CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
WOENSDAG te SEPTEMBER 1925
NUMMER «9
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
6a JAARGANG"
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
EERSTE BLAD.
V Öe Christelijke grondslagen.
Er is eene zinsnede in de gisteren
uitgesproken Troonrede waarop wij
nog even bijzonder de aandacht willen
vestigen.
Wij hebben hierbij op het oog de uit
spraak, dat zoowel voor wetgeving als
bestuur handhaving van de Christe
lijke grondslagen van ons volksleven
richtsnoer blijft.
Dat is een verklaring die van groole
beteekenis moet worden geacht.
De hoofdzaak is toch niet wat op 'n
gegeven oogenblik wordt gedaan of
niet gedaan, maar wel in welke rich
ting wordt gestuurd en door welke
beginselen de Regeering zich hij haren
arbeid laat leiden.
En nu is het helaas maar al te veel
zoo, dat daarbij aan de Christelijke
beginselen weinig of geen aandacht
wordt geschonken.
Er is veeleer in tal van andere lan
den een streven om die Christelijke
grondslagen, voorzoover ze nog be
staan, los te wroeten en te ondermijnen
Het zijn de revolutiebeginselen, die
leiding geven en die in bestuur en wet
geving het kompas vormen waarnaar
men zich' richt.
Ook in ons land is zulk een streven
openbaar geworden.
Met de goddelijke ordinantiën moest
niet worden gerekend; de mensch zelf
zou hebben uit te maken wat goed is
en kwaad, hij zou zijn eigen weg gaan
en zich laten leiden door het licht van
de menschelijlce Rede.
En voorgelicht door die onbetrouw
bare lamp is men begonnen de Chris
telijke grondslagen los te wrikken.
Het gezag wordt ondermijnd
Het bezitsrecht wordt aangetast
Het huwelijk dat nog altijd 'n Chris
telijk stempel draagt, wordt gedena
tureerd.
Het gezinsleven wordt in den grond
vernietigd.
De dag des Heeren wordt ontheiligd.
Zoo zouden we voort kunner gaan.
De zedelijijkheid wordt bedreigd.
En nu was het streven er op ge
richt om deze beginselen mede door
wetgeving en bestuur tot toepassing te
brengen.
Aanvankelijk is dat (pogen verijdeld.
De stembus heeft gesproken en de
meerderheid van ons volk heeft daar
bij verklaard, dat het op de handha
ving van de Christelijke grondslagen
prijs stelt.
En het mag als een zegen worden
beschouwd, dat onze leidende staats
lieden zich niet blind hebben gestaard
op wat de rechtsche partijen verdeelt
en scheidt, maar dat zij hebben ge
zocht naar wat vereent en naar een
oplossing waardoor het mogelijk zou
zijn, de bedreigde Christelijke grond
slagen te beschermen en te verster
ken.
Er zal in de komende jaren gelegen
heid te over zijn om het Kabinet te
critiseeren.
Waar het steunt op partijen, die het
in meerdere opzichten oneens zijn,
spreekt het ook vanzelf, dat geen van
die partijen volkomen tevreden ge
steld zal worden
Maar dat verandert niets aan het
verblijdende feit, dat hier door onze
Vorstin in een vereenigde zitting van
de Staten Generaal, ten aanhoore van
heel het volk èn mede van de verte
genwoordigers van andere landen on
der aanroeping van Gods Naam is uit
gesproken, dat richtsnoer bij den ar
beid van dit Kabinet zal zijn het hand
haven van de Christelijke grondslagen
wan ons volksleven.
STADSNIEUWS.
GEMEENTEBEGROOTING 1926.
II.
Wij hebben reeds een en ander om
trent de concept-begrooting voor 192G
zooals die door B. en W. aan den Raad
is aangeboden, medegedeeld.
Evenals vorige jaren willen wij ook
nu óp de voornaamste posten de aan
dacht vestigen, waarbij we ons echter
in hoofdzaak bepalen tot die post?n
die meer of .minder belangrijke veran
deringen h ben ondergaan.
