abonnementsprijs
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-prijs
6e JAARGANG
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1925
NUMMER 1682
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Oil nummer bestaal ui! TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
In dagen van crisis.
De politieke toestand is op dit oogen-
biik wel zeer verward en er is mis
schien niemand die kan zeggen op
welke wijze tenslotte een oplossing zal
worden gevonden.
De partijen, die vóór de verkiezingen
dicht naast elkaar stonden en van wie
verwacht werd, dat zij, als de meerder
heid behaald werd, n a de verkiezingen
een regeerkrachtig Kabinet zouden le
veren, staan nu plotseling geheel los
van elkaar en het nauwelijks gevormde
Kabinet waarvoor de verschillende par
tijen hun beste mannen afstonden, ligt
uiteengeslagen.
En terwijl de Christelijk-Historischen
en de R.-Katholieken in de weer zijn
om de schuldvraag te bespreken en dui
del ijk te maken dat zij aan deze crisis
onschuldig zijn, is Mr. Marchant be
zig een gemengd Kabinet te vormen,
en zoo de breuk-tusschen de rechtsche
partijen volkomen te maken.
Er is óp het optreden van Mr. Mau-
chant heel wat aan te merken, even
als op dat van de sociaal-democraten,
die zich bij deze crisis zeker niet van
liun beste zijde hebben laten zien.
Hun zucht om de coalitie te breken
en, zelf het roer van het schip van staat
in handen te nemen, heeft hen verleid
tot daden die den toets van de crltiek
niet kunnen doorstaan en waarvan
ze vermoedelijk dan ook weinig plei-
zier zullen hebben.
De middelen, waarmee ze den weg
naar het regeerkasteel hopen te banen
en de wijze waarop zij de gunst van de
R.-K. Kamerfractie trachten te koopen
zijn van dien aard, dat zij, indien ze
al hun doel bereiken, toch zullen moe
ten zeggen dat ze hunne politieke eer
verloren hebben.
Wij moeten bij deze crisis echter
niet alleen naar buiten zien, maar ook
naar binnen.
Hoe staan wij als Anti-revolutionai
ren tegenover deze crisis?
De opmerking is gemaakt, dat wij
thans in een zeer gunstige conditie
verkeeren, omdat het conflict geheel
buiten ons om is uitgebroken.
En dat is ook wel juist. De slag is
langs ons heengegaan, wij waren er
niet bij betrokken en dus kunnen we
ook rustig afwachten hoe, en in welke
richting straks een oplossing zal wor
den gevonden.
Hier en daar is zelfs gefluisterd dat
ook de oplossing van de crisis maar ge
heel buiten ons om moet gaan «opdat
we in onze volle vrijheid zouden kun
nen terugkeeren en gelegenheid hebben
in isolement krachten te verzamelen.
En vanuit partij-oogpunt bezien zou
zulk een .oplossing ongetwijfeld alle
aanbeveling verdienen. Wij waren dan
van de regeeringsverantwoordelijkheid
ontslagen; we zouden minder bloot
staan aan laag-bij-den-grondsche cri-
tiek, en er zou gelegenheid zijn pro
paganda te maken voor onze beginse
len en daardoor aan sommigen wier
levenstaak het schijnt te zijn de Anti
revolutionaire partij af te tuigen, den
wind uit de zeilen te nemen.
Wanneer wij alleen letten op 't par
tijbelang en op het aantal zetels dat
bii eventueele verkiezingen zou zijn te
verkrijgen, dan is het zeker te wen-
schen dat de oplossing van de crisis
l uiten ons omgaat.
Maar er is ook nog zooiets als het
landsbelang. En evenals in het verle
den, niet het minst ook de laatste ja
ren allereerst het landsbelang in het
oog is gehouden, zoo mogen we ook nu
aaarvoor de oogen niet sluiten.
En nu is het duidelijk dat op 11 No
vember het landsbelang in hooge mate
is geschaad.
Uit wat toen gebeurde kan voor land
en volk niets goeds voortvloeien.
Wij hebben nu reeds kunnen zien
hoe over en weer d6 hartstochten go
prikkeld weiyAr en ho: liier ~n daar
het antipapistische vuur hoog oplaaide
Er is bereikt, dat de eenheid van de
R.-K. staatspartij is versterkt, en dat
vrijzinnig-democraten en sociaal-demo
craten gelegenheid hebben een poging
t* doen om haar door mooie beloften
zoover te brengen dat ze zich laat span
nen voor den revolutionairen wagen.
