CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oil nummer beslaat uit TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
RGANOWOENSDAG 9 DECEMBER 1925 NUMMER 1692
IEDWE LEIDSCHE COURANT
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
EERSTE BLAD.,
V De politieke toestand.
Nadat de' poging van Mr. Marchant
om een Kabinet te vormen is mislukt,
is thans aan Dr. de Visser opdracht
gegeven een parlementair Kabinêt sa
men te stellen.
an deze opdracht kan gezegd, dat
zij geheel ligt in de parlementaire lijn.
Het was de Christelijk Historische
fractie, die te kennen gaf dat zij zich
me# de politiek van het tegenwoordige
Ivab.net niet kon vereenigen en die
daardoor mee den stoot gaf tot het
ontstaan van de crisis.
De consequentie daarvan is, dat van
haar leider gevraagd kan worden een
nieuw Kabinet te formeeren.
Op de vraag of Dr. de Visser er in
kan slagen een meerderheidskabinet
te vormen, is het moeilijk een ant
woord te geven.
De opvatting kan worden verdedig-:!
dat Dr de Visser de opdracht zeker
niet in beraad zou hebben gehouden
indien er althans niet een kans was
de drie rechtsche partijen alsnog tot
elkaar 'te brengen.
Daartegénover staat 'echter, dat er
indien het fhogelijk blijkt de coalitie
te herstellen, geen enkele reden is
waarom het Kabinet-Colijn door een
ander zou moeten worden vervangen.
Dat de heer de Visser een poging zou
doen een minderheidskabinet te vor
men, b.v. van Antirevolutionairen en
Christelijk-Historischen, schijnt ons
ondenkbaar, daar zulk een Kabinet af
hankelijk als het zou zijn van andere
partijen, al bij voorbaat tot onvrucht
baarheid zou zijn gedoemd.
Zoo blijven wij vooralsnog in het
duister rondtasten en schijnt ons de
kans dat spoedig een bevredigende op
lossing zal worden gevonden, niet
waarschijnlijk.
Wij laten hier nog volgen enkele
persstemmen over de aan Dr. de Vis
ser verstrekte opdracht.
De „Maasbode" (RK.) schrijft, o-.m.
het volgende:
,,Of wij vooral met .het oog op de
persuitingen, onder verantwoordelijk
heid van den nieuwen formateur zei
ven in het licht gegeven erg opti
mistisch denken over de kansen van
slagen dezer tweede poging? Voorals
nog zien wij den politieken toestand
steeds meer verwikkeld wordeq en
veel succes durven we ook vatn dr. de
Visser's ondernemen, bij de situatie
van he* oogenblik, ons niet beloven."
Het „Handelsblad" (lib.) meent dat
het feit, dat thans aan Dr. de» Vis
ser opdracht is. verleend, zou doen ver
moeden, dat onderling overleg tus-
schen de R. K. en de C. H. fracties tot
overeenstemming zou hebben geleid
De pers geeft echter aanwijzingen in
tegenovergestelde richting.
..Maar dan beteekent dat ook, da|
van de vórming van een parlementair
meerderheidskabinet geen sprake is
en zou dr. De Visser, ais hij de op-
cUacht zoo opvat, al zeer spoedig H. M.
moéten verwittigen, dat hij de op
dracht niet kan uitvoeren.
Over blijft echter de mogelijkheid
van een minderheidskabinet of van
een nationaal kabinet in den doör ons
bepleiten zin, dus niet als zakenkabi
net, maar als een regeering met eep
nieuwe doelstelling, waarvoor de me
dewerking der (of van bijna alle) frac
ties van te voren moet zijn gewonnen.
Een minderheidskabinet onder Chr.
liist; leiding zou naar onze meening
een zeer kort leven hebben. Wij be-
hc even niet opnieuw te zeggen, waar
om. Het zou bovendien naar alle waar
schijnlijkheid de door mr. Marchant
gewenschte meerderheids vorming in
de hand werken.
Voor een nationaal kabinet, zooals
wij dat zouden wenschen, is het tijd
stip, meenen wij, nog niet gekomen."