Wij begin n bij de uitgaven, waar
bij blijkt ii. voor «de jaarwedde van
den burgemeester, die van de wethou
ders en den secretaris eenzelfde bedrag
is uitgetrokken als het vorige jaar.
Het salaris van den ontvanger moest
door de toekenning van een periodieke
verhooging hooger worden geraamd
en gebracht op f5750.
Voor jaarwedden van de ambtenaren
en bedienden der gemeentesecretarie,
den concierge enz. kon door niet ver
vulling van vacatures of het vervangen
van ambtenaren door lager gesalarieer
den, een belangrijk bedrag/worden uit
getrokken. Werden deze uitgaven het
vorig jaar begroot op f139826, thans
wordt een bedrag van f 130365 'voldoen
de geacht.
De post druk- en bindwerk kon, dank
dank zij een streng doorgevoerde be
zuiniging f2500 lager geraamd en ge
bracht worden op f 11000.
Voor onderhoud en schoonhouden
van de Raadzaal, de Kamer van B. en
W. en den secretaris moest daaren
tegen een hooger bedrag worden uit
getrokken, n.l. f9447 tegen het vorig
jaar f7335. Deze verhoogde uitgaaf is
een gevolg van buitengewone werken
als vernieuwing en herstelling van
de verasschingen der zandsteenwerker.
en topgevels, het herstellen en verv?r.
van de büitenhout- en ijzerwerken van
den voorgevel, het aanbrengen van zon
neblinden voor de kamer van de weth.
van onderwijs .enz.
Ook de post van onderhoud en aan
koop van meubelen is verhoogd (van
f 4008 op f 4785) deels doordat het ge
wone onderhoud een grootere uitgaaf
vraagt «m deels doordat meer voor bui
tengewoon moest worden uitgetrokken
Voor een boekenkast voor de kamer
van B. en W. toezicht is f150 op de be
groot ing gebracht en voor een nieuwe
ganglooper voor de huwelijken f72.
De post abonnementen telefoonaan
sluitingen wordt voortdurend hooger.
Was hiervan het vorig jaar in totaal
benoodigd f 11889, thans worden de to-
taalkosten geraamd op f12188.
Dank zij het feit, dat in 1926 geen
verkiezingen plaats hadden, kon voor
kiezerslijsten enz. met f 500 worden vol
staan, terwijl hiervoor het vorig jaar
een bedrag van f 10400 werd uitgetrok
ken. Voor verteringen stembureau*,
(vorig jaar f1500) behoeft nu geen be
drag op de begrooting te worden ge
bracht.
Werd voor de uitgifte voor de Han
delingen van den Gemeenteraad en de
Ingekomen Stukken het vorig jaar
f13000 uitgetrokken, thans is in ver
band met de werkelijke uitgaven over
1924, deze post verhoogd tot f15000
wat dus alweer een meerdere uitgaaf
van f2000 beteekent.
Voor de pensioenen, verleend krach
tens de gemeentelijke pensioenveror
dening, is mede een belangrijk hooger
bedrag uitgetrokken, n.l. f172.650 te
gen f 152.652 het vorig jaar.
Daarentegen is de post bijdragen
voor eigen- en weduwen- en weezen-
pensioen teruggebracht van f408.700
op f 394950, uit welke cijfers intusschen
blijkt, welke belangrijke bedragen er
met de pensionneerihgen van ambtena
ren enz. gemoeid zijn. In dit verband
kan er tevens op worden gewezen, dat
op de ambtenaren enz. in totaal ver
haald wordt f97615.
Over den gezondheidstoestand van
de ambtenaren, beambten en werklie
den in dienst der gemeente valt blijk
baar niet te klagen Werd het vorig
jaar voor het toezicht hierop a f2 per
visite een bedrag van f750 noodig ge
acht, thans kon naar het oordeel van
B. en W. met een bedrag van f480 wor
den volstaan.'
