CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
v
Be JAARGANG
DONDERDAG 17 DECEMBER 1925
NUMMER 1699
LEIDSGHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2,50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAU: Hooigracht 3S
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Koehandel.
De voorzitter van de S.D.A.P. de heer
W. H. Vliegen heeft Zond. te Breda een
rede gehouden over de regeerinserisis
en het gezantschap bij den Paus, waar
bij hij liet uitkomen, dat de Soc. Demo
craten van zulk een gezantschap niets
moeten hebben.
„Eenig practisch werk, zoo zeide hij,
is er voor een gezant bij den Paus niet
te verrichten. Wij hebben natuurlijk
een gezant bij de Italiaansche regee
ring. Dat is volkomen voldoende. De
verdediging van den heer Feber in >De
Zoom" die zegt, dat het gezantschap
bij den Paus een „luisterpost" betee-
kent, is onzin. Te luisteren valt er voor
Rome niet.- Het is dan ook een speci
aal katholiek belang, een soort katho
lieke eer, bij den Paus een gezant te
hebben. Andere beteekenis kan ze niet
hebben.
Een tamelijk krasse veroordeeling.
Het gezantschap niet alleen overbodig
maar zelfs o n z i n.
En toch ging dezelfde spreker als lei
der van de S.D.A.P. accooi'd met het
program-March ant waarop onder No. 7
liet volgende artikel voorkwam: „Het
gezanschap bij den Pauselijken stoel
wordt gehandhaafd."
Men ziet hieruit, dat de Soc. Demo
craten er heel wat voor over hebben in
een Kabinet zitting te nemen.
Ze zijn zelfs tegen hunne overtuiging
in bereid, een gezant naar het Vati-
caan te zenden, en een „onzinnige"
handeling te sanctionneeren.
Het is wat de Duitschers noemen je
reinste koehandel.
Hoe geheel anders is dan de houding
van de leiders der Anti-revolutionaire
partij.
Naar hun inzicht heeft' een gezant
schap wel degelijk beteekenis en is
het in de tegenwoordige omstandighe
den niet in 's lands belang den gezant
bij het Vaticaan terug te roepen
En zij hebben dit standpunt gehand
haafd ook toen zij wisten dat dit op
stemmenverlies zou komen te staan en
dat het misbruikt zou worden om de
A.-R. partij verdacht te maken.
Voor een „koehandel" als thans door
de S.D.A.P. geoorloofd wordt geacht
heeft zij zich niet geleend.
Intusschen geeft de uitspraak van
den heer Vliegen een goeden kijk op
den ernst waarmede sommige partijen
bij deze crisis optreden.
STADSNIEUWS.
Gemeenteraad.
De Raad der gemeente zal a.s. Maant,
dag, des namiddags te 2 uur vergaderen
ter behandeling van de volgende punten
1. Benoeming van 5 leden der Com
missie, bedoeld in art. 2, ie lid, sub 3e
der verordening, houdende reglement
voor de Commissiën van Advies, betref
fende de arbeidt en dienst voor waarden
van het personeel in dienst van de geL
meente Leiden.
Aftredend de heeren: R. Zuidema,
J. Wilbrink, P. Heemikerk, Dr. B. D.
Eerdmans en H. J. Baart.
2. Benoeming van 5 plaats ver vangenL
de leden dier Commissie.
Aftredend de heeren: B. J. Huurman,
J .Splinter Gan, Th. M. W. Bergers,
K. Sijtsma en F. Kooistra.
3. Praeadvies op het verzoek van
Mei. L M.. Kievit, om eervol ontslag als
onderwijzeres aan de school Langei.
brug A.
4. Voorstel tot overplaatsing van Mej.
J. B. van Heuven, onderwijzeres aan
de school Duivenbodestraat A, naar de
school Langebrug A.
5. Voorstel inzake het sluiten van
kasgeldleeningen, gedurende het iste
kwartaal 1926.
