Qii nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
AMSTERDAMSCHE ANTHRACIET P.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGANG^
DINSDAG 27 OCTOBER 19254
NUMMER f474
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
V Een gelukkig idee.
Een goed begin noemden wij on
langs de behandeling van de bioscoop
wet in de Tweede Kamer.
De heer Van Vuuren, het bekende
R.K. Kamerlid is van hetzelfde ge
voelen.
Het is, naar hij meent een gelukkig
idee geweest van de Tweede Kamer
hare openbare werkzaamheden aan te
vangen met rle behandeling der bios
coopwet, een meening die hij volgen
derwijs verduidelijkt:
„De crisis op de verwerping der
Vlootwet gevolgd en de oplossing daar
aan gegeven,, hadden het vorige kabi
net gemaakt tot een zaken-ministerie,
dat zich zooveel mogelijk had te ont
houden van de behandeling van vraag
stukken, die een sterke politieke kleur
hadden.
De bioscoopwet, de Zondagswet en
andere wetten, die het geestelijk leven
van ons volk raakten, waren daardoor
in het gedrang gekomen. De toenma
lige regeering heeft althans op behan
deling daarvan niet aangedrongen.
Het nieuwe kabinet, de afdoening al
lereerst van de bioscoopwet vragend,
heeft aan ons volk daarmede laten1
zien, dat het los is van de boeien uit
het verleden, en naar den gebleken wil
der kiezers aan de geestelijke belan
gen een eerste plaats op haar program
wenscht te geven.
Het kabinet heeft daarmede de kleu
ren van zijn vlag ontplooid, misschien
breeder dan het dit tot nu toe deed.
zelfs nog in de Troonrede. Laten wij
hopen, dat de Zondagswet thans spoe
dig volge, opdat blijke, dat het eerste
breede gebaar iets meer en beter is dan
een enkele zwaluw, die nog geen zomer
maakt.
Ziet daar de eerste reden waarom er
m.i. reden is tot verheugenis, dat de
bioscoopwet de eerste plaats op het
program der Kamer kreeg. Een tweede
reden is, dat de behandeling ervan het
parlement zijn vlag heeft doen uitste
ken en deze vlag dezelfde kleuren ver
toond heeft als die van de regeering.
De rechterzijde, die een vorig maal
uiteenviel bij de stemming over de bi
oscoopwet door gemis aan overleg en
door de ongelukkige zucht in alles
menschen eigen om* alleen goed te
vinden hetgeen zij zelf het beste ach
ten, trok thans een lijn mede op het
oogenblik, dat een goed bedoelde po
ging der regeering, om de linkerzijde
met haar eigen wapenen dood te slaan,
den wagen aan het schudden bracht.
De rechterzijde was bij de eindstem
ming één en onverdeeld, niet alleen de
gecoaliseerde rechterzijde, maar met
haar de drie ultra-rechtsche leden,
die feit'lijk tegen de rechterzijde in zijn
gekozen, omdat èn regeering èn de co
alitie naar het oordeel dezer heeren
niet rechtsch genoeg houden, Zij heb
ben, zoo bevestigd hetgeen van den
aanvang aan is gezegd, dat zij hoe
scherp zij tegenover de rechterzijde
en speciaal tegenover de katholieken
staan in practijk en bij stemming
door de kracht der feiten zullen ge
dwongen worden naar de rechterzijde.
De meerderheid is dientengevolge
bij deze eerste gelegenheid niet ge
weest: 54 tegen 46, maar 57 tegen 43.
Het zij geconstateerd, zonder daaruit
de conclusie te trekken, dat de meer
derheid dus is 57 tegen 43. Wie daar
op mocht vertrouwen, zou zeker van
een slechte reis thuiskomen, en wie
er op zou zondigen, \vas nog slechter.
Het is alleen interressant als karak-
terteekening der -partijen en der anti
these.