Het „Utrechtsche Dagblad" (Lib)
merkt op, dat nu alles zal afhangen
van de beslissing der Christelijk His
torische Kamerfractie.
„Alle gemodder met zoogenaamde
minderheidsregeeringen, zegt dit blad
kan alleen maar tot gevolg hebben een
eindeloos gesukkel met impotente mi
nisteries, een heillooze opeenvolging
van crisissen, die het land naar den
afgrond voert.
De vraag is alleen, of een gedeelte
der christelijk historischen nog langer
de staatsmanskunst van mr. A. F. de
Savornin Lohman zal verloochenen en
het landsbelang zal blijven offeren aan
inzichten en ambities, die van een hel
der oordeel zich verwijderen. En of,
indien de dissidente christelijk-histo-
rischen voor toenadering gevonden
worden, men een nieuw (of opnieuw)
optredend Kabinet tevoren tegen nieu
we onverhoedsche aanvallen kan be-
veiligen.
Dit oogenblik is ongeschikt voor ver
dere toekomst speculaties. Wij kunnen
thans slechts den bezadigden, tactvol-
len en door zijn beminnelijke qualitei-
ten voor „vredemaker" geboren kabi
netsvormer alle succes toewenschen
op zijn moeilijk pad."
De Tijd" (R.K.) is van meening, dat
de Christ. Hist, formateur in eerste
instantie zal probeeren de samenwer
king der rechtsche partijen te herstel
len
In dit geval past de katholieke pers
groote bescheidenheid. Wanneer de
dokter komt in de kamer, waar een
zwaargewonde te zieltogen ligt, dan
blijven de huisgenootcn ernstig stil en
kijken zwijgend toe. Deze dokter heeft
ons vertrouwen. Wij twijfelen er niet
aan, of hij zal de diagnose zuiver we-
ten te stellen. Misschien weet hij ook
het geneesmiddel aan de hand te doen
cm de geslagen wond te heelen. Als
medevoelende huisgenooten in het
rechtsche gezin, wachten wij met ver
trouwen op de boodschap, die de dok
ter ons zal brengen.
Als menschelijke kracht hier nog
iets vermag, zal dr. De Visser ons ver
trouwen niet teleur stellen."
De „Telegraaf" (Vrijz.) merkt o.m.
op:
„Wil men aannemen, dat men be
sloten heeft den heer De Visser het
lot van zijn jongsten voorganger te
doen de'elen om hem en zijn fractie
voor het vervolg een lesje te geven,
dan staan wij voorloopig voor groote
raadselen, waarvan wij slechts kun
nen hopen, dat de oplossing ons zon
der eenige reserve te zijner tijd zal wor
den medegedeeld."
De „N. R. Crt." (lib.) hgeït den in
druk, dat de opdracht van Dr. de Vis
ser niet de laatste zal zijn, op welker
mislukking het door de partijen, die
in de formatie kunnen worden betrok
ken, zal- toegelegd worden. „Wij hopen
ons te vergiss.en, doch ook uit het-
geen ons van achter jde schermen der
zeker in dit geval niet hooge politiek
wordt medegedeeld, rijst hij ons wel
eens de vrees, dat er een soort kaat-
seballetje wordt gespeeld, waarbij het
de kunst is, het laatst voor de forma
tie aan bod te komen, om dan als de
redder des Vaderlands te kunnen op
treden: Als niemand bét kan, en ik al
leen overblijf, nu dan zal ik mij in het
belang van het laTid weten op te offe
ren. Waarlijk, het is niet verheffend,
als he.t zoo zoude zijn. Laten wij dus
hopen, dat onze sombere gedachten
gelogenstraft zullen worden, en dat
Dr. de Visser de oplossing van de cri
sis, dank zij anti-revolutionairen bij
stand, zal weten te vinden."
STADSNIEUWS.
Schietwedstrijden Leidsche Burger
wacht.
Gistermiddag te half zes zijn in de
concertzaal van l'Union, Steenstraat
39 alhier, de wedstrijden begonnen
door de Lei'deche Burgerwacht), uit
geschreven van 8 tot en met 12 Dec.
