CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
3e JAARGANG*
DONDERDAG 19 NOVEMBER 1925
NUMMER 1674
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adrertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten Hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Oil ni»er beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Wat bereikt werd.
Het amendement om het gezant
schap bij den Paus af te schaffen,
werd aangenomen en in sommige
rachtsche kringen heerscht daarover
groote vreugde.
Wanneer men de verslagen van ver
schillende vergaderingen leest, dan
krijgt men den indruk dat een groote
overwinning werd behaald en een be
langrijk werk tot stand werd gebracht
De vraag mag -daarom wel eens ge
steld, wat nu toch feitelijk bereikt
werd.
Het antwoord ligt voor de hand.
In de eerste plaats is d i t bereikt,
dat de hartstochten in niet geringe
mate geprikkeld werden.
Het antipapistische vuurtje wordt
overal lustig gestookt, allerlei ver
dachtmakingen worden geuit en er
worden wij denken hierbij aan uit
spraken als van Dr. Kromsigt en den
heer Nieuwenhuysen dingen gezegd
waarover men zich ongetwijfeld in
meer kalme oogenblikken zou hebben
geschaamd.
Meerdere bladen die tot nu toe steeds
de groote beteekenis van de rechtsche
samenwerking in het licht stelden,, ge
ven nu den indruk alsof het gezant
schap zoo ongeveer heel onze politiek
beheerscht en alsof het hier een poli
tiek vraagstuk geldt van den allereër-
sten rang.
Tevens is bereikt, niet dat de macht
van Rome verzwakt of de invloed van
Rome verminderd is, want die macht
en die invloed berusten op de feitelijke
sterkte in het land, maar wel dat in
Roomsche kringen de geestdrift voor
de Roomsche zaak is toegenomen, dat
de onderlinge band veel meer gevoeld
wordt dan b.v. bij de verkiezingen het
geval was.
Voorts is nu verkregen dat de recht
sche partijen uit elkaar werden gesla
gen en dat naar iden wensch van alle
revolutionaire partijen, een rechtsch
Kabinet voor langen tijd en misschien
wel voor altijd onmogelijk is gemaakt.
Volkomen terecht schreef de „Voor
waarts" dat het voor de Sociaaldemo
craten een blijde plicht was, toen zij
in den vorm stemden tegen het gezant
schap, maar naar het wezen vóór het
doodvonnis van het rechtsche Kabinet
Er is dit bereikt de vorige week, flat
de revolutionaire groepen, de socialis
ten en de communisten, die zich ten
doel stellen de huidige maatschap
pij te vernietigen, de bestaande ver-'
houdiagen om te keeren, de Christe
lijke grondslagen van ons volksleven
te ondermijnen en openlijk den strijd
tegen het Christendom en den Chris
tus aan te binden, reden hebben om te
jubelen en te juichen.
De stoutste'verwachtingen zijn over
troffen.
Met meer geestdrift dan ooit tevo
ren wordt— waar nu een krachtig be
wind, dat met Gods- geboden rekening
wenscht te houden, vrijwel onmogelijk
is geworden geijverd om ons land
rijp te maken voor de revolutie.
Dat is het wat thans bereikt werd.
Maar dat dan ook alleen.
En 'tzou ons dan ook niet verwon
deren dat meerderen die van rechts
aan het uitlokken van deze crisis heb
ben meegewerkt, thans spijt gevoelen
over hun ondoordacht optreden.
STADSNIEUWS.
Holl. Mij. v. Landbouw.
Voor de afd. Leiden van de Holland-
sche Maatschappij van Landbouw
trad gisteravond de heer Ir. J. G.Tuk-
k e r, Rijkszuivelconsulent, op, met een
lezing over „Eenige der voornaamste
factoren bij de veefokkerij".
De Voorzitter de heer C. Bakker
uit Oegstgeest heette dè, voornamelijk
uit cursisten bestaande aanwezigen
welkom en leidde daarna den spreker
met een eiikel woord in.
De heer Tukker, het woord ver
krijgend, begon met een overzicht van
de verschillende vragen waardoor zich
do veefokker laat leiden bij de behan
deling van zijn vee.
De spreker behandelde achtereen
volgens eenige eischen die aan de ver
zorging van het vee moeten worden ge
steld. In dit verband wees spr. op de
wenschelijkheid om de veestallen
rein, en op een juiste temperatuur te
houden. Tevens verdient het aanbe
veling om- de koeien gedurende den
tijd dat ze gestald zijn, het haar kort
t j houden, teneinde een overmatig
transpireeren en als gevolg daarvan
het zeer vochtig worden van de stallen
tegen te gaan. Speciaal wat het jonge
vee betreft is dit ook een goed middel
om het uit het ongedierte te houden.