Niet minder merkwaardig is als zoo
danig de linksche eenheid tegenover
de rechtsche eenheid. In den klank en
in den inhoud der woorden is er ver
schil, al is het, indien men zich ertoe
zet, moeilijk te formuleeren, maar bij
de stemming trokken zij zonder aar
zeling en zonder spijt een lijn, begin
nende met de heeren Dresselhuys en
Dra at en eindigende met Stenhuis en
den communist den heer Lou de Vis
ser. Zij hebben daardoor met een daad
scherper en duidelijker de grenslijn
getrokken die in den geestelijken strijd
ons en hen tot tegenstander maakt,
dan de antithese kan doen."
Met deze beschouwingen kunnen wij
ons geheel vereenigen.
BUREAU: Hooigracht 31
Leiden
Reeds dadelijk bij den aanvang der
parlementaire werkzaamheden is het
logische van de tegenwoordige partij-
groepeering aan het licht getreden.
Moge dat ook in de toekomst blijken.
Wanneer de Regeering voortgaat met
aan de geestelijke en zedelijke belan
gen van ons volk aandacht te schen
ken en wanneer zij daarbij mag steu
nen op een eensgezinde rechterzijde,
dan is er reden om hoopvol de toe
komst tegen te gaan.
De tegenstand zal dan niet minder
worden.
Integendeel, naarmate de begingelen
meer op den voorgrond worden gesteld
zal de strijd feller worden.
Dat is echter geen bezwaar.
Laat er maar gestreden worden om
de diepere beginselen.
Tèl. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
STADSNIEUWS.
Doopsgezinde gemeente.
De groote Kerkeraad der Doopsge
zinde gemeente te Leiden heeft in zijn
vergadering van 20 dezer, ter voorzie
ning in de leeraarsvacature het vol
gende drietal opgemaakt (in alphabe-
tische volgorde): ds. L. Bouma te Dan-
tumawoude, ds. W. Koekenbakker te
Dordrecht en ds. C. Nijdam te Veen-
wouden.
De beroeping van den predikant is
bepaald op Zondag 1 November a.s. na
afloop van de godsdienstoefening. Het
beroep zal geschieden door de gemeen
te, overeenkomstig het nieuwe regle
ment.
Wij vestigen de aandacht op de
schaalcollecte, die morgen gehouden
zal worden voor de Vereeniging Jeugd-
hulp. Deze Vereeniging, die zich ten
doel stelt de jonge meisjes zooveel mo
gelijk te beschermen tegen de haar be
dreigende zedelijke gevaren, en zoo
noodig de hand uit te steken ter red
ding en opheffing, is in Leiden al geen
onbekende meer. Haar Tehuis aan het
Utrechtsche Jaagpad blijkt meer en
meer onmisbaar te zijn. En daar al dit
werk groote geldelijke zorgen mee
brengt, bevelen wij gaarne de Schaal
collecte van morgen aan.
Dr. J. J. E. Hondius, doctor in de
klassieke letteren alhier, wordt aan
bevolen voor de benoeming voor een
rector van het Gymnasium te Sneek.
Voor het voorloopig machinisten
examen is geslaagd de heer B. Huis
man, alhier.
Tot voorganger van de afd. Lei
den van de Vereeniging van Vrijzinnig
Hervormden is benoemd Dr. K. H.
Boersema, Ned. Herv. pred. te Ooster-
hesselen.
Gemeenteraad Leiden.
(Vervolg van het Bjjblad,).
9. Voorstel tot het instellen van een
beroep bij de Kroon van de beslissing
van Gedep. Staten op de beroepen van
een 2-tal schoolbesturen tegen het
Raadsbesluit van 26 Januari 1925, be
treffende de vaststelling van de bij
drage in de kosten van het bijzonder
vervolgonderwijs over 1923. 249
De beer Zuidema (A. R.l heeft in
het algemeen bij kwesties als deze te-
fen hooger 'beroep geen bezwaar. Bij
westies van principiëelen aard kan ei-
alles voor te zeggen zijn onverschil
lig hoe men zelf over een zaak denkt
een beslissing in hoogste instantie
uit te lokken. Dat is echter hier niet
het geval, 't Betreft hier een zaak van
voorbjjgaaiiden aard. Daarbij komt, dat
naar spreker meent tegen de argumen
ten van Ged. Staten weinig is in te
brengen.
