abonnementsprijs
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN advertentie-prijs
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer,
6e JAARGANGl
DONDERDAG 8 OCTOBER 192$
MUMMER 165g|
NIEUWE LSIDSGHE
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Gewone advertentiën per regel 221/» cent-
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie,
kleine adverientlSn bij vooruitbetaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Y Leve de Vrijheid!
Zoo langzamerhand komt heel de
linksche pers tegen het ontwerp-bios-
ccopwet in actie.
Evenals bij de mislukte obstructie
pogingen in de Eerste Kamer trekken
ook nu weer vrijzinnigen en socialis
ten eene lijn.
Zoo komt nu ook „Het Volk zich
tegen het aanhangige ontwerp ver
zetten.
Het blad geeft toe, dat de bioscoop
veel minderwaardigs vertoont. Het er
kent, dat tal van films onmogelijke,
dwaas-romantische en overdreven ge
schiedenissen zijn.
Trouwens, wat dezer dagen te Rot
terdam gebeurde, waar een bioscoop
tot tweemaal toe moest worden geslo
ten alleen om de zedenprikkelende en
zedenbedervende annonces en aanplak
biljetten, wijst er op, hoe noodzakelijk
het is, dat hier wordt ingegrepen.
Als de aankondiging van op te voe
ren films reeds van dien aard is dat
de zedenpolitie daarin aanleiding vindt
een bioscoop te sluiten, dan behoeft
men niet te vragen wat op dó films zelf
te zien wordt gegeven:
Het- gevaar van den bioscoop in zijn
huidige ontwikkeling, kan ook door
„Het Volk" niet worden ontkend.
„Maar toch aldus dit orgaan
wie met het oog op die minderwaar
digheid censuur invoert, gaat een mid
del gebruiken, erger dan de kwaal.
Geen waarborg bestaat, dat de censuur
zich ertoe zal bepalen, minderwaardig
heid te weren. 'Wel bestaat het gevaar,
dat de censuur films zal afkeuren, om
dat daaruit een wereld- of levensbe
schouwing spreekt, die haar niet wel
gevallig is Volgens het wetsontwerp
mogen slechts films worden vertoond,
die de centrale rijks-keuringscommis
sie, als niet. in strijd met de goede ze
den of de openbare orde, voor open
bare vertooning heeft toegelaten. Het
begrip „goede zeden" is niet absoluut.
Het is mogelijk, dat wie verschillende
levensbeschouwingen zijn toegedaan,
het verschillend uitleggen. De aanhan
gers van een bepaalde levensbeschou
wing, films als in strijd met de goede
zeden verbiedende, omdat daarin een
andere overtuiging tot uiting komt,
maken zich schuldig aan een ontoe
laatbare eigengerechtigheid.
Deze bioscoopwet, indien zij tot
stand komt, zal het produkt zijn van
'n politiek-christelijke overheersching,
die er niet voor terugdeinst, de vrij
heid van bepaalde volksgroepen te
knotten. Onder het mom van de ge
breken der bioskoop te bestrijden, zal
zij een vóel grooter kwaad dan die ge
breken in het leven roepen.
Het kwaad van dwang op het ter
rein van den geest."
De Overheid mag volgens de socia
listische theorie6n overal ingrijpen.
Haar macht is schier onbeperkt.
Het terrein van het huisgezin, van
de werkplaats, van de school, niets
heeft zij te eerhiedgen.
Als het algemeen belang dit eischt of
het belang van een zekere groep der
bevolking, dan is haar macht, onbe
grensd.
Maar zoodra doet zij niet een poging
overeenkomstig haar taak en roeping
de goede zeden te handhaven en de
publieke eerbaarheid te bevorderen, of
in naam der vrijheid wordt haar toe
geroepen de handei? thuis te houden.
Op het terrein van den geest, zoo
heet het, is alle dwang uit den booze.
