CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
6e JAARGANG
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1925
NUMMER 1620
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal I 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentien per regel 22*/t cent
Ingezonden Mededcelingen, dobbel tarieL
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Sit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
De Millioenen-nota.
Do nota omtrent den toestand van
iands financiën, gewoonlijk als de
millioenen-nota aangeduid, bevat dit
maal hoopvol en verlijdend nieuws
Moest in 1923, toen Minister Co lijn
zijn eerste begrooting aan de Staten-
Generaal aanbood, gewaagd worden
van een tekort van vee' meel* dan f 100
millioen, thans kon worden medege
deeld dat de periode van tekorten ach
ter den rug is en d$t een sluitende be
grooting verkregen werd.
Zelfs is er, dank zij de hoogere ont
vangsten dan waarop gerekend was,
een geraamd overschot van f9 milli
oen, waarvan f 3 millioen bestemd is
om enkele plooien in het bezoldigings
besluit glad te strijken f 4 millioen voor
vermelde uitvoering der Zuiderzeewer
ken en f2 millioen voor verbetering
.van verkeerswegen.
Dat zijn inderdaad goede tijdingen.
Maar hierbij blijft het niet.
Het Kabinet is terecht overtuigd dat
het verkrijgen van een sluitende be-
groofing niet bet einddoel, maar het
begin van den hervormingsarbeid moet
zijn.
Eerst moesten de tekorten worden
weggewerkt, zoodat men weer vasten
grond onder de voeten had.
En nu dat doel aanvankelijk bereikt
is, nu kan ook een stap verder worden
gegaan en kunnen maatregelen worden
genomen om den financieelen toestand
te verbeteren, door het peil van uitga
ven te verlagen.
Belastingverlaging is noodzakelijk.
Dat de Regeering daarvan doordron
gen is, blijkt wel uit de voorstellen die
reeds bij de Staten-Generaal aanhangig
werden gemaakt en die ten doel hebben
zoowel de successiebelasting als de in
komstenbelasting, met name voor de
groote gezinnen te verlagen.
Eerst als in deze richting verder ge
werkt is en dan bovendien, naar het
bedoelen van het Kabinet een betere
scheiding van gewone en buitengewone
uitgaven is verkregen, zoodat voor niet
productieve uitgaven niet meergeleend
wordt, zal van een gezondmaking der
financiën gesproken kunnen worden
'Worde het aan het Kabinet-Colijn go-
geven, dit doel te hereiken
Dan zal zijn arbeid niet tevergeefs
zijn geweest.
V Belastingverlaging.
Dooi- de aanhangige voorstellen tot
belastingverlaging zullen aan de eene
zijde de vermogens worden gespaard
en de kapitaalvernietiging worden te
gengegaan, terwijl aan de andere zijde
de grootere gezinnen met kleinere in
komens niet onbelangrijk zullen wor
den ontlast.
In deze goede richting van belasting
verlaging wordt thans een stap verder
gegaan, door de voorgestelde afschaf
fing van de Verdedigingshelasting II,
Deze belasting, speciaal bestemd
voor de aflossing van de oorlogslee-
ningen, kan door den gunstigen toe
stand waarin het fonds verkeert, wor
den afgeschaft, wat voor de inkonpsns
boven de f 1200 een zeer belangrijke ver
mindering van druk beteekent.
Ten zeerste hopen we dat in deze
richting verder kan worden gegaan.
En dat dit niet geheel onmogelijk is.
moge hieruit blijken dat de raming
der inkomsten, met name van de in
komstenbelasting zeer laag is gehou
den, terwijl met de te verwachten ver
sobering' van den Staatsdienst geen re
kening is gehouden.
Maar hoe dit ook zij, het stemt ze
ker tot voldoening, dat het spreken
over belastingverlaging thans meer is
dan een ijdele klank en dat het nu van
woorden :kan komen tot daden.
J. H. DE WAAL MALEFIJT.
De heer J. H. de Waal Malefijt heeft
ontslag genomen als lid van de Eerste
Kamer, omdat, zooals" het in den be
dankbrief heette, de daaraan verbon
den werkzaamheden voor hem te be
zwaarlijk zijn geworden.
Dit bedanken is niet alleen voor kien
betrokken persoon en voor de Eerste
Kamer waarvan hij deel uitmaakte,
maar ook en niet het minst voor onze
Antirevolutionaire partij van bijzon
dere beteekenls.
De beer de Waal Malefijt behoort
nog tot de oude garde. Hij heeft nog
den tijd gekend dat we in den druk
verkeerden, dat we om des beginsels
wille werden gesmaad en achteruitge
zet, dat er moest gestreden worden
voor de erkenning van ons recht op elk
gebied.
