CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oil «nier beslaat Wf TWEE üaden.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGANG VRIJDAG 20 NOVEMBER 1925 NUMMER 1675
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 227a cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week 1 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
V Marchant als leider.
Mr. P. J. Aalberse schreef in de Te
legraaf ©ver „De Katholieken en de
crisis." i
Omtrent de schuldvraag merkt de
oud-minister o.m. het volgende op:
De heer Marchant zei het onom
wonden: staande voor de keuze: óf
wel behoud van een nuttig Gezant
schap, óf wel het uiteengaan der co
alitie, aarzelde hij niet, het laatste
te kiezen.
Ik zal hier niet herhalen, met wel
ke epitheta ornantia „Het Vader
land" vóór de stemming een derge
lijke taktiek heeft gequalificeerd,
wil men: gebrandmerkt.
Maar ik constateer het feit, dat de
heer Marchant hierdoor de politieke
leiding nam hij het in 't leven roepen
van het conflict. En ik meen, dat
volgens den constitutioneel-parlemen
tairen regel: „qui casse, paie" hier
uit voor hem een zeer ernstige con
sequentie volgt. Hij durve haar
thans ook aan!
Deze opmerkingen zijn ongetwijfeld
juist. 4
Mi'. Marchant had op den llen No
vember de-politieke leiding.
Hij riep een conflct in het loved met
de scherp ^uitgesproken bedoeling om
aan de rechtsche samenwerking een
einde te maken, omdat de bestaande
partijgroepeering door hem niet in
\s lands, belang werd geacht.
Nu is Mr, Marchant niet de eerste
de beste.
Hij is een. ervaren parlementariër en
de leider eener partij.
Van hem mag dus verwacht worden,
dat hij niet alleen weet aan te geven,
hoe het niet moet, maar dat hij ook
een antwoord weet te geven op de
waag hoe het w e 1 moet en dat hij
kans ziet de vorige regeeringsmeerder-
beid door een betere te vervangen.
Verwacht kan dan ook worden, dat
Mr, Marchant in de gelegenheid zal
worden gesteld, niet alleen om een
Kabinet in elkaar te rammen, maar
ook een beter Kabinet op een meer
zuivere basis op te bouwen.
Vol verwachting klopt ons hart!
V Schandelijke strijdwijze.
Ds. Lingbeek", de man die n.b. door
de H. G. S. naar de Tweede Kamer ge
zonden werd, om zooals men het uit
drukte daar Gods stem te laten hoo-
ï'oin, veroorlooft zich een strijdwijze,
zóó schandelijk* en zoo ver heneden
peil als we dat zelfs van een commu
nist nauwelijks verwachten.
Eenigen tijd geleden schreef hij in
de „Geref. Kerk" een artikel, dat voor
den Gereformeerden Bond en de re
dactie van de „Waarheidsvriend" zeer
krenkend en beleedigend was. „Als Pi-
latus nog leefde, zoo schreef Ds. Ling
beek, „werd hij wis vaste medewerker
aan de Waarheidsvriend! En dan
praatte hij ook van „Gereformeerd."
Hij had er ook hetzelfde recht toe als
de overige11 leden der redactie van de
„Waarheidsvriend!"
Ds. van "Grieken heeft hem daarop
gesommeerd deze krenkende woorden
terug te nemen, wat dan ook, na heel
veel moeite, althans gedeeltelijk ge
daan werd.
De uitdrukking werd gehandhaafd,
maar met de toevoeging dat het toch
heusch niet de bedoeling was geweest
de redactie van de „Waarheidsvriend"
te krenken.
Men zal vragen wat er dan wel moet'
gebeuren, wanneer Ds. Lingbeek w e 1
de bedoeling heeft iemand te krenken.
Op die vraag is reeds het antwoord
gegeven.
Immers in hetzelfde orgaan schreef
Ds. Lingbeek een artikel over Dr. Kuy
per, dien hij beschuldigt van het ver
scheuren van de Ned. Herv. Kerk en
het op den voorgrond brengen van de
Roomsche Kerk.