B. en W. zeggen, dat hunne opvat
ting algemeen gehuldigd wordt. Dat is
echter niet het geval. In Utrecht b.v.
staat het gemeentebestuur op een an
der standpunt. Spr. wijst ook op het
besluit van Ged. Staten, die zich daarbij
beroepen op 'n advies van den Onderwijs
raad.
Dat de schoolbesturen voorheen geen
bezwaar maakten, is hier niet van be
lang, daar toen de salarissen buiten be
schouwing bleven en de overige uit
gaven niet veel uiteen zullen loopen.
B. en W. zeggen, dat het niet aan
gaat een gedeelte van het in 1923 ont
vangen suljsidie buiten beschouwing tè
laten. Spr. meent echter, dat in dit op
zicht het betoog van Ged. Staten over
tuigend is. De vraag is toch niet wat
in 1923 ontvangen werd, maar /welk
bedrag voor dat jaar bestemd was, en
welk bedrag voor het vorige di nstjaar.
Spr. za'l dan ook stemmen tegiii het
advies van B. en W.
Dj heer Oostdam (R. KJ ie ui t
voer het advies van B. e:i V>'. maar is
RECLAME.
Heerensingel 34/35, Tel. 1523.
PRIMS KWALITEIT. VERZEGELDE ZAKKEN.
toch voor in. hooger beroep gaan in
het belang van rechtszekerheid.
De heer W i 1 b r i n k (O. Hkan het
'betoog .van Idea heer Éuidema geheel
(Onderschrijven, en zal eveneens tegen
hlet advies 'stemmen.
Weth. Meyne n stemt toe, dat er
iets hapert aan de gelijkstelling van
opejnbaar en bijzonder onderwijs. Dat
betreurt spr sterk. Maar het ligt niet
aan B. "en W. Voordat de regeering
het subsidie uittrok, liep alles goed,
maar toen is het anders gegaan. Toen
B. en [W; inconsequenties voorzagen,
hebbed zij den inspecteur van het on
derwijs attent'gemaakt op. de bestaande
leemte door het ontbreken van een over
feangsbepaling. Dat het departement
toen verder niets heeft gedaan, kunnen
'B. en W. niet helpen. Het gemeente
bestuur heeft het toen voor eigen re
kening genomen iem. ook voor de bijzon
dere cursussen subsidie toegekend eu
wel naar den toestand over 1922. Daar
mee namen de schoolbesturen geen ge
no ogen. Zij wilde A 1923 als njaatstaf
zien genomen. Dat neemt spr. hen niet
kwalijk, maar het is niet juist. Ook
Ged. Staten hebben hier een fout ge
maakt. Ged. Staten hebben door hun
uitspraak gebroken met de tot dien
tijd gevolgde lijn bij het kiezen van
een maatstaf voor de vergoeding. Het
geldt volgens spr. wel degelijk een prin
cipieel^ kwestie', die ook voor de vol
gende jaren van beteekenis is.
De heer Zuidema zegt B. en W.
niet te beschuldigen van onbillijkheid.
Het is meer een kwestie van opvatting.
Spr. neemt gaarne aan, dat bij B.
en ,W. niet de bedoeling voorzat de
3ijz. scholen te beaiad'eslen, evenals hier
bij de schoolbesturen geen pogen is om
binnen te h-alen wat hun toekomt.
Prof. Eerdmans (V. BJ: Ja, ja.
De heer Zuidema protesteert tegen
deze uitroepen van Prof. Eerdmans,
waarin een beschuldiging tegen de Bijz.
scholen ligt opgensloten. Spr. weet wel
dat van Prof. E. niets voor het bijz. on
derwijs te wachten is, en hij verwacht
ook niets van hem, maar dat geeft hem
niet hot recht zóó over het Bijz. onder
wijs te spreken, (rumoer en geroep aan
alle kanten). Als men iets gevoelde voor
het onderwijs, moest men het optreden
van 1de besturen der bijz. scholen, die
zich voor het vervolgonderwijs interes
seeren, toejuichen.
De heer Dubbeldeman interrum
peert.
De heer Zu idema: Ik geloof, dat u
van veel dingen verstand hebt, maar
ik betwijfel, of u hierover oordeelen
kunt. Spr. bestrijdt verder het .advies
(van B. en W.