In dien mooien en bezielenden strijd,
waarin altijd weer het beginsel op
den voorgrond werd gesteld, beeft de
heer de Waal Malefijt een werkzaam
aandeel gehad.
Jarenlang heeft hij in de gevechts
linie gestaan. Als er gestreden moest
worden voor de erkenning en detoe-
pa ssing van de christelijke beginselen,
dan was de heer de Waal Malefijt op
zijn post.
Hij is niet iemand die zich 'op den
voorgrond drong. In bet gezelschap van
ben die met de ellebogen werken om
anderen op zij te dringen en zelf een
eerste plaats te bemachtigen, heeft do
heer de Waal Malefijt zich nooit thuis
gevoeld
Zijn bedoelen was slechts te dienen
en mee te werken om ons volk zoo mo
gelijk weer terug te leiden tot de oude
paden van bet Woord des Heeren.
Maar al drong bij zichzelf niet op
den voorgrond, toch heeft bij vele ja
ren lang een leidendè positie ingeno
men en werden hem belangrijke pos
ten toevertrouwd.
God heeft hem genade en eere ge
schonken.
Genade om jarenlang het Christelijk
lager en hooger onderwijs en de Anti
revolutionaire beginselen te dienen en
daarbij is hem ook de eere niet ont
houden.
De heer de Waal Malefijt was werk
zaam als burgemeester, als lid van de
Provinciale Staten, als lid van de Twee
de Kamer, als Minister van Koloniën,
als lid van het Centraal Comité van
A.R. Kiesvereenigingen, als Directeur
van de Vrije Universiteit, als lid van
de Eerste Kamer en nu nog als burge
meester van Katwijk.
En al deze functies heeft hij met zóó
groote trouw en nauwgezetheid ver
vuld, dat hij deswege door vriend en
vijand werd en wordt gerespecteerd.
De heer de Waal Malefijt heeft het
niet altijd even gemakkelijk gehad.
Aan strijd en moeite heeft het hem
niet ontbroken, inzonderheid geduren
de zijn ministerschap, toen hij van de
meest bevriende zijde inplaats van ge
steund en gesterkt, meermalen tegen
gewerkt en zeer onbillijk bejegend
Werd
Dit moet voor den toenmaligen Mi
nister van Koloniën die deze hooge
en verantwoordelijke plaats niet had
gezocht, en die ook in die hooge func
tie steeds het AR. vaandel heeft hoog
gehouden, wel een zeer bittere erva
ring zijn geweest.
De heer de Waal Malefijt, die ^rniet
van houdt de dingen half to doen, is
begonnen zich uit het publieke leven
terug te trekken.
Maar de Antirevolutionaire partij
zal dezen voorvechter, aan wien zij
zooveel te danken heeft, niet vergeten.
Schenke God de Heere den heer de
Waal Malefijt nog een schoonen le
vensavond.
Moge het vriendelijk licht van Gods
aanschijn zijn verdere levenspad be
stralen.
En worde het hem gegeven te zien,
dat ook bij het jongere geslacht weer
ontwaakt die vurige liefde voor de A.
R. beginselen en die innige begeerte om
Jezus Christus als Koning,te dienen,
die onze oude garde waarvan de heel
de Waal Malefijt zulk' een uitnemend
vertegenwoordiger is, tot zoo groote
daden in staat heeft gesteld.
STADSNIEUWS.
GEMEENTEBEGROOTING 1926.
III.
De kosten voor de openbare veilig
heid zijn vrijwel gelijk gebleven. Werd
het vorig jaar voor belooning van de
inspecteurs, politieagenten enz. f319
731 op de begrooting gebracht, thans
is voor ditzelfde doel uitgetrokken
f 319.780. Ook de post voor kleeding en
uitrusting der politie f 253.827 is o'nge-
veer gelijk gebleven.
Voor wachtgebouwen en bureaux is
uitgetrokken f 5197 of f 900 minder
dan bij de vorige begrooting. Hier is
nog een kans op een meevaller, daar
mot d« sinds 1924 verlaagde prijzen
van brandstoffen, gas en electriciteit
geen rekening is gehouden.
De belooningen en premieën aan
brandmeesters en brandspuitheden
zijn geraamd op f20845 (v. j*. f20909)
wat een onbeduidende vermindering
beteekent. Het onderhoud van brand-
bluschmiddelen enz. f5902) is f3 hoo
ger geraamd dan het vorig jaar.
