CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Be JAARGANG
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1925
NUMMER 1597
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
üit iiumrner iiesïaal uit 1WEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Waar dan heen?
In een dezer dagen verschenen „Over
zicht van het aantal studeerenden in
de faculteit der wis- en natuurkunde
te Groningen'' worden belanghebben
den met nadruk gewezen op het groote
overcompleet van gediplomeerden.
Het overzicht wijst erop, dat ln groo
te trekken de toestanden aan andere
universiteiten vrijwel gelijk zijn aan
die te Groningen, terwijl curven laten
zien, dat de aantallen studeerenden
voor wis- en natuurkunde vanaf 191*5
tot 1925 voortdurend stijgen.
Met het oog daarop 'meent net be
stuur der Groningsche natuurphiloso-
fische faculteitsvereeniging, van wie
deze publicatie uitgaat, dat gewaar
schuwd moet worden tegen het groote
overcompleet.
Onvoorziene omstandigheden daar
gelaten zal het, zegt het bestuur met
de jaren niet beter worden voor de
toekomst der studeerenden en de toe
komst van nieuw-aankomende stu
denten in de faculteit der wis- en na
tuurkunde schijnt het bestuur donker
toe. In 1910 bedroeg het aantal studee
renden voor wis- en natuurkunde voor
Utrecht, Amsterdam en Leiden onge
veer 150 voor elk der universiteiten
en voor Groningen omstreeks 50. In
1923 waren die aantallen: Utrecht 450,
Amsterdam 325, Leiden ruim 300 en
Groningen bijna 200.
Uit deze cijfers blijkt duidelijk, dat
er wel aanleiding bestaat om een waar
schuwend woord te doen hooren.
De ma^kt wordt overvoerd.
Er is geen redelijke kans dat de stu
die zal worden beloond met het vin
den van een passenden werkkring.
Het zal in de toekomst onmogelijk
zijn voor al deze gediplomeerden em-
plooy te vinden.
Er is dus wel reden om te waar
schuwen.
Maar en dat is de groote moeilijk
heid daarmee is het probleem waar
van dit groote overcompleet een symp
toom is niet opgelost.
Want deze klacht staat niet opzich-
zelf.
En onder de niet-studeerencen wor
stelt men en misschien in nog ergere
mate, met hetzelfde probleem.
Het weikloosheidsvraagstuk is wel
een van de meest aangrijpende vraag
stukken van dezen tijd. -
Misschien dat het aanpakken van
groote werken, demping van de Zui
derzee,, ontginning van woeste gron
den. aanleg van verkeerswegen hier
uitkomst kan brengen.
Dergelijke werken hebben dit voor
deel, dat daarbij zoowel gediplomeerde
als niet-gediplomeerde werkkrachten
een arbeidsveld kunnen vinden en dat
verwacht kan worden dat de gelden
daarvoor beschikbaar gesteld in de
toekomst een behoorlijke rente zullen
afwerpen.
STADSNIEUWS.
DE STORMRAMP.
Bij den penningmeester van 't Storm
ramp-Comité zijn nog de volgende gif
ten ingekomen:
Ambt. R. van A. f 35.50, MeJ. J. J.
de H. f 10, Dames B. f 10, H. O. f 10,
Mevr. E. H. M.—v. D. f100, Fam. W.
f 100, H. C. v. N. f 10, Mej. C. v. V. f 10,
Alg. Bond van politiepersoneel afd
Leiden f25, D. A. H. v. E. f10, Mevr
J. C. Z.-V. f25, J. C. A. B. f 100, P
W. L. f25, Prof. Dr. C. S. H. f50, A.
L R. f 25, M. A. M. v. N. f 25, H. D. M.
K. f 10, Mr. M. B. V. f5, Prof. Dr. L.
v. I. f 25, Dr. J. C. M. T. f 10, H. M. S.
f50, Jb S. Jb. f10, Dr. H. H. J. f5, A.