6. Verordening tot wijziging van de
verordening van 2 Augustus 1920 (Gem.
blad 110. 35}, betreffende het verleenen
van een bijslag op de pensioenen aan
GemeenteLambtenaren en hun weduwen
en weezen, toegekend krachtens de ver
ordening, regelende het verleenen van
pensioen en wachtgeld aan gemerntet.
ambtenaren en de verordening, regelen
de het verleenen van pensioen aan we
duwen en kinderen van GeraeenteLamb
tenaren, zooals deze luiden na de wij
ziging van 26 Maart 1914.
7. Voorstel om B. en W. te machtigen
de verschillende lokalen der Stadse
hoorzaal tegen verminderd tarief al
staan aan de Leidsche Pluimvee.vereen.
ten behoeve van haar in Januari a.s. te
houden tentoonstelling.
8. Voorstel tot in gebruik geving van
eenige localiteiten van het perceel Pie
terskerkgracht no. 11, resp. aan de
vereeniging „Armenzorg" en aan de
vereeniging ,Schuoikinctervoeding. en
Lkleeding" en tot vaststelling van den
desbetreffe-nden begrootingsstaat.
9. Voorstel tot verhuring van verschil
lende perceelen wei. en teelland.
10. voorstel inzake de opdracht van
de levering van de Ingekomen stukken
en van een gedrukt steno-analytisch ver
slag van de Handelingen van den Ge
meenteraad, aan de N. V. Bo-ekL, Cou
rant- en Handelsdrukkerij, v.h. J. J.
Groen en Zoon.
11. Voorstel om B. en W. te machtii»
gen ten aanzien van een ó.tal premie-
Douwplanneo over het tijdvak van 1
Jan. 1926 tot en met 30 Juni 1926
genoegen te neme 11 niet de ontvangst
van een annuïteit, berekend naar een
rente van 5 V-> pot, tevens praeLadvies
op het door de Federatie van te Leiden
en Omstrekep gevestigde Woningbouw
vereenigingen ter zake ingediend adres.
Mr. Marchant over de Crisis.
Voor een flink bezette zaal sprak
gisteravond in een openbare vergade-
rin van den Vrijz.-dem. bond in het
„Volkshuis" Mr. H. P. Marchant
over de crisis.
Spr. ging allereerst de voorgeschie
denis van hei uitbreken der crisis na.
Hij schetste, hoe in 1872 het gezant
schap hij den Paus afgeschaft
werd omdat de Paus zijn wereldlijke
macht verloren had, hoe het in 1915 met
het oog op de vredesbemoeiïngen van
den toenmaligen Paus tijdelijk Weer
werd ingesteld en hoe het in 1920 per
manent werd in verhand met de groote
beteekenis van het Vaticaan als cen
trum van diplomatie. Sindsdien werd
ieder jaar een poging gedaan het ge
zantschap af te schaffen, hetgeen even
wel niet gelukte, dank zij de hulp der
vrijzinnig- en later ook der sociaal-de
mocraten. De vrijzinnig-democraten
waren alzoo de redders der coalitie.
De coalitie-partijen hadden meerma
len onderlinge oneenigheden; Dr. Kuy-
per noemde dat de rixae amantium,
kibbelarijen van minnenden, doch die
altijd weer bijgelegd worden.
Met het optreden van den heer Co-
lijn. in de ^regeering veranderde het
standpunt der vrijz.-democraten en
weigerden dezen nog langer dienst te
doen om de geschillen der coalitie op
U lossen. Spr.'s bezwaren tegen Colijn's
politiek golden voornamelijk zijn be-
lastingpolitiek, de door hem opgelegde
35 millioen indirecte belastingen druk
ken het zwaarst op de kleine luyden.
In den nacht van Kersten had Mr.
Marchant de troeven in handen om
het ministerie-Colijn ten val te bren
gen en de coalitie te breken; hij was
wel een ezel geweest indien hij die troe
ven niet had gebruikt.