Voor het onderhoud der lantaarns en
verdere kosten der verlichting is uit
getrokken f97500 of f2300 meer dan
het vorig jaar en ruim f1700 minder
dan in 1924 werd uitgegeven.
De toelage van de gezondheidscom
missie blijft gehandhaafd op f1550.
De kosten ter voorkoming en bestrij
ding van epidemische ziekten (f2000)
van den geneeskundigen dienst (f 10120
van he.t geneeskundig toezicht op de
scholen (f8238) en van. de bestrijding
der tuberculose zijn op ongeveer de
zelfde bedragen als het vorig jaar ge
handhaafd. Hetzelfde geldt van de g&
meentelijke volksbaden (f14470) en van
de bijdrage in de exploitatie van bet
hadhuis van „De Eendracht" (f7450).
'We komen dan aan de Volkshuisves
ting, op welk hoofdstuk groote bedra
gen aan rente en aflossing voorkomen,
waaruit blijkt dat er bier de laatste
jaren heel veel voor de oplossing van
het woningvraagstuk is gedaan, maar
die we, omdat het hier voorschotten
betreft, niet alle afzonderlijk noemen.
Voor bijdragen der gemeente ter ge-
moetkoming in de betaling van rente
en aflossing is uitgetrokken f 194,72,
een voor deze gemeente zeker niet on
belangrijk bedrag.
Voor kosten van de bouwpolitie,
jaarwedden, bureaukosten enz. is in
totaal uitgetrokken f19981 (v. j. f19762)
Met de jaarwedden van het perso
neel ten dienste van het beheer der
ipenbare werken gaat het nog steeds
excelsior. Werd het. vorig jaar hier
voor uitgetrokken f77984, thans wor
den de uitgaven geraamd op f 80261.
tengevolge van de toekenning van pe
riodieke verhoogingen en het aanstel
len van een tijdelijke hulpkracht.
Daarentegen kon het onderhou 1 van
huizen, torens enz. lager worden ge
raamd. Tegenover een geraamde uit
gaaf van f15207 het vorig jaar staat
nu een bedrag van f12610.
Voor het onderhoud van straten en
pleinen (v. j. f138594) werd nu uitge
trokken f154524. Dit beteekent echter
geen werkelijke verhooging der uitga
ven, daar een bedrag van f25000 kan
worden teruggevorderd van de bedrij
ven (v. j. f17000). Voorts is in dit be
drag begrepen f5000 voor den aanleg
van een tegeltrottoir aan weerszijden
op de Breestraat tusschen Hooge-
woerdsbrug en Koornburgsteeg.
Het onderhoud van wegen én voet
paden is geraamd op f26000 of bijna
f2000 minder dan het vorig jaar.
Voor het onderhoud van wandel
plaatsen en plantsoenen is uitgetrok
ken f33887 (v. j. f33412). Hieruit blijkt
dat het hebben van plantsoenen een
dure liefhebberij is. Voor de verschil
lende kleinere plantsoenen is noodig
f3647.30, voor het van der Werfpark
f 3656.80 en voor het Kooipark f 4336.60,
ongerekend nog de uitgaven voor toe
zicht enz
De kosten van bruggen en overzet-
veeren zijn belangrijk hooger geraamd
en gebracht op f99749 (v. j. f95653).
Voor een deel is dit een gevolg van
de personeelsuitgaven waarvoor ruim
f 1000 meer is uitgetrokken, terwijl het
voorts in de bedoeling ligt de „Pater-
brug" te herstellen waarvoor f3500 is
uitgetrokken. De post voor vuur en
licht in de brugwachterhuisjes is f300
hoogart geraamd, wat ons in ver
hand met de dalende licht- en brand-
stoffenprijzen, vrij overbodig schijnt.
Voor havens, vaarten en kaaimuren
is uitgetrokken f 18760 of f 3000 minder
dan het vorig jaar, een gevolg v.nl.
van de mindere kosten voor herstelling
van wallen.
De wacht- en havendienst daarente
gen vraagt pl.f. f 4000 meer, tengevolge
van toe te kennen periodieke verhoo
gingen en de aanstelling van een ad
junct marktmeester.
Jan de Bakkerherdenking.
In de Remonstrantsche Kerk had gis
teravond de Jan de Bakkerherdenking
plaats van de Evangelische Maatsch."
waarbij aJs spreker optrad Ds. W. D.
M. Baar, Ned. Herv. Pred. te Alk
maar en algemeen secretaris van ge
noemde maatschappij. De samenkomst
was slechts zeer matig bezocht.