We hebben destijds reeds een en an
der medegedeeld over den aard dezer
wedstrijden, zoodat wij thans niet in
bijzonderheden daaromtrent behoeven
te treden.
De voorzitter der Leidsche Burger
wacht, Mr. P. A. Pijnacker Hordijk,
heette voor den aanvang der wedstrij
den de aanwezigen hartelijk welkom,
in het bijzonder de officiëele personen
als hoedanig hij allereerst begroette
overste de Gelder. Commandant van
het 4de Reg. Infanterie en zijn adju
dant kapitein Boertee, benevens den
commissaris van politie, den heer P.
Stapel.
Spr. zeide, dat de Leidsche Burger
wacht het op hoogen prijs stelde, dat
zij aan de uitnoodiging gevolg hebben
gegeven er tevens zijn spijt over uit
drukkende, dat het'college van B en
W., door de begrootingsdebatten ver
hinderd zijn, de opening der wedstrij
den bij te wonen.
Verder roept spr. alle aanwezigen,
in het bijzonder besturen van burger
wachten en vereenigingen uit Leiden
en omgeving een hartelijk welkom toe
Spr. herinnert voorts aan het succes
dat de Leidsche Burgerwacht twee
jaar geleden met haar wedstrijden
heeft gehad en hij uit de verwachting,
dat zulks ook nu weer het geval zal
zijn, ter bereiking van het beoogde
doel: het meten van eikaars krachten
in den vriendschappelijken zin des
woords en ten tweede om nieuwe ban
den te kunnen leggen, bestaande te
vernieuwen of hechter te maken.
Goede verwachtingen worden van
deze wedstrijden gekoesterd, vooral
ook omdat de deelname, (niet minder
dan 60 vijftallen nemen aan de korps
wedstrijden deel) zoo groot is/
Spr. brengt hulde aan de wedstrijd
commissie, en in 't bijzonder aan haar
voorzitter, luitenant Steenhauer,, die
met zijn initiatief, organisatietalent en
deskundige leiding de behulpzame
hand heeft willen bieden en memo
reert, dat onder het groot aantal fraaie
prijzen vele medailles zijn, w.o. van
den Bond van Vrijw. Burgerwachten
uit Amsterdam en van den burgemees
icr, jbr. mr. dr. N. C. de Gijselaar.
Spr. brengt eeivwocard van dank aan
den commandant van het 4e Reg. Inf.
wijl hij het mogelijk maakte, dat de
onder hem staande onderofficieren a!s
baancommissarissen kunnen fungee-
ren en hij dankt de onderofficieren,
die hun vrijen tijd beschikbaar wilden
stellen voor de Burgerwacht.
Spr. hoopt, dat de wedstrijden aan
de verwachtingen mogen beantwoor
den en dat de deelnemers met genoe
gen op de wedstrijden mogen terug
zien.
Nadat spr. hierna de wedstrijden
voor geopend had verklaard, verzocht
luit. Steenhauer den heer Pijnacker
Hordijk da wedstrijden te willen ope
nen met het schieten van een serie,
waaraan deze voldeed.
De aanstaande Woningtelling.
Een niet allcdaagsche, zelfs geen alle-
jaarlnksche gebeurtenis staat onze in-
wconderen bij leven en welzijn reeds
kort na de intrede van het nieuwe jaar,
dat aanstaande is, te wachten.
Men zal zich herinneren, dat de raad
op voorstel van B. en W, onlangs be-
fcicot tot het doen houden van een
algemeene woning- en gezinstelling, ten
einde een overzicht te krijgen van de
behoefte aan en 'den voorraad van wo
ningen in de respective huurprijsklas-
sen.
Ongetwijfeld een besluit, dat de in-»
Stemming,' waarmede het is ontvangen
geheel verdiende, omdat het in het be
laag van de gemeente, maar nog mes?
in het belang van de woningtoestanden
is, wanneer door een betrouwbare sta
tistiek van de behoefte en hetgeen be
schikbaar en nog noodig is om daaraan
te voldoen, de bouwnijverheid, de .parti
culiere zoowel als de door de overheid
gesteunde, in staat wordt gesteld, haar
apitaal zoo doelmatig mogelijk te- be
steden en het eventueel© tekort het
eerst ddar aan te vullen waar de groot
ste behoefte wordt gevonden.