Er is dit bereikt, dat de vijanden van
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
God en zijn dienst juichen en dat zij
die het op de ondermijning van de Chr.
grondslagen van ons velksleven ge
munt hebben, jubelen over wat bereikt
werd.
In het algemeen, ook terwille van
het landsbelang zou het gewenscht zijn
dat de Marchants en consorten gelegen
heid kregen hunne theorieën eens prac
tisch toe te passen.
Oppervlakkige kennismaking van de
gepubliceerde programs leert reeds hoe
in minder dan geen tijd de financieele
orde zou zijn verstoord en een nieuwe
periode van tekorten met al den aan
kleve van dien, zou worden ingeluid.
En zij die nu zooveel hebben aan te
merken op de Christelijke Kabinetten,
zouden dan ervaren welk een onbere-
kenbaren zegen thans 'door hen ver
worpen wordt en met voeten getreden.
Een proefneming zou in meer dan
één opzicht leerzaam kunnen zijn.
Maar wie het wèl meent met land en
volk, deinst toch voor zulk een expe
riment terug en zal er zeker niet toe
meewerken, om land en volk aan der
gelijke gevaren bloot te stellen.
Hieruit volgt echter niet, dat de A.-
R. partij tot eiken prijs aan de vor
ming van een kabinet zou moeten mee
werken.
Terecht heeft Mr. de Wilde dezer
-dagen te Goes verklaard, dat niet'
getracht moet worden door lapmidde--
len de zaak weer in het reine te krij
gen.
De eer van de A.R. partij laat niet
toe dat er met haar en hare voorman
nen gesold wordt.
Wanneer er weer samenwerking zal
zijn en als de andere partijen de mo-ei-
heflen uit den weg weten te ruimen,
dan zal de A.R. partij zich niet ont-'
tvekken dan moet er allereerst zijn
een vaste basis en de zedelijke zeker
heid dqit verdere onaangename strub
belingen voorkomen zullen worden.
Aan onzen plicht tegenover land en
volk zullen wij ons niet onttrekken
Maar wij hunkeren niet naar minis
terszetels.
Als het moet dan gaan we terug in
de oppositie om ook vanaf die plaats
het pleit te voeren voor de Antirevolu
tionaire' beginselen.
STADSNIEUWS.
Chr. Vrouwenbond.
Gisteravond vergaderde in het Nuts-
gebouw de Chr. Vrouwenbond.
De presidente, Mej. Koekkoek open
de de vergadering, liet zingen Ps. 103
vs. 7, ging voor in gebed en las een
gedeelte van Lucas 15 (de gelijkenissen
van het verloren schaap, den verloren
penning en den verloren zoon).
Vervolgens heette zij 'de aanwezigen
welkom, in 't bijzonder den heer E. H
Volk, Middernachtzendeling te Rotter
dam, die dezen avond zou vertellen
van zijn arbeid. Daarna gaf de presi
dente het woord aan den spreker tot
het houden zijner lezing, getiteld: ^Ge
varen op zedelijk gebied, die jonge men
schen bedreigen."
De heer Volk, begon met op te mer
ken, dat d^n laatsten tijd het werk der
Middernachtzending zeer is toegeno
men. Zulks ten gevolge van de ver
meerdering der sexueele zedeloosheid,
zoowel op het platteland als in de groo-
te steden.
Dat dit werk de belangstelling en me
dewerking van de Christenen in onze
dagen behoeft en verdient, wordt door
vele predikanten in de provincie toe
gestemd, waaronder de predikanten
Groot Enzerink, Goedhard, Plooy en
Bouwman te Leiden, wier uitspraken
door spr. geciteerd worden.
Speciaal wat de jeugd betreft, neemt
de zedeloosheid toe. In de jeugd staat
de mensch op den tweesprong des le
vens, gelijk in het verhaal van Her
cules op den tweesprong in de Griek-
sche mythologie.
Na de vraag: hoe sta ik tegenover
God is de voornaamste vraag voor den
jongeling: Hoe sta ik tegenover de
vrouw? En dat hij niet altijd het vrou
welijk geslacht met den noodigen eer
bied tegemoet treedt, is zeker ook de
schuld van de meisjes in onzen tijd,
die meer om uiterlijke dingen geven
dan om degelijkheid. Zij stellen hooge
financieel eischen; gevolg daarvan is
dat zij liever ongetrouwd blijven dan
als vrouw en moeder de hun door God
gegeven plaats innemen.