Nadat gezongen was lied 174 uit den
bundel van den Protestantenbond( het
Lutherlied) schetste spr. in korte trek
ken bet leven en den marteldood van
Jan de Bakker. Jan de Bakker is ech
ter slechts een uit velen; met hem zijn
er duizenden gevallen, allen voor de
zelfde zaak, de geestelijke vrijheid, die
voor de ontwikkeling van een volk van
zoo groote beteekenls is. Daarvoor i9
ook door de Watergeuzen gestreden,
die ondanks ruwe opwellingen mannen
waren van grooten moed en groot ge
loof. De vaderlandsche bodem is ge
drenkt door het bloed der martelaren;
dit mag in onzen tijd van schipperen
en sjacheren met bet beginsel wel eens
herinnerd worden. Als wij niet, even
als onze voorouders, mannen van sta
vast worden, raken wij onze geestelijke
vrijheid kwijt. Daarom roept spr zijn
hoorders toe: „Bewaar het pand, u toe
vertrouwd!"
Maar om te voelen voor geestelijke
vrijheid moeten wij geestelijke men-
schen zijn en moeten wij hebben het
geloof, dat de grootsten van ons ge
slacht bezielde. Men denke aan Jezus
en Paulus, die hoewel uiterlijk gebon
den zich innerlijk vrij wisten.
Dit geloof evenwel is in de Roomscbe
kerk verloren gegaan en tot een dogma
geworden, doch Luther heeft het weer
uit den berg van uiterlijkheden opge
dolven.
Nadat gezongen was Lied 312: 2, stel
de spr. de vraag: waarom is Jan de
Bakker ter dood gebracht'
Het antwoord luidt: omdat hij een
andere geloofsovertuiging aanhing dan
de Roomsche Kerk voorschreef.
De Roomsche „Leidsche Courant"
schrijft, dat de dood van Jan de Bak
ker is te wijten aan den barbaarschen
tijd en dat Rome tegenwoordig derge
lijke dingen niet weer doen zou.
Doch ook thans nog wordt in de boe
ken van gezaghebbende schrijvers de
ketter dood verdedigd.
Voorts, wie heeft de Inquisitie, die
nog steeds niet is afgeschaft, Inge
voerd? Dat hebben de Protestanten
toch zeker niet gedaan!
Scherp critiseert spr. dat Rome splijt
zwammen maakt en scheidsmuren op
richt tusschen de burgers van hetzelf
de land: Van de bootwerkersvereeni-
ging tot de studentenvereeniging, van
de voetbalclub tot de geitenfokvereeni-
ging, van de lagere school tot de Uni
versiteit moet Roomscb zijn.
Vooral de Roomsche lagere scholen
zijn gevaarlijk, omdat de jeugdige ge
moederen nog zoo ontvankelijk zijn. Er
wordt daar een anti-nationale menta
liteit gekweekt, speciaal door het on
derwijs in de vaderlandsche geschie
denis, zooals dat daar gegeven wordt.
Het is boerenbedrog, het is komedie,
zegt spr. wanneer Rome zich, zooal3
het na 1918 doet, uitgeeft voor de steun
pilaar van den troon der Oranjes-
Rome is niet monarchistisch, het is
ook niet republikeinsch, maar het is
Roomscb en voorts opportunistisch.
In Duitschland gaan de Rooraschen
met de socialisten samen en hier te
lande wordt den Roomschen door de
Kerk verboden rood te stemmen
Spr. ging vervolgens nog eens de,
overbekende uitspraken der Borromeo-
encycliek na en knoopte daaraan aller
lei opmerkingen vast, o.m. betreffende
den Bijbel, die bij Rome aan de ketting
ligt en bij de Protestanten opengesla
gen op den kansel. De eerste rector der
Roomsche Universiteit Prof. Schrij
nen, heeft gezegd, dat het niet gaat
om de Roomsche wetenschap. (Spr.
weet niet, wat dat is Roomsche weten
schap; missphien weten de Leidsche
professoren hetl) maar om de Room
sche cultuur, en „De Nieuwe Eeuw"
heeft er aan toegevoegd, dat het gaat
om een nieuwen geest Spr. krijgt een
muffe lucht in den neus, wanneer hij
van dien „nieuwen geest" hoort: im
mers als men den anti-modernisteneed
moet zweren, kan er geen sprake meer
zijn van vrije wetenschap.
Spr. vindt het ook vreemd, dat de
Roomschen altijd spreken van „an
dersdenkenden", immers dit veronder
stelt. dat men zelf denkt, en de Room
schen mogen jui9t zelf niet denken.
(Op deze en dergelijke „geestigheden"
Volgde een Homerisch gelach).
