DE «TROONREDE
CHRISTELIJK DAGBLAD voorLEIDEN EN OMSTREKEN
Se JAARGANG
DINSDAG IS SEPTEMBER T92ï»
NUMMER 1618
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week 1 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per rejel 22*/i cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine ^dvertentiën bij ▼ooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dege
lijks geplaatst ad 40 cent.
Bij de opening der Vereenigde zitting van de Staten-Generaal
hield H.M, de volgende rede
In Uw midden, Leden der Staten-
Generaal, herdenk Ik met voldoening,
dat er voor ons Volk in zoo menig op
zicht reden tot dankbaarheid bestaat.
Innige deelneming vervult Mij met
de slachtoffers van de ramp, die in
de afgeloopen maand verschillende
deelen van het land teisterde. Het ge
voel van saamhoorigheid, dat zich,
waar het geldt verleden verlies te le
nigen, weder zoo krachtig openbaarde,
stemt echter tot erkentelijkheid.
De toestand van land- en tuinbouw
geeft in menig opzicht reden tot vol
doening, al zijn de vooruitzichten voor
de naaste toekomst niet geheel zonder
schaduwen.
Handel en Nijverheid verkeeren nog
in moeilijken toestand; in niet geringe
mate is daarop van invloed de écono
mische gesteldheid buiten onze grens
palen.
Al blijven zorgen drukken, zoo kan
niettemin van eenige verbetering in
den algemeenen toestand des Lands
worden gewaagd.
Het gevaar voor de ontwrichting van
den toestand van 's Lands geldmidde
len kan als afgewend worden be
schouwd. Ingrijpende maatregelen zijn
daarvoor noodig geweest. Blijft de fi-
nancieele toestand zich gunstig ont
wikkelen, dan zal, naast verlichting
der aan de burgerij opgelegde lasten,
ook verzachting van enkele der in d6
laatste jaren genomen maatregelen in
overweging kunnen worden genomen.
Zoo voor Bestuur als Wetgeving
blijft handhaving van de Christelijke
grondslagen van ons volksleven richt
snoer.
Vereenvoudiging van den Staats
dienst, waar mogelijk inkrimping van
Staatsbemoeiing en betrachting van de
uiterste soberheid in het beheer der
publieke middelen blijven dringend
geboden. Voorzieningen, die omvang
rijke geldelijke offers van de schatkist
vorderen, dienen dan ook vermeden
te worden.
Onze betrekkingen met de andere
Mogendheden zijn van den meest
vriendschappelijken aard.
De geldelijke verhouding tusschen
Rijk en gemeenten zal worden herzien.
Met volstrekte handhaving van de
grondwettelijke financieele gelijkstel
ling op het gebied van het lager onder
wijs blijft 'toog gericht zoowel op het
houden van de kosten van het onder
wijs binnen redelijke grenzen, als op
het wegnemen van onnoodige beper
kingen van dp vrijheid van het onder
wijs.
Een voorstel zal worden gedaan tot
wijziging van de regeling van de
schoolgeldheffing.
In afwachting dat de ontwikkeling
van den internationalen toestand de
verwezenlijking zal toelaten van de
door den Volkenbond in uitzicht ge
stelde algemeene beperking van bewa
pening, zal reeds thans het streven er
op gericht zijn om, bij behoud eener
weermacht, welke met den hestaanden
internationalen toestand rekening
houdt, geleidelijk te geraken tot ver
laging van de militaire uitgaven.
Maatregelen zijn in overweging tot
instelling van een Departement van
Landsverdediging, waaraan de belan
gen van Land- en Zeemacht zullen toe
vertrouwd worden, voor zoover deze
laatste niet naar het Departement van
Koloniën moeten overgaan
De zorg voor de groote verkeerswe
gen te land vordert bijzondere aan
dacht. Ook hieromtrent zijn voorzie
ningen in overweging genomen.
Op sociaal terrein blijft een omzich
tig beleid noodzakelijk. Geleidelijk zal
de in het verleden gevolgde lijn wor
den doorgetrokken. Naarmate de eco*
nomfsche toestanden in ons land dit
mogelijk maken zal de Arbeidswet '19
verder behooren te worden doorge
voerd.