De uitkeeringen, door de gemeente
Leiden verschuldigd aan de gemeen
ten Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeter-
woude en Voorschoten, loopen lang
zaam af. Voor 1926 is f5800 uitgetrok
ken tegen f7300 voor 1925
Raad van beroep.
De griffier van den raad van beroep
te -sGravenhage maakt bekend, dat bij
beschikking van Ged. Staten van Zuid-
Holland, met ingang van 1 October,
zijn benoemd tot:
lid-werkgever: A. J. P N. Stok, te
's-Gravenhage, W. A. Wouterlood, te
Leiden, C. F. Schifdel, te Leiden, H. B
J. Gerritsen van der Hoop, te 's-Graven
hage, A. Couvée P.Jzn. te Leiden, H
Smitskamp, te 's-GravenJSige, J. C. v,
Heusden, te Leiden;
plv lid-werkgever: A. W. Swaneveld,
L. A J. van Gencji, J. van Rij, J. J. L.
van de Pol, IJ. S. Rijpkema, J. de Moet,
L. A. J. Waterreus, allen te 's-Graven
hage, Z. B. G. Schlatmann, te Oegst
geest;
lid-werkman: D. C. W. Fransdonk,
P. van der Pas, J. Hingstman, W. Ha-
vers, P. Bakkenes, J. Rodenhuis, J. H.
Lammer ing, allen te 's-Gravenhage,
H. Marks, te Leiden;
plv. lid-werkman: G. de Vries, A.
Drop, H. Withaar, H. Lukassen, J. van
der Engh, allen te 's-Gravenhage; Chr.
van Venetiën, te Leiden, C. Chr. van
Egmond, te Leiden, C Roos, te Lei
derdorp.
Medische chemie.
Blijkens de gisteren ingediende Staats-
begrooting ligt het in de bedoeling den
leerstoel in de vergelijkende pathologie
aan de Universiteit alhier, die vacant
is gekomen, niet weder te bezetten,
maar daarentegen in te stellen 'n leer
stoel in de medische chemie. De gelden
worden aangevraagd om den buiten
gewoon hoogleeraar in de pharmaco-
graphie en galenische pharmacie tot
gewoon hoogleeraar te benoemen.
W. Haanstra^
Op 83-jarigen leeftijd is hier ter ste
de overleden de heer W. Haanstra,
oud-directeur van de Leidsche Kweek
school vpor bewaarschoolonderwijze
ressen.
De overledene, die veel voor het bo-
waarschoolondenvijs deed, was ridder
in de orde van Oranje-Nassau.
De LAW.E.T.
Ook gisteren viel over het bezoek aan
de LA WET niet te klagen; was in den
middag de toeloop niet overweldigend,
liet avondbezoek heeft het ruimschoots
goed gemaakt, zoodat het Bestuur
weer cadeaux kon uitreiken aan den
3000en, 3200en en 3500en bezoeker, dia
resp. een zeer fraaie sjaal van de firma
Wisbrun en Liffmann, damesmodearti
kelen, Haarl.str. 116—120, een flesch
overheerlijken' wijn van de Firma Oud,
Wijnhandel Purmerend, en een doel
matige rijwiellantaarn van de Firma
van Hensbergen, Morschweg 30, in ont
vangst mochten nemen. Het Bestuur
verwacht hedenavond den 5O0Oen be
zoeker, waarvoor een zeer fraai ca
deau bestemd is. Van de stands is na
tuurlijk weinig nieuws te vertellen,
behalve dat het ons opviel, dat alles
er nog zoo friseh en fleurig uitziet.
De uitslag van den raadwedstrijd
was: Mej. H. Selier, Oude Vest 141, bon
van f10, Mej. N. Bentvelzen, Rijn- en
Schiekade 134, broche; K. de Groot, De
Wetstraat 3, Manchetknoopen en das
speld.
Begrafenis van den heer
J. N. v. d. Reyden.
Op de begraafplaats aan de Groene-
steeg had hedenmiddag de teraardebe
stelling plaats van het stoffelijk over-
schot van wijlen den heer J. N. v. cl. Rey
den, in leven meel- en graanhandelaar al
hier.