Intusschen, hoe noodig en gemoti
veerd ook, zal het besluit van den raad
alleen 'dan het gewenschte gevolg heb
ben, wanneer de overhead btj dezen
maatregel, die in een paar dagen, wat
het „buitenwerk" betreft althans, kan
afgeloopen zijn, de medewerking beeft
van de gebeele bevolking, inzonderheid
van de hoofdbewoners of gezinshoofden
en die in hun plaats eventueel het
woord zullen moeten doen, wanneer
straks onze tellers erop uitgaan.
Er is wel alle reden om te verwachten
dat die medewerking overal gul zal wor
den verleend ,maar toch schijnen er en
kelen te zqn, die achter de telling van
woningen en gezinnen nog iets anders
zoeken dan hetgeen zij teai doel heeft.
Daarom zij er nadrukkelijk op attent
Gemaakt, dat de telling niets uitstaande
heeft met een statistiek voor de belas
tingheffing en wat dies meer zij.
Zelfs zal er bij de telling ten onzent
niet eens, zooals onlangs te Amsterdam
het geval was, een telling worden ge
houden van Hollandsche en Duitsche
dienstboden, al moest het toch eigen
lijk niet voorkomen kunnen dat een
dergelijke onschuldige bezigheid door de
achteraocht der betrokkenen op een fi
asco uitloopt.
Wij zijn daartoe welwillend in staat
gesteld, een kijkje wezen nemen ten bu
reele van den gem. woningdienst. waar
de groote expeditie wordt voorbereid.
Men vertelde ons daar, dat de telling
waarschijnlijk zal beginnen op 18 Jan.
De woningbriefjes, zeer eenvoudig van
opstelling,' zijn momenteel bij den druk
ker, en zullen vervolgens door het Gem.
bevolkingsbureau, voorzoover noodig,
worden ingevuld, waarna ze klaar zijn
om aan de tellers te worden uitgereikt.
Dit gebeurt echter nog niet dadelijk
want met het oog op de dagelijks plaats
hebbende mutaties moet de geheele tel
ling in enkele dagen afgeloopen zijn
en omdat mogelijk te maken is een
uiterst secure voorbereiding noodig.
Maar op 18 Januari, dat is de reke
ning, zal wel kunnen worden begon
nen.
Dat men dan ook klaar z^j om de
tellers aan de gewenschte inlichtingen
te helpen.
Met de telling ziin belast een tiental
zonder employ zijnde kantoorbedienden,
die elk een der tien wijken waarin de
stad voor deze gelegenheid verdeeld is,
zullen bewerken. De oude, d.w.z. binnen
de singels gelegen stad is in vijf, de
buitenwijken zijn ook in vijf deelen ge
splitst.
Over het verloop van het tellingswerk
hopen we nog wei eens iets te kunnen
mededeelen wanneer het ran den gangv
is. Gerekend wordt dat één man 120
woningen per dag zal kunnen tellêp,
wat per dag op de tien tellers 1200 stuks
maakt, zoo dat in twaalf dagen de vol
tooiing wel zeer nabij zal zijn.
Zooals gezegd, heeft de telling ten
idoel, gegevens te leveren van het
Eamenstellen van een statistiek, een
soort woningbeurs, waarin aantal, soort
en huurprijs zijn opgenomen, alsmede
het aantal gezinnen dat er gebruik van
maakt, teneinde daaruit weer te kunnen
afleiden in welke huurgroep een. teveel
of een tekort aanwezig is en in welke
mate nog inwoning van meerdere ge
winnen in één woning plaats vindt.
De telling is van te meer belang, om
dat ook de particuliere bouwnijverheid
er gebruik van zal kunnen maken.
Bij de gezinstelling zal .het begrip
gezin moeten worden toegepast in een
ietwat ruimeren zin dan die van man,
vrouw, eventueel- met ikind(eren), en
zullen ook waar voorkomend volwassen
personen die op zichzelf staan tot het
gezin kunnen worden gerekend.