En dat wordt gezegd door de geeste
lijke nazaten van hen die op geestelijk
gebied men denke slechts aan den
schoolstrijd een schrikkelijk dwang
systeem hebben toegepast en die zelf
geen gelegenheid voorbij laten gaan
cm aan de vrijheid en het recht van
het bijzonder onderwijs te tornen; door
hen wier geestverwanten in Rusland
en andere landen zich van ongemoti(-
veerden dwang op het terrein van den
geest volstrekt niet afkeerig toonen.
Vrijheid, het is een mooi woord.
Maar boven de vrijheid en dat wordt
uit het oog verloren, staat de gehoor
zaamheid.
Vrijheid, goed. Maar alleen als vrucht
van gebondenheid en gehoorzaamheid
aan Gods Woord en wet.
STADSNIEUWS.
Zendingsactle.
Dit jaar bestaat ZandiijgBvereeni-
ging „Het Java-Comité" jo jaar.
Ter herinnering aan dit jubilé heeft
het Bestuur en meer in 't bijzonder de
Secretaris, de heer Duyker, vroeger
godsdienstonderwijzer te Leiden, een
boekje samengesteld, dat zeker de aan
dacht zal trekken om vorm ein doel,
waarvoor het werd vervaardigd. Het
is geen gedenkboekje met de historie
van het Java-comité, maar wel een ge
schrift, om aan deze zenidingsvereeni-
ging in haar jubeljaar te doen gedenken
De heer D. koos daarvoor zeker iets
origineels, toen hij het plan zich zöó
dacht, dat de inhoud van dit boekje
op een Zondag in den huiseijjken kring
in de huisgodsdienstoefening zou wor
den voorgelezen.
In het boekje wordt dan naar aanlei
ding van Rana. in vier „taferee-
lien" en een besluit, de aandacht ge
vraagd voor de zending, meer in het
bijzonder voor den arbeid van het, Java-
comité en besloten met de vraag: Wilt
U ons helpen om aan de Madooreezen
het Evangelie te verkondigen?
Daarvoor hoopt het Java-comité op
meer zendelingen, maar dan ook .op een
jubilé-gave, om straks meer arbeiders
óp dit reusachtig .zendingsveld te kun
nen uitzenden.
Een inteekenbiljet geeft gelegenheid
om die dringend© vraag naar vermo
gen te beantwoorden.
Als de inteekenaars bjjzonder de gas
ven voor het werk van net Comité on
der de Bataks (Zendelingen Eggink en
Van Hasselt; willen bestemmen, kunnen
zjj dit op het biljet aangeven.
Deze boekjes zijn ook in de classis
Leiden der Ned. Herv. Kerk verspreid.
Te Leiden vormde zich een commissie
daartoe onder voorzitterschap van LA
Groot Ehzerink.
De boekjes worden voor a.s. Zondag
verspreid; Zondagavond spreekt de voor
zitter van het Java-Comité, Ds. Buenk
te Amsterdam over den arbeid van het
Comité in de Hoogl. kerk en in de vol
gende week worden dan de antwoorden
op de boekjes door da leden der Com
missie teruggehaald.
Moge het origineel gedachte plan sla
gen.
„Patrimonium."
'Wij herinneren aan de vergadering
van de afd. van „Patrimonium" dio
hedenavond té 8 uur in het gebouw
aan de Hoogl. Kerkgracht wordt gehou
den en waarin een belangrijk onder
werp aan de orde komt.
In verband met een op de vorige ver
gadering gestelde vraag zal de voor
zitter 'n inleiding geven over de vraag
of in de verhouding tusschen patroon
en arbeider sprake kan zijn van gezag
en gehoorzaamheid en of de apostoli
sche vermaningen in Efeze 5 en Col
3 ook gelden voor den vrijen arbeider
van dezen tijd.
Gaarne wekken wij de leden op deze
vergadering bij te wonen. Ook niet-
leden, die in dit onderwerp belangstel
len, zijn als altijd hartelijk welkom.
Leldsche Burgerwacht.
De winterschietoefeningen van de
Leidsche Burgerwacht zullen wederom
gehouden worden en aanvangen Vrij
dag 6 November 1925. Terwijl tevens
nog dit jaar door de Leidsche Burger
wacht een groote wedstrijd zal worden
georganiseerd.
Kon. Ned. Maatschappij voor tuinbonw
en plantkunde.