Op het graf hadden zich tal van vrien
den en bekenden van den overledene
om de groeve geschaard, om den zoo
sympathieken zakenvriend de laatste eer
te bewijzen.
Toen de kist ih de groeve was neerge
daald, trad allereerst naar voren de heer
P. A. de Goyer, directeur van de Nati
onale Bank, die namens het College van
Commissarissen zijn diep leedwezen uit
sprak over het droevig verscheiden van
den Tiooggeachten president-commissaris
den heer J. N. van der Reyden.
Hij was een man met een open karak
ter, met een gouden hart, die hem tot
een oprechten vriend maakten.
Zijn nagedachtenis zal in dankbare her
innering bij het college van commissaris
sen bljjven voortleven.
Hierna werd het woord gevoerd door
den heer W. A. Kasteleyn, directeur
van de N. V. van der Reyden's Meel- en
Graanhandel.
Het is spr. een behoefte een enkel
woord te spreken, nu wij het stoffelijk
overschot hebben uitgedragen van wijlen
den heer J. N. van der Reyden.
Dat woord zal kort zijn. en eenvoudig,
mede reeds om den eenvoud en sober
heid welke in het leven van den over
ledene tot uiting kwamen.
Zijn eenvoudigheid en zijn vriendelijk
karakter waren zijn te waarde eren eigen
schappen.
En had hij geen reden om trotsch te
zijn
Zag hij zijn ijver en noeste vlijt niet
bekroond, met zich, zoowel hier als in
den omtrek, een uiterst soliden naam te
verzekeren in het zakenleven?
Trots zijn succesvolle loopbaan als za
kenman, bleef hij de eenvoudige.
Op de groole beurs onder de kooplieden
zoowel als onder de kleinste bakkers,
telde hij zijn vrienden bij tientallen. Spr.
heeft daarvan treffende bewijzen onder
vonden-
Overal waar hij kwam was hij welkom,
omdat hij als vriend kwam.
Slechts zes jaren heeft spr. met hem
pmgang gehad en het heeft altijd ver
wondering gewekt, hoeveel hartelijke be
langstelling hij zelfs tijdens zijn ziekte,
voor de zaak toonde.
Hoeveel vriendschap heeft spr. zoowel
in zijn persoonlijk als in zijn huiselijk
leven van den overledene mogen onder
vinden.
Zeer treffende bewijzen werden hiervan
gememoreerd, zelfs enkele dagen vóór
zijn sterven mocht spr. dit nog onder
vinden.
Steeds zal hij den overledene in dank
bare herinnering blijven gedenken-
Tenslotte werd door den heer van der
Laan, een ^vriend van den overledene,
een kort woord gesproken, waarin werd
gewaagd van een meer dan 30-jarige trou
we vriendschap.
Nadat door velen bloemen in het graf
gestrooid waren, werd door een broe
der van den overledene, den heer W. F.
van der Reyden, 'de dank der fairSiie
vertolkt voor de ondervonden groote be
langstelling.
En hiermede was de plechtigheid ge
ëindigd.
Burgerlijke stand.
Geboren: Lodewijk, z. v. L. Lacourt
en A. Kukler; Johanna Petroiiella, d.
v. S. de Brabander en F. Salman; Ma-
rinus, z. v. H. Kruit en A. M. H. Berle-
mon; Jan, z. v. J. Bosman en C. H.
Meijers; Geertruida Klazina, d. V. P.
W. v. d. Lem en A. C. Reebing; Fran-
ciscus Johannes, z. v. F. P. Bredeveld
én M. E. W. Scheer; Cornelis Johannes
z. v. F. Klein en P. v. d. Heuvel; Jqr
hannes, z. v. D. v. Zonneveld en J. de
Leeuw/ Maria Helena, d. v A. Immink
en G. Vermond; Ferdinandus Petrus
Johs. z. v. S. Berbee en C. M. v. Galen;
Frans, z. v. A Swagers en J. P. v. Ros-
sum; Wilhelmus', z. V. W. Giezen en
M. Dijkstra; Betty Jac.a Maria, d. v.
J. P. Noordman en E. M. v. Rijckevor-
sel; Petronella Adolphina, d. v.,A. J. M
v. d Heiden en P. Snelders; Cornelia
Elisabeth, d. v. W v. d. Berg en C
Korenhof; Wilhelmina Lena, d. van J.