En hij eindigt zijne aanvallen op Dr.
Kuyper met de volgende meer dan
schandelijke verdachtmaking:
„Men zegt, dat Rome soms aan een
harer bekwaamste zonen toestaat
om zich in de Protestantsche Kérk
te begeven en daar aan alles mee te
doen, ten einde het alles ten bate
van Rome te wenden.
,,En men fluisterde wel egns, dat
Dr. Kuyper zoo een geweest is.
»Wij gelooven dat niet
„Wel vragen wij: indien hij wèl
zoo een geweest was, had hij zich
dan van zijn taak heter kunnen kwij
ten dan nu het geval was?"
Men lette er wel op, dat zegt niet
Ds. Lingbeek, maar „men" fluisterde
zoo wel eens. Ds. Lingbeek zelf gelooft
het niet, natuurlijk niet, maar toch
schaamt hij zich niet om wat „men"
wel eens fluisterde en wat waarschijn
lijk niemand anders dan hijzelf wei
eens hoorde, omdat het reine fantasie
is en niet anders, zijn blad af te
drukken, zóe dat de argelooze lezer
zijne gevolgtrekklingen maakt.
Wel zelden hebben wij een zóó schan
delijke strijdwijze zien toegepast en 'n
doode op zoo lage wijze zien belas
teren.
V Roomsch en rood.
In de (R.K.) „Morgen" was zeer voor
zichtig gezinspeeld op een oplossing
van de Kabinetscrisis door bet samen
gaan van Roomsch en rood.
Het blad durfde niet beweren, dat
dit nu reeds de aangewezen uitweg is
maar bet meende toch wel dat er ee-
nige punten van overeenkomst zijn.
Zoo staat wel vast, dat het gezant
schap hij het Vaticaan, dp processie
vrijheid en de ophefifng van art. 123
van het I.R.R onmiddellijk zouden zijn
te krijgen.
Tegen dit voorzichtige pogen wordt
evenwel door de Maasbode met de
meeste beslistheid stelling genomen.
„Al waren, zegt dit orgaan, de soci
alisten dubbel zoo verstandig en ach
tenswaardig als „De Morgen" ze gaar
ne voorstelt, dan nog ware de dag.
waarop rood, nog immer materialis
tisch, en roomsch gedwongen samen
werkten, een zwarte dag in onze ge
schiedenis."
Dat is besliste en kloeke taal.
En heel wat verstandigerdan van
de vele antipapisten, die den moed
hebben zelfs onder aanroeping van den
naam des Heeren te jubelen over den
steun, dien zij naar zij in bunne
kortzichtigheid meenden van socia
listen en communisten óntvingen, ter
wijl deze groepen, die veel beter de be-
teekenis van een Christelijk bewind
inzien, in werkelijkheid niets anders
beoogden, dan de Christelijke regee
ring ten val te brengen en den weg vrij
te maken voor de revolutie.
STADSNIEUWS.
Schepping en evolutie.
Op uitnoodiging van de N. C. S. V.
heeft gisteravond Prof. Ph. Kohnstamm
van Amsterdam, in het Academiegebouw
gesproken over bovenstaand onderwerp.
Door het bestuur der afdeeling aan
gezocht, om in een tweetal voordrach
ten te spreken over de verhouding van
Schepper tot schepsel, wil spreker uit
dit omvangrijke geheel slechts twee
hoofdzakennaar voren brengen.
Hedenavond zal hij spreken over de
vraag of wij de wereld, waarin wij
leven, inderdaad als schepping mogen
zien.
De volgende avond zal zijn gewijd
aan de' vragen, die samenhangen met
onze persoonlijke, individueel© ver
houding tot God als onzen Schepper
en Vader.
Er is een tijd geweest en hij ligt
nog pas kort achter ons waarin ae
Wetenschap geacht werd met alle schep
pingstheorieën te hebben afgerekend.