Wat de melkproductie, die dikwijls
de hoofdfactor in de bedrijfswinst is,
betreft, i§ de wijze van melken van
veel beteekenis. Voornamelijk omdat
gedurende de laatste minuten vóór het
melken nog de meeste melk wordt ge
vormd. Uit den aard der zaak is de
kunstmatige prikkeling van de melk-
klieren op de melkafscheiding van veel
invloed.
Overigens dient voor het berekenen
van de bedrijfswinst de veehouder goed
te weten welk verband er bestaat tus-
schen de gemaakte productiekosten en
de verkregen opbrengst, of, hoeveel hij
meer verdient aan een koe die veel
melk geeft dan aan een waarmede dit
niet of in mindere mate het geval is.
In het kort zette spr. de hoofdnormen
voor zoo'n berekening uiteen.
Er moet onderscheid worden ge
maakt tusschen het onderhoud- en het
productievoedsel. Slechts van het voed
sel dat zij hoven het voor haar onder
houd vereischte kwantum geniet, kan
de koe iets produceeren. Hierbij mag
alleen gerekend worden met het ver
teerbare gedeelte van het voedsel,
hoofdzakelijk onderscheiden in zuiver
eiwit en zetmeelwaarde. In ieder boek
je over voedingsleer zijn de tabellen te
vinden die het gehalte der voedselsoor-
ten aangeven. Zoodat men aan de hand
daarvan zelf zijn berekening kan ma
ken.
In het algemeen heeft e enkoe m-.t
een doorsnee gewicht van 50(J K.G. en
'n melkproductie van 10 L. per dag 0.3
K G. verteerbaar eiwit en 3 K.G. zet
meelwaarde noodig, welke percentages
stijgen naar gelang van de melkop-
brengst, ongeveer 0.06 K.G. eiwit meer
voor elke L. melk -j- 0.25 zetmeelwaar
de
Heeft iedere koe dus evenveel onder-
houdvoedsel- noodig, dit geldt niet
meer waar de melkopbrengst gaat ver
schillen.
Bij de voeding wordt dit nog al te
veel vergeten/Wanneer twee koeien,
die rasp. 3000 en 5000 K.G. melk per
jaar produceeren evenveel voedsel krij
gen, zal op de melk-van de eene l6 ct.
per L. meer worden verdiend dan op
die van de andere.
Ten tweede behandelde spr. de vraag:
heeft elke Liter dezelfde waarde?
De hoer die de melk rechtstreeks
aflevert aan fabrikant of slijter, zal
daarop bevestigend antwoorden, maar
voor den. boer die zijn melk zelf ver
werkt of ze op gehalte verkoopt staat
het heel anders. Gemiddeld bevat elke
Liter melk 88e pet. .water, 3.1 pet. vet,
3:4 pet. eiwit, 4.3 pet. suiker en 0.7 pet.
asch, en nu is het voor de bereiding
van boter en kaas van veel beteekenis
hoe hoog het vet- en het eiwitgehalte
van de melk is.
Van melk waarvan het eiwit- en
vetgehalte hooger is, zullen de pro
ductiekosten naar evenredigheid hoo
ger zijn. Wordt de melk versch ver
kocht; dan acht de boer het doorgaans
voldoende wanneer het gehalte slechts
voldoet aan den eisch van den Keu
ringsdienst. De boer die zelf de melk
verwerkt zal zich echter toeleggen op
de productie van vette melk, omdat de
opbrengst ver uitgaat boven de hooge-
re productiekosten.
Waarvan is nu in de practijk het ge
halte van de melk af te leiden? Zeker
niet van de kleur die de koe heeft,
evenmin als van de kleur van de
melk, want lang niet altijd is de meest
blauwe melk het laagst in vetgehalte.
De dikte van de room is> evenmin
een betrouwbare maatstaf, daar die
dikte geheel afhangt van den omvang
der vetbolletjes. Ook op de gesteldheid
van de huid kan men niet afgaan, en
ook niet op het schuim dat de melk pas
na het melken draagt.
Wil men preciese cijfers hebben, dan
late men de melk door d encontroleur
van een fokvereenigiug wegen en op
vetgehalte onderzoeken.
Tennslotte behandelde spr de beste
wijze om de melkproductie op te voe
ren. Van groot belang is hierbij het
aanhouden van kalveren waarvan de
moeder melk gaf van een goed gehalte.
