemeene rampen werd be
waard, dat onze Vorstin, die in den
loop van dit jaar tot eere-doctor werd
bevorderd, van wier werkkracht veel
wend gevergd den laatsten tijd, voor
land en volk werd gespaard en dat we
hier in tegenstelling met vele andere
landen, een gerust en stil leven moch
ten leiden.
Wij denken aan de verkiezingen die
met zooveel zorg tegemoet werden ge
zien en die met zoo gelukkigen uitslag
werden bekroond, aan het feit, dat op
nieuw een Christelijk Kabinet, gevormd
door eminente mannen en onder de
voortreffelijke leiding van een man als
Colijn kan optreden en aan de verblij
dende uitspraak in de jongste Troon
rede, dat het streven van het Kabinet
gericht zou zijn op de handhaving v. d.
Christelijke grondslagen van ons volks
leven.
Dat was een verblijdende eoi moed
gevende uiting, temeer omdat er niet
alleen in andere landen, maar ook in
ons land een streven openbaar wordt
om die grondslagen waarop alleen het
waarachtig volksgeluk kan worden op
gebouwd, om te keeren en te vernieti
gen.
Maar het licht dat vaai deze zegenin
gen uitstraalde is verdonkerd door het
droeve gebeuren op 11 November, toen
tengevolge van het weinige politieke
doorzicht van vooraanstaandé staats
lieden, de parlementaire machine werd
stopgezet en het Kabinet tot werkeloos
beid werd gedoemd.
De loopende zaken worden gaande
gehouden, maar van een krachtig
voortarbeiden is geen sprake en niet
zonder zorg vraagt wie het wèl meent
met de belangen van land en volk zich
af, wat van deze crisis nog het einde
moet zijn.
Wanneer de vooraanstaande mannen
met blindheid worden geslagen zoodat
zij niet meer het belangrijke en het
noodzakelijke van het bijkomstige we
ten te onderscheiden, dan ziet het >r
voorde toekomst dr;, r uit.
Op maatschappelijk gebied is het
niet anders. Ook daar wisselen licht
en donker elkaar af. Ook daar zegen
en zorgen.
Over het algemeen, al is het niet ge
makkelijk, daarover een juist oordeel
te vellen, schijnt de economische toe
stand zich een weinig te herstellen.
Het maatschappelijke zenuwstelsel dat
vooral in de na-oorlogsche dagen zoo
zware schokken had te verduren, be
gint een weinigje tot kalmte te komen
en hier ën daar vallen verblijdende
verschijnselen op te merken. Maar ddar
naast is het een feit, dat met name de
middenstand het nog steeds hard heeft
te verantwoorden en dat de arbeiders
klasse door werkloosheid nog voortdu
rend in ernstige mate wordt geteisterd.
De vakbeweging en dat is een gun
stig verschijnsel, wist zich weer eeni-
germate te herstellen en wat vooral tot
blijdschap stemt, is het f-eit, dat onze
Christelijke vakbeweging ondanks hare
betrekkelijke kleinheid in staat bleek,
op beslissende momenten zoo grooten
invloed, uit te oefenen.
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox *20
In-'t bijzonder voor deze omgeving is
van beteekenis het besluit van de Ame-
rikaansche regeering om dit land voor
den invoer van narcissen te sluiten.
Daarmede is voor velen over dit jaar
een donkere schaduw geworpen en is
voor sommigen misschien de zegen in
zorg verkeerd.
Toch behoeft dit alles nog geen re
den te zijn om moedeloos het hoofd te
laten hangen.
Immers bij het zien van de zorgen
komen we er te eerder toe om te tel
len de zegeningen die God ons wilde
schenken en wanneer wij dat doen, zien
we de zaken in een ander licht en roe
pen we elkaar bij de jaarwisseling
toe: Schep moed- Gij wilt toch niet
regeeren, als een die alles weet? Laat
Hem besturen, waken.!
Richten we den blik naar bet bui
tenland, dan is er naast veel ver
ontrustends toch ook wel het een en
ander, dat meer hoopvol stemt. We
zijn in dit jaar weer een aardig eind
gevorderd in de richting van de ver
zoening tusschen de volken, die in den
grooten oorlog als vijanden tegenover
elkaar hebben gestaan. Optimisten zien
zelfs leeds het ideaal van de Vereenig-
de Staten van Europa naderen.