De heer .Verwei) (S.D.A.PJ keert
zich tegen „de brutale manier" waar.
op de heer Zuidema zich tegen de
overzijde richtte.
De voorzitter protesteert tegen,
deze uitdrukking. De heer Zuidema
heeft het slechts tegen den heer Eerd
mans gehad.
De (heer Zuidtema legt een ver.
klaring at in dien geest. Spr. meent
dat er ïneer reden is om het /op
treden van den heer Ver wei) brutaal
te noemen. Spr. heeft slechts tegen
den heer Dubbeldeman gezegd dat
deze van veel dingen waarschijnlijk
meer verstand heeft dan van het bijl;
zonder onderwijs.
Met 23 tegen 6 stemmen wordt het
voorstel van B. en W, hierna aan
genomen. Tegen de heeren Zuidema,
Huurman, SpendeJ, Bergers, Wjlbr.nk
en Coster.
10. Voorstel inzake de instelling van
£>en schoolspreekuur. 245
De heer .Wiil brink (C.'H.' acht
het voorstel geheel overbodig. Ouders
die hun kinderen niet goed verzorgen
zullen het vrijwillig niet door een dok.
ter laten onderzoeken. Alle ouders
hebben reeds gratis beschikking over
een dokter vanwege den geneeskum
digen dienst die van de arm verzon
'ging uitgaat of anderszins. De con
clusies van de geneesheeren zijn ook
dikwijls zeer verschillend Kan een
vreemde dokter zoo opeens vaststellen,
dat een kind een bepaalde ziekte op
de school heeft opgedaan? Spr. ziet
geen reden om den Gem. Geneeskun
digen dienst nog meer werk te be.
zorgen.
De heer Deumer (CvH./"brengt
B. en W, hulde voor hun voorstel dat
in de eerste plaats natuurlijk is be
doeld voor de ouders die hun kin.
deren niet voldoende verzorgen.
De heer Knuttel (Comm.i meent
dat in somm:ge gevallen wanneer het
belang van .het kind dit eischt, de
ouders gerust op zijde mogen worden
geschoven. Maar in dit voorstel woidt
zulks echter nog niet eens geëisch:.
De heer Oost dam ma.ki; op dat
we hier hebben te doen paet een ge.
tmeentedienst die zich steeds uitbreidt
on steeds duurder wordt. Wjehebbeh.
toch reeds een geneeskundig School
toezicht. Moet er nu weer een opper,
schoolarts komen? Waarom kunnen
|we niet beginnen met de ouders in
meer contact te stellen met den school
arts.
De heer Zuidema (A.Rj zegt dat
vooral moet worden gezorgd ter wille
van de bezuiniging, dat voorloopig de
gemeentelijke bemoeiingen zich niet
verder uitstrekken. Het begint hier
weer heel eenvoudig. Voorloopig zal
de directeur het zelf doen 'm zijn
vrijen tijd, maar men kan binnen kor.
ten tijd rekenen op uitbreiding van
personeel. "Spr. betoogt verder dat de
Gemeente z.i. alleen mag optreden in
dien dit door de houding der ouders
beslist noodzakelijk is, en dat is hier
z.i. niet het geval. Volgens het rap.
port gaat het hier om de z^g.n. ver.
borgen gebreken der leerlingen, dus
om dingen, die aan de aandacht van
den schoolarts, zijn helpers en van
het onderwijzendpersoneel ontgaan,.
Is er nu grond om te verwachten
dat de ouders aan zulke dingen iets
zullen laten doen? Spr. kan de nood.
de gemeente zich bij dingen zooals het
zaak van dit voorstel niet jnzienj.
De heer Heemskerk meent dat
er hier een betreft nimmer door be
zuinigingsmotieven mogen laten weer.
houden. Het onderzoek van den school
arts, zooals dat nu plaats heeft, blijft
dikwijls tot de oppervlakte beperkt,
al wil spr. niet zeggen, dat het niet
goed gedaan wordt.
De heer Ver we ij (S.D.A.P'J be
toogt dat de kosten in dit geval geen
bezwaar mdgen zijn.