Bij het dekken moet ten opzichte vau
den stier dien men gebruikt, dezelfde
maatstaf worden gebruikt. Ook die
moet een moeder hebben die veel en
v ei te melk. Ook op exterieure eigen
schappen moet goed worden gelet.
Koopt men een stier uit de fokvereeni
gingsvoorraad dan late men zich niet
leiden door één maar door alle produe-
Uestaten van eenige jaren achtereen.
Voorts kan men altijd den Rijksves-
consulent raadplegen, en wanneer het
Groninger Blaarkofvee betreft, speciaal
den heer Bakker uit Voorschoten, s
eiken Vrijdag hier ter stede zittinng
houdt om adviezen te ge* en.
Aan de hand van eenige cijfers toon
de spr. aan hoe de stier een grooten
invloed kan hebben op de verhooging
van het vetgehalte van de melk. Spr.
noemde een geval waarin de verhoo
ging 0.48 pet. bedroeg.
Met nadruk spoorde spr. aan tot lid
worden van een der in deze omgeving
bestaande fokvereenigingen. Ter aan
beveling noemde spr. gevallen waarin
door het kiezen van een betere, door
een fokvereeniging mogelijk gemaakte
methode, een meerdere melkproductie
werd verkregen van 700 K.G. per jaar
en per koe, de verhooging van het vet
gehalte nog daargelaten. Wanneer
daarbij in aanmerking wordt genomen,
•:'e.t de kosten van het lidmaatschap
gemiddeld 3.50 pee jaar en per koe
bedragen kan het voor ieder duidelijk
7.1 n, dat dit groote voobdeelen geeft.
De Voorzitter dankte den heer Tuk
ker in eerste instantie voor zijn leer
zame uiteenzetting, en heette vervol
gens welkom den hr. Huisman uit. don
Haag, secretaris van het Hoofdbestuur.
Nadat even was gepauzeerd, werd
nog gediscuseerd over het onderwerp
van den heer Tukker.
In antwoord op een vraag van den
heer E. Los, Zoeterwoude, over het on
derscheid tusschen controle - en fokver
eenigingen zei de heer Tukker nog dat
men steeds meer terugkomt van het
gemeenschappelijk houden van stieren,
vooral in de Rijnstreek, waar men veel
last heeft van het niet op tijd drach
tig worden der koeien, en om het ge
vaar van besmetting bij het werpen.
Vooral bij veehouders die geregeld vee
aan- en verkoopen is dit gevaar groot.
Nadat nog een vraag van den heer
Bosman, Zoeterwoude, beantwoord
was, zeide de heer Tukker nog in ant
woord op een vraag van den heer v. d.
Stoel, Leiderdorp, dat het bij de on
derscheiding van bont- en blaarkopvee
niet meer een verschil van kleur, maar
van veeslag betreft. In het algemeen
geeft het bonte rund meer melk, w^ar
tegenover staat, dat de blaarkop vlee-
ziger is en zich beter leent voor vroeg
vetmesten, wat in deze omgeving nog
al veel gedaan wordt, soms reeds na 3
maal werpen. Beide veeslagen hebben
hun goede en minder goede eigen
schappen.
De voorzitter dankte nogmaals den
heer Tukker voor zijn belangrijke ge
gevens en deelde mede, dat deze bereid
gevonden was om samen met den heer
Nijk, veeconsulent, lederen tweeden
Vrijdag van de ma'and v.m. 10.30—12
uur in Hotel „Rijnland" zitting te hou
den om van advies te dienen.
De heer Huisman gaf hierna nog een
uiteenzetting van het doel dei; Mij. v.
Landbouw en spoorde aan tot organi
satie om als landbouwende stand in
vloed op de wetgeving te kunnen oefe
nen en te.vens om het vele nuttige werk
dat de Mij. doet, in vakonderwijs, be-
drijfsboekhouding en rechtskundig ad
vies, waarvan spr. aanried een druk
gebruik te maken.
Met dank voor de belangstelling
sloot hierna de heer Bakker de verga
dering.
Onder de aanwezigen werd ook een
vijftal veeartsen en keurmeesters uit
Leiden en omgeving opgemerkt.
Rade van Prof. Casimir over „Indivi-
dueele en sociale factoren in de
opvoeding."
Velen zullen zich herinneren, dat
2 jaar geleden door Dr. Oort een serie
lezingen werd gehouden over expert
menteele psychologie.
Het plan, om in 't vervolg geregeld
dergelijke lezingen te organiseeren
kwam door verschillende omstandig
heden tot dusver niet tot uitvoering.