Wat een rampen heeft voor menig
jonge man en vrouw een verkeerde
verhouding in de jeugd meegebracht!
Spr. heeft daar heel wat van gezien
bij zijn arbeid.
Een groot kwaad, is ook het spreken
van onzedelijke taal; zelfs onze Chr.
kringen gaan in dezen niet steeds ge
heel vrij uit. Tegen deze „vuile rede
moet ons protest uitgaan.
Gewaakt moet ook worden tegen Üen
stroom van onzedelijke lectuur, die is
als zedelijk vergif. Er zijn schrijvers,
die willensen die onwillens het ge
vaar vergrooten; men fcan met deze
geschriften niet voorzichtig genoeg
zijn.
Ook veel onzedelijke platen en foto's
worden verkocht, soms tegen enkele
centen. Koop niets in winkels, zegt
spr. waar men dergelijke dingen in
voorraad heeft.
Een ander gevaar, waar de Midder
nachtzending tegen strijden moet, is
het Nieuw-Malthusianisme, het stel
sel van de beperking van het kinder
tal tot 4, 3, 2, 1 of zelfs geen kind.
Nadat spr. alzoo het getuigend werk
der Middernachtzending had geschetst,
werd gepauzeerd.
Na de pauze behandelde spr. het
reddingswerk der Ned. Middernacht
zending.
In het afgeloopen jaar werden op
het "bureau der Middernachtzending
91 zaken van onderzoek naar het va
derschap behandeld.
Slechts 3 der a s. moeders traden in
het huwelijk, doch in vele gevallen
waren de verwekkers 'bereid, een con
tract te teekenen, dat zij naar vermo
gen in liet onderhoud van het kind
zouden voorzien. In 192 i werd aan 25
ongehuwde moeders cloor de bemidde
ling der Middernachtzending een be
drag van f 4516 uitgekeerd.
Van de 91' ongehuwde moeders was
er 1 van 17 jaar, 9 van 18, 10 van 19
en 10 van 20 jaar; alzoo l/ST^vas min
derjarig. Ruim 30 waren tusschen de
20 en -30. de overige tusschen de 30
en 40 jaar. zelfs waren er 4 bij van
41 en 2 van 45 jaari
Wat de beroepen betreft, warén.59
huishoudster of dienstbode, 14 fabrieks
meisjes, de overige op kantoor, naai
ster, of iets anders.
Met tal van moeilijkheden komen ve
len tot de Middernachtzanding; weer
anderen komen met critiek. zij halen
ue schouders cp voor dezen arbeid,
de meïlsch moet zich „uitleven" zco
vinden zij. Daarbij, is het een uitge
maakte zaak, een meisje, dat erfelijk
belast is gaat naar de haaien, aldus
rcdencoreh zij. Zij weten niet, dat
Chtis'tus die macht van den Satan bre
ken kan, ja in beginsel reeds heeft
gebloken.
Het bureau der Middernachtzending
is niet alleen een consultatiebureau
voor ongehuwde moeders; ook vele ou
ders komen raad vragen met het oog
op hun kinderen. In het afgeloopen
jaar werd het bureau door meer dan
1300 bezoekers en bezoeksters bezocht.
Deze bezoekers moeten met vriende
lijkheid en liefde tegemoet getreden
worden.
Het is spr. opgevallen, dat van vele
meisjes, die gevallen zijn, het alleen
staan in de verleiding der groote stad.
vooral geldt dit van de buitenmeisjes,
het groote gevaar was.
Zijn onze tijden slecht en gevaarlijk,
vraagt spr. en beantwoordt die vraag
toestemmend Daarom is het werk der
Middernachtzending juist nu noodig
Laat niemand van ons zeggen tot
deze gevallenen: nader tot mij niet,
want ik ben heiliger dan gij. Wie in
eigen binnenste gezien heeft, zal zulk
een farizeesche houding niet aanne
men ten opzichte van hen, die Jezus
hij de hand wil nemen en die Hij wil
verlossen want Hij neemt de zondaars
aan.
De presidente dankte den spreker
voor zijn interessante lezing; nadat
gezongen was Gez. 81:1 en 6, ging de
heer Volk in dankgebed voor.
De vergadering was goed bezocht en
aan het eind werd een collecte gehou
den voor de verwaarloosde en onver
zorgde meisjes en kinderen.
Kamerkioskring „Leiden."
Woensdag 25 Nov. j.l. werd te 's-Gra-
venhage door het bestuur van den Ka
merkieskring „Leiden" een vergade
ring gehouden onder leiding van den
heer W. Warnaar voorzitter.