In de plaats daarvan was gekomen de
Evolutieleer, die, op wijsgeerig terrein
ontstaan, door haar toepassing, vooral
op biologisch gebied, de scheppingsleer
voorgoed scheen te nebben, verdrongen.
Spr. herinnert zich uit den aanvang
van zijn studietijd nog, hoe absurd hem
twijfel daaraan voorkwam.
Maar sedert is de stand der proble
men wel zeer veranderd; biologie, psy
chologie en wijsbegeerte hebben daar
toe samengewerkt. "Wil dat zeggen, dat
wij weer geheel tot het vroegere vóór-
Darwinistische standpunt zijn terugge
keerd? Geenszins. Maar wij hebben ge
leerd voorzichtiger te zijn en nauwkeu
riger te onderscheiden. In de beschou
wingen van Darwin en zijn volgers die
nen wij drieërlei te onderscheiden, ie.
Het feit van de veranderlijkheid der
soorten; de constateeririg dus, dat ook
het zuiver biologisch leven ecu his
torisch gebeuren is; 2e. De verklaring
van dit feit uit toevallige variabiliteit
en strijd om het bestaan, dus mecha
nisch en anti-teleologisch; 3e. De eigen
lrjke evolutieleer, die niet meer natuur
wetenschap is, maar wijsbegeerte. Zij
ziet in het Darwinisme slechts een be
vestiging van haar stelling, dat er in
werkelijkheid geen wezensverschillen be
staan, maar slechts geleidelijke over
gangen. Of eigenljjk mag men zelfs ïüet
van overgang spreken, want uie onder
stelt reeas wezenlijke verandering. Al
les kan uit alles voortkomen en tot alles
worden, omdat eigenlijk en in den grond
alles aan elkaar gelijk is en blijft. All'e
verandering is maar schijn. Er is zoo
min een klove tusschen mensch en dier,
als tusschen man en vrouw, of dier en
plant. De laatste consekwentie van deze
gedachte is, dat toch ook het levende
en levenlooze in wezen gelijk aan elkaar
is, n.l. atoom- en molekuulcomplexen,
zich gedragende naar dezelfde vaste
wetten.
Terwijl in den aanvang tusschen
de zeer verschillende beweringen onder
deze drie hoofden, genoemd, niet behoor
lijk werd onderscheiden, hebben wij
sindsdien geleerd scherper te redenee
ren. Het feit van de veranderlijkheid
der soorten zal niet licht do'or deskun-
idigen worden betwist. Maar het is al
lerminst in strijd met een theïstische
met de Ejjbelsohe wereldbeschouwing,
wat ook sommige rechters in Dayton
en in Amsterdam mogen bewe
ren. Er rijst door dit feit dan ook noch
een zedelijk, noch een religieus conflict.
Geheel anders staat het met het tweede
punt, de zuiver mechanische verklaring
idie a priori, de zinledigheid van
(het leven voorop stelt. Maar van.
die oorspronkelijke Darwinistische be
schouwing is dan ook zoo goed als niets
^overgebleven. Meer en meer komt men
in de biologie tot de overtuiging, dat de
„verklaring" van de verandering uit een
richtinglooze, toevallige opeeniiooping
van elementaire, oneindig kleine ver
schillen iets onmogelijks wil. De na
tuurlijke teeltkeuze zou op zijn best
toereiken om te laten zien, waarom
Sommige_ soorten zijn uitgestorven. Zij
kan nooit verklaren, waarom de ont
wikkeling is geweest, .zooals zij geweest
is en noch veel minder het feit, dat er
(ontwikkeling geweest is. Als een ontwik
keling aan den dag treedt, dan moet
(zij van meet af in aanleg, in kiem
reeds aanwezig geweest zijn. Wq ko
men dan in de lijn van Bergsons évolu-
tiou créatrice, en van de beschouwin
gen in ons land, het eerst door Bolk
uiteengezet, 'dat'niet de een© soort zich
uit de andere „pntwikkelt", maar dat
er verschillende ontwikkelingslijnen zijn
die, in den aanvang schijnbaar even
wijdig loopende, dan idivergeeren en
tenslotte toonen, doordat zij iets tor
taal verschillends opleveren, dat zij van
den aanvang af in aanleg en bestemming
verschillend waren.