Thans is echter door een 10-tal on
derwijzers, 5 werkzaam aan openbare
en 5 aan bijzondere scholen te dezer
stede, een vereeniging opgericht die
bedoelt de belangstelling in de nieuwe
gedachten op het gebied van onder
wijs en opvoeding, te bevorderen, o.a
door de vorming van een biblotheek en
het organiseeren van lezingen.
Om aan deze vereeniging meerdere
bekendheid te geven^ heeft Prof. Ca
simir bovenvermelde rede gehouden,
Dit ter inleiding.
De voorz. opende de vergadering en
heette den heer Meijnen, wethouder
van Onderwijs hartelijk welkom.
Spr. wees er op,'dat het doel van de
ze pas opgerichte vereeniging is:
le. de vereeniging permanent te ma
ken; 2e. niet alleen psychol. lezingen
te houden, maar ook andere lezingen;
3e. Zoo de lezingen een batig saldo
afwerpen, over te gaan tot het oprich
ten eener paed. biblotheek.
4e. het ontstaan van studiegroepen
te bevorderen.
Een en ander lichtte de voorz. na
der toe. Ook wees hij er op, dat Prof.
Casimir het op prijs zou stellen, wan
neer meer onderwijzers zijn college
zouden willen volgen
Ze iVorden gratis gegeven: Dinsdag
middag van 25 uur. Woensdagmid
dag van 3—5 uür. Van 34 Leerlin-
gentypen. Van 4—5 Psychol. onderwer
pen. Middelb. Akten voor Paedagogiek
zullen - beschikbaar worden gesteld.
De naam*der nieuwe vereeniging is
„De paedagogische bibliotheek."
Hierna gaf de voorz. het woord aan
Prof. Casimir.
Spreker begon met op te merken,
dat er een lange strijd gestreden is
van pl.m. 75 jaar om die resultaten te
verkrijgen, die we nu op onderwijsge
bied hebben. Dat we de lijn, welke
door ons onderwijs loopt hebben door
te trekken, maar dat ook vernieuwing
noodig is.
We krijgen een gevoel van bevredi
ging, wanneer we de historie van het
onderwijs oris voor' de aandacht stel
len. Vroeger een slecht geventileerd
vertrek, met wel 200 kinderen onder
wezen door één leerkracht.
Nu goed verlichte en geventileerde
gebouwen met als norm 6 lokalen,
waarin de kinderen groepsgewijze on
derwezen worden.
Er is een streven om de leerstof in
te deelen naar het gemiddelde vermo
gen van het kind.
Ook heeft men een strenge verdee
ling van de leerstof over de 6 leerja
ren. Dan geeft men tegenwoordig de
noodige aandacht aan de opleiding v.
leerkrachten. Vroeger werden er wel
invaliden uit het leger voor gebruikt
Spreker liet duidelijk de sterke stij
ging in het onderwijs zien, opdat we
de moeiten zouden zien die overwon
nen moesten worden om tot den be
st aanden toestand te geraken.
Het lijkt nu alles eenvoudig, maar
het heeft heel wat gekost. Laten we
daarom onze critiek herzien
Het aantal analphabeten in Neder
land is heusch zeer gering.
De volksschool heeft een norm van
ontwikkeling gebracht.
Per hoofd genomen, verschijnen in
Nederland de meeste boeken ter we
reld (de Noordelijke rijken buiten be
schouwing gelaten).
Dit alles is mede het gevolg van be
hoorlijk verzorgd volksonderwijs. We
•zien hier de economisch-sociale betee
kenis van de school.
In Z.-Afrika vindt men nog de scho
len, die wij 75 jaar geleden nog hadden
n.l. de scholen voor kleurlingen. Hier
worden nog 200 leerlingen door 1 man
onderwezen.
Den vooruitgang in ons onderwijs
zien we ook in de specialiseering. Men
heeft scholen voor achterlijken, kreu
pelen, zwakzinnigen. Men breidt den
leeftijd uit tot den 14-jarigen leeftijd.
Spreker stond vervolgens stil bij de
factoren in de opvoeding.
le. Men ziet het kind als kind en
niet meer als jonge menschen.
Montessori heeft gewezen op de ge
voelige periodes bij het kind de tij
den, waarop het kind een zekere leer
stof wil opnemen.
2e. de hoeveelheid, werk, die het kind
op bepaalden leeftijd kan doen.
3e er bestaat verschil in de psychi
sche energie der leerlingen. Dit pro
bleem heeft men nog niet bezien.
Men heeft tot nog toe wel gelet op
de duratieve arbeidsmaat en niet op
de intensieve. We eischen. immers van
alle kinderen eenzelfde hoeveelheid
arbeid in denzelfden tijd.