Het groot© feit in dit verband is het
Veiligheidspact, gesloten op de in de
eerste helft van October gehouden con
ferentie van Locarno.
Wat van weinig der vel© d© laatste
jaren gehouden conferenties gezegd
kon worden, geldt van deze: zij is zon
der voorbehoud een succes geworden
De vier mannen, aan wier arbeid dit
resultaat vooral te danken is, de Duit-
schers Luther en Stresemann, deEn-
gel sell man Chamberlain en de Fransch
man Brinand, hebben ongetwijfeld op
den dank van Europa recht voor dit
schoone vredeswerk, in het belang van
ons werelddeel verricht.
Niet alsof we nu h©t tijdperk va»
den eeuwigen vrede zouden zijn inge
treden, maar toch kan het te Locarno
gesloten verdrag er toe medewerken,
dat we een periode van meerdere vei
ligheid en rust tegemoet gaan.
De „geest van Locarno", die reeds
spreekwoordelijk geworden is, moge
vaardig blijven over de volkeren.
Hoeveel er bereikt kon worden, wan
neer men „van goeden wil" is, is kort
na de conferentie van Locarno geble
ken, toen tengevolge van een Grieksch-
Bulgaarsch grensgeschil de vrede op
den Balkan dreigde verstoord te wor
den, en wie zou zeggen of en in hoe
verre een dergelijk conflict gelocali-
seerd had kunnen blijven.
Het mocht den te Parijs bijeengeroe
pen Volkenbondsraad gelukken, dit ge
schil bij te leggen, zoodat een oorlog
vermeden werd.
Wanneer wij de afzonderlijke landen
beschouwen, merken we op dat het af-
geloopen jaar in de eerste plaats voor*
Duitschland van groot belang is
geweest.
Niet slechts in verband met de af
sluiting van het Veiligheidspact,
waarvan het gevolg zal zijn dat dit
land binnenkort tot den Volkenbond
toetreedt, doch ook omdat het 28 Fe
bruari zijn president Ebert door den
dood verloor.
Ebert is een man van groote betee
kenis voor zijn land geweest, die het
op meesterlijke wijze door de stormen
van den revolutietijd heeft heengeleid.
De algemeene verwachting was dat
de katholiek Marx hem zbu opvolgen,
maar bij de herstemming op 26 April
werd niet de republikeinsche candi-
daat gekozen, doch de candidaat der
Nationalisten, maarschalk Von Hinden
burg.
De ontstemming was groot, vooral
ook buiten Duitschland; de nieuwe
Duitsche president heeft evenwel ge
toond hoven de partijen te staan en in
alle kringen het vertrouwen weten te
verwerven.
Voor Frankrijk was het afgeloo-
pen jaar een moeilijk jaar. Abd el Krim
in Marokko ging tot het offensief over;
in Syrië stonden de Drusen op; Ame
rika maand© het zijn oorlogsschulden
te betalen ende franc bleef maar
zakken.
Frankrijk heeft heel wat ministers
van financiën versleten dit jaar, die
geen van allen de afbrokkeling va den
franc konden keeren; of de tegenwoor
dige functionaris Doumer gelukkiger
zal zijn dan zijn voorgangers? Het nieu
we jaar zal het leeren.
Gelukkiger dan Frankrijk is België,
dat zijn franc wist te stabiliseeren, zij
het dan ook, dat het zich daarvoor
moest getroosten, dat bet o^der de cu-
rateele werd gesteld der Amerikaan-
sche bankiers.
De positie van Mussolini in Italië,
die een jaar geleden wankel werd ge
acht, is thans hechter dan ooit. Na een
verijdelden aanslag op zijn leven werd
hij 5 Nov. op geestdriftige wijze ge
huldigd; de drie jaren van zijn bewind
zijn dan ook inderdaad voor zijn volk
ten zegen geweest.