Daarmee zijn wq weer teruggekomen
tot de grondgedachte der scheppings
leer. De dingen schijnen niet verschil
lend, maar zq blijken verschillend te
zijn, omdat zij1 van den aanvang af op
iets verschillends zqn aangelegd, om
dat zq in wezen verschillend zijn.
Hier komt nu de nieuwere psycho
logie de biologie te hulp. Zq toont ons
scherp de grenzen van het animale
leven. Zq laat zien, dat er een klove is,
geen vervloeiing in de werkelijkheid.
Eenerzqds leert zq b.v. in Jennings
proeven met protozoën scherp het ver
schil aanwijzen tusschen het dierlijke
en het zuiver vegetatieve leven. Ander
zijds bepaalt zq door Kohlers apen-ex
perimenten onvergelijkelijk veel scher
per, dan het ooit morphologisch of
physiologisch denkbaar zou zqn, het
wezensverschil tusschen dier en mensch.
Zoo wordt de groote hoofdgedachte
van Genesis I bevestigd. Er zijn quali-
tatieve verschillen in de werkelijkheid
wezensverschillen, die zich door gee
nerlei evolutionistische bespiegelingen
tot niets laten vervluchtigen. De dingen
der natuur, in de ons omringende werke
lqkheid zqn niet een wezenloos© chaos.
Ze zqn geschapen „naar hunnen aard".
Maar verder dan tot dit inzicht kun
nen ons de natuurwetenschappelijke ge
gevens, de openbaring in de natuur,
niet voeren. De vraag, of wij van schep
ping ook mogen spreken, niet slechts in
tegenstelling van een wezen-looze Evo
lutie, maar meer bepaaldelijk als schep
ping van een Schepper, noodzaakt ons
het algemeen wijsgeerig en religieuze
terrein te betreden. .Daarover de vol
gende maal.
R. K. Oratoriumvereenïging.
Met een variant op Bilderdijk's be
kende regels zou men vooral na gister
avond kunnen zeggen, dat de R.K. Ora
toriumvereeniging met een duidelijk
bewijs yan groei en bloei weer haar
naam heeft gesteld.
Na een tijd waarin de inzinking zoo
ver was gekomen dat een vrij groot
gedeelte meer voor opheffing dan voor
doorgaan bleek te gevoelen, is gister
avond de vereeniging, als vrucht van
een periode van ijverige en bekwaam
geleide studie weer voor het front ge
komen met een Oratorium, niet minder
zelfs dan met Handels Judas Macca-
baus, naar de onder ons Wel het meest
bekende bewerking van Chrysander.
En naar wij meenen behoeft zij van
de keuze van dit werk voor baar eerste
weer optreden vooralsnog geen spijt te
hebben.
Daarmede is niet gezegd, dat gister
avond de Judas Maccabaus in zijn vol
le schoonheid is uitgespeeld en uitge
zongen, maar wat speciaal het koor,
zelf presteerde, was, vocaal in de eer
ste plaats, maar ook technisch een <^1*-
volle vermelding waard. Het bad, door
de minder volledige begeleiding soms
een dubbele taak te vervullen waar bet
op bet klankeffect aankwam en mag
zich verzekerd houden zich van die
taak gekweten te hebben, al bleven we
door de minder volledige orkest-bezet
ting weL eens iets missen. Speciaal het
koper in den marsch die in bet derde
deel voorkomt, waar bet in Handel's
instrumentatie een moeilijk te ontbe
ren element is.
Wat de aanwezige leden van bet Re
sidentie-orkest in de begeleiding gaven
was op zichzelf van 'n subliem, gehaituj
Waai' noodig vond het koor in hen den
gewenscbten steun, die onder de fijn-
verzorgde leiding van den directeur,
Aug. Smets, uitnemend tot zijn recht
kwam.