Bey en C. J. Witte; Anton Willem, z.
v. F. v. d. Reijden en A. C.' Ribot; Ga-
briël, d. v. G. Mieremet en M. Wasse
naar; Maria Johahna, d. v. S. de Wit
enP M!v, Nieland; Margaretha Anna,
d. v. A. J. Brak el en H. C. v. d. Berg;
Jacobus, 1. v. J. H. van Houten en P.
van Os; Willem, z. v. W. Nieboer en
N A. v. d. Hoeven; Cornelis, z v. C.
Streefland en H. v. d. Voort; Wilhel
mina Catharina, d. v. P. J. Galjaard en
M den Oude; Johannes Petrus, z. v. A
Stuart en H. Bij; Maartje Elisabeth, d.
v. H. T. Brugman en J. M. Faas; Ma-
rinus Josephus, z. v. J. J. Bredewold
en M. C. v. d. Steen; Gerritje, d. v. J.
N. L. Sweris en L. Huisman; Karei Ber
nard, z. v. C. Brandt en M. H. Hofkes;
Johannes Frederik, z. v. J. C C. Coe-
land en A. Aukes; Abram Paulus, z. v.
N. Houps en E. C. Lasander.
Overleden: J. J. Honsbeek, m. 75 j;
S. M. Groenvan Weizen, wed. 78 j;
C. v. d. Tang, d.. 1 week; M. Boumau,
wedr. 75 j; J. Korswagen, nr. 71 jA.
C. Blonk, zn. 6 j; J. Diepenheimde
Vries, vr. 73 j; A. A. F. Sweering.. m.
'46 j; H. C. L. LoebertRoelants, vr.
63 j; W. Wallaart, m. 70 j; J. Fakkel—
Hemerik, vr. 58 j; C. DolkemadeHop
penbrouwer, wed. 82 j; P. v. Gastelen,
zn. 19 j; T. B. Janssen, zn. 5 mnd; W.
J. Bemelman, m. 43 j; M. Weeda, dr.
14 j; J. N. v. d. Reijden, wedr. 74 j; E.
M. Bos, dr. 75 j; J. B. de Bruin, zn. 11
dagen; G. Krijger, dr 16 j.
BINNENLAND.
DE MILLIOENENNOTA.
Een sluitende begrooting.
Aan de gisteren door Minister Colijn
overgelegde Millioenennota is het vol
gende ontleend:
Het tekort over 1924 bedraagt wat
den gewonen dienst betreft ruim f28
miliioen of ruim f33 millioen minder
dan verwacht werd.
Voor 1925 is de toestand nog heel wat
gunstiger.
Het tekort op den gewonen dienst
1925 was geraamd op f 6.833.783.08. Se
dert de vaststelilng der begrooting zijn
nog eenige hoofdstukken verhoogd met
tezamen f 12.692.804. Daardoor zou het
tekort stijgen tot f 19.526.587.08. Ter
vermindering van dit tekort is de Ac
cijns op Tabak verhoogd en de nieuwe
Tariefvvet ingevoerd, die resp. op 1 Ja
nuari ea 1 Juli 1925 in werkng traden
De meerdere opbrengst tengevolge
van deze wetten voor het jaar 1925 stel
lende op f 12 a f 13 mllioen, aldus de
Minister van Financiën, zou nog een
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adrertentiën per regel 22*/« cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Beiangrijksie nieuws m dit klimmer.
Binnenland.
Het oordeel van de pers 0«ver de
Troonrede.
Minister Colijn heelt de Staatsbegroo
ting voor 1926 aangeboden.
Afschaffing van de Verdedigingsbe
lasting II wordt In uitricht gesteld.