A. A. A. f2.50, J. O. f25.
Giften worden gaarne nog ingewacht
tij den Penningmeester, den heer F.
Muys van de Moer, Plantsoen 49, Gi
ronummer 57571.
Door ons \>erd nog ontvangen van
D. to L. fl en van M. te L. f5.
Dè Burgemeester.
Onze Burgemeester, Jhr. Mr. de
Gijselaar, is van verlof teruggekeerd
en heeft heden zijn werkzaamheden
ten stadhuize hervat.
Keuringsdienst van Waren.
Aan het verslag van dezen dienst ont-
Jcenen wij nog het volgende:
Het watergehalte van margarine en
melange was als regel lager dan het ge
oorloofd maximum van ió pet. Behalve
enkele onbeteekenend hooge cijfers werd
in dit opzicht slechts éénmaal een af
wijking van eenig belang aangetroffen
(18.2 pet.)
Overigens waren de monsters marga-
'garine geen aanmerkingen te maken.
Wat de melange's betreft, deze wer
den getoetst aan den eisch dat zij 15 pet
boter moeten bevatten, zooals tusschen
margarinefabrikanten en directeuren van
keuringsdiensten was overeengekomen.
Geconstateerd moest worden, dat van
deze overeenkomst niet zelden wordt af
geweken. Bij de melanges die niet ver
pakt worden verkocht, kan men denken
aan onachtzaamheid van de verkoopers
die, naar het schijnt, in dit opzicht ook
wel «ens door de reizigers worden mis
leid, bij de verpakte monsters echter
die een te laag botervetgehalte bezaten,
kan de fout enkel aan de fabrikanten
worden toegeschreven.
Van de 72 monsters melange waren er
niet minder dan 39, waarvan het boter-
vet gehalte lager was dan 15 .pet. Een
viertal daarvan was het verschil zoo ge
ring-, dat a;a;n. opzet niet behoefde te
worden gedacht; een negental monsters
bevatten geen aantoonbare hoeveelheid
botervet, terwijl bij vier andere monsters
het percentage daarvan minder was dan
10 pet. Bij de overige 22 monsters ech
ter schommelde het botervetgehalte om
de 1213 D£l. Het maakt zeer sterk
den indruk, uat sommige fabrieken erop
uit zijn steeds iets minder boter toe te
voegen dan vereischt wordt. Gelet op
het groote prijsverschil tusschen boter
en margarine levert dit zeer 2eker een
niet onbelangrijk voordeel op. Het is
echter ook een vorm van oneerlijke con
currentie tegenover de fabriek-n dié de
getroffen overeenkomst loyaal opvol
gen, die sterk moet worden afgekeurd.
Medegedeeld Sverd verder, dat in he't
laboratorium 149 monsters diverse worst
soorten onderzocht werden.
Naar de nieuwe (zachtere) voorschrif
ten beoordeeld, moesten van de 149 mon
sters niet minder dan 51 als ondeugdelijk
worden aangemerkt en wel 41 monsters
wagens een te hoog gehalte aan zet
meel, zes, wegens het bevatten van on
geoorloofde of van een te groot quan
tum conserveermiddelen en 4 wegens de
aanwezigheid van kleurstof.
Wat het zetmeelgehaite betreft, dient
echter te worden opgemerkt, dat de over
schrijding van het geoorloofde maximum
soms slechts van een zeer geringe was
(in 13 gevallen). Daartegenover staat,
dat nu en dan de zetmeeltoevoeging zeer
kwistig had plaats gevonden en in drie
gevallen zelfs de 10 pet overschreed.
Voorloopig werd nog alleen waarschu
wend opgetreden en niet tot het opmak:n
van proces-verbaai overgegaan.
Omtrent het brood wordt nog het vol
gende opgemerkt
De controle op het gewicht en de sa
menstelling van het brood werd in het
verslagjaar op dezelfde wijze doorgevoerd
als vroeger het geval was. D.w.z. dei
keurmeesters wogen het brood ter plaat
se van verkoop en namen, indien het
gewicht hen aanleiding gaf tot het ver
moeden, dat het brood te weinig droge
stof zou bevatten, daarvan de noodige
monsters mede ter onderzoek op het
laboratorium.