W.eth- Meynen. (C.H.' verdedigt
de instelling van het schoolspreekuur.
We hebben indertijd een air. v. d.
Gem. geneeskundigen dienst benoemd
(stem: en. die moet werk hebbend en
spr. meent dat het schoolspreekuur
niet buiten het kader van zijn taak
valt. Er zijn gevallen die inderdaad
aan de .aandacht der schoolartsen
ontgaan. De maatregel is bedoeld als
een bescherming van (de heer Oost.
dam: van de schoolartsen!) de kinde
ren tegen de zorgeloosheid der ouders
Dwang zal worden voorkomen, terwijl
ook de huisarts niet is gebonden aan.
de conclusies van den geneeskundi.
gen dienst.
D,en heer Eerdmans is de zaak
vri) duister.- Als de aanmelding nu
vrijwillig is, hoe komen de kinderen
dan op het spreekuur Als het spreek
uur moet slagen, moet men wel tot
dwang komen.
De heer Bergers (R.K./ is door
deze discussie niet veel wijzer gewor.
den. Het is slechts eenuitbreiding;
van den gemeentedienst die boven
dien weinig zin blijkt te hebben.
De heer Oostaam (R.K./ is de
zaak ook nog duister. Het gaat om ge
breken die de schoolartsen niet zien,
die de ouders en onderwijzers niet zien
en die eigenlijk niet te zien zijn- Hoe
kunnen de\ouders nu advies vragen
voor een gebrek dat zij niet kunnen
zien?.
De heer Zuidema (A.R./ is door
het betoog van den wethouder aller
minst overtuigd. W,at is de taak van
den schoolarts nu eigenlijk? Moet hij
alleen de hoofden nakijken? Dat kan
een verpleegster evengoed doen. In.
plaats van altijd over de hoofdharen
briefjes te maken, kunnen de school
artsen toch ook wel eens iets anders
schrijven. Als die briefjes niet ge.
typt in voorraad zijn kunnen ze hier
op 't stadhuis wel worden gemaakt,
(gelach.)
De stelling, dat men ter wille van
„de gemeenschap" alle afwijkingen
moet opsporen, is niet ongevaarlijk.
Wanneer dan een kind bij den B.S.
wordt aangegeven, mag men er wel
dadelijk een gemeente-dokter heen-
sturen.
De heer Dubbeldeman: Zoover
komt het wel. Wacht maar.
De heer Zuidema gelooft .wel, dat
dit sommiger ideaal is; maar dat is
voor hem juist een reden om tegen dit
voorstel te stemmen.
Wat men titans wil is op een veel
eenvoudiger manier te bereiken, door
zoo noodig de instructie der school
artsen te wijzigen.
De heer W i 1 b r i n k (C.'H./ ziet,
wanneer geen dwang wordt toegepast,
van het geheele doel niets terecht ko
men. Spr. zal blijven tegenstemmen.
De heer v. 'Stralen (S.D.AiP.),
verdedigt het voorstel.
Weth. Mulder zal tegen het voor
stel stemmen omdat hij niet wil me.
dewerken aan verdere ondermijning
van het verantwoordelijkheidsgevoel
der ouders en ook omdat spr. geen
nieuwen gemeentedienst in het leven
wil helpen roepen waarvan de uit
breiding niet te overzien is.
Met 1911 wordt hierna het voor.
stel van B. en W. aangenomen-
Tegen de heeren Mulder, Eerd
mans, v. d. Reijden, Bergers, v. Hamel
v. Rosmalen, zuidema, Oostdam, WS1
brink, Spendel en Coster. 1
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel -221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel t&riei.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentie bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Binnenland.
De Gemeenteraad van Lelden besloot
tot bet bonden van een woning- en
gezlnstelling.
Dj bezoldiging der Rijksambtenaren
Buitenland.
Het kablnet-Lntber hajft besloten aan
te blijven en met het verdrag vannLo-
carno voor den Rijksdag te komen.
Griekenland en Bnlgarije hebben een
overeenkomst gpsloten inzake de te
rugtrekking der troepen.