Spr. schetste vervolgens hoe hij zijn
program publiceerde, dat niet was be
doeld als een vrijz.-dem., doch als een
regeerings-program voor de drie par
tijen: sociaal-democraten, vrijzinnig
democraten en katholieken.
Toen spr. door de Koningin belast
werd met de formatie van een parle
mentair kabinet, stelde hij zich in ver
binding met de heeren Albarda en No-
lens, de eerste was onmiddellijk be
reid met den heer Marchant samen te
werken; de heer Nolens moest het oor
deel van de katholieke Tweede Kamer
fractie afwachten, die met algemeene
stemmen besloot het verzoek van den
heer Marchant af te wijzen.
Na spr. werd Dr. de Visser met de
opdracht belast, eerst om een parler
mentair kabinet, later om „een" kabi
net, 't doet er niet toe wat voor een, sa
men te stellen Dr. de Visser beeft zich
thans met het demissionaire kabinet
in verbinding gesteld; hij schijnt te
probeeren of hij met een injectie-spuit
je de doodzieke heeren niet weer wat
leven in kan spuiten. Spr. acht het niet
in 's lands belang, dat we straks weer
zulk een opgespoten ministerie Colijn
zuilen krijgen.
De hoofdtaak is voor spr., dat do coa
litie kapot is; Spr. is als de oude Ro
mein Cato, die al zijn redevoeringen be
sloot met: Voorts ben ik van oordeel,
dat Carthago moet verwoest worden.
.Na de rede van Mr. Marchant volgde
debat van de anti-rev. heeren: J L i m-
b 11 l g en W. Brak.
De aerst vreesde, dat er bij een kabi
net, waarin de sJociaal-democralc u zlt-
line haruion. van de christelijke grond
slagen onzer maatschappij niets te
recht zou komen. En van de democra
tie, waar de heer Marchant zooveel
waarde aan hecht, ook niet veel, omdat
de sociaal-democraten immens zijn een
revolutionaire partij.
De andere debater verweet den heer
Marchant, dat hij wel kans had gezien
iets in elkaar te trappen maar niet,
hoewel hij er de gelegenheid toe kreeg,
er iets anders en beters voor in de
plaats kon stellen. Dit is geen mannen
werk.
Ook had de heer Marchant het spook
van het fascisme in de verte zien opdoe
men. Het is niet waarschijnlijk, dat dit
ooit in een land als het onze ingang
zou vinden, doch mocht dit het geval
zijn, dan zal een der grootste factoren
in den ontwikkelingsgang daarheen
zijn de nacht van Kersten, waarin de
lieer Marchant het optreden van een
regeer krachtig kabinet heeft onmoge
lijk gemaakt en alzoo het parlementa
risme een onherstelbaaren slag toege
bracht.
De heer Marchant beantwoordde
de heide debaters en legde er vooral
den nadruk op, dat hij eigenlijk het
zelfde wilde als de anti-revolutionairen
in hun eersten tijd: Mr. Keuchenius en
„Dr. Kuyper in zijn goeden tijd." Doch
de anti-revolutionaire partij is thans
doordat zij deel van de regeering uit
maakt geheel verworden, 't Zou in 't
belang dezer partij zijn, als ze weer in
isolement kracht zou zoeken
't Geen misschien wel waar is, maar
behalve het partijbelang is ook het
landsbelang een factor
De Paedogische Bibliotheek.
Zaterdag a.s., des avonds te 8 uur,
zal in het Nutsgebouw voor de vereen.
„De Paedagogische Bibliotheek" optre
den de heer S; de Vries, van Amsterdam
met het onderwerp: ,.De- beteekenis van
Dr. Montessori voor het kind, de school
en den onderwijzer."