Bij de bezoeken aan de bakkerijen werd
er tevens op gelet, of de voorschriften
van hygiënischen aard, in het brood-
besluit voorkomende, voldoende werden
nageleefd. Het zou te optimistisch zijn
te zeggen, dat dit overal naar behooren
geschiedt, doch anderzijds kan op goe
de gronden worden gezegd, dat gaande
weg, door de herhaalde aanmerkingen,
waarschuwingen en aanwijzigingen der
contioleerende ambtenaren een niet on
belangrijke verbetering in de vroeger be
staande misstanden tot stand komt.
Ter controle van het broodgewicht
werden in het afgeloopen jaar 23.635
wegingen ter plaatse van verkoop of be
reiding gedaan, terwijl 130 broodmonsters
op het laboratorium werden onderzocht.
Van deze monsters waren 57 melklbrood,
waarvan ook de aard van het vet werd
nagegaan.
Hieroij bleek, dat het vet van 10 mon
sters een R. W. getal vertoonde lager
dan het in het broodbesluit aangegeven
minimum van 10, terwijl drie der bijbe-
h00rende brooden een vetgehalte bene
den 3 pet. bleken te bezitten.
Vergeleken in de uitkomsten in het
vorig jaarverslag vermeld is de toestand
dus niet onbelangrijk verbeterd.
Jubileum.
Een zeer bekend stadgenoot, de beer
G. H. Lens, Nieuwe Rijn, hoopt mor
gen zijn 70steri verjaardag te vieren.
De heer Lens, die ruim 40 jaar aan
het hoofd van zijn zaak stond en nog
eiken dag daarin werkzaam ls, (hoe
wel hij de laatste jaren bijgestaan
werd door een compagnon)is een be
kende persoonlijkheid in onze stad.
Deels door het zakenleven, waarin
hij doorkneed is en deels door den ar
beid welken hij vooral op kerkelijk ter
rein verrichtte heeft de heer Lens in
den loop der jaren een reputatie go-
kregen als weinigen.
Ruim een kwart eeuw was de heer
Lens diaken bij de Herv. Gemeente al
hier; ook is hij bestuurslid vanj de
wijkvereeniging „Irene" en regent van
het Koningshof en Jeruzalemshof.
Het zal, naar wij vermoeden den
heer Lens op den dag van morgen aan
bewijzen van belangstelling van de zij
de zijner vele vrienden niet ontbreken.
Den 26en Augustus a.s. hoopt de
wed. P. J. Chaudron 'den dag te her
denken dat zij 25 jaren geleden door
den toenmaligen kerkeraad, (kerk a.
d. Hooigracht) werd benoemd tot on-
derkosterin, welke taak zij tot op he
den nog met. lust en ij-ver vervult.
Het zal haar p dien dag wel niet
aan belangstelling ontbreken. Zij die
dag voor haar een onvergeteijke.
Dr. P. J. Montagnef
In het Diaconessenhuis alhier is, 57
jaar oud, overleden dr. P. J. Montagne,
conservator aan het organisch che
misch laboratorium der Lei-dsche Uni
versiteit. De begrafenis zal plaats heb
ben Maandag a.s. des middags te 12
uur op de begraafplaats der Ned. H.
gemeente Rhijnhof te Oegstgeest.
Met dr Montagne is een scheikun
dige en geleende van grooten naam
heengegaan. Nog niet lang geleden,
n.l. het vorig jaar, mocht hij onder
veel blijken van belangsteling zijn 25-
jarig doctoraat herdenken.
Dr. Montagne werd in 1868 te Ter
Aar geboren, bezocht het gymnasium
te Middelburg en werd in 1899 te Lei
den tot doctor in de scheikunde be
vorderd op een proefschrift, getiteld:
De inwerking van reëel salpeterzuur
op de drie isomeere chloor-benzoëzu-
ren en eenige derivaten.