De afdeeling Leiden van bovenge
noemde maatschappij hield dezer da
gen haar eerste wintervérgaderihg in
de receptiekamer van de Stadsgehoor
zaal.
Deze vergadering was gecombineerd
met een tentoonstelling van bloem
stukken, vervaardigd door de leerlin
gen van den binderijcursus, die in het
afgeloopen seizoen gehouden werd on
der de auspiciën van de afdeeling Lei
den. Nadat de Voorz. de heer Witte
in zijn openingswoord de actie van de
Maatschappij en de afdeeling in de
afgeloopen maanden had gereleveerd,
werden de namen der geslaagde leer
lingen van den cursus bekend gemaakt
n.l. de heeren van Zeyst, Fortuyn, Ver
ver, Buurman, Heemskerk en Smit.
Na het voorlezen der notulen en de
ingekomen stukken werd een nieuw
lid geballoteerd en vervolgens werden
de diploma's, behaald op den afgeloo
pen Rijkstuinbouwwintercursus, uitge
reikt aan de heeren Van Dee, Kroets,
Vervier, Erades, Sarry, v. d. Blom, v.
Leeuwen, Verlindt, Langenzaal en
Goudwaard.
Vervolgens werd de agenda der eerst
volgende algemegne vergadering be
sproken, een afgevaardigde-naar boven
bedoelde vergadering benoemd en daar
op gepauzeerd. In de pauze werden de
iDgezonden nieuwigheden bezichtigd
en gekeurd op punten.
Daarna kwam aan de orde een in
leiding over selectie en hybridatie,
waarover zich een aangename discus
sie ontspon en welk onderwerp op de
volgende vergaderng door dr. Goed-
hardt zal worden voortgezet.
De Voorz. dankte voor den aangena-
men toon, die de vergadering be-
heerscht heeft en sloot de vergadering
na rondvraag.
Voor Montauban.
Het bestuur van den Ned. Chr. Vrou
wenbond heeft aan de dames, die ver
leden week een lezing hielden ten bate
van de.opleidingsschool „Jean Calvin"
177.50 voor dit doel kunnen afdragen.
Jubileum J. v. <L Kwaak Jr.
Er was vanmorgen op de Scheeps
werf van de N.V. v.h. Gebrs. Boot,
iets bijzonders te doen.
Het was n.I. vandaag, zooals we trou
wens reeds eerder konden melden, 25
jaar geleden dat de heer J. v. d. Kwaak
in dienst van de zaak trad.
De jubilaris is in zij a kring een ge
ziene persoonlijkheid, met wien al dien
t«;d kameraadschappelijk werd samen
gewerkt, en het kon dan ook niet anders
worden verwacht, dan dat voor dit jubi
leum veel belangstelling werd getoond.
Van het kantoorgebouw woei de oude
oranje-blanche-bleu-vlag, toen de ju
bilaris vanmorgen werd ontvangen,
eerst door het personeel, dat hem bfj
monde van een der oudsten, zjjn waar
deering betuigde voor de prettige sa
menwerking en vriendschap in deze 25
jaren ondervonden, en hartelijk ge
lukweDschte met dezen dag.
Maar daarbij lieten de kameraads het
niet, want deze toespraak werd gevolgd
door de aanbieding van ©enige fraaie
cadeaux, w.o. een lamp, een fauteuil
en een eiken theekast.
De jubilaris toonde zich door deze
veelzeggende uiting van vriendschap
zeer verrast en reageerde erop met
een woord van harte lijken dank.
Vervolgens werd hfl ontvangen in
het kiwiloer van de directie, waar de di
recteur namens de vennootschap eenige
waardeerend© woorden tot hem richtte,
hem hartelijke gelukwenscken aanbood
alsmede een stoffelijk bewijs van erken
telijkheid in den vorm van een gouden
remontoir horloge met toepasselgke in
scriptie.
De jubilaris bracht dezén feestdag
verder idoor temidden van zijn familie.
Burgerlijke etend.