De heer De Vries, die lid is van het
hoofdbestuur van het N. O. G., en de
Paedagogische Bibliotheek van de ver
eeniging beheert, heeft eerst verschei
dene jaren het gewoon lager ouderwijs
gediend, en is thans sedert eenige jaren
hoofd van een Montessori. school voor
L. O. Hij kent beide vormen van het
onderwijs dus uit ervaring. Het ligt voor
de hand, dat de mededeelingen, die hij
uit zijn practijk doen zal, daardoor in
waarde winnen.
Bovendien zal in de zaal wat werk
en materiaal van de leerlingen worden
geëxposeerd.
We meenen dan ook goed te doen, om
ieder, die in opvoedkundig'1 vraagstuk
ken belang stelt ook ouders op
te wekken, deze lezing bij te wonen.
Ducanola-avond.
Door de firma C. F. van der Does
werd gisteravond in den Foyer van de
Stadsgehoorzaal een Ducanolaconcert
aangeboden.
Hoofdzaak was 't solo spel van den
Ducanoknvleugei, die bleek uitmunten
de kwaliteiten tie bezitten.
t Gespeeld werden eerst eenige compoL
sities van Liszt en Chopin, waarvan
vooral de Valse van Chopin prachtige
klanknuances gaf.
Mej. Nelly Westerkamp bewees ver
volgens, dat de DucanoIaL. vleugel ook
uitstekend geschikt is een 2de rol te
spelen, daar haar vioolspel, begeleid
door den vleugel, een dankbaar ap*.
plaus aan de aanwezigen ontlokte.
De rhythmische dans van mej. Lotu
charie kon ons in 't geheel niet bet.
koren. Het was jammer, dat hierdoor
in het overigens zoo goed samengesteL
de programma een minder harmonisch
element gebracht werd.
Na de pauze weer vleugelsolo, en vL
ooi van Mej. Westerkamp, alles samen
een goed geslaagde avond.
Schaken.
Leidsch Schaakgenootschap,
Sedert de vorige opgave werden in
den winterwedstnjd nog de volgende
partijen gespeeld
Groep A. Ir. H. N. Francois vert,
fiest van W. Demmendal, W. H. v. d.
Nat Jr. wint van "F. Niewold.
Groep C. D. de Jong verliest de
afgebroken partij van D. Noteboom. De
partij Noteboom.de Jong is afgebroken.
De afgebroken partij M. M. Segaarr
W. H. Bosscha werd door laatstgenoem
de gewonnen.
Groep D. W. de Bruin verliest van
Ir. J. J. G. v. Hoek.
Groep E. Kapt. G. Kuyper wint van
P. C. Segaar. M. B. Hofman wint van
Th. A. M. Couwenberg. De partij CoiL
wenberg.Hofman werd remise. De par
tij IIcfman_C. J. v. Goor is afgebroken.
Onze winkelstand.
Zooals uit een advertentie uit ons
m'.miïKi- van gisteren blijkt, beeft een
u a azij 1 dv Concur
rent.". 2iin intrede gedaan.
De zaak is gevestigd in het pand
Haarlemmerstraat 46, waar vroeger
het confectiemagazijn De Vlijt zetelde,
en is dus zeer gunstig gelegen.
Aan de inrichting is veel zorg be
steed. De winkel beschikt over genoeg
ruimte en een flinke etalage, waarin
de groote verscheidenheid van schoen
werk goed naar voren komt. Voorts is
achter den winkel een aardige pas
kamer gelegen, die voor de koopers
veel gerief zal blijken te hebben. Voég
daarbij het vaste voornemen van den
leider om den naam van zijn maga
zijn eer aan te doen, wat den prijs
dier artikelen betreft, en ge zult het
toestemmen, dat deze zaak 'aan de
hoogste voorwaarden voldoet.
De Eerste Hulpdienst heeft gis
termiddag geneeskundige hulp moeten
verleenen om een dame, F. E. B.—H„
uit U trecht, die "bij haar aankomst met
den trein van half twee aan het sta
tion alhier was gestruikeld en daarbij
haar rechterknie zoodanig verzwikte,
dat zij niet zelfstandig verder kon
gaan.