Invoering der Ziektewet, nadat deze
gewijzigd is, óók in dezen zin, dat
meer ruimte wordt gelaten aan het
geen in de maatschappij is opgekomen,
is geboden.
Wettelijke regeling van het collectie
ve arbeidscontract zal worden bevor
derd.
Ten aanzien van de Volkshuisvesting
zal de Regeering zich als regel beper
ken tot de taak, zooals de Woningwet
zich die heeft gedacht.
Maatregelen tot uitbreiding van werk
gelegenheid zijn in overweging.
Het beheer van 's Lands overzeesche
gewesten zal worden voortgezet in een
geest welke met onze zedelijke roeping
jegens die gewesten in overeenstem
ming is. Om in de toenemende behoef
ten van ons land en volk te kunnen
voorzien is ruime toevloeiing van ka
pitaal onmisbaar. Gewaakt zal worden
dat de belangen der Inlandsche bevol
king niet door overwicht van dat ka
pitaal worden benadeeld.
Moge God Zijn milden zegen aan Uw
arbeid schenken I
Ik verklaar de gewone zitting der
Staten-Generaal geopend.
De Troonrede.
Wie «en gespierde rede, waarin met
vaste hand klare en .kloeke lijnen wor
den getrokken, verwacht mocht heb
ben, zal zich bij bet lezen van de van
daag uitgesproken Troonrede «eniger
mate teleurgesteld gevoelen.
Hier ls niet aan het woord de re
geerder, die, zooals wij dat den
laateten tijd van minister Colijn ge
woon waren, precies zegt waarop het
staat, maar wel de voorzichtig wik
kende en wegende staatsman, die met
alle mogelijkheden rekening houdt en
die er zorgvuldig voor waakt, dat geen
beloften worden gedaan die niet kun
nen worden ingelost en dat geen ver
wachtingen worden gewekt die niet
verwezenlijkt kunnen worden.
Dit is tot op zekere hoogte verklaar
baar
De toestand blij'ft nog altijd eeniger-
mate onzeker en al kan, zooals in de
Troonrede ook wordt geconstateerd,
van eenige verbetering in den alge
meenen toestand des lands worden ge
waagd, de zorgen blijven niettemin
drukken en voorzichtigheid blijft daar-
om geboden.
Dit neemt echter niet weg, dat wij
gaarne zouden hebben gezien, dat de
Regeering zich in sommige opzichten
meer positief had uitgesproken.
Het stemt zeker tot voldoening dat
nadrukkelijk wordt uitgesproken dat
zoowel voor wetgeving als bestuur
handhaving van de Christelijke grond
slagen van ons volksleven richtsnoer
blijft.
Aan de zedelijke weermacht in ons
program van actie op den voorgrond
gesteld, zal dus volle aandacht worden
geschonken.
Omtrent de uitwerking van dit lei
dend beginsel, laat de Troonrede ons
echter vrijwel in het duister tasten.
Van de bevordering van de Zondags
rust, de afschaffing van den vaccine*
dwang en meer andere punten wordt
hier niet gerept, misschien omdat hier
omtrent reeds wetsontwerpen aanhan
gig zijn, hoewel toch niet kan worden
verwacht dat de Regeering deze voor
ons volkomen onbevredigende ontwer
pen ongewijzigd zal handhaven.
Verblijdend is de mededeeling dat
het gevaar voor de ontwrichting van
's lands geldmiddelen als afgewend
kan worden beschouwd en dat, indien
de financieele toestand Zich gunstig
blijft ontwikkelen, naast verlichting
der aan de burgerij opgelegde lasten
ook verzachting van enkele der in de
laatste jaren genomen maatregelen in
overweging zal kunnen worden geno
men.
Welke maatregelen hief bedoeld zijn
is niet nader aangegeven, maar hel
vermoeden schijnt gewettigd dat hier
op de salarissen van het Rijkspersonee
gedoeld wordt.
Dat de Regeering overtuigd is, dat
vereenvoudiging van den Staatsdienst
en de uiterste soberheid in het beheer
der publieke middelen dringend gebo
den blijven, zal zeker met blijdschap
worden vernomen.
Op dit gebied bet laatste verslag
van de Rekenkamer heeft het weer
opnieuw geleerd valt nog wel heel
wat te doen.