Geboren: Hermanus, z. v. C. Cornet
en P. de Boer.Adriaantje Cornelia, d.
v. W. C. Gaijkema en A. J. A. R. van
Hertog; Elisabeth Gerarda Catha. d. v.
N. H. A. v. d. Meel en E. Klein; Anto-
nius Hendricus Johs. z. v. A. H. J. v.
d. Horst en M. B. A. Dingjan; Comelis,
z. v. F. Kamphues en J. La Lau; Jo
hanna Theresia Rosalina, d. v. M. van
Bergen Henegouwen en J. P. Colpa;
Corn.a Hillegonda Paulina, d. v. A. J
A. de Heij en S. F. J. Muller; Antonia
Frederika, z. v. A. F. Uittenhout en J.
M. Arnoldus; Johannes Albertus, z. v.
J. F. Strijk en A. E. C. Bonsie; Karei,
z. v. J. v. Soeren en H. Laven; Petro-
nella Maria Martina, z. v. A. L. v. d.
Geer en P. M. Warmerdam; Elisabeth,
Maria, d. v. J. Kluivers en J. S. van d.
Klaauw; Alida Maria Johanna, d. v. M.
B. Leuering en J. Flanderhijn; Giaco-
ma Gorgio Piêtro, z. v. P. C. Zanoli en
E. C. van Alfen; Jan Corns. Antonie, z.
v. A. J. J. Peeters en A. C. Goddijn;
Lambertus, z. v. W. Stikkelorum en J.
Kok; Fokje. z. v. W. J. Nybolt en E.
Bakker; Catha. Ger.a Maria Wilh.a, d.
v. G. J. T. Montanus en J. Bredewold
Overleden: J. C. de Winter, dr.,4 j;
M.. M. A. KienjetPlens, wed. 82 j; W
Teske, zn. 2 w; J. C. Fasseur, dr. 3 mnd
R. Pais, zn. 18 j; Th. M. Verkley-SmuT-
liers. wed. 80 j; Th v. Beek. zn. 8 mnd.
G. Molema, zn. 1 mnd; P. Polderman,
m. 61 j; Th. Straathof, zn. 3 mnd; J.
A. Broerse. zn. 9 mnd; C. C. de la Bije
zn. 2 j; M. Veen-Room. wed. 89 j; F.
v. d. Pluijm, zn. 7 j; J. Herver, na. 80 j.
Lijst van onbestelbare brieven en brief
kaarten, van welke de afzenders onbe
kend zijn.
Terugontvangen in de le helft Sept.
Brieven Binnenland:
Abeelsplein, Den Haag; Algem.
Handelsblad, Amsterdam; J. Arkeveld
Leiden; Boom, Alphen aan den Rijn;
Constructie-werkplaats (de Weichsel),
Amsterdam; Mej. van Engelen, Leiden
de Haan, Zeist; Ministerie van Oorlog,
Den Haag; Mej. J. Oudijk?? tweede
blok; Mej. C. Rietman, Rijnsbuvg; mev.
J. van Vloten, Leider.: Wernink, Al
pben aan den-Rib: Ma
chinefabriek V.V.
Briefkaarten Binnenland:
Gebr. van Dam, Voorburg; J. Spoor.
Amsterdam; Mej. P. Vervat, Den Haag
Mevr. Ten Bokkel Wijnberg, Den Haag
Brieven buitenland:
P. Alofs, Holland Amerika-lijn; v. d.
Leen Krayenhoff, Spa; Dr. Slotemaker
Luik; Mevr. Dozij Stoppelaar, Castog-
nola (Italië).
Briefkaarten buitenland.
Vesta Laskowski, Amen??
3 briefkaarten zonder adres.
Schaken.
Leidsch Schaakgenootschap
Aan den winterwedstrjjd 19251926
nemen 24. leden deel. Deze zijn gerang
schikt in 4 groepen van 6 en wel zoo,
dat in elke groep sterke en minder
sterke spelers géplaatst zijn. Elke deel
nemer speelt 10 partijen. -De volgende
heeren doen er aan mee.
Gr. A. W. Demmendal, W. H. v. d.