Per auto is zij daarop naar het
adres gebracht, waar zij zijn moest.
BINNENLAND.
DE KABINETSCRISIS.
Dr. de Visser's pogingen.
De T ij d (r.-k.) meldt, dat de vier
R.-Ki ministers, die van dr. De Visser
een uitnoodiging ontvangen hebben om
zitting te nemen in een door hem te
vormen Kabinet heden bijeenkomen
om den politieken toestand te bespre
ken.
Daar het de vorming van een extra
parlementair Kabinet geldt, spreekt het
vanzelf, zegt het blad, dat de R.-K.
Tweede Kamerfractie buiten de onder
handelingen staat, al mag men aanne
men, dat alle katholieke voormannen,
die in de onderhandelingen worden be
trokken, aan het bekende standpunt
der fractie zullen vasthouden.
Naar in parlementaire kringen ver
luidt, verklaart het blad nog, zullen in
het door dr. De Visser te vormen extra
parlementair Kabinet dan ook geen
katholieke politici ziting nemen, ten
zij zekerheid is verkregen, dat de re
geering den gezantschapspost bij den
H. Stoel handhaaft.
De parlementaire redacteur van de
T e 1 e g r. meldt nog het volgende:
Dat Dr. De Visser er in zou slagen
thans nog een oplossing te vinden, die
èn de C.-H. èn R.-K. zou bevredigen,
wordt zoo goed als uitgesloten geacht;
anders ware zijn eerste opdracht, die
gericht was op het herstel der recht-
sche samenwerking, zoodat het demis
sionaire kabinet dan had kunnen blij
ven zitting houden, niet mislukt.
In politieke kringen acht men ook
een minderheidskabinet, uit R. K. en
A. R. bestaande, vrijwel uitgesloten,
om niet te spreken van een minder
heidskabinet, samengesteld uit A. R.
en C. H., dat nog veel zwakker zou
staan.
Het Centrum bevat de volgende
beschouwing uit parlementairen kring:
De nieuwe opdracht aan#dr. De Vis
ser, om een zij het ook niet-parle-
mentair kabinet te vormen, kwam
onverwachts en -wekte bij velen ver
wondering.
Vooral ter linkerzijde verwachtte
men thans een opdracht aan mrg. No-
lens. Volkomen ten onrechte. Na het
duidelijke antwoord van de katholieke
Kamerfractie aan mr. Marchant
was er geen enkele reden, om thans
nog een opdracht tot kabinets
formatie aan den katholieke leider
te géven. Dat na de mislukking
van dr. De Visser's poging om een par
lementair kabinet te vormen, de Ko
ningin aan ieman de opdracht zou ge
ven, een extra-parlementair kabinet te
formeeren, werd verwacht. Daarin
school dus de verrassing niet; wèl h'er
in dat zij gegeven werd aan dr. De Vis
ser.
Zal hij in deze taak slagen?
Hij schijnt naar verschillende kan
ten zijn voelhorens uit te steken Toch
wordt door velen aan zijn mogelijk
succes getwijfeld.
En wel hierom:
Hij kan niet slagen, of hij moet een
voor katholieken en chr-historischen
aannemelijke oplossing van de gezant
schapskwestie weten te vinden. Kon hij
dut, dan had hij .echter een parlemen
tair kabinet kunnen vormen, cT juister
nog: van was de crisis opgelost en kon-
Gewone advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
▼an ten hoogate 30 woorden, worden dege
lijke geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Humo.
Binneilland.
De opbrengst der Rijksmiddelen over
November.
Een nieuw voor-ontwerp „We el de-be
lasting.
De pogingen van Dr. De Visser tot ka
binetsformatie.
Ómtrent den invoer van narcissen in
Amerika nog geen beslnlt genomen.
Buitenland.