De Gemeenteraadsverkiezingen te
Berlijn hebben winst gebracht aan de
Communisten.
11Voorstel
a. tot beschikbaarstelling van goh ion
voor het houden van een woning- en
h. tot aanhouding van het verzoek
van de Woningbouwvereeniging „De
Eendracht", om medewerking te veriee-
neu tot den houw van 134 woningen en
3 winkels op een terrein aan de Drift
straat. 242
De heer Kooistra (S.D.A.B.I
juicht punt a. van het voorstel toe.
maar is tegen punt b. Het verzoek
van de Eendracht is in Augustus in.
gekomen. Spr. kan zich niet voorsteL
len, dat B. en Wi. met reden kunnen'
verklaren tegen directe uitbreiding van
den woningbouw, volgens het huidige
type. Waarom hebben, zij geen duurder
type dan dat van f 2400 (volgens rijks
voorschrift) toegestaan?
De heer Witmans betuigt zijn in.
stemming met het voorstel van li
en W. Als secretaris van de huurcom.
missie heeft spr. reeds eerder een toL
Ting gehouden, die thans gewraakt
wordt, maar spr. weet wel dat van
de 100 gezinnen die een woning zoe.
ken er ook 100 een kunnen krijger*.
Daarom hoopt spr. dat de telling spoe
dig zal afloopen.
Ook mee: Worden geinibrmeerd
naar de huren die betaald worden*
iHet rapport van den dir. v. d. Bouw.
en Wpmngdienst, den heer Kiers, is
Volgens spr. op verschillende punten
aanvechtbaar, wat spr. bij een open
bare behandeling gaarne zou aantoo.
nen.
De heer v. Stralen wil voor de
telling niet gepensionneerden aanwij.
zen, maar wil werklooze kantoor,
bedienden gebruiken, en dan ook voor
een h ooger loon dan het voorgestelde
van f4 per 'dag.
Den (heer Knuttel zal het mee.
vallen wanneer de volledige cijfers
over drie maanden bekend zijn, en
spr. h eeft bezwaar om gedurende dien
tijd de woningbouw stop te zetten.
De heer Oostdam merkt op dat
de bouw nog lang niet stilstaat. Er zijn
nog wel 'n 500 woningen in aanbouw.
De heer Dubbeldeman (S.D.A.
PJ maakt uit het feit dat B. en Wt
thans een woningtelling voorstellen, of.
schoon zij er vroeger tegen waren, op,
dat de betrokken wethouder te veel
drijft op de hoofdambtenaren en dat
hij omgedraaid is met het heengaan
van den heer Nijk, die tegen al wat
nieuw was, zich zou hebben verzet.
De voorzitter: dat is nietwaar.
De heer Dubbeldeman zegt dat
wanneer deze telling drie jaar eerder
gehouden was, wjj niet met een wo.
ningtype zouden' zitten waaraan In
zoo'n groenten getale geen behoefte
was.
De voorstellen worden, na door wet
houder Mulder nog te rijn verdedigd
z. h. 9. aangenomen.
12. Voorstel:
a. tot aankoop van een gedeelte aloot
langs het Militair Hospitaal aan den
Morschweg;
b. tot hét aangaan van een overeen
komst inzake de ingebruikgeving aan
de gemeente van den voortuin van het
HospitaaL sub a bedoeld;
0. tot beschikbaarstelling van geldon
voor de verbetering van een gedeelte
van den Morschweg en de inrichting
van een wandelpark in voornoemden
voortuin. 350
De heer Deu mer (C.H.' wil al
vast bepalen, dat een deel van het
aan te leggen park (stemmen Deumer.
park Ij moet gereserveerd blijVen voor
kleine kinderen.
De heer Schilller (S.D.A.P.I be.
treurt het dat er nog een stuk sloot
blijft liggen. Er moest vanaf de Singel
nog een toegang worden gemaakt. Spr
stelt voor de sloot tot aan den voor.
gevel van het Mil. Hospitaal te dem
pen.
De voorzitter ontraadt dit am®
dement. Men krijgt den grond ni« 111
eigendom. Er zou weer een geheel
hek moeten bijkomen. Daarbij zouden