In deze vergadering, die vrij goed be
zocht was, werden besprekingen ge
houden over den gevoerden verkie
zingsstrijd. van dezen zomer en wer
den de bezwaren welke tegen de wijze
van candidaatstelling allerwege gere
zen zijn, besproken. Algemeen was
men van oordeel, dat een andere wij
ze van candidaatstelling gevolgd
moet' worden, waarbij meer dan tot-
dusver. de invloed der Kiesverenigin
gen. tot zijn recht moet komen
Eveneens werd gepleit voor een re
organisatie inzake de benoeming van
leden voor het Centraal-Comité.
Het denkbeeld werd geopperd, het
C. C. te doen bestaan uit 21 leden,
waarvan de Voorzitter, Secretaris en
penningmeester, door de Kiesvereen.
worden gekozen en de overige 18 leden
van het C. C. te doen benoemen door
de 18 kieskringen. Elke kieskring vaar
dig't één lid af naar het Centraal Co
mité. Na breedvoerige bespreking werd
besloten over deze belde onderwerpen
n.l. „Wijze van candidaatstelling" en
„Reorganisatie" door een commissie
een rapport te doen samenstellen en
dit rapport ter beoordeeling aan de
Kiesvereenigingen toe te zenden.
In deze commissie werden benoemd
de heeren Warnaar v. Nes. Bakhuy-
zen, Nieuwenhuysen en Karstens.
Naar aanleiding van de Kabinets
crisis en het conflict onder de gecoa-
liseerde partijen, werd door den heer
Warnaar een ernstig woord gesproken
Meer dan ooit is duidelijke voorlich
ting, in de politieke verwarring, welke
thans is ontstaan, voor ons volk noo
dig. Gewezen werd op de beteekenis
onzer Chr. pers in deze dagen en op
gewekt tot steun. Een levendige be
spreking had hierop plaats, waarvan
het resultaat was, dat door het Ka-
merkieskringbestuur een schrijven zal
worden gezonden naar alle tot den
Kieskring „Leiden" behoorende Kies
vereenigingen, waarin zal worden aan
gedrongen, dat elke Kiesvereeniging
plaatselijk zooveel in haar vermogen
is zal werken voor de Chr. pers en
geen middel onbeproefd zal laten de
z.g.n neutrale bladen in de g-ezinnen
onzer menschen te weren en te doen
vervangen door een Christelijk locaal
dagblad.
De vergadering werd met dankzeg
ging geëindigd, waarbij de heer J. van
Lien van Bei'kel voorging.
Leidsche Kunstkring voor Allen.
Gisteravond hield de .Leidsche Kunst
kring voor Allen" een algemeene Ier
denvergadering in de bovenzaal van
,In den Vergulden Turk
Naar aanleiding van de minder groo
te opkomst merkte de voorzitter, de
heer P. v. d. Hoeven in zijn openings
woord op, dat wanneer men de betee
kenis van de vereeniging moest aflei
den uit de belangstelling, die voor 'deze
vergadering werd getoond, men zeker
tot een onjuiste conclusie zou komen,
•want de Leidsche Kunstkring voor Al
len is een van de grootste vereenigin-
gen hier ter plaatse.
De notulen van de oprichtingsverga
dering. samengesteld door de secreta
resse, mej. Valk, werden, nadat de
voorzitter de aanwezigen had ver
welkomd, gelezen en goedgekeurd.
De voorzitter deelde hierna mede dat
boven de verwachtingen die het be
stuur zelfs durfde koesteren, het leden
tal sedert de laatste vergadering is ge
stegen tot 1200, zoodat het optimisme
waarvan het bestuur dezen zomer blijk
gaf, wel gegrond is gebleken.
Vanzelf is hiermede de Vereeniging
ook in financieel opzicht op betere
basis komen te staan Bij een verstan
dig beheer kunnen we het in het vol
gend jaar brengen tot een flinke re
serve en een batig saldo.
'Wel hebben ook de belemmeringen
niet ontbroken. Als zoodanig memo
reerde spr. de ongesteldheid van den
penningmeester, den heer v. d. Heide,
helaas juist in den tijd dat hij het
druk zou krijgen. Gelukkig was de
heer Spendel zoo welwillend de boeken
in orde te maken, de contributie te in
nen en het geheele financieele beheer
tijdelijk waar te nemen. Van de opof
feringen, die hij zich daarbij heeft ge
troost, brengt spr. hem, in afwachting
van het rapport der kascommissie nu
reeds hartelijk dank. Vooral in de
maand September, toen er veel nieuwe
leden bijkwamen, is het zeer druk ge
weest.