In Spanje kwam aan het directo
rium, althans in naam, een einde; het
schijnt evenwel dat de macht bij Primo
de Rivera blijft berusten en dat er wei
nig verandering is geekomen in de re
geering, ook al is deze een tikje „demo
cratischer" geworden.
Rusland bleef ook in het afgeloo-
pen jaar een communistische republiek
en als zoodanig een bestendig gevaar
voor West-Europa. Dat het communis
me een wereldmacht van beteekenis is,
waarmee niet te spotten valt, is wel ge
bleken uit de gebeurtenissen in China
en op den Balkan.
In de kuststreken van China werd
een hetze ontketend tegen de vreemde
indringers, vertegenwoordigers van het
kapitalistische Westen, terwijl in Bul
garije een greep naar de macht werd
gedaan door de communisten, waartoe
de bomaanslag te Sofia het sein was.
Het is de vraag, waarop deze bewe
ging, die internationaal georganiseerd
is, nog zal uitloopen, vooral in aan
merking genomen de ontevredenheid
die een gevolg is van den slechten
maatschappelijken toestand en waar
van door de communisten een gretig
gebruik wordt gemaakt.
Men denke b.v. aan Engeland,
dat nu al meer dan vijf jaren meer dan
een millioen werkloozen telt, aan
Duitschland, dat eveneens een ernsti
ge economische crisis doormaakt, aan
Holland, en al die andere landen met
hooge valuta, maar ookhoog werk-
loozencijfer.
Want is er op politiek gebied ver
betering te bespeuren, op het terrein
van het maatschappelijk leven is dit
over het algemeen nog niet het geval.
De geheele wereld is verarmd en daar
bij komen dan nog de hooge belastin
gen, mede in verband met het feit, dat
in de landen met hooge of iooals
Oostenrijk gestabiliseerde valu
ta het overheids- en semi-overheidsper-
soneel in zulk een bevoorrechte positie
verkeert vergeleken met de arbeiders
in fee particuliere bedrijven, die onder
de werkloosheid lijden.
En behalve die hooge belastingen zijn
er de hooge dollarleeüingen, waardoor
een groot deel van Europa zich econo
misch afhankelijk heeft gemaakt van
Amerika, den grooten O.-W.er.
En zoo zitten we nog midden in den
maatschappelijken druk bij de jaarwis
seling en niet zonder zorg blikken we
de toekomst tegen en vragen we ons
af wat het nieuwe jaar zal brengen.
Wat zal het zijn in het leven der
volken?
Gaan we een tijdperk van onrust en
ontredering tegemoet of zullen de ide
alen van een vrede gegrond op het
recht meer in vervulling gaan?
Wat zal 1926 brengen voor ons land
er. volk?
Zal de crisis eindigen met een over
winning van. hen die de Christelijke
grondslagen wenschen om te keeren
of zullen de leiders van de Christelijke
partijen in het besef van hunne groote
verantwoordelijkheid de handen in
elkaar slaan om krachtig aan de hand
having en versterking van die grond
slagen te arbeiden?
Wat zal het nieuwe jaar zijn voor ons
economisch en maatschappelijk leven;
voor onze zaken, onze gezinnen, onze
personen?
En alweer luidt het antwoord: wij
weten het niet. Het is ons niet bekend
wat de toekomst voor ons verborgen
houdt.
Alleen dit weten we: het zal in de
toekoms* zijn als in het verleden: licht
en schaduw, zegen en zorgen.
Er zal zijn de menschelijke zonde en
ontrouw, maar ook de goddelijke trouw
Gods raad zal bestaan ook in 1926.
En daarom kunnen we, hoewel we
staan voor een onbekende toekomst
toch met opgewektheid het nieuwe
jaar tegengaan.
Want wat er ook gebeurt:
God blijft als Heer der Heeren
Met 't hoogst gezag bekleed.
En daarom ook in den nieuwen tijd
kring:
Laat Hem besturen, waken,
'Is wijsheid wat Hij doet
Zóó zal Hij alles maken,
Dat g'u verwonderen moetl
STADSNIEUWS.
Leiden in 1925.
Wij kunnen niet alle belangrijke
voorvallen uit het Leidsche levon in
1925 memoreeren, maar we willen toch
enkele van de voornaamste gebeurte
nissen in herinnering brengen.