De ouders hebben zelf vaak den in
druk\. dat de school voor het eene kind
te zwaar is het komt te vermoeid
thuis «n voor het andere kind te
Binnenland.
De bollenconferehtie te Washington
heeft nog steeds niet tot een beslissing
geleid.
Buitenland.
Het Verdrag van Locarno is met
groote meerderheid door het Britsche
Lagerhuis goedgekeurd.
De Spaansch-Dnitsche handelsbe
trekkingen zijn voorloopig voor zes
maanden hersteld.
De Fransche Kamerdebatten over
Painlevé's financieele voorstellen.
licht. Dit gaat dus over het quantum.
4e. factor van individualiseering, de
interesse of belangstelling. Bij het Mid
delbaar Onderwijs kan het kind veel
meer krijgen dan vroege.'.
5e. het leerplan moet uitgevoerd
worden met verschillend onderwijs.
Montesori laat eenvoudig onderwij
zen door de leermiddelen.
Dit is haar diepste bedoeling. Hier
hebben we dus een depersonalisatie
van den leeraar. De leeraar wordt
waarnemer.
Hoe zal nu de persoon van den on
derwijzer zich kunnen aanpassen aan
de individueele en 'sociale factoren?
De school moet blijven een sociale
instelling en hierin zijn kinderen met
verschillende psychologische <enorgiet
ook zijn de onderwijzers verschillend
in persoonlijkheid. De paedagogiek'
moet hiertoe zich historisch bezinnen»
om critisch op te traden, opdat de
school den tijd aanvoele.
De hooggeleerde spreker wees er op.
hoe er een groote verkorting is waar
te nemen in den duu? van het lees
onderwijs b.v. Nu kunnen de kinderen
na 6 maanden al aardig lezen, terv. ijl
men vroeger daar 2 jaar voor noodig:
had. Nieuite uitvindingen zijn noodig.
En uitvindingen doet men alleen als
men in de volle practijk staat en de
bezwaren ziet.
Vele conflicten, ook in de orde, zijn
terug te brengen tot psychische con
flicten in den persoon van den on et er-
wijzer zelf.
Het is een belangrijke wetenschap
den persoon van den onderwijzer te
bestudeeren. Het individueel kunnen
moet met 't gemeenschappelijk kunnen
samenvallen. Dat zijn de 2 lijnen, ilie
elkaar nooit zullen snijden. Ons ide
aal moet zijn, om die 2 lijnen steeds
dichter bij elkaar te doen komen.
Spreker besloot zijn schoone rede
met de opmerkingv dat de wetenschap,
dat we bouwen aan den weg bevrij
ding is van den druk,, dat we den weg:
niet zien.
De heer Hibma maakte van de ge
legenheid tot het stellen van wagen
gebruik.
Het zilveren huwelijksfeest der
Koningin.
Het Plaatselijk Oranje-Comité alhi-r
heeft besloten tot een aantal ingrae*
tenen een circulaire te rchien, verge
zeld van een in teekenbiljet en nvt v r-
zoek in dat biljet te vermelden het be
drag, hetwelk zij wenschen ^beschikbaar
te stellen voor de aanbieding van h t
huldeblijk (het door van der Hem ge
schilderde portret van de Kon. Fami
lie), ter gelegenheid van het zilver n
huwelijksfeest van H. M. de Koningin
en Z. K. H. Prins Hendrik
en bovendien een schaalcollecte "e du n
houden op 25 en 26 November a.s.,
aan welke collecte verschillende daincs
en heeren hunne welwillende medewer
king zullen verleenen.
Die collecte zal dan dienen om 1re
ingezetene in de gelegenheid te st 1 11
tot het geschenk Dij te dragen, t i wijl
de inteekenbiljetten in het bijzonder
zijn voor hen, die hunne bijdrage liever
rechtstreeks aan den penningwccQt -i
willen doen toekomen.
Meerdere invullingsbiljettin zijn
tusschen bij den Penningme-vt r ver
krijgbaar en worden ook gaarne op ver
zoek toegezonden.
Het Plaatselijk Comité acht een a .ut»
beveling voor deze inzameling or 1
bodig.; ook zonder deze verwacht, n:.n
weet het, dat iedere ingezetene, di- hot
Koninklijk Echtpaar eert en Ivf he :it,
gaarne tot h.et op 7 Februari a.s. a.in
te bieden geschenk zal bijdragen.
Gemakshalve herinneren w> hier og
eens aan de samenstelling van h da-
gelnksch bestuur, die aMu luidt:
Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar, bur
gemeester, Eere-Voorzitter. Aug. L.
Kalmering er, .Voorzitter. J. F. X. San-