Nat Jr., H. N. Francois, F. Niewold,
W. A. A. v. Otterlo en D. P. Karnin.
Gr. B. G. Bosscha, C. Droesaart v.
Dusseldorp, M. Bloem. Ph. S. de Laat
de Kanter, M. J. Dieben, en H. G.
Hofman.
Gr. C. C. H. Hins, M. M. Segaar,
J. D. van Hjjpe, D. de Jong, W. H.
Bosscha en D. Noteboom.
Gr. D. G. Bol, W. de Bruin, A. Th.
Cahen, G. Schoppen, Ds. C. R. Rij
nenberg en Ir. JT J. G. van Hoek.
Van de ie ronde vermelden we de
volgende uitslagen.
Gr. A. W. DemmendalH. N'. I>an-
Qois, 1o.
F. Niewobld—W. H. v. d. Nat, Jr.,
D. P. KaminW. A. A. v. Otterlo
O1.
Gr. B. M. BloemG. Bosscha, o1.
G. BosschaM. Bloem, afgebroken.
C. Drossaar v. DusseldorpM. J. Die
ben 1o.
M. J. DiebenC. Droesaart v. Dus
seldorp, o1.
Gr. C. D. de JongC. H. Hins, o1.
W. H. BosschaJ. D. v. Sljjpe, o1.
Gr. D. W. de BruinG. Bol, o1.
G. BolW. de Bruin, afgebroken.
A. Th. CahenIr. J. J. G. v. Hoek,
o1.
Ds. C. R. RijnenbergG. Schoppen,
V»Vs.
In den zomerwedstrijd 2e groep ver
loor M. M. Segaar van Kapt. G. Kuyper.
De eindstand in groep 3 was:
1. J. D. van Hijpe, 5 p. 2. M. Bloem,
3'/s P-
Verder behaalden D. de Jong 3 p.
en A. W. Jongepier, Vz p., terwijl J. J.
Swaan Jr., als deelnemer geschrapt
werd.
Gewaarschuwd wordt tegen een
net gekleed oplichter, die optreedt als
advertentiereiziger van een tijdschrift
en de eventueels contractanten zoekt
te bewegen tot vooruitbetaling.
Gisteravond om half zes is op den
Rijnsburgerweg een sleeperswagen te
gen een der aldaar staande steenhoo-
pen opgereden, doordat het paard dat
er voor stond schrok van een passee
rende tram.
De voerman Joh. v. d. B. van hier
viel van den bok en liep eenige niet ern
stige schaafwonden op.
Aan het politiebureau zijn inlich
tingen te verkrijgen aangaande eenige
ledige biervaatjes, die vannacht op de
Hooglandsche Kerkgracht onbeheerd
zijn aangetroffen.
Aangehouden is zekere W. V. die
nog eenige vonnissen van de Haagscho
en de Rotterdamsche rechtbanken on
dergaan moet wegens herhaalde open
bare dronkenschap.
De heer F. W. Hofsteenge alhier
is geslaagd voor het tweede gedeelte
van het Notarieel examen.
De heer N. H. J. Swierstra is be
noemd tot directeur van het zangkoor
aan de nieuwe St. Josephkerk.
Wij vernemen, dat het bericht van
gisteren, als zou de heer S. Hoogerwerf
die alhier tot semi-arts werd bevor
derd, bestemd zijn tot officier van ge
zondheid hij de zeemacht, niet juist is.
Met betrekking tot de massa-over
treding van de verordening op de win
kelsluiting door den melkhandel op
j 1. Zondagmorgen wordt (gemeld, dat
het aantal bekeuringen ongeveer 400
bedraagt.
BINNENLAND.
Herziening Bezoldigingsbesluit 1925.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
J. ter Laan:
le. Is het juist, dat de regeering voor
het dienstjaar 1925 een zoogenaamdn
ncodiiitkce: :ng aan het personeel voor
Lefcidt?
Binnenland.
Oud-minister de Visser treedt op al£
mede-hoofdredacteur van ,3e Neder
lander."
De heer C. Eggink Sr. gekozen tot
wethouder van Voorschoten.
De herziening van het bezoldigings
besluit.
Buitenland.