Inzake het Onderwijs wordt medege
deeld dat het streven is de kosten te
beperken en tevens de onnoodige be
perking van de vrijheid van het onder
wijs weg te hemen.
Ingrijpende en principieele wijzigin
gen liggen blijkbaar niet, of althans
nog niet, in de bedoeling.
Dat een voorstel zal worden gedaan
om tot wijziging van de regeling der
schoolgeldheffing te komen, kan niet
anders dan tot voldoening strekken.
Omtrent de sociale maatregelen is de
Troonrede nog het meest positief.
De Regeering is van oordeel dat
naarmate de economische toestanden
dit mogelijk maken, de Arbeidswet be
hoort te worden doorgevoerd.
De ziektewet-Talma zal na noodza
kelijke wijzigingen die door een ieder
als verbeteringen worden beschouwd,
dan toch eindelijk worden ingevoerd.
Voorts zal ook de wettelijke regeling
van het collectieve arbeidscontract be
vorderd worden.
Mogen de maatregelen die tot uit
breiding van de werkgelegenheid in
overweging zijn, aan het gestelde doel
beantwoorden.
Is hierbij misschien tevens gedacht
aan de zorg voor de groote verkeers
wegen, waarop door Waterstaat de
aandacht wordt gevestigd.?
Dat maatregelen in overweging zijn
om tot instelling van een Departe
ment van Landsverdediging te gera
ken, lag voor de hand.
En dat het streven er op gericht is,
om bij behoud eener weermacht, wel
ke met den hestaanden internationa
len toestand rekening houdt, de mili
taire uitgaven geleidelijk te verlagen,
kan niet anders dan tot blijdschap
stemmen. Vooral ook, omdat blijkbaar
van den arbeid van den Volkenbond
inzake de beperking van de bewape-
pening goede verwachtingen worden
gekoesterd.
Niet minder stemt het tot blijdschap
dat wel op de economische belangen
van de overzeesche gewesten de aan
dacht wordt gevestigd, maar dat toch
onze z e d e 1 ij k e roeping jegens die
gewesten op den voorgrond wordt ge
steld.
Al kunnen we de wijze waarop het
gezegd wordt niet bewonderen, toch
juichen we het toe, dat de Troonrede
begint met er de aandacht op te ves
tigen, dat er voor on$ volk nog zoo'
veel reden tot dankbaarheid is.
Ook als volk past het ons, de zege
ningen die God ons wil schenken, te
tellen en té waardeeren.
Niet minder is op zijn plaats een
woord van deelneming met de $lacht-
offers van de ramp, die onlangs een
deel van ons land teisterde.
Het kan niet anders dan worden
toegejuicht, dat het gevoel van saam
hoorigheid ook in dit officieele sa
mentreffen van Vorstin en Volk tot
uiting kwam.
Gaarne Vereenigen wij ons met de
aan het slot uitgesproken bede, dat
God Zijn milden zegen aan den arbeid
van de Staten-Generaal moge schen
kel).
Van ons de arbeid, van God de
zegen.
Moge het zoo zijn, zoowel bij de re
geering als bij de volksvertegenwoor
digers,
Als gearbeid wordt, met alle macht,
maar in afhankelijkheid van God. den
Heere, dan kan een waarlijk vrucht
bare parlementair» periode tegemoe
ivorden gezien.
STADSNIEUWS.
Jubileum Ds. C. Hartwigsen.
Vandaag heeft Ds. C. Hartwigsen
onder yeel belangstelling hét feit her
dacht clat hij gedurende 30 jaren' het
Evangelie bediende in het midden van
de Ned. Herv. Gemeente alhier.
De gezondheidstoestand van den ju
bilaris gaf zijn medicus aanleiding om
zoovel mogelijk emotioneele d'ingen te
verbieden en mede daarom had Zijn
Eerw. den wensch te kennen gegeven
dat dit jubileum in stilte zou worden
gevierd.
Dit beeft echter zijn talrijke vrienden
in de gemeente niet geheel kunnen
terughouden van hun voornemen om
op dezen dag hun liefde en waardee
ring te uiten
Uit hen heeft zich een commissie
gevormd die den jubilaris namens al
len vanmorgen eenige fraaie cadeaux
liet overhandigen, o.m. een divan met
divankleed en een prachtige bloemen
mand. In de lijn vap het medisch ad
vies werden hierbij geen toespraken
gehouden.