Tezamen met dr. G. L. Voerman heeft
hij in 1908 den Leidschen Chemischen
Kring opgericht, waarvan hij tot 1917
voorzitter is geweest en sedert 1918
eere-lid; als hoedanig hij bij het 10-
jarig bestaan van den Kring werd be
noemd.
Sinds 1917 was de overledene secre
taris van de Nederlandsche Chemische
Vereeniging, welk ambt hij steeds met
groote toewijding heeft vervuld.
Behalve in een reeks van lezingen,
deelde hij de resultaten van zijn on
derzoekingen mede in het Chemisch
Weekblad, in de „Recueil des Travaux
Chimiques"' en in „Die Berichte der
deutschen chemischen Gesellschaft."
Commissie tot Wiring van School
verzuim.
Aangezien de leden van de commis
sie tot Wering van Schoolverzuim in
1922 zijn benoemd, treden zij allen met
1 September a.s. af.
In verband daarmede bieden B. en
W. den raad de navolgende aanbeve
lingen aan.
A. Ie W. F. de Bree, aftreden! lid,
2e. W. Caro, B le. D. Bosma, aftredend
lid. 2e. J. Q. van Schalk, C. le. M. J.
B. Herfst, aftredend lid, 2e. A. Somer-
wil Az. D le. P. G. Hoeks, aftradend
lid, 2e. .Tic Zitman, E le. A. J. dpn
Hollander, aftredend lid, 2e. E. Eng-
berts, F le. R. G. M. Hdeber aftredend
lid. 2e. R. W. Pelle, G le. Ph. Rank
A.Jzn. aftredend lid 2e H. F. W. Meij-
eraan, H. le. J. Schouten Az. aftredend
lid, 2e. G. van Putten, I. le. N. B. M.
Vreeburg, aftredend lid, 2e. G. J. van
der Ploeg.
Rijksopvoedingsgesticht.
In de eerste helft van het volgend
jaar zal, volgens 'de L e i d s c he naar
alle- waarschijnlijkheid, het Rijksop
voedingsgesticht alhier, dat thans bij
na 15 jaar bestaat, worden opgeheven
Reeds zijn eenige leden van het per
soneel naar elders (er zijn ook nog
R.O.G.s te Amersfoort, Doetinchem en
Avereest) overgeplaatst, terwijl het
aantal verpleegden nog slechts de helft
bedraagt van wat er in normalen tijd
werd gehuisvest.
In het algemeen schijnt het aantal
verpleegden bij het Rijkstucht- en Op
voedingswezen den laatsten tijd min
derend te wezen, hetgeen ongetwijfeld
valt toe te schrijven aan de invoering:
van 't voorwaardelijk systeem van
rechtspleging ook bij de Kinderwetten.
„Panorama."
„Panorama" van deze week bevat,
behalve de'gewone platen w.o. vooral
de mooie Zeeuwsche kiekjes de aan
dacht trekken, eenige zeer interessan
te foto's van de stormramp in het oos
ten van ons land.
Dank zij de welwillendheid van de
Luehtvaartaföeeling te Soesterberg
wr.n het blad in de gelegenheid een
tweetal luchtfotos te geven, die een in
drukwekkend beeld geven van de
ramp die Borculo teisterde en van de
enorme schade hier aangelicht.
Teneinde het. bijeenbrengen van
gelden voor de slachtoffers te bevorde
ren, werden van deze foto's fraaie
prentbriefkaarten vervaardigd, die
•voor het luttele bedrag van 30 cents
per stel beschikbaar worden gesteld.
De geheele netto opbrengst zal door
bemiddeling van de Luchtvaartafdee-
ling aan het Nationaal Steuncomit'
worden afgedragen.
Wij twijfelen niet, of velen zullen
zich in het bezit willen stellen van
een interessante herinnering aan de
vreeselijke ramp en op die wijze tevens
helpen den nood te lenigen.