Frankrijk heeft te Locarno een voor
stel gedaan inzake de garandeering de*
Oostelijke arbitrage verdragen.
Een vertrouwelijk onderhoud tus
schen Bxiand en den Duitschen rijks
kanselier.
2e. Zoo ja, is de regeering dan bereid
om op korten termijn mededeeling te
doen van de voorgenomen regeling?.
Inzonderheid van den grondslag, waar;
op een dusdanige maatregel steunt,
van de totaalsom, die de regeering
meent beschikbaar te Trnnnen stellen,
en van de termijnen, waarin het be
drag zal worden uitgekeerd?
heeft de minister van financiën, voor
zitter van den raad van ministers, ge
antwoord:
Ad lum. Een z.g. nooduitkeering voor
het dienstjaar 1925 aan het ambte-
naarspersoneel toe te kennen, ligt niet
in de bedoeling der regeering.
Ad 2um. Ofschoon door het boven
staande de beantwoording der tweede
vraag feitelijk overbodig genoemd zou
kunnen worden, wenscht de onderge-
teekende aan het antwoord op vraag
1 nog toe te voegen, dat de centrale
commissie voor georganiseerd ©verleg
in ambtenarenzaken is uitgenoodigd
met den- meesten spoed voor te berei
den een herziening van het Bezoldi
gingsbesluit 1925. Daarbij is na te gaan"
of er in de algemeene bepalingen en
normen onjuistheden voorkomen en,
zoo ja, boe deze hersteld kunnen wor
den. Aan de commissie is voorts me
degedeeld. dat voor de herziening var-
de salarissen, met terzijdelating van de
ambtenaren, behorende tot het Staats
be'drijf der Posterijen en Telegrafie en
van degenen, wier bezoldiging meer
dan f 6000 bedraagt, over een bedrag
van omstreeks 3 millioen kan worder.
beschikt.
De regeering is tevens voornemens
om de nieuwe regeling der salarissen
ook over bet jaar 1925 ten goede te
doen komen aan hen, die krachtens
deze nieuwe regeling voor 1926 een ver
beterd salaris zullen ontvangen, en
zulks in den vorm eener toelage over
1925 Het uitgangspunt daarbij is ge
weest de overweging, dat de onjuist
heden, die voor 1926 weggenomen, wor
den, ook over 1925 hebben bestaan
De Nederlander.
Aan den kop van de „Nederlander
vond gisteren de volgende mededee
ling een plaats:
Ten eerste, dat dr J. Th. de Vissei
oud-minister van Onderwijs, Kunste
en Wetenschappen op verzoek v. Con.
missarissen en van den waatnemen
hoofdredacteur, toegetreden is tot d
hoofdredactie, zoodat deze .thang z£
gevoerd worden door dr. De Visser e;
den beer Snoeck Henkemans.
Ten tweede, dat als vaste medewer
kers aan de redactie van „De Neder
lander" verbonden waren de heeren
ds. H. van Eyck van Heslinga te Ber
likum (Fr.); prof. jhr. dr. B. C. de Sa-
vornin Lohman en prof. dr. J R. Slo
temaker de Bruine, beiden te Utrecht
prof. dr. F. de Vries te Rotterdam e:
mr. H. Verkouteren te Amsterdam. D
vaste medewerkers zullen hunne arti
kelen met hunne initialen of een be
paald merkteeken voorzien. Prof. 81o
temaker de Bruine blijft bovendien
tweede Blad van Zaterdag op de ge
wone wijze verzorgen.
Ten derde, dat het afzonderlijk veer
tiendaagsch hijblad van De Nederlan
der door prof. De Savornin Lohmar
met eenige andere heeren geredigeerd
ophoudt te verschijnen.
In het inleidend artikel, waarmede
Dr. de Visser zijn taak al9 hoofdredac
teur aanvaardt, deelt deze mede, dat
de „Nederlander" zal blijven een zelf
standig blad, aan geen partij gobou-,
den, zelfs niet het orgaan der Chr. Hist.
Unie, maar een blad dat verdecü*1 ön-
ontwikkelt de Christelijk Hist***»^