Van de solisten wekten Mevr. Mus-
kensSleurs als sopraan, en de beer
Jan v. Rijsselberg als bas, bet meest
onze vfcaardeerihg op.
Wat de laatste betreft werd. o.m. in
de aria van bet eerste deel: „Auf tapfre
Schar" soms mooie ademtecbniek ge
toond.
Do. br. Th. de Groen, die als tenor op,
trad, beeft niet in elk opzicht zijn
stem mee. Hij wist echter .veel te ver
goeden door zijn mooie zeggenswijze:
Und^ nun, bliek T' berl bier steht dein
VolkZu vollziehn, O Vater, dein
letzt' Gebot", het werd evenals andere
recitatieven met warmte voorgedragen.
Mevr. Nannie van Es vervulde de Alt
solopartij, wat onbepaald in de klank
vorming maar zuiver en met gevoel De
bede van de Israëliete bij de inwijding
van bet nieuwe altaar gaf zij een goede
vertolking.
De begeleiding werd verder verzorgd
door Mevr. H. NieuwerkerkVermeu
len, den Haag (vleugel) en door den
heer J. Martijn (Orgel).
De uitvoering als geheel kan onge
twijfeld de R.K. Oratoriumvereen. tot
voldoening stemmen en was ook een
succes voor dep bekwamen directeur.
De dames-solisten werden bloemen
aangeboden.
Het belangrijke feit, dat de vereeni
ging ditmaarl weer voor bet eerst na
haar critieken tijd optrad en dat nog
wel op deze wijze, werd bij bet intrede
van de pauze herdacht door den voor
zitter den heer Spepdel, die in bet bij
zonder hulde bracht aan den directeur
vopr betgeen onder zijn leiding in zoo
korten tijd was bereikt, hem als stoffe
lijk blijk van waardeering een cadeau
overhandigde, en hem namens de ver
eeniging ook voor bet vervolg ijverige
studie beloofde.
Het was voor de R.K. Oratoriumver
eeniging een mooie avond, waartoe
ook de vrij groote belangstelling uit
eigen kring te Leiden en omgeving me
dewerkte.
Evenwel mag de laatste bij een vol
gende gelegenheid nog wel iets groo-
ter zijn.
Ned. Mij. voor Nijverheid en Handel.
Voor het departement Leiden van
bovenstaande vereeniging hield gister
avond $e beer N. Hoog w out van
Zaandam een lezing over het onder
werp: „Verkoopsorganisatie en Reizi
gers."
Spr. begon met er op te wijzen', dat
er drieërlei /wijze om'te verkoopen
is: verkoopen door middel van
persoonlijk contact met den kooper,
door middel van zakenbrieven en door
middel van publicatie, waardoor be
langstelling voor het artikel wordt op
gewekt.
Bij de eerste dezer verkoopwijzen is
de reiziger de schakel tusschen koo
per en verkooper. Spr. onderscheidt de
reizigers in twee categorieën: "die van
bet meer ouderwetsche type en die
van bet tegenwoordige, bet meer ge
schoolde type: de wetenschappelijke
vefkooper.
Voor dit laatste is allereerst noodig.
dat de persoon en de mentaliteit van
den aspirant-verkooper goed zijn, doch
dan moet de opleiding komen, waar
voor de firma zelve aansprakelijk is.
Menscbenkennis is onontbeerlijk,
doch tevens is ge wens ebt, dat de rei
ziger in de fabriek practische ervaring
heeft opgedaan betreffende de vervaar
diging van bet product, dat bij moet
verkoopen.
De reiziger moet voorts den steun
Binnenland.
De opening der winkelweek „Nivibo"
te Leiden.
Een manifest van het bestnur der
S.D.A.P. over de Kabinetscrisis,
Buitenland.
De conferentie van de Duitsche mi
nister-presidenten heeft 't verdrag van
Locarno, zij het ook niet met alge-
ineene stemmen, goedgekeurd.