Baron van Wijnbergen bedankt als
voorzitter van de RJL Staatspartij.
Jan de Bakker-herdenking te Wtro-
brnggp.
Buitenland.
London hosft te Genève de Neder-
landsche ontwapeningsmotie toegelicht
De uitnoodigihg tot de pactsconferen
tie Is aan Stresemann overhandigd.
Er dreigt een conflict in de Antwerp-
sche haven.
tekort van ongeveer f7 millioen oveiv
blijven. De opbrengst der Middelen
over de eerste 7 maanden overschreed
echter de raming met rond f18 mil
lioen.
Verwacht mag dus worden dat de
rekening over 1925 in geen geval een
tekort zal aanwijzen.
1926:
Ook voor 1926 wordt op geen tekor
ten meer gerekend.
De begrooting is sluitend gemaakt.
Do uitgaven voor den gewonen dienst
1926 zijn geraamd op f583.052.924 81;
de gew. ontvangsten op f592.200 745 30.
Het batig saido is lus f9 174.820 49
De buitengewone uitgaven zijn ge
raamd op f 61.385.340, de buitengewone
ontvangsten op f3 368.200. Het tekort
bedraagt dus f58.017.140.
Daar bij de ramingen geen rekening
gehouden, is met de wijzigingen, welke
het Bezoldigingsbesluit zal moeten on
dergaan, moet het totaal der uitgaven
met f 3 millioen worden verhoogd.
Voorts moeten de uitgaven voor de
Zuiderzeewerken, bij aanneming der
ingediende plannen, met f4 millioen
worden verhoogd. Verder wil de Mi
nister 12 millioen van de opbrengst der
Rijwielbelasting voor wegenverbete
ring besteden. Wanneer deze f9 mil
lioen van het overschot van den ge
wonen dienst afgaan, is de begrooting
sluitend.
Ambtenaarssalarissen
De salarisposten zijn in de Staatsbe-
grooting voor 1926 zoodanig geraamd,
dat de persoonlijke toelagen, bedoeld
in de artikelen 24 en 27 van het bij
Kon. besluit van 27 December 1924 ge
wijzigde „Bezoldigingsbesluit Burger
lijke Rijksambtenaren 1925" ook vooi
het jaar 1926 zullen blijven toegekend
Er is evenwel nog geen rekening ge
houden met de wijzigingen, welke he
Bezoldigingsbesluit zal moeten onder
gaan, teneinde daarin gebleken onjuis
hpden te herstellen. Deze wijziginge:
zullen naar de Minister van F.
nanciën verklaart weliswaar ee.
beperkt karakter dragen, maar zulle:
niettemin, met inbegrip van hetgee:
de hoogere ambtenaren, na intrekkin
van art 30a van het Bezokügingsbe
sluit, meer zullen ontvangen en va:
hetgeen aan de leden van de Rechter
lijke Macht, den Raad van State ej
de Alg. Rekenkamer meer zal dienei
te worden toegekend, niet onbelang
rijke uitgaven meebrengen.
Een juiste raming van de aan dez
maatregelen verbonden kosten is vol
gens den minister op dit oogenblil
nog niet te geven, maar op 3 millioe
gulden moet toch wel worden gereken
De belastngen.
Waar de gewone uitgaven voor 192>
door de gewone -middelen worden ge
dekt, i9 er van een. overschot, dat voo
de zoo noodzakelijke verlaging van be
ia9tingen zou kunnen worden aange
wend, indien men alleen het oog 01
de gewone Staatsbegrooting vestigt
nog geen sprake. Daarom zal aan van
kei ijk een voorloopige verbetering moe
ten worden gezocht in een wijziging
van bet belastingstelsel en wel in der
peest. van de uiteenzetting, die de Mi
nister van Financiën in de Memorie
van Antwoord op het Voorloopig Ver
slag over de wetsontwerpen tot aan
vulling der Zegelwet 1911, der Succes
siewet ens, gegeven heeft, in bet v r*