Bleef echter de officieele huldiging
beperkt, des te sterker vloeide de
stroom van particuliere bewijzen van
belangstelling, die den jubilaris gedu
rende den gebeelen dag en vooral te^
gen den avond in allerlei vorm be
reikten.
Moge de jubilaris weer spoedig In
staat worden gesteld naar den wensch
van zijn hart als gewoonlijk voor de
gemeente op te treden in de bediening
van bet Woojd, waardoor bij zich bij
velen reeds gezien en bemind maakte.
Jubileum W. Brakel.
In bescheiden kring heeft vandaag
de heer W. Brakel, concierge van het
stadhuis, den dag herdacht, waarop hij
40 jaar geleden in dienst trad van de
gemeente, welk feit wij enkele geleder,
bespraken.
Mede met het oog op de huldiging,
die hem verleden jaar bij zijn zilveren
jubileum als concierge ten deel viel
had de heer Brakel den wensch te ken
nen gegeven om aan dit jubileum geen
meerdere bekendheid te geven.
Ten stadhuize werd hij hedenmor
gen door den burgemeester, die in ver
band met de plechtige opening der Sta
ten-Generaal. al vroeg naar den Haag
moest, hartelijk gecomplimenteerd, en
vervolgens ook door het personeel ten
Stadhuize, dat hem voor zoover be-
hoorende tot de Secretarie en de re
kenkamer, de afdeelingen, Waarbij de
jubilaris reeds vroeger 't meest bij be
trokken was, fraaie bloemstukken ver
eerde.
Ook het college van B. en W. ba-i
een prachtig bloemstuk gezonden.
Het jubileum werd verder in den
huiselijken kring gevierd.
Mooie schenking.
'Mej. A. Caland, te 's Gravenhage,
heeft aan 's Rijks Museum van Na
tuurlijke Historie alhier ten geschenke
gegeven eene collectie lepidoptera. bij
eengebracht door wijlen haar vader
dein heer M. Caland, cud-directeur
van den waterstaat te 's-Gravenhage.
Deze voor het museum zeer belang
rijke collectie bestaat uit ruim 3100
uitstekend geprepareerde exemplaren,
behoorend© tot 658 soorten uit heit
palaerktische gebied, hoofdzakelijk uit
Nederland.
De regeering heeft met erkentelijk
heid van deze waardevolle schenking
kennis genomen. Aan schenkster is
hiervoor de dank der regeering be
tuigd.
Ds. J. Wnlte.
Ds. J. Wuite, voordien, te Leiden, heeft
Zondag zijn intrede gedaan als predikant
bij de Doopsgezinde gemeente te Boven-
knijpe. Hij preekte naar aanleiding van
Psalm 123 vers 1 en,2. De kerk was stamp
volaanwezig waren een tiental doops
gezinde en hervormde predikanten uit de
omgeving, een twintigtal leden der vroe
gere gemeente van. Ds. Wuite te Drach
ten en een zevental uit Leiden.
Aan het einde der godsdienstoefening
Werd Ds. Wuite toegesproken door Ds.
Hulshoff van Gorredijk en werd hem
door de gemeente een lied toegezongen.
.Van de receptie, die Ds. Wuite en zijn
echtgenoote na afloop in het kerkgebouw
hielden, werd door velen gebruik gemaakt
Tegel trottoir.
Op de concept-begrooting voor 1926
is een bedrag van f 5000 uitgetrokken
voor den aanleg van een tegeltrottoir aan
weerszijden op de Breestraat tusschen de
Hoogewoerdsbrug en Koornbrugsteeg, op
(dezelfde Wijze als in 1925 gemaakt is in
het begin van de Breestraat.
Op den hoek van de Haarlemmer
straat en de Princessekade geraakte een
wielrijder bekneld tusschen de electrischc
krachtleiding en een passeerenden wagen,
doordat het paard, dat voor dezen wagen
was gespannen, schrok van een rail die
op dat oogenblik werd meegesleept en
toen achteruit ging loopen.
Gelukkig hadden geen persoonlijke on
gelukken plaais, en was ook de materieel;
schade van zeer geringen omvang.
Hedenmorgen werd op de Breestraat
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
H. M. de Koningin opent de ve>-
eenigde zitting van de Staten-Gtaoa-
raal.