Doumer is benoemd tot Fransch mi
nister van financiën.
Er is een complot tegen Stresemann
ontdekt. Twee personen zijn gearres
teerd.
De beslissing van den Volkenbonds
raad inzake Mossoel.
De pogingen' in Duitschland vanDr.
Koch tot kabinetsformatie kannen als
mislnkt worden beschouwd.
den de betrokken ministers op hun ver
zoek om ontslag terugkomen.
Maar blijkbaar is hij daarin ui t ge
staagd. Naar verluidt, was het hoofd
bestuur der Chr.-Hist. Unia wel ge
neigd tot een oplossing mee te werken,
maar stuitte deze ten slotte ai op den
beslisten onwil der chr.-hist. Kamer
fractie.
Nu staat het echter toch zo-lat als
er een extra-parlementair kabinet op
treedt, dit ook terstond voor 'e ge-
zantscbups-kwestie komt te sta-» 1 Stel,
dat liet met een oplossing komt. waar
oe katholieken zich bij kunnen neer
leggen, dan kan dezelfde meerderheid,
die op 11 November bet amendement-
Kersten aannam, aanstonds weer een
spaak in 't wiel steken Of wel, het
nieuwe kabinet gaat met de meerder
heid van 11 November mee, maar dan
zal ook geen enkel katholiek erin zit
ting nemen, terwijl het dan in geen
enkel opzicht op steun dei; grootste
Kamerfractie kan rekenen.
Daarom zijn we thans in deze zonder
linge situatie aangeland: slaagt dr De
Visser alsnog in het vinden van een
aannemelijke oplossing voor het ge-
z an tsciiaps vraagstuk, dan is het 011-
noodig, en dus ook absoluut verkeerd,
een extra-parlementair kabinet te vw
men, omdat dan het kabinet Coiijn rus
tig kan aanblijven en slaagt hij daar
in niet, dan is de positie aanstonds
zóó zwak, dat hij niemand, die er ge
schikt voor is, bereid zal vinden, om in
dit wrakke kabinet zitting te nemen.
Met eenige spanning wordt daarom
tege: "•eet gezien wat er da eerste -la
gen beuren zal.
DE WEELDE-BELASTING.
Een nieuw wetsontwerp.
Naar het „Hbld" verneemt, i% aan
den Nijverheidsraad ter beoorde cling
toegezonden -een nieuw wetsontwerp
Weeldewet, ter vervanging van het bei.
staande wetsontwerp.
Het ontwerp verschilt met het eerste
vooral hierdoor, dat de belasting wordt
geheven bij invoer of bij den produ*.
cent, dat het aantal belastbare artikelen
is teruggebracht, tot 20 groepen, en dat
het stelsel van zegelbelasting is ven.
laten; het wordt thans een accijns resp.
invoerrecht.
De wijziging is gevolg van de klachten
der belanghèbbenden. dat heffing in
den kleinhandel veel te wel formalitei
ten met zich zou brengen, tenvnl boL
vendien id-e controle zeer moeilijk zod
worden.
De „weeldeverteringsta-lasting-' houdt
rekening met de vraag, of de belaste
artikelen door onbelaste kunnen wor.
den vervangen. De vervaardiger wordt
belast. Bij invoer komt de we kleven
teringsbelasting boven op het b staan
de invoerrecht. De bedoeling is. dat
producenten en importeurs de blasting
innen, maar die op de koopers afwen,
telen. Bij de betaling van het a leverde
is de verkrijger tevens verplicht de be
lasting te voldoen aan den verkooper.
Bij wanbetaling is ook deze vordering
preferent
Vrijstellingen.
Vrij zÜ11 exportartikelen, monsters,
gebruikte goederen (mits ge n handels
inventaris) die door erfenis worden ver
kregen, uitzetten en bruiloitsgeschouh
ken, bestemd voor personen uit den
vreemde, die met Noa hinders nuwen,
mits het betrokken land in d«.- opzicht