In de Itaiiaansche Kamer heeft gis
teren een kandgpmeen plaats gehad
tusschen communisten en fascisten.
ondervinden van de verkoopsorganisa
tie der onderneming, waarvoor hij
werkt.
Spr. formuleert dezen steun in een
tweetal axioma's:
le. geef den verkooper een volledig!
vertrouwen, doch controleer hem ook
zoodanig, dat gij van zijn doen en la-,
ten volledig op de hoogte zijt, waartoe
dagelijkscbe reisrapporten zeer dien
stig zijn.
2e. leer den- verkooper, dat bet sluiten
van een koop uit drie deelen bestaat:
De begroeting van den klant en de
inleidende bespreking; de eigenlijke j
zakenbespreking; bet sluiten van den' j
koop.
Uitvoerig gaat spr. de wijze na, waar
op de verkooper den klant moet toe
spreken en bet interesse voor zijn ar
tikel opwekken, terwijl spr. zijn rede
kruidt met tal van Engelschè en Duit
sche citaten, die betrekking hebben op
deze zaak en van practisch inzicht ge
tuigen.
Nadat gepauzeerd wfis, ging spr. de
vraag na: kan elke verkooper bet tot
wetenschappelijk verkooper brengen?
Dit 'hangt niet alleen van den vèrkoo-
per af, doch vooral van de leiding, idie j
bij van de verkoopsorganisatie der fir
ma, waarvoor bij werkt, ontvangt.
De verkooper moet liefde, enthou-
siasme en toewijding hebben voor de
hem opgedragen taak en dit moet hem
van bovenaf bijgebracht worden. Een
practische, Amerikaansche methode is j
b.v. zijn reizigers iedere week een
spreuk mee te geven. Ook moet de
firma er voor zorgen, dat de verkoo-i
per zoo goed mogelijk gehumeurd kan-
zijn en niet met financieel© of andere j
moeilijkbeden lieeft te kampen.
Mag de verkooper humor brengen!,
in zijn werk? Spr. beantwoordt die
vraag toestemmend en deelt enkele' 1
staaltjes daarvan mee
Voorts behandelde spr, de vraag, boe
de verkoopsorganisatie den verkooper
tegenover de concurrentie moet doeni
staan.
D.e verkooper moet de positie van
den concurrent onaangetast laten, niet
de verkooper'doch de klant moet over
de beide artikelen oordeelen. Ook zul
len de reizigers verstandig doen, op
hun eigen artikel te letten en niet
altijd angstvallig naar de concurren
tie te kijken.
Vervolgens deelde spr. nog een en'
an der mede over de andere wijze Vant
verkoopen, n.l. door middel van za
kenbrieven of circulaires. Zoowel da
stijl als de technische uitvoering daar-;
van zijn bierbij van beteekenis. Is de
a spirant-koop er door een voldoend aan
tal brieven bewerkt, dan yerscliijnt j.
als de klap op de vuurpijl de ve^'r-o-
ppr op het terrein.
Ten slotte behandelde sgr nog in
het kort de derde wijze van verkoopen.
n.l. door publiciteit. De kooper moet
gewonnen worden, niet gedreven; do
verkoöpers moeten nauwkeurig op do
hoogte gehouden van de annonces, die x
in de bladen verschijnen, enz.
Op de' schitterende, met enthousias
me uitgesproken rede van den beer
Hoogwout volgde een warm app! us.
De Centrum-Winkelweek.
De groote dag voor de centrum-win
keliers is vandaag gekomen. Zij ope
nen beden hun eerste winkelweek, de
Ni-Vi-Bo, zooals zij haar zelf, 'n beetje
Ku-Kux-Rlan-achtig hebben genoemd.
Maar ter zake, de winkeliers van de
Nieuwe Rijn, Visch- en Botermarkt
hebben vandaag een mooi stuk werk
geleverd, waar ieder die er «en
draagt den hoed voor kan afnemen.
Wanneer de voorteekepen niet bedrie-