Spr. wijst op den'toenemenden in
vloed van Rome in ons land, vooral
politiek: we hebben ook thans weer 4
Roomsche ministers, we hebben een
Roomschen ministerpresident gehad,
Roomsche Kamervoorzitters enz.
Zelfs wordt vanuit Nederland een
internationale bekeetingsactie gevoerd.
Belangrijkste nieuws in dit Hnuuner.
Binnenland.
De heer Rnys dfc Beerenbrottck geko
zen tot voorzitter van de Tweede Ka
mer.
Do heer J. H. de Waal Malefijt neemt
ontslag als lid van de Eerste Kamer,
t Buitenland.
De tekst der Fransche nitnoodlging
aan Duitschland ls gepubliceerd.
Verwacht wordt, dat de pacts confe
rentie op 6 October te Lnzern sal ge-
honden worden.
Caiillanx ls tot regeling der schulden-
kwestfe naar de Vereenigde Staten
vertrokken.
De Turksche delegatie te Qenève
stelt een onderzoek In naar de wefr-
voering der Christenen In MosoeL
De Fransch-Duitsche economische
onderhandelingen zijn verdaagd tot
midden October.
Pater van Ginneken houdt niet slechts
in ons land apologetische lezingen voor
schwarmende oude en jonge dames,
maar ook in Keulen en Berlijn. Onze
landgenoot kardinaal van Rossum is
naar Zweden gezonden en in Limburg
wordt geld ingezameld om een Protes-
tantsch land als Finland te „bekeeren."
Rome is de eenigste O.W.'er, want
uit de heele wereld, en Vooral uit de
landen met booge valuta, wordt geld
naar Rome gezonden en van daaruit
wordt het gedistribueerd over de lan
den met zwakke valuta, terwijl de Pro-
testantsche kerken, b.v. in Duitschland
ten gevolge van de financieel© crisis,
dreigen jieen te storten.
Als Rome het wint, is het gedaan
met onze geestelijke yrijheid, want de
Inquisitie en de Index zijn de twee
steunpilaren van Rome's gezag.
Het is spr. een raadsel, hoe de Pa
ters Dominicanen, aan wie de Inqui
sitie is toebetrouwd, in Protestantsche
oogen durven te blikken; ze moesten
zich schamen. Op hun wit habijt ziet
spr. de roestvlekken nog zitten van 't
gedroogde bloed.
Onze strijd, zegt spr. gaat niet tegen
de Roomsche menscben, maar tegen
de duistere macht, die achter hen staat
tegen het Roomsche 9telsel.
Spr. wijst ten slotte op het individu
alisme, dat de grootheid en kracht,
maar ook de zwakheid van bet Pro
testantisme i9. Het leidt tot isolement
en versnippering, speciaal in ons par
ticularistische landje. Rome denkt,
evenals vroeger het Romeinsche keizer
rijk: verdeel en heersch; welnu voert*
het verdeelen zorgen de Protestanten
zelf wel, dan zal Rome voor het heer-
schen zorgen.
In dit opzicht kunnen de mensch'en
iets van de dieren leeren, en wel van
de wilde paarden. Als er gevaar dreigt
van buiten gaan ze in een cirkel staan
met den kop naar binnen en dan 9laan
ze naar buiten.
Wij, in 't bijzonder in onze groote
Protestantsche Kerk, de Hervormde
kerk, zegt spr., doen net andersom:
wij hebben de koppen naar buiten en
9laan naar binnen, met het gevolg, dat
we den boel in elkaar trappen.
Spr. wekt zijn hoorders ten slotte op,
het voorbeeld der wilde paarden te
volgen door lid te worden der Evange
lische Maatschappij, waarin orthodox
en en modernen eendrachtig samen
werken, omdat het gaat om hun ge
meenschappelijk geloofsbezit (1)
Aan bet einde der vergadering ging
spr. in dankgebed voor,,waarna gezon
gen werd lied 178:5 en spr. een zegen
bede uitsprak.
Kerkconsecratie.
Hedenmorgen is de nieuwe R. K.
kerk aan den Heerensingel, de St. Jo-
sephkerk, door Mgr. Callier, den bis
schop van Haarlem, geconsacreerd.
Nadat'de bisschop eerst allerlei voor
bereidende handelingen had verricht,
werd te half 10 het volk in de kerk toe
gelaten, waarna de eigenlijke conse
cratie plaats' vond, die bestaat uit een
reeks van symbolische handelingen als
zalving met H. Olie en H. Chrysma, be*
wierooking enz.
Door deze plechtigheden wordt bet
gebouw toegewijd aan den dienst van