Behalve de gewone 10-jaarlijksche
volkstelling werd in 1911 reeds een
gemeentelijkeen in 1917 nog een Rijks-
woningtelling in onze gemeente gehou
den. De laatste had echter een te
weinig omschreven karakter, Jan dat
de uitkomsten ervan konden dienen als
'basis voor de samenstelling van een
statistiek, tcrwjjl de telling'van 1911
eigenlijk niet genoeg uitgebuit is en
door het niet bijhouden van de statis
tiek haai* practische bruikbaarheid voor.
later verloor.
e De thans in voorbereiding zijnde tel
ling heeft een welomschreven doel en
maakt deel uit van een vast systeem,
het z.g.n. systeem-Hallo, naar de Duit
sche stad, waar het 'teerst werd toe
gepast. Het tweeledig doel ervan is:
1. nauwkeurig den toestand op te ne
men, waarin thans de woningen verkee-
ren. 2. het aantal woningen op' te ne
men in verband met huurprijs, bezet
ting en bestemming.
Het ligt in de bedoeling, een kaart
systeem toe te passen, a-ls basis waar
voor deze telling zal dienen, maar dat
dan ook steeds zal moeten worden bp
gehouden, wat mogelijk is, doordat men
ter secretarie op de hoogte is van het
aantal aangebouwde woningen eener
zijds, en men door verbinding met Tiet
bevolkingsbureau coil bekend is met
het aantal gezinnen, dat zich vestigt
en vertrekt.
Slechts zal pen ontbrekend element
kunnen ontstaan, door den woningdienst
niet te waarschuwen, wanneer een wo
ning van bestemming, of een gezin van
wijze van bewoning verandert. Tusschen
tijdsche tellingen zullen dit kleine te
kort moeten aanvullen, terwijl ver
wacht mag worden, dat het groote volks
belang, dat met deze zaak gemoeid is,
de bevolking tot voortdurende mede
werking zal bewegen.
Er moet op „woningdienst" nog heel
wat geblokt worden eer uit de straks
verzamelde gegevens betrouwbare sta
tistieken en adviezen zijn opgebouwd,
maar ieder kan daaraan medewerken
Idoor te helpen zorgen, dat de telling
in, Januari eensgoed begin wordt. Wan
neer de directeur van Woningdienst,
de heer Kiers. daartoe opwekt, willen
we ops dan ook gaarne bij hem aanslui
ten.
Want ook Leiden kan niet meer bui
ten een goed functionneerende woning-
beurs.
De huldiging van prof. Lorentz.
Naar wij vernemen zal, behalve Prins
Hendrik, ae minister-president, de heer
Colijn en de minister van onderwijs,
mr. Rutgers, aanwezig zijn bij de hul
diging van prof. Lorentz bij de her
denk mg van zijn gouden doctoraat op
11 dezer in de universiteit alhier.
Minister Colijn zal een korte rede
houden.
Artistieke Reclameplaten.
In verband met de tentoonstelling
van artistieke Reclamep'alen die he
den in samenwerking met de Vereen.
„Schoonheid in opvoeding en Onder
wijs'- in het Leidsche Volkshuis aan
dén Apothekersdijk gehouden wordt,
is daar gisteravond de heer Otto Tus-
schenbroek opgetreden met een in-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 227i cent
Ingezonden Mede deelingen, dnbbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Buitenland.
De Volkenbondsraad heeft inzake
het ontwapeningsvraagstuk een com
missie benoemd, waarin ook Neder
land zitting heeft.
De behandeling der Mosoelkwestie
in den Volkenbondsraad.
leidende voordracht over dat onder-,
werp.
Het Gouden Jubileum van de afdeeling
Leiden der Mij. tot bevordering
van de Toonkunst.
De afdeeling Leiden van de Mij. tot
bevordering der Toonkunst viert, zoo
als eerder reeds medegedeeld, heden
haar 50-jarig bestaan.
Ter gelegenheid van dit feit wordt
hedenavond in de groote stadsgehoor
zaal een' concert gegeven, dat voorafge-
gaan wordt door een receptie van het
bestuur in de bestuurskamer der
Stadsgehoorzaal, welke te drie uur
aanving.
Jubileum R. Th. v. Leeuwen.