Uitgeefster is Sijthoffs Uitg. Mij.
alhier.
De heer H. H. Freke alhier slaag
de te Utrecht voor 't examen Fransch
L. O. en de heer B. W. Hoek slaagde
te 's-Gravenhage voor 't acte-examen
Nijverheidsonderwijs Nj.
Uit het Sociale Leven.
Het metaalconilict te Rotterdam.
„De Metaalbewerker" het orgaan
van den Christelijken Metaalbewer-
kersbond.heeft een artikel over bd-
vengenoemd onderwerp.
Na herinnerd te hebben aan het
door ons overgenomen schrijven van
den iMetaalbond inzake de overwerk-
vergunningen, schrijft het blad:
„Deze rbrief heeft aanstonds heel
wat tongen en pennen in beweging
gebracht ien het lijkt wel vooral
als je de N. R. Courant leest of
onze Nederlandsche Metaalindustrie
door het conflict aan de „N. Water
weg" in zeer ernstig levensgevaar is
komen te verkeeren.
Waar al die gewichtig doenerij voor
noodig is, vermogen wij niet in te zien
Gebeuren rër zulke buitengewoon gek
ke dingen daar in Schiedam? Is het
in onzen tijd zoo vreemd, clat de ar
beiders ■zich tegen een verslechtering
der a rbèids voor waarden verzetten? Im
mers ineen. En daarom gaat het toch.
Op (Woensdag 1. Juli, des avonds,
wordt 'door aanplakking de mededee-
ling gedaan aan een personeel van
ongeveer 1400 man, dat voor ruim
SO pCt. is georganiseerd, dat e? -net
ingang van den volgenden dag, een
zeer ongunstige wijziging van de ar
beidsvoorwaarden *al worden inge
voerd. Dus absoluut zonder eenig over
leg of iets wat daarop gelijkt. Wij zou
den wel eens willen vernemen wie zulk
een manier van doen behoorlijk noemt
Welnu, tegen zulk een onbehoorlij
ke schending van de rechten der ar
beiders verzetten deze zich. Is dat zoo
vreemd? Wij vinden dat heel gewoon
en bemerken in het geheele conflict
niets, dat de Metaalbond aanleiding
kan geven om zulk een brief te zenden
Het is toch meerdere malen voorge
komen, dat de organisaties hun leden
hebben geadviseerd niet over te wer
ken, al was er een vergunning van
regeeringswege. De organisaties heb
ben eveneens meerdere malen zich te
gen overwerken niet krachtdadig ver
zet. Wij begrijpen dus niet goed, dat
we nu, in verband met het geval aan
de „N. Waterweg", plotseling worden
geplaatst tot het geven van een zoo
belangrijke en verstrekkende verkla
ring.
Vervolgens wordt betoogd, dat, de
Christelijke organisaties nooit het cij'
for 8 of 48 als heilig heeft beschouwd,
en dat het daarom bij dit conflict fei
telijk ook niet ging.
Daaruit volgt echter niet, dat men
zich maar zonder meer kan neerleggen
bij wat de Metaalbond eischt.
Het H d b 1. had een onderhoud met
den voorzitter van den Metaalbond,
den heer Goedkoop.
Van een principieelen eisch van de
zen bond dldus de heer Goedkoop
is geen sprake geweest.
Het zijn juist de werknemersorgani
saties geweest, die vdlgens den be
doelden brief, als voorwaarde voor
hare medewerking aan de oplossing
van het conflict, aan den Metaalbond
leen principieelen eisch hadden gesteld,
van zoodanige strekking, dat de beslis
singen der regeering inzake algemeeme1
overwerkvergunningen niet doorslag
gevend zouden zijn, hoewel de Metaal
bond tegelijk nog de vraag stelde,
of dit nu inderdaad de bedoeling der
vakvereenigingen was. Het Amster-
damsche blad laat daarop volgen:
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advert en tiën per re£el 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dul>l>el tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De „Metaalbewerker" over het eon-
flict in de metaalindustrie.