Onze gemeenteraaad onderging dit
jaar in tegenstelling met 1924 slechts
weinig verandering. Alleen de heer v.
d Heuvel (S.D.A.P.), die naar Amster
dam vertrok werd vervangen door zijn
partijgenoot den heer J H. Schüller.
Meerdere belangrijke besluiten wer
den in 1925 door den Gemeenteraad
genomen.
O.a. werd besloten tot het verbieden
van den verkoop van melk en melk
producten op Zondag. Ook werd een
Verordening aangenomen waarbij bet
aan kinderen beneden 14 jaar verboden
is, op den openbaren weg te rooken.
Het vermenigvuldigingscijfer van de
gemeentel, inkomstenbelasting werd
verhoogd, en gebracht van 1 op 0.9, ter
wijl mede een niet onbelangrijke verla
ging van het havengeld en van de prij
zen van gas en elctriciteit tot stand
kwam.
Vermelding verdient, dat het
contract met de Leidsche Duinwater
maatschappij met 10 jaar werd ver
lengd.
Aan het verkeersvraagstuk werd me
de aandacht geschonken. Besloten
werd n.l. tot de verbreeding van den
Rijnsburgerweg tusschen den Spoor
wegovergang en de Poelbrug, tot de
verplaatsing en vernieuwing van de
Jan Vossenbrug en de demping vjan de
Volmolengracht en tot de verbreeding
van den Morschweg.
In dit verband mag ook worden ver
meld de belangrijke gift van den heer
De Koster voor den aanleg van een
wapdelbosch, welke gift met groote
dankbaarheid werd aanvaard en het
besluit van den Raad tot het stichten
van een wandelpark op het terrein van
het Mil. Hospitaal.
Voorts kan nog worden gememoreerd
het besluit tot het beschikbaarstellen
van de Plantsoenschool aan de Vereen,
voor Chr. onderwijs, het organiseeren
van cursussen voor de opleiding van
werkloozen, het besluit tot het houden
ven een woning- en gezinstelling om
een overzicht te krijgen van den stand
v het woningvraagstuk en het besluit
tot opheffing van het vischbedrijf.
De klacht, dat er in onzen Gemeente
raad veel gepraat wordt moge niet ge
heel ongegrond zijn, uit bovenstaande,
ver van volledige opsomming kan blij
ken, dat er toch ook gewerkt wordt.
Vermelding verdient voorts nog de
feestviering ter gelegenheid van het
350-jarig bestaan der Leidsche Univer
siteit welke herdenking bijzondere be
teekenis kreeg door de plechtige pro
motie van H. M. de Koningin tot eere
doctor in de rechtswetenschappen.
De verbinding met de Residentie en
omliggende gemeenten werd dit jaar
weer verbeterd door het tot stand ko
men van de electrische tram Leiden
WassenaarDen Haag, waardoor te
vens de bewoners van de Haarlemmer
straat en omliggende straten de ge-
wensebte tramverbinding kregen.
Verder kan nog worden herinnerd
aan de opening van de allergische kli
niek van Prof. Storm van Leeuwen, het
houden van een L.A.W.E.T. en een win
kelweek voor bepaalde buurten en ein
delijk de viering van zijn 60s ten verjaar
dtyg van den burg ©ia mester, WJUM&I
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adverientiën per regel 22»/i cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine adrertentiën bij roornitbetaling
ran ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Stormen en overstroomingen in bin
nen en bnitenland.
De heer Krelage over het narcissen-
verbod in Amerika.
Een Joodsche hulde aan de Koningin.
De gemeenteraad van Voorschoten
sluit tot verlaging van den gasprijs.
Bnitenland.
Frankrijk weigert directe onderhan
delingen met Ab-del-Krim te voeren.
weer opnieuw bleek de groote plaats
die onze Leidsche burgemeester in het
hart van de ingezetenen inneemt.
Moge de band tusschen Leiden en
zijn burgervader in 1926 blijven be
staan, en moge onder Gods zegen en de
krachtige leiding van den Burgemees
ter, de Wethouders en den Gemeente
raad het nieuwe jaar voor Leiden zijn
een jaar van heil en zegen.