Onze stadsbeiaardier, de heer R. Th,
v. Leeuwen is in verband met zijn 40-
jarig jubileum ten stadhuize ontvan
gen door den burgemeester.
Geen onregelmatigheden bij het
Burgerlijk Armbestuur.
Reeds eenigé dagen doet een ge
rucht de ronde als zouden er bij het
Burgerlijk Armbestuur financieele on
regelmatigheden zijn gepleegd.
De meest bevoegde bronnen hebben
wij geraadpleegd, doch nergens was
van gepleegde onregelmatigheden iets
bekend, zoodat mag worden aangeno
men, dat men hier weer te doen heeft
met het j&oduct van den een of ande
ren fantastisch aangelegden nieuws
bode.
Turnkring „L. en O."
(Wij vernemen dat de T - i nkgj
„Leiden en Omstreken' ccn groote
propaganda uitvoering (gevolgd dooï
bal) zai geven op Zaterdag li- dezer
des avonds om 3 uur in de Stads
gehoorzaal.
Burgerlijke stond.
Geboren: Hermanus, z. v. IT. C. van
Meurs en J. de Wolf Sophia Heudri-
ka Wilhelmina, d. v. W. de Bruin en
H v. d. Burg Hendrik Johannes, v.
A. Vlieland en J. G. SiebertAntonius
Theodorus, z. v. H. Boting en A. J. v,
SchaikCornelia Catharina, d v A.
Landman en S. S. Vermond Jacob as
Jozephus, z. v. L. H. J. v. Sonderen en
H. M. v. Baaren Theresia Maria Hele
na, d. v. A. M. L. G Maas en M M. ter
Smitten Cornelis, z. v. W. Bodrij en
S KikkertMaria, d. v. C. de Haas en
A. H. Fisser Geertruida Catharina, d.
v. A. Barendse en C. de Bolster Jan
Adrianus Theodorus, z. v. J. v. Schoo-
teü en M. de Vogel \Villem Bartholo
mew, z. v. C. H. Vos en J. E. Roman
Filippus Gerardus, z. v. B. v. d. Hei
steeg en A. Salman Hendrik Maarten,
z. v. M. Corpel en A. v. d. VaartCorri,
z. v. J Abspoel en W. J. Bink Bernar-
dus Hendrik, z. v. H. Kerkmeyer en W.
C. Mulder Hendrik, z. v. H. Ladan en
M. Fakkel Adriana, d. v. H. Taverne
en A. MieremetJohannes, z. v. J. H.
K. Crama en L. Boelee Daniel, z. v.
D. v. d. Wijngaard en J. C. v. Weeren
Johanna Catharina, d. v J. C v. d. Wilk
en J. C. v. d. Berg Maria Johanna, d
v. J. C. v. As en S. E. v. d. Heijden
Wilhelmina, d. v. L. Siebert en D. Vlie
land; Adrianus Gerardus, z.v. G. Rosiei
en C. Dobber; Jannetje, d. v. N. Docfl
en J. v. d. Lucht; Jannetje, d. v. J. D
v. Egmónd en J. Swanenburg; Leen*
dert Marcus, z. v. L. M. Schipper en
W. M. Sohenk; Jacoba Maria Theresia
d. v. A. I. Castelein en S. E. Sloots
Hendrik Johan, z. v. H. J. Veldhuyzei
en L. v. d. Steen; Hermanus Willem, z.
v J. J. v. Oosten en M. D. v. d. Spek
Cornelis, z. v. C. de Vroedt en B. J. J
Boter.
Gehuwd: G. Verbeek, jm. en J. Plan-
je, jd.; P. Schaft, jm. en A. Flippo, jd.;
A. Hardingsveld, jm. en E. Klavurwij-
den, jd.; D. Baart, jm-. en S M. L. v.
d. Hoek, jd.; H. Vijlbrief, jm. en C.
Blansjaar, jd.; J. J. Lares, jm. en S. J.
Stikkelorum, jd.; J. Kuyveühoven, jm.
en S. H. W. Pardon.
Overleden: J. PaleinKoenekoop,
wed.. 64 j.; W. Pardon, z., 11 m.; J. de