Dr. P. J. Montagne, conservator aan
het organisatorisch chemisch laborato
rium te Leiden overleden.
De opheffing van het Rijksopvoedlngs
gesticht te Leiden.
Buitenland.
Te Marseille is een solidarlteitssta
king uitgebroken ln verband met de
bankbediendenstaking.
Groote brand te Grenoble.
Caillaux waarschuwt tegen overdre
ven verwachtingen naar aanleiding
van zijn reis naar Londen.
Het Fransche antwoord inzake het
veiligheidspal zal vandaag overhan
digd worden.
De toeneming der werkloosheid in
Duitschland.
Dat is van beteekenis, omdat men
van de zijde der loonarbeiders ten
onrechte poogt de verantwoordelijk
heid voor het uitbreken van het in
dit bedrijf dreigend conflict te laden
op de schouders van de ondernemers.
De vakbonden schuwen blijkbaar het
odium voor dezen strijd, omdat ze zeer
wel inzien, dat het een zeer onredelijk
verlangen van de loonarbeiders is, dat
dezen kamp ontketenen zou.
Waarop komt immers dit verlangen
neer? Op tweeërlei recht: een soort
voor de vakvereenigingen en een an
der voor de ondernemers. De laat
sten zouden zich onvoorwaardelijk heb
ben te onderwerpen aan een beslissing;
van een door de wet geschapen or
gaan, welks functie wederom bij de
wet omschreven is. Dat is dus nor
maal. De andere groep evenwel zou
zich naar willekeur aan die verplich
ting kunnen onttrekken.
Dat is dus een poging om de vak
vereeniging buiten en boven de wet
te '^tellen.
Te onredelijker wordt dit verlangen,
omdat het waarlijk niet op verzoek
en op aandrang van de ondernemers
is geweest, dat de wetgever, in de da
gen, toen de heer Aalberse theorie
en practijk nog niet zoo goed had
leeren onderscheiden, regelen is gaan
stellen inzake den arbeidstijd, die met
de economische mogelijkheden geen
rekening hielden.
De opmerking dat teveel overwerk
vergunningen worden verleend, acht
de heer G. niet terzake dienende. Dat
is een kwestie die in de volksvertegen
woordiging kan worden uitgevochten.
Gistermiddag is in „Odeon" te Rot
terdam een huishoudelijke vergade
ring gehouden van de stakende leden
van den Alg. Nederl. Metaalbewerkers-
bond, waar het bekende schrijven van
den Metaalbond werd besproken. Het
bestuur zette als zijn standpunt uit
een, dat ook de moderne bond afwij
zend moet staan tegenover bet in het
schrijven van den Metaalbond gestelde
principe, betreffende de overwerkver
gunningen. De bond is echter wel be
reid over de werktijden te Rotterdam
en Schiedam te onderhandelen.
De vergadering ging mèt de ziens
wijze van het bestuur accoord. Zoo
men weet, wordt heden te Amsterdam
de vergadering gehouden van hoofd
besturen van bij het N.V.V. aangeslo
ten vakvereenigingen.
Na afloop van die bijeenkomst zal
de Metaalbond officieel met het stand
punt van den Alg. Ned. Metaalbewer-
kersbond in kennis worden gesteld.
De sociale wetgeving en de bedienden.
Dinsdag zijn de besturen van den
Nederl. R.K. bond van handels-, kan
toor- en winkelbedienden St. Fran-
ciscus van Assisië en van de Nederl.
vereeniging van christelijke kantoor-
en handelsbedienden ter audiëntie ge
weest bij den minister van arbeid.
Uitvoerig werd het standpyjit der
organisaties uiteengezet wat betreft
de wenschen, die de bedienden koes
teren ten opzichte van de sociale wet
geving, waarbij zij zich ten achter ge
steld gevoelen bij de meeste andere
groepen van werknemers.
Aangedrongen werd op spoedige in
voering van de rijks wettelijke regeling