Dr. Knuttel over de Leidsche gemeen-
tebegrooting.
Eigenlijk is deze titel niet geheel juist
want niet zoozeer over de Leidsche ge
meentebegrooting, noch over de gemeen,
tepolitiek in liet algemeen, dan wel over
den klassenstrijd en zijn vooruitzicht u
heeft gisteravond Dr. knuttel gesproken
Het auditorium was niet zeer groot.
Slechts een dertigtal personen had
er den tocht naar de kleine Stadszaiü
voor over gehad, om zich den commu-
nistischen weg bescheiden lijk te hoor n
uitleggen. Een bewijs van slapheid, dat
den voorzitter zoowel als den spreker
een klacht ontlokte.
De heer Knuttel begon met de moei
lijke positie te teekenen van een com
munist in den Leidschen raad, waar
hy stelling moet nemen tegen alle an
dere leden.
Daarnevens moet hjj ©enerzijds geon
valsch vertrouwen opwekken in de S.
D. A. P., die door haar deelnemen aan
de burgerlijke regeeringen geheel van
den weg van den klassenstrijd is af ge
dwaald, terwijl anderzijds de eerlijkheid
eischt, dat, wanneer zij werkelijk oeaia
een .arbeidersbelangetje bhartigt de
communist daaraan zijn steun verleent.
Bedroevend vond sir. de belangstel
ling der arbeiders. Gedurende de 21
urige rede van v. Eek was er één op
de tribune. Slechts ao pet. is in eeu
vakorganisatie, en politiek zijn er hoogi
stens 1000 vast georganiseerd. Alleen
wanneer het gaat om een aalmoes van
hoogstens drie gulden, komen er van
de 000 werkloozen ongeveer 150 kijken
terwijl van steun der overige arbeiders
in 't geheel niets is te bemerken.
Scherp hekelde spr. de houding der
S. D. A. P., die allerlei groote werken
wilde doen uitvoeren, die, al had de
wethouder wel wat tammer cijfers kan
nen noemen, mogelijk drie millioen zou
den hebben gekost.
Als baten wist zij daartegenover met
anders te stellen dan 30.000 guldein op
brengst van een vernooging der op
centen.
Dat is geen pokttek.
Te zeggen: haal wat ea te haleu u*
schijnt neel eenvoudig, maar zoolang
de regeering de kapitaal vlucht toelaat,
beteekeent het alleen, .dat de arbeiders
voor de lasten opdraaien.
Radicaler is, dat men tegen de ge
bpele begrooting stemt. Zijn de ar bei
ders zoover, dat ze de huidige college's
kunnen laten tuimelen, dan kunnen ze
ook het productieproces beheerschen.
Daar zal aanvankelijk zeer veel aan
(mankeeren en er zal heel hard gewerkt
moeten worden, maai- de groote licht
zijde zal zijn, dat men van hei doodloo-
pende spoor der kapitalistische pro
ductiewijze af is.
Nog steeds wordt het aantal blijvende
werkloozen grooter. Het wordt door de
immoreele wqze van steun verlening g ■-
stort in blijvend pauperisme en sleept
zjjn leven in ellendigheid voorti. Daar
tegen staat het kapitalisme machteloos.
Dat gebruikt alleen werkkrachten als
er winst te maken is.
De gemeente moet daarom ingrijp-n
met een practische, desnoods industri
eel© werkverschaffing om zoodoende to
voorzien in de behoeften van de nietö
bezittenden.
Na over enkele punten in de ge
meentepolitiek zeer lekend* „waarhe
den" te hebben gezegd, hek 1de hij nog
nog eens scherp de houding der 3.
D. A. P. in den Leidschen Raad.
Zelfs v. Eok gaat alle burgerlijke .ter
men overnemen. Hjj spreekt b.v. van
een „overheid'Wat Is dat? vraagt
spr. Iets, dat zoo maar uit den hemel
is neergedaald, of een ooilego, dat er
neergezet is door de kap. machthebb ra
om 5iun belangen te beschermen. Het
kapitalisme moei; vasUoopeo, aldus spr.,