Ds. C. Hartwigsen. 30 Jaar predikant
bij de Ned. Herv. Gemeente te Leiden.
W. Brakel 40 Jaar in dienst der Ge
meente Lelden.
Buitenland.
Groote overstroomingen van de Gele
Rivier in de Chineesche provincie SJan
toeng.
Mr. Zimmerman is optimistisch ge
stemd ten opzichte van Oo6tenrijks fi-
nancieelen toestand.
Zondag zijn ten gevolge van ver
keersongelukken 20 personen gedood
en 48 gewond.
ter IMoogte van de Sociëteit Minerva"
de 60-jarige heer C. J. J., met zijn rijwiel
aangereden door een vrachtauto, welks
fcestuurder, v. L., te laat een voor hein
rijdenden wagen wilde passeeren, om een
verhuiswagen, die uit de andere richting
naderde, vóór te zijn.
Op een gegeven moment reden dus
op één punt een drietal voertuigen naasc
elkaar, wat van de passageruimte aldaar
te veel is geëischt. Intusschen werd de
wielrijder de dupe. Hij kwam ernsiig te
'vallen en moesi bij Dr. S. worden binnen-
cdragen. De man klaagde over inwendige
pijn, maar verwondingen konden niet wor
den geconstateerd.
De Eerste Hulpdienst verleende genees
kundige hulp.
Tegen den onvoorzichiigen auiouestuur
der is proces-verbaal opgemaakt wegens
het in gevaar brengen van de veiligheid
van het verkeer.
Gisteravond trof den reclameschil
der H. C. R. uit de v. d. Werf!straat een
zeer ernstig ongeval, terwijl hij bezig was
een reclamelichtbak aan te brengen boven
het café van den heer v. O. o,p den hoek
van het Utrechtsche Veer.
Hij maakte daarbij gebruik van een
dubbelen ladder, die tijdens het werk
door onbekende oorzaak plotseling in el
kaar schoof.
R. viel daardoor van een hoogte van
8 Meter op de straat neer.
Met' een bloedende wond aan het ach
terhoofd, en, naar vermoed werd, met
een schedelbreuk, werd hij per rijwielbran
card vervoerd naar het St. Elisabeths-
(gesticht, na door de doktoren L., en de
G. te zijn. onderzocht. Dë Eerste Hulp
dienst was ook aanwezig, maar het ver-
oer per auto werd in dit geval niet ge-
wenscht geacht, met het oog op den aard
der verwondingen.
Naar hedenmorgen werd gemeld, is de
toestand van den patiënt vrij goed, en
zijn de gevolgen niet zoo ernstig als aan
vankelijk werd vermoed.
Gewaarschuwd wordt tegen een op
lichter, die bij sommige ingezetenen geld
tracht los te krijgen onder voorwendsel,
dat hij als t.b.c.-patiënt niet kan werken
en daarom zijn beroep, verpleger, niet
kan uitoefenen.
Het is een man van. omstreeks 40 jaar
met flink postuur en donkere knevel.
BINNENLAND.
DE OPENING VAN DE ZITTINO DER
STATEN-GENERAAL.
Evenals altijd was er ook vandaag
voor de plechtige opening der Staten-
Generaal weer veel belangstelling.
Reeds lang voor bet aanvangsuur,
stond er in de omgeving van de Rid
derzaal een dichte menigte opeenge
pakt in afwachting van de dingen die
komen zouden.
Tegen 12 uur begonnen de leden van
de beide Kamers, waarvan velen in
gala-uniform, zich naar de vergader
zaal te begeven, waar de heer van
Voorst tot Voorst de voorzitter van de
Eerste Kamer, ook nu weer het pre
sidium waarnam.
De Kamerleden werden al spoedig
gevolgd door allerlei grootwaerdlg-
heldbekleeders, Gezanten, Groot offi
cieren der Kroon enz., die door hunne
schitterende uniformen veel bekijks
hadden.Te een uur begaven zich ook
de Ministers en de leden van den Raad
van State naar de Riddertaal, waar
nu een tchitetrend gezelschap bijeen
was.
De weinige gelukkigen op de pu
blieke tribune en de gereserveerde,'
plaatsen konden tenvolle genieten vaa