De heer v. d. Heide heeft inmiddels
definitief ontslag genomen, mede we
gens aanstaand vertrek naar het bui
tenland.
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogate 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De R. K. Kamerfractie zal a.s. Maan
dag over het aanbod van Mr. Marchant
verga&ren.
Groote brand te Venray.
Een loodssohoener met 13 opvaren
den vergaan.
Buitenland.
De vermoedelijke samenstelling van
het kabinet-Briand.
De Duitsche Rijksdag heeft het wets
ontwerp inzake het Verdrag van Lo
carno in derde lezing aangenomen.
Luther en Stresemann zullen naar
Londen gaan om het verdrag te onder
teekenen.
Vervolgens deed spr. eenige inededee
lingen over de gearrangeerde concer
ten. Van de 6 in uitzicht gestelde con
certen kan het bestuur er thans 4 aan
bieden. De heeren Spendel en Harmsen
hebben zich gedurende de vacantie ge
kweten van het afsluiten der contrac
ten. Met den heer Thibaut kon geen
contract worden afgesloten, doordat
geen datum kon worden gevonden,
waarop de concertzaal ter beschikking
en de heer T. vrij was. In zijn plaats
is gecontracteerd met den heer Ale
xander Schaniiller, een artist die hier
ter stede zeer goede herinneringen na
gelaten heeft.
Dat het Utrechtsch en Stedelijk Or
kest niet werd geëngageerd, vindt zijn
oorzaak in het veel kleinere aantal le
den dat de vereeniging nog telde tij
dens de onderhandelingen. Het bestuur
vreesde dat de kosten van dit concert
de draagkracht der vereeniging zouden
te boven gaan. Hiervoor in de plaats
is een Contract afgesloten met de be
kende Altzangeres mej. Lyd'ia Kinder-
mann.
De heer H. W. Spendel gaf vervol
gens een overzicht van den stand der,
financiën en van het ledenaantal. Er
zijn thans 1025 één persoons en 135
kaarten voor gehuwde personen uitge
geven, zoodat de 1200 spoedig bereikt
zullen zijn. Met elk concert komen er
veel nieuwe leden bij. Het laatste con
cert gaf zelfs nog 56 leden.
De ontvangsten bedroegen in totaal
f3471. Daarvan zijn alle noodige beta
lingen gedaan, en thans is f2000 gede
poneerd op de Nutsspaarbank. Daar
buiten beeft de penningmeester nog de
beschikikng over eenig kasgeld, zoodat
er wel een vrij beduidend saldo zal
overblijven, wat een zeer bevredigend
verschijnsel mag worden genoemd.
Na den heer Spendel te hebben ge
dankt voor zijn overzicht, stelde de
president de verkiezing van bestuurs
leden aan de orde. Helaas is er van de
gelegenheid om candidaten te stellen,
slechts 'n zeer matig egbruik gemaakt.
Alleen de heer Gerverdinck is candi-
daat gesteld door een aantal leden.
In het geheel, den voorzitter inbe
grepen, moeten er 15 personen gekozen
worden.
De heer Spendel gaf in overweging,
het voorloopig-bestuur opdracht te ge
ven naar een geschikten voorzitter om
te zien, en met zijn benoeming te wach
ten totdat een definitief bestuur zal
zijn gekozen
De voorzitter ondersteunde gaarne
dit denkbeeld.
Op een vraag van den heer Gerver
dinck of de ledenvergadering bevoegd
is den voorzitter te benoemen, werd
aan de hand van het reglement toe
stemmend geantwoord.
De heer Brouwer stelde voor, dit
voorloopig bestuur voorloopig in func
tie te laten en te wachten totdat er
voor de ledenvergadering eens meer
belangstelling zou blijken te zijn.
Na eenige discussie werd besloten
staande deze vergadering 8 bestuurs
leden te benoemen, wat dus beteekent
dat de voorzittersfunctie voorshands
tijdelijk zal blijven waargenomen.
Na de stemmingen die nu werden
gehouden, bleken te zijn benoemd mej.
C. M. Oudsboorn, Mej. L. Sibbes, Mej.
E. M. Valk, en de heeren H. W. Spen
del, A. C. Harmsen, P v d Hoeven, L.
Gerverdink en Hartkamp.
De benoemden bleken allen bereid
hun functie te aanvaarden.